Vận dụng chuẩn mực kế toán Hàn quốc để hoàn thiện chuẩn mực kế toán và hệ thống báo cáo tài chính cho doanh nghiệp Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


VÕ DUY TRINH

VN DNG CHUN MC K TOÁN HÀN QUC 
HOÀN THIN CHUN MC K TOÁN VÀ H
THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHO DOANH
NGHIP VIT NAM

Chuyên ngành : K toán – Kim toán
Mã s: 60.34.30


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS., TS. VÕ VN NH



THÀNH PH H CHÍ MINH, NM 2010
MC LC
Trang
LI CM N
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
M U 1
CHNG 1: TNG QUAN V CHUN MC K TOÁN VIT NAM 4
1.1. S cn thit ca chun mc k toán 4

1.1.1 Lý lun 4
1.1.2 Thc tin 5
1.1.3 Lch s hình thành và phát trin ca h thng chun mc k toán Vit
Nam 7
1.2 Quá trình nghiên cu và ban hành chun mc k toán Vit Nam 10
1.2.1 Quá trình nghiên cu 10
1.2.2 C s nghiên cu 12
1.2.3 Quá trình ban hành và ng dng vi các doanh nghip 17
1.3 So sánh h thng chun mc k toán Vit Nam vi quc t 20
Kt lun chng 1 24
CHNG 2: TÌNH HÌNH THC HIN CHUN MC K TOÁN  VIT
NAM VÀ BÀI HC KINH NGHIM TRONG XÂY DNG VÀ THC HIN
CHUN MC K TOÁN  HÀN QUC 25
2.1 Nhng thành qu đt đc và nhng tn ti trong thc hin chun mc k toán
ti Vit Nam 25
2.1.1 Thành qu đt đc 25
2.1.2 Hn ch 25
2.1.3 Nguyên nhân 27
2.1.4 Thc t ng dng vào các doanh nghip 28
2.2. S lc quá trình phát trin ca k toán Hàn Quc 30
2.2.1 Thi k ban hành chun mc k toán 30
2.2.2 Thi k phát trin ca chun mc k toán doanh nghip 31
2.2.3 Thi k xác lp chun mc k toán doanh nghip 33
2.2.4 Thi k quc t hóa chun mc k toán doanh nghip 35
2.3 c đim ca h thng k toán và chun mc k toán áp dng ti Hàn Quc 36
2.3.1 c đim ca h thng k toán Hàn Quc 36
2.3.1.1 Quan đim k toán và đc đim xã hi 36
2.3.1.2 c đim chung v mô hình chung chun mc k toán 37
2.3.2 c đim ca h thng chun mc k toán Hàn Quc 39
2.3.2.1 Quá trình nghiên cu son tho 39

2.3.2.2 Quá trình ban hành áp dng 45
2.3.2.3 Quá trình điu chnh và quc t hóa 46
2.3.3 So sánh chun mc k toán Hàn Quc và chun mc k toán Vit Nam .46
2.3.4 Nhng u đim ni bt ca h thng chun mc k toán Hàn Quc 49
2.4 Nhng bài hc kinh nghim ca Hàn Quc đi vi Vit Nam 52
Kt lun chng 2 58
CHNG 3 : HOÀN THIN H THNG CHUN MC K TOÁN VÀ H
THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIP VIT NAM
THEO KINH NGHIM CA HÀN QUC 59
3.1 Quan đim vn dng kinh nghim 59
3.1.1 Vn dng có chn lc đ phù hp vi môi trng kinh doanh và môi
trng pháp lý ca Vit Nam 59
3.1.2 Vn dng theo đnh hng không ngng tng cng tính cht quc t hóa
ca chun mc k toán 60
3.1.3 Vn dng theo mc tiêu nâng cao tính hu ích ca thông tin k toán cho
các đi tng s dng ca nn kinh t th trng 61
3.2 Các gii pháp nhm hoàn thin h thng chun mc k toán và h thng báo cáo
tài chính trong doanh nghip Vit Nam theo kinh nghim ca Hàn Quc 62
3.2.1 Hoàn thin h thng chun mc k toán 62
3.2.1.1 Hoàn thin khuôn mu lý thuyt 62
3.2.1.2 Hoàn thin ni dung các chun mc 63
3.2.2 Hoàn thin h thng báo cáo tài chính 65
3.2.2.1 Bng cân đi k toán 65
3.2.2.2 Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh 67
3.2.2.3 Thuyt minh báo cáo tài chính 69
3.3 Mt s kin ngh nhm hoàn thin h thng chun mc k toán và h thng báo
cáo tài chính trong doanh nghip Vit Nam theo kinh nghim ca Hàn Quc 70
3.3.1 i vi nhà nc 70
3.3.1.1 Mt s kin ngh tng quát 70
3.3.1.2. Mt s kin ngh c th đi vi B tài chính – C quan trc tip

nghiên cu son tho vá ban hành chun mc k toán, báo cáo tài chính 70
3.3.2 i vi doanh nghip 77
Kt lun chng 3 78
KT LUN 79
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

1



M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Xu th toàn cu hóa din ra mnh m hin nay làm cho lc lng sn xut
phát trin. Kéo theo đó là s phân công lao đng quc t ngày càng ln. Trong quá
trình vn đng, toàn cu hóa li tr thành nhân t thúc đy ngc tr li làm cho
quá trình trên phát trin nhanh hn. Ch vài thp k trôi qua, th gii đã thay đi
nhanh chóng. Không gian và thi gian không còn là rào cn, s ph thuc cht ch
gia các th trng vn quc t ngày càng m rng, hàng lot các thng v sáp
nhp, hp nht, liên doanh, liên kt theo đó cng gia tng. Chính vì l đó, mt nhu
cu thc tin đt ra đó là cn phi có mt h thng k toán cht lng cao toàn cu,
mt chun mc thng nht đ ghi nhn thông tin tài chính. Nhu cu này chính là
điu kin đ đm bo cho các doanh nghip, t chc trên toàn th gii áp dng các
nguyên tc thng nht trong công tác báo cáo tài chính. Cng vì nguyên nhân này
mà y ban chun mc k toán quc t (IASB) đã chuyn trng tâm sang xây dng
các chun mc phc tp hn, có th bt buc các th trng vn trên toàn th gii
phi tôn trng.
Mt h thng chun mc k toán (CMKT) thng nht cht lng cao toàn
cu không ch gia tng cht lng báo cáo tài chính mà còn gim đi chi phí vn mà
doanh nghip phi gánh chu đ lp báo cáo tài chính theo tng GAAP ca quc gia

s ti. ng thái này làm gia tng nim tin ca nhà đu t quc t bi nó gia tng
kh nng so sánh gia các báo cáo tài chính ca nhng công ty trên các th trng
vn khác nhau. Vi u th rõ nét đó, ngày nay vn đ đt ra đi vi các quc gia
không ch dng li  vic hòa hp chun mc k toán quc t mà phi là hi nhp
vi chun mc k toán quc t. Mi mt quc gia không ngng n lc đ đt đn
hi nhp, không dng  góc đ thng nht tiêu chun thông tin tài chính mà còn th
hin trách nhim vi xã hi. ây là xu hng tt yu khách quan nhng con đng
đi nh th nào là câu chuyn mà mi quc gia phi t to lp.
Vi s kin tr thành thành viên chính thc ca WTO vào nm 2006, Vit
Nam càng không th đi lch khi xu hng phát trin tt yu đó.  đáp ng yêu
cu hi nhp cng nh nhu cu thông tin ca các đi tng s dng trong nn kinh
2



t toàn cu hóa đòi hi h thng k toán (HTKT) Vit Nam cn phi có nhng bc
đi thích hp hn (PGS.TS ào Xuân Tiên).
 có th đáp ng đc vn đ đt ra  trên, có 1 phng thc nhanh nht và
an toàn nht đ hn ch nhng sai sót trong quá trình nghiên cu và ban hành các
chun mc đó là vic nghiên cu các h thng chun mc k toán ca các quc gia
đi trc đ có th sa đi, áp dng sao cho có th phù hp vi tình hình thc ti
kinh t ca đt nc, va phù hp vi thông l ca quc t. Di đây tác gi xin la
chn Hàn Quc bi Hàn Quc và Vit Nam có nhiu đim tng đng v đc đim
kinh t, xã hi và vn hóa. Hàn Quc cng là mt quc gia phát trin mnh v kinh
t, có h thng CMKT tng đng vi h thng CMKT th gii. Vì lý do đó, trong
bài lun vn này tác gi la chn đ tài “Vn dng chun mc k toán Hàn Quc đ
hoàn thin chun mc k toán và h thng báo cáo tài chính cho doanh nghip Vit
Nam” nghiên cu cho lun án ca mình.  tài mang tính thit thc và phù hp vi
yêu cu ca h thng k toán kim toán ca Vit Nam hin nay.
2. Mc đích nghiên cu

Mc tiêu ca lun án là nhm đa ra mt s đnh hng cho CMKT Vit
Nam trong tin trình hi nhp vi h thng CMKT quc t.
- Nghiên cu nhng vn đ lý lun c bn v chun mc k toán ca Vit
Nam, tìm ra nhng hn ch ca chun mc k toán ca Vit Nam.
- Phân tích nhm ch ra nhng hn ch trong vic đa chun mc k toán ca
Vit Nam vào thc t.
- Nghiên cu CMKT ca Hàn Quc t đó rút ra nhng kinh nghim, đ ra
nhng ý kin đ có th hoàn thin chun mc k toán Vit Nam.
3. Phm vi nghiên cu
 đáp ng mc tiêu nêu trên, lun án tp trung nghiên cu hai vn đ chính
sau đây:
- Phân tích, tìm hiu v h thng CMKT Hàn Quc hin nay
- Phân tích quá trình xây dng h thng chun mc k toán Vit Nam trong
thi gian qua đ đa ra đnh hng cho k toán Vit Nam trong tin trình hi
nhp k toán quc t
3



4. Phng pháp nghiên cu
- S dng phng pháp duy vt bin chng ch đo vic nghiên cu
- S dng phng pháp quy np đ nghiên cu vn đ lý lun và trình bày
quan đim v các vn đ liên quan
- S dng phng pháp thng kê và phân tích đ nghiên cu vn đ thc tin
- S dng phng pháp tng hp đ đa ra đ xut theo mc tiêu đã đnh
hng
5. Nhng đóng góp ca lun án
Nhng đóng góp chính ca lun án bao gm:
- Nghiên cu h thng CMKT Hàn Quc và rút ra bài hc kinh nghim cho
Vit Nam

- a ra mt s đnh hng cho vic hoàn thin h thng CMKT k toán Vit
Nam trong tin trình hi nhp vi h thng k toán quc t


4



CHNG 1 : TNG QUAN V CHUN MC K TOÁN VIT NAM
1.1 S cn thit ca chun mc k toán
S cn thit ca chun mc k toán đc th hin  2 khía cnh là lý lun và
thc tin.
1.1.1. Lý lun
K toán là mt công c hu hiu giúp cho không ch các nhà qun lý nm
đc thc trng tài chính nhm hoch đnh k hoch phát trin cho tng lai ca
công ty mà còn là mi quan tâm ca các nhà đu t tài chính, các ngân hàng, Nhà
nc… nhm phc v cho nhng mc đích ca mình.
Trong điu kin c th  Vit Nam nhng bin chuyn trong môi trng kinh
doanh và pháp lý cng đt ra nhng yêu cu bc thit đòi hi s ra đi ca h thng
chun mc k toán:
- S ra đi ca Lut doanh nghip cng nh nhng n lc ca chính ph trong
vic thúc đy nn kinh t phát trin đã to c hi tng thêm ca th trng k
toán b trì tr do nh hng ca đu t nc ngoài gim sút sau khng hong
tài chính Châu Á. .
- S ra đi ca th trng chng khoán Vit Nam đánh du mt bc ngot
trong lch s phát trin ca k toán ti Vit Nam. Khi th trng chng khoán
Vit Nam phát trin thì vai trò ca hot đng k toán s tr nên quan trng
và yêu cu xây dng chun mc k toán Vit Nam s gia tng đ gii quyt
mt lot các vn đ đt ra t s phát trin ca th trng chng khoán và các
dch v liên quan.

Quá trình hoà nhp vào nn kinh t th gii ca Vit Nam tip tc đc đy
mnh vi s kin ni bt là Hip đnh thng mi Vit – M. Quá trình này tip tc
m ra c hi cho s phát trin kinh t nhng cng làm gia tng các thách thc v
vai trò qun lý kinh t ca nhà nc và s cnh tranh ca các doanh nghip trong
nc, không loi tr lnh vc k toán. Yêu cu v mt h thng chun mc k toán
phù hp vi tp quán quc t nhng vn đáp ng đc yêu cu qun lý v mt nhà
nc li càng gia tng. Nhng bin chuyn trong tình hình ngh nghip k toán trên
th gii cng nh nhng c hi phát trin ca hot đng k toán ti Vit Nam đã đt
5



ra nhng thách thc mi cho tin trình xây dng chun mc k toán Vit Nam: phi
đy mnh tin đ xây dng h thng chun mc k toán Vit Nam đ mau chóng
hình thành mt h thng chun mc tng đi đy đ cho công tác k toán báo cáo
tài chính. ng thi phi ban hành các hng dn thc hin kèm theo có tính cht
minh bch trong các báo cáo tài chính ca doanh nghip [1].
Vì Vit Nam là nc đi sau trong tin trình hòa nhp vi nn kinh t th gii
nên vic hoàn thin h thng CMKT ca Vit Nam có khá nhiu phng thc đ
thc hin, cách thc mà tác gi nêu ra  đây và phng thc hc tp, vn dng các
kinh nghim ca các quc gia đi trc đ hoàn thin cho h thng CMKT ca Vit
Nam.Phng thc này đc Vit Nam s dng nh là mt phng thc chính đ có
th hoàn thin h thng CMKT cho mình.Các quc gia mà Vit Nam hc hi là
nhng quc gia có h thng CMKT phát trin nh: M, Trung Quc, Hàn Quc,
Nht …
Trong lun án này tác gi xin chn Hàn Quc làm đ tài ca mình. Bi l
Hàn Quc và Vit Nam có rt nhiu các đc đim chung v nhiu mt: u nm
trong khu vc Châu á, có các phong tc tp quán khá ging nhau và có đc đim c
cu kinh t tng đng. c bit Hàn Quc li là mt quc gia có 1 h thng
CMKT phát trin tng đng vi h thng CMKT th gii.

1.1.2. Thc tin
Ti Vit Nam, vic ban hành và đa vào áp dng h thng CMKT Vit Nam
đã góp phn quan trng trong vic hoàn thin khuôn kh pháp lý v k toán, tng
cng tính minh bch ca thông tin tài chính và to dng môi trng kinh doanh
phù hp vi khu vc và quc t, duy trì nim tin cho các nhà đu t nc ngoài vào
Vit Nam
Mc tiêu đn nm 2020, Vit Nam hi nhp hoàn toàn vi quc t trong lnh
vc k toán, kim toán. Trong đó, giai đon 2006 -2010 là giai đon cng c hi
nhp, giai đon này tip tc hoàn thin hn na h thng pháp lý điu chnh hot
đng ca th trng dch v k toán, kim toán. n giai đon 2010 - 2020, giai
đon hi nhp nng đng: Vit Nam s hi nhp toàn din, bình đng vi các nc
trong lnh vc k toán, kim toán, chúng ta có c nhp khu và xut khu dch v k
6



toán, kim toán. Trong tin trình hi nhp WTO, Chính ph Vit Nam cam kt vi
các nhà tài tr và các t chc quc t là vic ci cách h thng k toán Vit Nam
trong đó có cam kt v hoàn thin mt h thng chun mc k toán hoàn chnh phù
hp vi thông l k toán quc t.Theo l trình đó, B Tài chính đã nghiên cu son
tho và tng bc ban hành h thng CMKT Vit Nam (VAS).T nm 2001 cho
đn nay, chúng ta đã ban hành 5 đt vi 26 chun mc. H thng CMKT Vit Nam
ra đi đã to dng khuôn kh pháp lý trong lnh vc k toán, to ra môi trng kinh
t bình đng, làm lành mnh hóa các quan h và các hot đng tài chính và quan
trng hn là to ra s công nhn ca quc t đi vi Vit Nam trong quá trình hi
nhp.
Thc t cho thy, k t khi h thng CMKT Vit Nam ra đi cho đn nay đã
góp phn đáp ng yêu cu ca quá trình hi nhp, m ca v dch v k toán. Vic
ghi nhn và trình bày báo cáo tài chính theo thông l k toán quc t đã to cho k
toán Vit Nam có ting nói chung vi bn bè quc t, to s thu hút ca các nhà đu

t nc ngoài vào Vit Nam. Các làn sóng đu t vào Vit Nam di nhiu hình
thc ngày càng gia tng c v chiu rng ln chiu sâu và là mt nguyên nhân quan
trng thúc đy s tng trng ca nn kinh t Vit Nam trong thi gian gn đây.
H thng CMKT Vit Nam góp phn thúc đy s phát trin ca th trng
chng khoánVit Nam. H thng CMKT đm bo tính thng nht trong ghi chép k
toán, trình bày và thuyt minh báo cáo tài chính ca các doanh nghip. iu này rt
cn thit cho s phát trin ca th trng chng khoán vì yêu cu đt ra đi vi các
công ty niêm yt là phi công khai, minh bch thông tin và báo cáo tài chính trung
thc. Do đó, h thng CMKT ra đi càng chng t tm quan trng trong vic thúc
đy th trng chng khoán phát trin.
Vit Nam đang thúc đy s phát trin ca nn kinh t th trng vi vic đa
dng hóa các loi hình doanh nghip, các thành phn kinh t khác ngoài doanh
nghip nhà nc. Khác hn so vi trc đây, chúng ta đã có nhng chính sách tài
chính riêng bit, quy đnh đi vi các doanh nghip nhà nc mà không quy đnh
đi vi doanh nghip c phn và trách nhin hu hn, t đó, không to ra môi
trng bình đng và s đng nht, có th so sánh đc. Còn ngày nay, cnh tranh
7



mnh m hn, bình đng hn đòi hi các doanh nghip phi công khai thông tin
mt cách hu hiu hn đ tng cng thu hút đu t. Vì vy, h thng CMKT vi
mc tiêu là các báo cáo tài chính phi phn ánh đúng thc trng kinh doanh ca
doanh nghip và phi so sánh đc các DN vi nhau, không phi ch so sánh gia
các loi hình doanh nghip  Vit Nam, mà ca c doanh nghip Vit Nam so vi
nhng doanh nghip nc ngoài, hoc là doanh nghip nc ngoài cng có th so
vi doanh nghip Vit Nam [2]. Vì th, mc tiêu ca chun mc k toán là rt cao
và khác hn vi c ch chính sách mà Vit Nam đã có t nhng nm trc. H
thng CMKT đã góp phn không nh trong vic hình thành “sân chi” bình đng-
ích nc, li doanh nghip.

H thng CMKT có vai trò không nh trong vic qun lý tài chính tm v mô
ca Nhà nc thông qua h thng các c quan chc nng nh thu, thanh tra tài
chính… Khi gia nhp WTO, Vit Nam cam kt m ca hi nhp v dch v k toán,
kim toán. K toán, kim toán đã tr thành mt ngh nghip đc xã hi và pháp
lut tha nhn thì s cn thit phi có CMKT đ hng dn và kim tra là tt yu.
i vi các c quan chc nng ca Nhà nc, h thng CMKT là mt trong nhng
c s đ kim tra, kim soát đánh giá trách nhim ca k toán và nhng ngi có
liên quan đng thi thông qua đó nhm nâng cao cht lng ngh nghip ca chính
các c quan qun lý này. Vì vy, đi ng cán b thu, thanh tra tài chính phi
thng xuyên bi dng nâng cao kin thc nghip v k toán thng xuyên mi
đáp ng đc yêu cu công vic.
1.1.3. Lch s hình thành, phát trin ca h thng k toán Vit Nam
Lch s phát trin ca k toán Vit Nam có th tm chia thành hai giai đon:
- Trc nm 1986
- T nm 1986 đn nay
•
Trc nm 1986
T nm 1945 k toán nc ta đc s dng nh là mt công c phc v cho
nhà nc trong vic qun lý thu chi ngân sách ca các xí nghip quc doanh. n
nm 1954 k toán đóng vai trò ph
n ánh và giám đc các hot đng sn xut kinh
doanh, s dng vn ca nhà nc trong tt c các ngành kinh t quc dân. Sau đó
8



cùng vi ch trng thc thi tng bc ch đ hch toán kinh t, nhà nc đã ban
hành ch đ k toán có tính cht xã hi ch ngha cho các xí nghip thuc ngành
công nghip và xây dng c bn làm c s xây dng h thng k toán cho các
ngành khác.

Nm 1961, chính ph ban hành điu l k toán nhà nc và thc hin sa đi
h thng, ch đ k toán c th. Mc đích là góp phn nm bt kp thi và chính xác
tình hình hoàn thành k hoch cng nh tng cng công tác qun lý kinh t và tài
chính ca nhà nc. T nm 1970, nhà nc ban hành h thng tài khon k toán
thng nht áp dng cho tt c các đn v trong ngành kinh t quc dân đng thi
sa đi vai trò k toán trng đn v. Nh vy song song vi vic ci tin công tác
qun lý kinh t, nhà nc cng chú trng nâng cao v nhn thc, quan đim, chính
sách ch đ và t chc vai trò ca k toán.
Tóm li, trong giai đon này, nn kinh t vn hành theo c ch k hoch hóa
tp trung, bao cp. H thng k toán đóng vai trò là công c giúp nhà nc kim tra,
kim soát hot đng ca các doanh nghip (ch yu là doanh nghip nhà nc) và
các đn v hành chính s nghip. Thông tin th hin trên các báo cáo k toán ti các
doanh nghip phn ánh ch yu tình hình thc hin k hoch đc giao. Vì vy,
tính chính xác, trung thc ca k toán có nh hng rt ln đn hiu qu qun lý
cng nh hành thu thu.
•
T nm 1986 đn nay
Bt đu t nm 1986, Vit Nam chuyn đi nn kinh t t “C ch k hoch
hóa tp trung” sang “c ch th trng”. Quan h thng mi, ngoi giao ngày càng
đc m rng. Các hot đng tài chính, k toán và kim toán chu nhiu tác đng
trc tip t đc đim ca nn kinh t th trng chng hn nh: s đa dng ca các
thành phn kinh t, s xut hin ca các hình thc và phng pháp qun lý kinh t
mi … H thng k toán sa đi nm 1970 dn bc l nhiu nhc đim không còn
phù hp vi thc t. Do đó, đn nm 1988 nhà nc chính thc ban hành Pháp lnh
k toán và thng kê đt nn tng cho h thng k toán kinh t th trng theo đnh
hng xã hi ch ngha. Ngoài ra, pháp lnh này còn cho phép các doanh nghip có
vn đu t nc ngoài thc hin ch đ k toán và thng kê theo nhng nguyên tc
9

và tiêu chun quc t ph bin đc B tài chính và Tng cc thng kê Vit Nam
tha nhn, chu s kim tra ca c quan tài chính và thng kê Vit Nam. Trong giai
đon này, s liu k toán là s liu có giá tr pháp lý đ đánh giá kt qu sn xut,
kinh doanh và các ngha v ca đn v. Tuy nhiên, các quy đnh v k toán thi k
này vn cha đáp ng đy đ yêu cu qun lý ca nn kinh t th trng cng nh
cha phù hp vi các thông l quc t.
Sau đó trc s đi mi sâu sc c ch qun lý kinh t đt ra yêu cu phi
đi mi toàn din nn tài chính quc gia. K toán là mt b phn cu thành quan
trng ca h thng y nên cn phi sa đi hoàn thin đ đm nhim đc vai trò
tích cc trong qun lý, điu hành và kim soát các hot đng kinh t. T đu nm
1994, B tài chính đã tin hành nghiên cu, xây dng h thng k toán áp dng cho
doanh nghip trên c s chn lc các chun mc k toán quc t, phù hp vi
nguyên tc và thông l k toán ph bin  các nc có nn kinh t th trng phát
trin. H thng k toán mi này đc ban hành theo quyt đnh 1141/TC/CKT
ngày 01/11/1995 vi nhn thc mi v đi tng s dng thông tin k toán theo
phng châm d làm, d hiu, minh bch, công khai, d kim tra, d kim soát, bao
gm bn b phn c bn:
- H thng tài khon k toán và ni dung, kt cu, phng pháp phn ánh ca
tài khon k toán doanh nghip
- H thng báo cáo tài chính và ni dung, phng pháp lp các báo cáo tài
chính doanh nghip
- Ch đ chng t k toán
- Ch đ s sách k toán.
Trong nhng nm va qua, cùng vi n lc hp tác quc t Vit Nam đã
thc hin cam kt hi nhp trên nhiu lnh vc th hin bng các đàm phán song
phng và đa phng đa dng đáp ng quá trình hi nhp kinh t khu vc và toàn
cu. Trong lnh vc tài chính, Vit Nam đã hoàn tt quá trình đàm phán m ca th
trng các dch v tài chính (k toán, kim toán, t vn thu và bo him) đn nm
2004 vi các nc Asean. Mt ln na k toán Vit Nam đng trc yêu cu phi

thay đi đ điu chnh phù hp hn vi thông l quc t. Ngày 12/02/1999, y ban
10



chun mc k toán Vit Nam đc thành lp theo quyt đnh s 19/1999/Q-BTC
ca B tài chính vi nhim v ch yu là thit lp h thng chun mc k toán Vit
Nam nhm to dng hành lang pháp lý cng nh xây dng khuôn mu cho hot
đng k toán. Theo quyt đnh s 38/2000/Q-BTC ca B tài chính v vic ban
hành và công b áp dng h thng chun mc k toán Vit Nam, các chun mc k
toán Vit Nam phi đc xây dng trên c s các chun mc quc t v k toán và
phù hp vi điu kin phát trin ca nn kinh t th trng Vit Nam, phù hp vi
h thng lut pháp, trình đ, kinh nghim k toán Vit Nam.
Ngày 31/12/2001 B trng B tài chính ra quyt đnh s 149/2001/Q-
BTC v vic ban hành và công b bn chun mc k toán đu tiên trong h thng
chun mc k toán Vit Nam m đu cho s ra đi h thng chun mc k toán
Vit Nam.
n ngày 17/03/2003, Lut k toán đc Quc hi thông qua tr thành vn
bn pháp quy có giá tr cao nht v k toán đc áp dng bt đu t ngày
01/01/2004. Sau đó, B tài chính dn chuyn giao mt phn công vic – bao gm
qun lý hành ngh k toán, kim toán - cho hi ngh nghip bng quyt đnh s
47/2005/Q-BTC ngày 14/07/2005 [3]. [7].
1.2. Quá trình nghiên cu và ban hành chun mc k toán Vit Nam
1.2.1. Quá trình nghiên cu
•
Các nhân t nh hng đn vic xây dng CMKT ti Vit Nam
Thông qua vic phân tích trên có th thy vic xây dng h thng chun mc
k toán Vit Nam chu nh hng bi các nhân t sau đây:
- Quá trình toàn cu hóa đã thúc đy vic xây dng mt tiêu chun ghi nhn
thông tin tài chính da trên thông l quc t. Chun mc k toán Vit Nam ra

đi không phi do nhu cu ca ngi s dng thông tin mà hình thành do
chính sách ca nhà nc xut phát t đc đim nhà nc luôn gi vai trò tích
cc và hàng đu trong vic ban hành cng nh qun lý h thng k toán.
- Vit Nam thc hin ci cách m ca kinh t, phát trin nn kinh t th trng
theo đnh hng xã hi ch ngha. iu đó cng đng ngha nhiu thay đi
11



đã, đang và s din ra trong nn kinh t. Và đó là lý do phi thay đi h
thng k toán Vit Nam theo thông l quc t.
- S hình thành và phát trin ca th trng chng khoán ti Vit Nam cùng
vi quá trình c phn hóa doanh nghip nhà nc đt ra yêu cu thay đi h
thng k toán. Th trng chng khoán đã có nhiu bc đi thng trm. Và
c hi đang rng m chào đón s phát trin cho kênh huy đng vn này. Vì
vy, vai trò ca thông tin tài chính li càng tr nên quan trng đi vi các
nhà đu t. ó chính là nguyên nhân thúc đy vic áp dng các chun mc
k toán theo thông l quc t ti Vit Nam.
- Cùng vi sc ép hòa nhp nn kinh t khu vc là đòi hi mt h thng k
toán phi đáp ng đc vi s phát trin ni ti ca nn kinh t. Nói cách
khác đây chính là s cân bng gia yêu cu đáp ng thông l quc t vi
trình đ phát trin ca doanh nghip Vit Nam, là mt s cân bng gia li
ích và chi phí mang li, va bo đm yêu cu qun lý va đáp ng yêu cu
phát trin.
• Quá Trình nghiên cu chun mc k toán Vit Nam
Thc hin ch trng c
i cách kinh t theo c ch th trng và tin trình hi
nhp, B tài chính đã thành lp Ban ch đo nghiên cu, son tho chun mc k
toán Vit Nam vào thi đim nm 1998. Mc tiêu là đm bo vic ban hành và công
b các chun mc k toán, chun mc kim toán Vit Nam đc hoàn tt vào nm

2003
Ngày 12/02/1999, y ban chun mc k toán Vit Nam đc thành lp theo
quyt đnh s 19/1999/Q-BTC ca B tài chính vi nhim v chính là thit lp h
thng chun mc k toán Vit Nam đáp ng yêu cu ca quá trình hi nhp quc t
và khu vc. Mc thi đim là nm 2000, B tài chính đ ra k hoch ban hành các
chun mc k toán quc gia tim cn vi IAS. ng thi công b nguyên tc xây
dng h thng chun mc k toán, kim toán Vit Nam, nhn mnh ba nguyên tc
đó là:
- Th nht, phi da trên c s các chun mc quc t v k toán, chun mc
quc t v kim toán do Liên đoàn k toán quc t (IFAC) công b
12



- Th hai, phi phù hp vi điu kin phát trin ca nn kinh t th trng Vit
Nam, phù hp vi h thng lut pháp, trình đ, kinh nghim k toán, kim
toán ca Vit Nam
- Th ba, phi đn gin, rõ ràng và tuân th các qui đnh v th thc ban hành
vn bn pháp lut Vit Nam.
Ngày 31/12/2001, B tài chính ban hành và công b bn chun mc k toán
đu tiên đánh du s ra đi ca h thng chun mc k toán Vit Nam. Tip theo
đó, Lut k toán 2003 đc Quc hi thông qua tr thành vn bn pháp quy có giá
tr cao nht v k toán đc áp dng t ngày 01/01/2004. iu 8 lut này có nêu rõ:
“chun mc k toán gm nhng nguyên tc và phng pháp k toán c bn đ ghi
s k toán và lp báo cáo tài chính”, và xác đnh thm quyn ca b tài chính trong
vic quy đnh chun mc k toán trên c s chun mc quc t v k toán.
Nm 2006, B tài chính tm thi dng vic ban hành chun mc k toán mi
vì ngun lc hn ch. Tt c các công ty trong nc, niêm yt và không niêm yt,
đu đc yêu cu s dng chun mc k toán Vit Nam (VAS). Không có sa đi
nào ca IASB đi vi IAS/IFRS đc thông qua.

Tóm li, h thng chun mc k toán Vit Nam tính đn nm 2008 bao gm
26 chun mc k toán đc ban hành c th thông qua các quyt đnh ca B
trng B tài chính và các thông t hng dn thc hin các chun mc k toán.
 thc hin cam kt gia nhp WTO, B tài chính cng đã hoàn thin quy
đnh v dch v k toán, kim toán chng hn quyt đnh s 32/2007/Q-BTC ngày
15/05/2007 v vic ban hành “quy ch kim soát cht lng dch v k toán, kim
toán” đc xem là mt bng chng cho vic m ca th trng dch v k toán,
kim toán. Trong nhng nm tip theo cùng vi s h tr ca d án Euro Tapviet
(c th là d án Euro Tapviet II), B tài chính s tip tc nghiên cu sa đi, xây
dng mi các vn bn pháp lý v lnh vc k toán - tài chính theo xu hng hi
nhp quc t, và hng dn thc hin các chun mc k toán mi
1.2.2. C s nghiên cu
C s nghiên cu CMKT Vit Nam da trên các CMKT ca th gii.

13



•
Ni dung ca các chun mc nh sau:
Các chun mc k toán quc t do IASB ban hành bao gm bn phn chính:
- Khuôn mu lý thuyt cho vic lp và trình bày báo cáo tài chính (Framework
for the Preparation and Presentation of Financial Statements)
- Các chun mc k toán quc t (International Accounting Standards – IAS)
- Các chun mc v báo cáo tài chính quc t (International Financial
Reporting Standards – IFRS)
- Hng dn gii thích chun mc k toán (IFRIC/SIC – International
Financial Reporting Interpretation Committee/Standard Interpretation
Committee).
•

Mc đích ca khuôn mu lý thuyt
Khuôn mu đa ra mt hng dn cho hi đng trong vic xây dng chun
mc k toán và hng dn thc hin các công b k toán mà không đ cp trc tip
đn mt IAS/IFRS hoc mt hng dn chun mc c th.
Trong trng hp không có mt chun mc hay mt hng dn c th áp
dng cho mt giao dch, ban lãnh đo phi s dng nhn đnh trong vic xây dng
và áp dng mt chính sách k toán nhm đm bo thông tin là thích hp và đáng tin
cy. Khi có mâu thun gia khuôn mu vi mt chun mc k toán quc t, thì yêu
cu tuân th chun mc k toán quc t. Tuy nhiên, IASB s cn c vào khuôn mu
làm c s cho vic xây dng các chun mc trong tng lai cng nh thc hin soát
xét các chun mc hin ti.
•
Ni dung chính ca khuôn mu đ cp đn các vn đ:
Mc đích ca báo cáo tài chính là cung cp thông tin hu ích v tình hình tài
chính, kt qu hot đng kinh doanh và s thay đi tình hình tài chính ca mt
doanh nghip cho mt phm vi rng ln ngi s dng đ đa ra các quyt đnh
kinh t.
Báo cáo tài chính đc lp cho mc đích này đáp ng các yêu cu thông
thng ca hu ht ngi s dng. Tuy nhiên, báo cáo tài chính không cung cp tt
c thông tin mà ngi s dng có th cn đ ra các quyt đnh kinh t vì phn ln
14



chúng miêu t nh hng tài chính ca các s kin trong quá kh và không cung
cp thông tin phi tài chính cn thit.
 đáp ng các mc tiêu này, báo cáo tài chính đc lp trên c s k toán
dn tích, thng da trên gi đnh là mt đn v hot đng liên tc và s tip tc
hot đng trong tng lai có th thy trc.
•

Các gi đnh c bn
Khuôn mu lp ra các gi đ
nh c bn ca báo cáo tài chính:
- C s dn tích
- Hot đng liên tc
- Các đc đim cht lng ca báo cáo tài chính
Các đc đim này là các thuc tính làm cho thông tin trên các báo cáo tài
chính hu ích đi vi các nhà đu t, ch n và nhng ngi khác. Khuôn mu xác
đnh 04 đc đim cht lng chính đó là:
- Có th hiu đc
- Thích hp
- áng tin cy
- Có th so sánh
Các yu t ca báo cáo tài chính:
- Các yu t liên quan trc tip đn tình hình tài chính (bng cân đi) là: tài
sn, n phi tr và vn ch s hu
- Các yu t liên quan trc tip đn kt qu hot đng (báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh) là: thu nhp và chi phí.
- Báo cáo lu chuyn tin t phn ánh c các yu t ca báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh và nhng thay đi ca các yu t trên bng cân đi.
- Ghi nhn các yu t ca báo cáo tài chính
- C s đnh giá các yu t ca báo cáo tài chính
Vic đnh giá liên quan đn vic n đnh tin t, liên quan đn các khon mc
báo cáo tài chính đc ghi nhn và báo cáo. Khuôn mu cho bit các c s đnh giá
khác nhau đc dùng hin nay đn các mc đ khác nhau và trong vic thay đi
hp nht báo cáo tài chính, gm:
15

- Giá gc
- Giá hin hành
- Giá tr thun có th thc hin (giá thanh toán)
- Hin giá (chit khu)
Giá gc là c s đánh giá đc s dng thông dng nht hin nay, nhng
thng đc kt hp vi các c s đnh giá khác. Khuôn mu không bao gm các
khái nim hay nguyên tc la chn c s đnh giá cn đc s dng cho các yu t
đc bit ca báo cáo tài chính hay trong nhng trng hp c th. Tuy nhiên, đc
đim cht lng li đa ra mt s hng dn.
- Khái nim v vn
o Phng din tài chính: vn là tài sn thun hay vn ch s hu ca doanh
nghip
o Phng din vt cht: vn đc xem là nng lc sn xut ca doanh nghip .
Vic chn la khái nim vn phù hp vi doanh nghip phi cn c vào nhu
cu ca ngi s dng báo cáo tài chính. Mc dù có nhng khó khn trong
vn đ xác đnh li nhun theo tng khái nim c th, nhng mi khái nim
s cho bit mc tiêu xác đnh li nhun ca doanh nghip.
- Khái nim bo toàn vn và xác đnh li nhun
o Bo toàn vn tài chính ngha là li nhun ch đt đc khi giá tr tài chính
(hay tin t) ca tài sn thun vào cui k vt quá giá tr tài chính (hay tin
t) ca tài sn thun vào lúc đu k, sau khi điu chnh các khon phân phi
hay đóng góp t ch s hu trong k. Bo toàn vn tài chính có th đc đo
lng theo đn v tin t danh ngha hay đn v sc mua n đnh.
o Bo toàn vn vt cht ngha là li nhun ch đt đc khi nng lc sn xut
vt cht (hay nng lc hot đng) ca doanh nghip (hoc các ngun lc hay
qu cn thit đ đt đc nng lc này) vào cui k vt quá nng lc sn
xut vt cht vào lúc đu k, sau khi điu chnh các khon phân phi và đóng
góp t ch s hu trong k.

16



•
Các chun mc k toán quc t (IAS)
Chun mc k toán quc t (IAS) do IASC ban hành t nm 1973 - 2000.
IASB thay th IASC vào nm 2001. K t thi đim đó, IASB đã thc hin sa đi
mt s IAS và kin ngh thêm các sa đi khác, thay th mt s IAS bng các chun
mc báo cáo tài chính quc t mi (IFRS), chp nhn và thc hin mt s chun
mc báo cáo tài chính quc t mi theo ch đ không có trong các chun mc k
toán quc t trc đây. Thông qua các y ban, c IASC và IASB đu ban hành các
hng dn v chun mc. Các báo cáo tài chính không đc cho là tuân th
IAS/IFRS tr phi các báo cáo tài chính này tuân th tt c các yêu cu ca mi mt
chun mc cng nh hng dn gii thích các chun mc. Trong s 41 IAS đã ban
hành thì hin nay ch còn 28 IAS vn còn đang áp dng thông qua nhiu đt sa
đi, b sung [8].
•
Các chun mc v báo cáo tài chính quc t (IFRS)
Thut ng các báo cáo tài chính quc t (IFRS) có c ngha hp và ngha
rng. Theo ngha hp, IFRS ch tp công b mi do IASB ban hành, khác bit so
vi b IAS đc IASC ban hành.
Xét theo ngha rng, IFRS ch toàn b các công b ca IASB, bao gm các
chun mc và hng dn gii thích do IASB xét duyt; IASs và các hng dn gii
thích ca SIC đ
c IASC xét duyt trc đó.
•
Ni dung các chun mc báo cáo tài chính quc t (IFRS)
IFRS 1 Áp dng ln đu các chun mc báo cáo tài chính quc t
IFRS 2 Thanh toán da trên c phiu

IFRS 3 Hp nht kinh doanh
IFRS 4 Hp đng bo him
IFRS 5 Tài sn dài hn gi đ bán và ngng hot đng
IFRS 6 Thm dò và đánh giá tài nguyên khoáng sn
IFRS 7 Công c tài chính: các công b
IFRS 8 Phân khúc hot đng (thay th cho IAS 14 t 01/01/2009)


17



1.2.3. Quá trình ban hành và ng dng vi các doanh nghip
Quá trình ban hành h thng chun mc k toán Vit Nam




Ban đu
- Thành lp Ban ch đo nghiên cu, son tho chun mc
k toán Vit Nam theo Quyt đnh s 1503/1998/Q-
BTC ngày 30/10/1998.
- Ngày 12/02/1999, y ban chun mc k toán Vit Nam
đc thành lp theo quyt đnh s 19/1999/Q-BTC ca
B tài chính vi nhim v chính là thit lp h thng
chun mc k toán Vit Nam nhm to dng mt hành
lang pháp lý và khuôn mu cho hot đng k toán
- Ban hành và công b áp dng h thng chun mc k
toán Vit Nam theo quyt đnh s 38/2000/Q-BTC ca
B tài chính đng thi nêu rõ nguyên tc xây dng h

thng chun mc k toán, kim toán



2001
- Ban hành và công b bn chun mc k toán đu tiên
trong h thng chun mc k toán Vit Nam m đu cho
s ra đi ca h thng chun mc k toán Vit Nam. Cn
c pháp lý là quyt đnh s 149/2001/Q-BTC ca B
trng B tài chính ngày 31/12/2001. Bn chun mc
này gm có:
o VAS 02: Hàng tn kho
o VAS 03: Tài sn c đnh hu hình
o VAS 04: Tài sn c đnh vô hình
o VAS 14: Doanh thu và thu nhp khác





- Thông t 89/2002/TT-BTC ngày 09/10/2002 hng dn
k toán thc hin bn chun mc đt 1 áp dng cho các
doanh nghip thuc các ngành, các thành phn kinh t
trong c nc, tr: các doanh nghip thc hin ch đ k
toán doanh nghip va và nh ban hành kèm theo quyt
18



2002

đnh s 1177 TC/Q/CKT ngày 23/12/1996 và Quyt
đnh s 144/2001/Q-BTC ngày 21/12/2001 ca B
trng B tài chính
- Ban hành và công b sáu chun mc k toán đt 2 theo
quyt đnh s 165/2002/Q-BTC ngày 31/12/2002, bao
gm:
o VAS 01: Chun mc chung
o VAS 06: Thuê tài sn
o VAS 10: nh hng ca vic thay đi t giá hi đoái
o VAS 15: Hp đng xây dng
o VAS 16: Chi phí đi vay
o VAS 24: Báo cáo lu chuyn tin t






2003
- Ngày 17/03/2003, Quc hi thông qua lut k toán có
hiu lc t ngày 01/01/2004 tr thành vn bn pháp quy
có giá tr cao nht v lnh vc k toán.
- Ban hành hng dn 06 chun mc k toán đt 2 theo
Thông t 105/2003/TT-BTC ngày 04/11/2003.
- Ngày 30/12/2003, Quyt đnh 234/2003/Q-BTC v vic
ban hành và công b sáu chun mc k toán Vit Nam
đt 3 (hiu lc thi hành 14/01/2004), bao gm:
o VAS 05: Bt đng sn đu t
o VAS 07: K toán các khon đu t vào công ty liên kt
o VAS 08: Thông tin tài chính v nhng khon góp vn

liên doanh
o VAS 21: Trình bày báo cáo tài chính
o VAS 25: Báo cáo tài chính hp nht và k toán các khon
đu t vào công ty con
o VAS 26: Thông tin v các bên liên quan
19














2005
- Thông t 23/2005/TT-BTC ngày 30/03/2005 hng dn
06 chun mc k toán đt 3.
- Ban hành và công b sáu chun mc k toán Vit Nam
đt 4 (hiu lc thi hành 01/03/2006) theo quyt đnh s
12/2005/Q-BTC ngày 15/02/2005, bao gm:
o VAS 17: Thu thu nhp doanh nghip
o VAS 22: Trình bày b sung báo cáo tài chính ca ngân
hàng và các t chc tng t
o VAS 23: Các s kin xy ra sau ngày kt thúc niên đ k

k toán nm
o VAS 27: Báo cáo tài chính gia niên đ
o VAS 28: Báo cáo b phn
o VAS 29: Thay đi chính sách k toán, c tính k toán
và các sai sót
- Ngày 28/12/2005, Quyt đnh s 100/2005/Q- BTC v
vic ban hành và công b bn chun mc k toán Vit
Nam đt 5 (hiu lc thi hành 13/12/2006), bao gm:
o VAS 11: Hp nht kinh doanh
o VAS 18: Các khon d phòng, tài sn và n tim tàng
o VAS 19: Hp đng bo him
o VAS 30: Lãi trên c phiu


2006
- Thông t 20/2006/TT – BTC ngày 20/03/2006 hng
dn 06 chun mc k toán đt 4, ban hành theo quyt
đnh s 12/2005/Q-BTC ngày 15/02/2005.
- Thông t 21/2006/TT - BTC ngày 20/03/2006 hng dn
03 chun mc k toán đt 5 ban hành theo quyt đnh s
100/2005/Q-BTC ngày 15/02/2005. Chun mc k toán
s 19 “hp đng bo him” s hng dn sau.
20




2007
- Thông t 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 hng dn
thc hin mi sáu chun mc k toán ban hành theo

Quyt đnh s 149/2001/Q-BTC ngày 31/12/2001,
quyt đnh s 165/2002/Q-BTC ngày 31/12/2002 và
quyt đnh s 234/2003/Q-BTC ngày 30/12/2003 ca
B trng B Tài chính.
2008 å Nay
- B tài chính tip tc nghiên cu sa đi và xây dng h
thng chun mc k toán cng nh hoàn thin khung
pháp lý đáp ng yêu cu hi nhp kinh t quc t

1.3. So sánh h thng CMKT Vit Nam vi quc t
Nhìn chung, CMKT Vit Nam khá tng đng vi CMKT th gii. Do
CMKT Vit Nam đang trong quá trình xây dng và sa đi nên còn thiu mt s
chun mc và ni dung ca các chun mc còn có du hiu chng chéo và đan xem
vào nhau.
Chun mc Quc t S VAS Chun mc Vit Nam tng
ng
Gii thiu v Chun mc l
p
và trình bày
báo cáo tài chính quc t (IFRS)
Không có
IFRS 1: Thông qua IFRS Không có
IFRS 2: Thanh toán trên c s c phiu Cha có
IFRS 3: Hp nht kinh doanh VAS 11 Hp nht kinh doanh
IFRS 4: Hp đng bo him VAS 19 Hp đng bo him
IFRS 5: Tài sn dài hn nm gi cho mc
đích bán và nhng b phn không tip tc
hot đng
Cha có
IFRS 6: Kho sát và đánh giá khoáng sn Cha có

IFRS 7:Công c tài chính: Trình bày Cha có
21



IFRS 8: B phn hot đng VAS 28 Báo cáo b phn (Da trên IAS
14 - S đc thay th bng
IFRS 8)
Chun mc chung cho vic l
p
và trình
bày báo cáo tài chính
VAS 1 Chun mc chung
IAS 1: Trình bày Báo cáo tài chính VAS 21 Trình bày Báo cáo tài chính
IAS 2: Hàng tn kho VAS 2 Hàng tn kho
IAS 3: Báo cáo tài chính hp nht
(Ban hành ln đu nm 1976, thay th bi
IAS 27 và IAS 28 vào nm 1989)
Không da trên IAS 3
IAS 4: K toán khu hao tài sn
(Không còn áp dng nm 1999, thay th
bi IAS 16, 22 và 38 ban hành vào nm
1998)
Không da trên IAS 4
IAS 5: Thông tin trình bày trên Báo cáo
tài chính (Ban hành nm 1976, thay th
bi IAS 1 nm 1997)
Không da trên IAS 5
IAS 6: X lý k toán đi vi thay đi v
giá (Thay th bi IAS15 - không còn áp

dng vào 12/2003)
Không da trên IAS 6
IAS 7: Báo cáo Lu chuyn tin t VAS 24 Báo cáo Lu chuyn tin t
IAS 8: Chính sách k toán, thay đi c
tính k toán, và sai sót
VAS 29 Chính sách k toán, thay đi
c tính k toán, và sai sót
IAS 9: K toán đi vi hot đng nghiên
cu và phát trin (Thay th bi IAS 38 –
01/07/1999)
Không da trên IAS 9
IAS 10: Các s kin phát sinh sau ngày
kt thúc k k toán nm
VAS 23 Các s kin phát sinh sau ngày
kt thúc k k toán nm