Hoàn thiện và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Cần Thơ

1


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM







TRN QU ANH












Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60.34.30



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC

PGS.TS. HÀ XUÂN THCH






TP. H Chí Minh – Nm 2010
2


LI M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT NI B 1
1.1. KHÁI NIM V H THNG KIM SOÁT NI B
1.1.1. Lch s hình thành và phát trin
1.1.2. Khái nim v h thng kim soát ni b
1.2.3. Ý ngha và tác dng ca vic xây dng h thng kim soát ni b
trong doanh nghip
1.2. CÁC B PHN CU THÀNH H TH
NG KIM SOÁT NI B
1.2.1. Môi trng kim soát
1.2.2. ánh giá ri ro
1.2.3. Hot đng kim soát
1.2.4. Thông tin và truyn thông

1.2.5. Giám sát
1.3. C IM XÂY DNG H THNG KIM SOÁT NI B TRONG
DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.3.1. Khái nim và phân loi doanh nghip nh và va
1.3.2. c đim xây dng h thng kim soát ni b trong doanh nghip
nh và va
1.4. HN CH TIM TÀNG CA H
THNG KIM SOÁT NI B
1.5. KINH NGHIM XÂY DNG H THNG KIM SOÁT NI B
TRÊN TH GII
KT LUN CHNG 1
1
1
5
6
7
7
9
11
13
14
14
14

17
20
21
24
CHNG 2: THC TRNG KHO SÁT H THNG KIM SOÁT
NI B TRONG CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A

BÀN THÀNH PH CN TH
2.1. TNG QUAN V DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN
THÀNH PH
 CN TH
25

25
3
2.1.1. Tng quan v doanh nghip nh và va ti thành ph Cn Th
2.1.2. Tng quan v doanh nghip nh và va trong mu nghiên cu
2.2. THC TRNG KHO SÁT H THNG KIM SOÁT NI B TRONG
CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN TP. CN TH
2.2.1. Môi trng kim soát
2.2.1.1. Trit lý qun lý và phong cách điu hành
2.2.1.2. C cu t chc và phng pháp y quyn
2.2.1.3. Cam kt v nng l
c ca nhân viên và chính sách ngun
nhân lc
2.2.1.4. S trung thc và các giá tr đo đc
2.2.1.5. Hi đng qun tr và Ban kim soát
2.2.2. ánh giá ri ro
2.2.2.1. Nhn dng ri ro
2.2.2.2. ánh giá ri ro
2.2.2.3. Bin pháp đi phó ri ro
2.2.3. Hot đng kim soát
2.2.3.1. Phân chia trách nhim
2.2.3.2. Kim soát quá trình x lý thông tin
2.2.3.3. Kim soát vt cht
2.2.3.4. Phân tích rà soát
2.2.4. Thông tin và truyn thông

2.2.5. Giám sát
2.3. ÁNH GIÁ H THNG KIM SOÁT NI B CA CÁC DOANH
NGHIP NH VÀ V
A TRÊN A BÀN THÀNH PH CN TH
2.3.1. Nhng đim mnh ca h thng kim soát ni b
2.3.2. Nhng đim yu ca h thng kim soát ni b
2.3.3. Nhng nguyên nhân ch yu nh hng đn vic cha xây dng và
cha hoàn thin h thng kim soát ni b trong các doanh nghip
KT LUN CHNG 2
25
27

32
32
32
34

37
42
45
48
48
50
52
52
52
53
57
60
63

66

69
69
71

72
75
4
CHNG 3: HOÀN THIN VÀ XÂY DNG H THNG KIM SOÁT
NI B CHO CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN
THÀNH PH CN TH
3.1. QUAN IM HOÀN THIN VÀ XÂY DNG H THNG KIM
SOÁT NI B CHO CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A
BÀN THÀNH PH CN TH
3.2. HOÀN THIN VÀ XÂY DNG H THNG KIM SOÁT NI B
CHO CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN THÀNH
PH CN TH
3.2.1. V
phía các doanh nghip
3.2.1.1. i vi các b phn ca h thng kim soát ni b
3.2.1.2. i vi tng chc nng trong doanh nghip
3.2.2. V phía các c quan qun lý nhà nc
3.2.2.1. Cng c kin thc v h thng kim soát ni b trong các
chng trình đào to
3.2.2.2. Tng cng các dch v tr giúp doanh nghip
3.2.2.3. Xây dng khuôn mu lý thuyt v h thng ki
m soát ni
b ca Vit Nam
KT LUN CHNG 3

KT LUN


76


76


77
77
77
86
89

89
89

90
92
93


5


1. S CN THIT CA  TÀI
Ngày nay, h thng kim soát ni b (KSNB) đóng mt vai trò ht sc quan
trng trong hot đng kinh t ca các doanh nghip và t chc. H thng KSNB
giúp các nhà qun tr qun lý hu hiu và hiu qu hn các ngun lc kinh t ca

công ty mình, gim thiu nhng yu t bt ng xy ra gây tác đng xu ti ho
t
đng ca doanh nghip, điu đó đã góp phn hn ch ti đa nhng ri ro phát sinh
trong quá trình hot đng sn xut kinh doanh.
i vi nhà qun lý trong các doanh nghip ln  Vit Nam thì h cng đã
nhn thc đc tm quan trng ca h thng KSNB. Nhng đi vi các doanh
nghip nh và va thì cha nhn thc rõ tm quan trng ca KSNB ho
c cha xây
dng cho mình nhng h thng KSNB hu hiu. iu này cng d hiu bi nhiu
doanh nghip đang trong giai đon chuyn đi t mt hình thái kinh t c sang mt
h thng vn hành mi, đ tn ti và hi nhp vi nn kinh t quc t trong khi
ngun lc có hn, doanh nghip phi giành cho mình nhng u tiên mang tính thit
y
u hn. Tuy nhiên, xét v lâu dài, thit ngh nhng doanh nghip này cn to dng
nn tng cho nhng phát trin bn vng thông qua vic thit k h thng KSNB hu
hiu. ây là mt trong nhng vic làm ht sc c th đ nâng cao hot đng ca
doanh nghip, thông qua đó góp phn nâng cao nng lc cnh tranh trong quá trình
hi nhp kinh t quc t. Tuy nhiên, đây là công vic c
a c mt quá trình vi nhiu
n lc c v thi gian, vt cht và trí tu ca doanh nghip.
Thành ph Cn Th có th xem nh là thành ph trung tâm  đng bng
sông Cu Long; là ni có tc đ phát trin khá cao, và đa phn nhng doanh nghip
là doanh nghip nh và va, cha quan tâm nhiu đn vic xây dng h thng
KSNB trong doanh nghip, nên đc chn làm đa bàn đ ti
n hành nghiên cu.
Chính vì nhng lý do trên mà đ tài “Hoàn thin và xây dng h thng kim
soát ni b cho các doanh nghip nh và va trên đa bàn thành ph Cn Th” cn
thit đc thc hin đ nghiên cu sâu hn v lnh vc này.
6
2. MC TIÊU NGHIÊN CU

Mc tiêu chung
Mc tiêu chung ca đ tài là tìm hiu v thc trng h thng KSNB trong các
doanh nghip nh và va  thành ph Cn Th, thông qua đó ngi vit đ xut
nhng gii pháp nhm hoàn thin và xây dng h thng KSNB cho các doanh
nghip này.
Mc tiêu c th
- Nghiên cu lý lun v h thng KSNB trên th gii cng nh tham kho
kinh nghi
m xây dng h thng KSNB trên th gii.
- Kho sát thc trng và đánh giá h thng KSNB trong các doanh nghip
nh và va  thành ph Cn Th, đng thi kho sát h thng KSNB tng đi khá
hoàn chnh ti công ty C phn Thng nghip Tng hp Cn Th.
-  xut mt s gii pháp đ hoàn thin và xây dng h thng KSNB cho
các doanh nghip nh và v
a  thành ph Cn Th.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
i tng nghiên cu
 tài là nghiên cu thc trng xây dng h thng KSNB trong các doanh
nghip nh và va  thành ph Cn Th.
Phm vi nghiên cu
- Thi gian nghiên cu: đ tài đc thc hin t tháng 09/2009 đn 07/2010;
s liu s cp đc thu thp t tháng 10/2009 đn tháng 01/2010; s liu th
cp
đc thu thp t nm 2005 – 2009.
- Không gian nghiên cu: đ tài ch kho sát thc trng xây dng h thng
KSNB trong các doanh nghip nh và va ti qun Ninh Kiu, qun Bình Thy và
qun Cái Rng trên đa bàn thành ph Cn Th.
Thành ph Cn Th gm 5 qun (Ninh Kiu, Bình Thy, Cái Rng, Ô Môn
và Tht Nt) và 4 huyn (Phong in, C , Vnh Thnh và Thi Lai). S l
ng

doanh nghip trong tng đa bàn đa s tp trung vào 3 qun trung tâm ca thành ph
(Ninh Kiu, Bình Thy, Cái Rng); còn nhng qun, huyn còn li s lng doanh
7
nghip không nhiu và ch yu ti đây ngi dân tp trung vào sn xut nông
nghip. Vì nhng lí do đó đ tài ch tp trung nghiên cu h thng KSNB trong
nhng doanh nghip trên đa bàn 3 qun này.
- Gii hn ca đ tài:
+ i tng kho sát là các doanh nghip nh và va (gm các doanh nghip
siêu nh, nh và va), không kho sát các doanh nghip có qui mô ln.
+  tài tip cn h thng KSNB theo nm b
 phn cu thành ch không tip
cn kim soát ni b theo tng chu trình nghip v, nên ch th hin h thng
KSNB di góc nhìn chung nht.
+  tài tip cn theo hng “có” hoc “không có” xây dng mt s yu t
trong các b phn cu thành h thng KSNB, ch cha đnh lng đuc cht lng
ca toàn b h thng KSNB.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN C
U
Phng pháp thu thp s liu
Phng pháp thu thp s liu s cp đc s dng trong đ tài là phng
pháp chn mu ngu nhiên. S liu s cp đc thu thp bng phng pháp phng
vn trc tip t 96 doanh nghip nh và va  3 qun: Ninh Kiu, Bình Thy và Cái
Rng. i tng đc phng vn là (tng) giám đc, phó (tng) giám đ
c, k toán
trng đã làm vic lâu nm ti các doanh nghip. Các đi tng này đc yêu cu
tr li bng câu hi bao gm 96 câu hi đ cung cp nhng thông tin cn thit cho
các mc tiêu nghiên cu.
S liu th cp đc thu thp t Cc Thu thành ph Cn Th, Niên giám
Thng Kê thành ph Cn Th, Tng cc thng kê,…
Phng pháp phân tích s liu

Ph
ng pháp đc s dng đ đánh giá thc trng xây dng h thng KSNB
là phng pháp thng kê mô t, phng pháp tng hp và phng pháp so sánh.
Da vào thc trng và kt qu phân tích đ đa ra gii pháp hoàn thin và
xây dng h thng KSNB cho các doanh nghip.

8
5. Ý NGHA KHOA HC VÀ THC TIN CA  TÀI NGHIÊN CU
 tài nghiên cu thc trng xây dng h thng KSNB ti các doanh
nghip nh và va trên đa bàn thành ph Cn Th da trên s vn dng nn tng
khuôn mu lý thuyt v h thng KSNB ca y Ban COSO và kinh nghim xây
dng h thng KSNB cho các doanh nghip nh và va trên th gii.
Trên c s đánh giá nhng
u nhc đim và tìm hiu các nguyên nhân
dn đn vic hn ch trong xây dng h thng KSNB, đ tài đa ra các gii pháp có
ý ngha ht sc quan trng, giúp các doanh nghip nh và va trên đa bàn thành
ph Cn Th hoàn thin và xây dng h thng KSNB ca mình ngày càng hu hiu
hn. Bên cnh đó, đ tài còn đa ra bng đ xut các tiêu chí v h thng KSNB đ
hng dn cho các doanh nghi
p nh và va có c s đ hoàn thin và xây dng h
thng KSNB ca mình.
 tài là tài liu có giá tr cho các nhà qun lý ti thành ph Cn Th nói
riêng, các doanh nghip nh và va  Vit Nam nói chung và các c quan chc
nng trong vic thy đc thc trng cng nh tm quan trng ca h thng KSNB.
T đó tip tc hoàn thin và có các gii pháp c th đ h
ng dn cho các doanh
nghip hoàn thin h thng KSNB ca mình, thông qua đó giúp nâng cao hiu qu
hot đng ca doanh nghip và góp phn phát trin nn kinh t Vit Nam hi nhp
ngày càng sâu vào nn kinh t th gii.
6. KT CU CA  TÀI

Kt cu ca đ tài gm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v h thng kim soát ni b
Chng 2: Th
c trng xây dng h thng kim soát ni b trong các doanh
nghip nh và va trên đa bàn thành ph Cn Th
Chng 3: Hoàn thin và xây dng h thng kim soát ni b cho các doanh
nghip nh và va trên đa bàn thành ph Cn Th.



9
CHNG 1


1.1. KHÁI NIM V H THNG KIM SOÁT NI B
1.1.1. Lch s hình thành và phát trin
* Giai đon tin COSO
1
(t nm 1992 tr v trc)
Khái nim KSNB bt đu xut hin vào đu th k 20 vi ý ngha là mt
công c ca kim toán hn là công c ca qun tr. Trong giai đon đu, mc tiêu
ca KSNB là bo v tài sn (đc bit là tin mt) khi s bin th ca nhân viên.
Nhng khái nim nh là: k toán không kiêm nhim th qu, phi
u chi phi đc
xét duyt, tin phi đc kim kê… đc đa ra; đây là nhng vn đ đc rút ra
trong quá trình đi kim toán. Dn dn khái nim này rng hn, nhng nguyên tc áp
dng đi vi tin cng có th áp dng đc đi vi các tài sn khác, nh hàng tn
kho, tài sn c đnh,…
Nm 1929, khái nim KSNB đc đ cp chính thc trong Công b ca
Cc D tr Liên bang Hoa K (Federal Reserve Bulletin) - tin thân ca chun mc

kim toán Hoa Kì - nh là mt c s đ phc v cho vic ly mu th nghim ca
kim toán viên. Theo đó, KSNB đc đnh ngha là mt công c đ bo v tin và
các tài sn khác đng thi thúc đy nâng cao hiu qu hot đng.
Nm 1936, Hip hi k toán viên công chng Hoa K (AICPA) ban hành
báo cáo có t
a đ “Kim tra báo cáo tài chính bi nhng kim toán viên”, mà
KSNB đc đnh ngha nh là “các bin pháp và cách thc đc chp nhn và thc
hin trong mt t chc đ bo v tin và các tài sn khác cng nh kim tra s
chính xác trong ghi chép ca s sách”.
n nm 1949, mt báo cáo đc bit ca AICPA đã m rng hn đnh
ngha v KSNB, là “c cu t chc và tt c
 nhng bin pháp, cách thc liên quan
đc chp nhn và thc hin trong mt t chc đ bo v tài sn, kim tra s chính
xác và đáng tin cy ca s liu k toán, thúc đy hot đng có hiu qu, khuyn


1
COSO: Committee of Sponsoring Organization
10
khích tuân th các chính sách ca ngi qun lý”. Nh vy, báo cáo này đã công
nhn thêm hai tác dng ca KSNB là “nâng cao hiu qu hot đng ca đn v” (tc
là khi chúng ta t chc tt, hn ch đc nhng gian ln sai sót xy ra thì hot đng
ca chúng ta s có hiu qu hn) và “khuyn khích s tuân th chính sách”.
Trong hn 40 nm sau đó, AICPA đã son tho và ban hành nhiu chun
mc đ c
p đn nhng khái nim và khía cnh khác nhau ca KSNB nh SAP 29
(1958), SAP 54 (1972), SAP 55 (1988),… trong đó tp trung vào phân bit KSNB
v qun lý và KSNB v k toán, các b phn ca KSNB, … Nhng b phn ca
KSNB này tr thành đim tham kho cho nhng tranh lun v khái nim, đc bit là
đi vi vic ban hành báo cáo COSO 1992.

Nh vy, trong sut giai đon này, khái nim v KSNB đã không ngng
đc m rng ra; t nhng th
tc bo v tài sn, ghi chép s sách đn vic nâng
cao hiu qu hot đng cho đn v và khuyn khích tuân th nhng chính sách. Tuy
nhiên, nó vn ch dng li là mt phng tin phc v cho các kim toán viên trong
quá trình đi kim toán báo cáo tài chính.
* Báo cáo COSO (nm 1992)
Nguyên nhân trc tip ca s hình thành Báo cáo COSO 1992 có th nói là
t nhng gian ln ti các công ty  Hoa K, đc bit là các công ty c phn. Song
hành cùng vi quá trình phát trin c
a các công ty  Hoa K là s gia tng quy mô
ca các gian ln gây ra nhng thit hi khng l cho nn kinh t. Vì vy, nhiu t
chc đã ra đi đ kho sát và tìm cách khc phc vn đ này.

Nm 1985, Hi đng quc gia Hoa k v chng gian ln báo cáo tài chính
(The National Commission on Fraudulent Financial Reporting) hay còn gi là y ban
Treadway (Treadway Commission) đc ra đi đ chuyên điu tra v vn đ này.
COSO là mt y ban nhm h tr cho y ban Treadway. COSO bao gm nm t
chc hàng đu trong lnh vc tài chính, k toán, kim toán là: Hip hi k toán viên
công chng M (AICPA), Hi k toán M (AAA), Hip hi kim toán viên ni b
(IIA), Hip hi qun tr viên tài chính (FEI) và Hip hi k toán viên qun tr (IMA).
11
Quá trình tìm hiu v gian ln đã cho thy KSNB ca các công ty có nh
hng rt ln đn kh nng xy ra gian ln. Sau khi đc công b thì có quá nhiu
ngi quan tâm đn KSNB và mi ngi đnh ngha v nó và cho rng nó bao hàm
nhng yu t khác nhau trong phm vi quan đim ca mình. Chính vì vy, cn có
khuôn kh chung đc thng nht gia các bên v KSNB và Báo cáo COSO 1992
đc ra đi. Báo cáo COSO 1992 đc xây dng rt công phu nên đc đánh giá
cao, COSO đã tin hành thu thp rt nhiu tài liu, phng vn các bên liên quan, t
chc điu tra, t chc hi tho, d tho báo cáo, trc khi đa vào thc t thì t

chc kim nghim nó ti các công ty sau đó mi chính thc ban hành vào 1992.
Báo cáo COSO gm 2 cun và chia thành 4 phn:
- Phn 1: Tóm tt dành cho nhà qun lý. Phn này cung cp mt cái nhìn
tng quát v KSNB  mc đ cao dành riêng cho các nhà qun lý, giám đc đi
u
hành, ban giám đc, các ngh s và c quan qun lý nhà nc.
- Phn 2: Khuôn kh chung ca KSNB. ây là phn c bn nht ca Báo
cáo COSO, trong đó có đnh ngha v KSNB, mô t các b phn hp thành ca
KSNB, đa ra các tiêu chí giúp ban giám đc, nhà qun lý và các đi tng khác
đánh giá h thng KSNB.
- Phn 3: Báo cáo cho bên ngoài - trách nhim báo cáo v KSNB cho bên
ngoài. ây là tài liu b sung, cung cp hng dn cho các t chc cách thc báo
cáo cho các đi t
ng bên ngoài v h thng KSNB cho mc tiêu báo cáo tài chính.
- Phn 4: Công c đánh giá h thng KSNB. Phn này đa ra các hng
dn, gi ý rt thit thc cho vic đánh giá h thng KSNB nh biu mu, câu hi
đánh giá v KSNB.
Báo cáo COSO 1992 là tài liu đu tiên trên th gii nghiên cu và đnh
ngha v KSNB mt cách đy đ và có h thng; là mt khuôn mu lý thuyt c bn
v KSNB.
c đim ni bt ca báo cáo này là cung cp mt tm nhìn rng và
mang tính qun tr, trong đó KSNB không ch còn là mt vn đ liên quan đn báo
cáo tài chính (BCTC) mà đc m rng ra cho các phng din v hot đng và
tuân th.

12
* Giai đon hu COSO (t nm 1992 đn nay)
Sau khi báo cáo COSO đc ban hành, tip theo đó, hàng lot các nghiên
cu phát trin v KSNB theo nhng hng khác nhau, trong nhiu lnh vc khác
nhau đã ra đi. Di đây là các hng phát trin đin hình:

- S hình thành báo cáo KSNB ca các quc gia
COSO là mt báo cáo ca Hoa K, vì vy nhiu quc gia trên th gii có
khuynh hng xây dng mt khuôn kh lý thuyt riêng ca mình v KSNB. Ví d
nh Báo cáo CoCo 1995 c
a Canada; Báo cáo Turnbull 1999 ca Anh… Nhng
qua nghiên cu thì nhng báo cáo ca các nc cng không có gì mi so vi báo
cáo COSO 1992, chng qua ch là s sp xp li mà thôi.
- Hng đi theo chuyên ngành, trong nhng lnh vc c th
Ngi ta nhn thy rng KSNB cng cn thit cho khu vc công, nhng
lnh vc c th nh bo him, ngân hàng,… Lnh vc ngân hàng là lnh vc đã có
nhng nghiên cu khá đy đ và chi ti
t v KSNB trong ngành ngh ca mình. Báo
cáo Basle (1998) ca y ban Basle v giám sát ngân hàng (BCBS) đã đa mt công
b v khuôn kh KSNB trong ngân hàng (Framework for Internal Control System
in Banking Organisations).
- Hng h thng qun tr ri ro doanh nghip (ERM)
Nm 2001, COSO trin khai nghiên cu h thng qun tr ri ro doanh
nghip (ERM) trên c s Báo cáo COSO 1992. n nm 2004, ERM đã đc chính
thc ban hành, theo đó ERM đc đnh ngha gm 8 yu t: Môi trng ni b,
thi
t lp mc tiêu, nhn din s kin, đánh giá ri ro, đi phó ri ro, các hot đng
kim soát, thông tin truyn thông và giám sát.
- Hng đi sâu vào lnh vc công ngh thông tin
Nm 1996, Bn tiêu chun có tên “Các mc tiêu kim soát trong công ngh
thông tin và các lnh vc liên quan” (CoBIT) do Hip hp v kim soát và kim
toán h thng thông tin (ISACA) ban hành. CoBIT nhn mnh đn kim soát trong
môi trng x lý máy tính, theo đó bao gm nhng lnh vc sau: hoch
đnh và t
chc, mua và trin khai, phân phi và h tr, giám sát.
13

1.1.2. Khái nim v h thng kim soát ni b
Báo cáo COSO đnh ngha “Kim soát ni b là mt quá trình do ngi
qun lý, hi đng qun tr và các nhân viên ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ
cung cp mt s đm bo hp lý nhm thc hin ba mc tiêu di đây:
- Hot đng hu hiu và có hiu qu
- Báo cáo tài chính đáng tin cy
- Các lu
t l và quy đnh đc tuân th”
Trong đnh ngha trên, bn ni dung c bn là quá trình, con ngi, đm
bo hp lý và mc tiêu. Chúng đc hiu nh sau:
• Kim soát ni b là mt quá trình. Kim soát ni b bao gm mt chui hot
đng kim soát hin din  mi b phn trong đn v và đc kt hp vi nhau thành
mt th thng nh
t. KSNB là mt quá trình nên s không bao gi chm dt, nó s
luôn luôn tn ti và phát trin cùng vi t chc; khi t chc ln mnh, KSNB cng
phi đc thay đi, b sung đ đáp ng cho nhu cu qun lý.
• Kim soát ni b đc thit k và vn hành bi con ngi. KSNB không ch
đn thun là nhng chính sách, th tc, biu mu,… mà phi bao gm c nh
ng con
ngi trong t chc nh Hi đng qun tr, Ban Giám đc, các nhân viên khác…
Chính con ngi đnh ra mc tiêu, thit lp c ch kim soát  mi ni và vn hành
chúng. Vì vy nó s chu nh hng ca nhng vn đ mang tính cht ca con ngi
nh trình đ, nhn thc, môi trng hot đng…
• Kim soát ni b cung cp mt s đ
m bo hp lý, ch không phi đm bo
tuyt đi, là các mc tiêu s đc thc hin. Vì khi vn hành h thng kim soát,
nhng yu kém có th xy ra do các sai lm ca con ngi dn đn không thc hin
đc các mc tiêu. Kim soát ni b có th ngn chn và phát hin nhng sai phm
nhng không th đm bo là chúng không bao gi xy ra. Hn na, m
t nguyên tc

c bn trong vic đa ra quyt đnh qun lý và chi phí cho quá trình kim soát
không th vt quá li ích đc mong đi t quá trình kim soát đó. Do đó ngi
qun lý có th nhn thc đy đ v các ri ro, th nhng nu chi phí cho quá trình
kim soát quá cao thì h vn không áp dng các th tc đ kim soát ri ro.
14
• Các mc tiêu ca kim soát ni b.
- i vi báo cáo tài chính, kim soát ni b phi đm bo v tính trung thc
và đáng tun cy, bi chính vì ngi qun lý đn v phi có trách nhim lp báo cáo
tài chính phù hp vi chun mc và ch đ kim toán hin hành.
- i vi tính tuân th, kim soát ni b trc ht phi bo đm hp lý vi
c
chp hành lut pháp và các quy đnh. iu này xut phát t trách nhim ca ngi
qun lý đi vi nhng hành vi không tuân th trong đn v. Bên cnh đó, kim soát
ni b còn phi hng mi thành viên trong đn v vào vic tuân th các chính sách,
quy đnh ni b ca đn v, qua đó bo đm đt đc nhng mc tiêu ca đn v.
- i vi m
c tiêu hu hiu và hiu qu ca các hot đng, kim soát ni b
giúp đn v bo v và s dng hiu qu các ngun lc, bo mt thông tin, nâng cao
uy tín, m rng th phn, thc hin các chin lc kinh doanh ca đn v.
Nh vy, các mc tiêu ca h thng kim soát ni b rt rng, chúng bao
trùm lên mi mt hot đ
ng và có ý ngha quan trng đi vi vi s tn ti và phát
trin ca đn v.
1.2.3. Ý ngha và tác dng ca vic xây dng h thng kim soát ni b
trong doanh nghip
Mt h thng KSNB ca doanh nghip đc t chc tt mang li ý ngha
và tác dng quan trng đi vi hot đng ca doanh nghip, đó là:
- Gim bt nguy c r
i ro tim n trong kinh doanh (sai sót không c ý ca
nhân viên mà có th gây tn hi cho công ty, các ri ro làm chm k hoch, tng giá

thành, gim cht lng sn phm, ri ro gian ln hoc trm cp đi vi công ty do
bên th ba hoc nhân viên ca công ty gây ra ),
- Bo v tài sn khi b h hng, mt mát, hao ht, gian ln, la gt, trm cp
- m bo tính chính xác ca các s liu k toán và báo cáo tài chính,
- m bo mi thành viên tuân th ni quy ca công ty cng nh các quy
đnh ca lut pháp,
- m bo s dng ti u các ngun lc và đt đc mc tiêu đt ra,
- Bo v quyn li ca nhà đu t, c đông và gây dng lòng tin đi vi h.
15
1.2. CÁC B PHN CU THÀNH H THNG KIM SOÁT NI B
Theo Báo cáo COSO 1992 thì mt h thng KSNB bao gm nm b phn
có mi liên h cht ch vi nhau, đó là: môi trng kim soát, đánh giá ri ro, hot
đng kim soát, thông tin và truyn thông, và giám sát.
1.2.1. Môi trng kim soát
Môi trng kim soát bao gm nhn thc, thái đ và hành đng ca ngi
qun lý trong đn v đi vi kim soát và tm quan tr
ng ca kim soát. Môi trng
kim soát phn ánh sc thái chung ca mt đn v, nó chi phi ý thc kim soát ca
mi thành viên trong đn v là nn tng đi vi các b phn khác ca kim soát ni
b. Các nhân t chính thuc v môi trng kim soát là: S trung thc và các giá tr
đo đc, đm bo v nng lc ca nhân viên, Hi đng qun tr và y ban ki
m
toán, trit lý qun lý và phong cách điu hành, c cu t chc, phng pháp y
quyn, và chính sách ngun nhân lc.
- S trung thc và các giá tr đo đc
ây là mt khái nim đc COSO đa vào nhn mnh, h thng KSNB
đc đánh giá tt khi nm trong nguyên tc trung thc và tôn trng các giá tr đo
đc. S trung thc và các giá tr đo đc là tính cách, bn cht ca con ngi th
hi
n qua các hot đng hng ngày trong mt t chc, nó chu s tác đng ca vn

hóa t chc. Nhng nhà qun lý cp cao gi mt vai trò ch đo trong vic hình
thành vn hóa t chc, phi xác lp mt bu vn hóa trung thc và duy trì đo đc
trong kinh doanh. Ngi ta thy rng nu mun duy trì s trung thc và đo đc thì
phi làm cho nguyên tc này đc ph bin, đc tha nh
n rng rãi trong t chc.
Các nhà qun lý cp cao phi xây dng nhng chun mc v đo đc trong đn v
và c x đúng đn đ có th ngn cn không cho các thành viên có hành vi thiu
đo đc hoc phm pháp.
S trung thc và các giá tr đo đc còn liên quan đn vn đ loi b nhng
qui đnh mang tính cht phi hin thc. Nhng qui đnh phi hin thc là nh
ng qui
đnh không th làm đc nhng vn c qui đnh thì điu đó tt yu s dn đn vic
phi x s không trung thc trong t chc.

16
- m bo v nng lc ca nhân viên
m bo v nng lc ca nhân viên nguyên vn trong COSO là “cam kt
v nng lc”. Nhà qun lý phi th hin rõ cam kt yêu cu cao v nng lc ca đi
ng nhân viên thì đng nhiên đi ng nhân viên mi đúng là nhng ngi đáp ng
đc yêu cu ca công vic. Nu chúng ta có mt h thng KSNB bao gm nhng
qui đ
nh cht ch nhng nu chúng ta thiu nhng con ngi mà có kh nng thì h
thng ca chúng ta cng s không vn hành tt đc. Chính vì vy đ mt h thng
KSNB tt thì con ngi là mt trong nhng yu t đc đt lên hàng đu và con
ngi này đc th hin trc ht là qua cam kt ca nhà qun lý v nng lc ca
đi ng nhân viên. Nng lc c
a nhân viên đc th hin qua kin thc và k nng
đ thc hin công vic ca mình. Do đó, nhà qun lý ch nên tuyn dng các nhân
viên có trình đ đào to và kinh nghim phù hp vi nhim v đc giao, và phi
giám sát và hun luyn h đy đ và thng xuyên.

- Hi đng qun tr và Ban kim soát
Hi đng Qun tr (HQT) và Ban kim soát là nhng thành viên có kinh
nghim, uy tín trong doanh nghip Ban ki
m soát trc thuc HQT, gm nhng thành
viên trong và ngoài HQT nhng không tham gia vào vic điu hành doanh nghip.
Ban kim soát có th có nhng đóng góp quan trng cho vic thc hin các
mc tiêu ca doanh nghip thông qua vic kim tra các hot đng tuân th lut
pháp, giám sát vic lp báo cáo tài chính, gi s đc lp ca kim toán viên ni
b,…. Do chc nng quan trng đó nên s hu hiu ca HQT và c
a Ban kim
soát có nh hng quan trng đn môi trng kim soát.
Các nhân t đc xem xét đ đánh giá s hu hiu ca HQT và Ban kim
soát gm: mc đ đc lp, kinh nghim và uy tín ca các thành viên trong HQT và Ban
kim soát, và mi quan h ca h vi b phn kim toán ni b và kim toán đc lp.
- Trit lý qun lý và phong cách điu hành
Trit lý qun lý th hi
n qua quan đim và nhn thc ca ngi qun lý;
phong cách điu hành li th hin qua cá tính, t cách và thái đ ca h khi điu
hành đn v. Trit lý qun lý và phong cách điu hành bao gm nhng vn đ nh
17
kh nng nhn thc và giám sát ri ro kinh doanh, nhn thc và thái đ đi vi vic
lp báo cáo tài chính hay áp dng các phng pháp k toán, s dng các kênh thông
tin chính thc hay không chính thc, quan h cp di,… S khác bit v trit lý
qun lý và phong cách điu hành có th nh hng ln đn môi trng kim soát và
tác đng đn vic thc hin các mc tiêu ca đn v.
- C cu t
chc
C cu t chc thc cht là s phân chia trách nhim và quyn hn gia
các b phn trong đn v, nó góp phn rt ln trong vic đt đc các mc tiêu. Nói
cách khác, c cu phù hp s là c s cho vic lp k hoch, điu hành, kim soát,

và giám sát các hot đng. C cu t chc ca mt đn v ph thu
c vào quy mô và
tính cht hot đng ca đn v; nó thng đc mô t qua s đ t chc, trong đó
phn nh các mi quan h v quyn hn, trách nhim và báo cáo.
- Phng pháp y quyn
Phng pháp y quyn đc xem là phn m rng ca c cu t chc. Nó
c th hóa v quyn hn và trách nhim ca tng thành viên trong hot đng c
a đn
v, giúp cho mi thành viên phi hiu rng h có nhim v c th gì và tng hot
đng ca h s nh hng nh th nào đn ngi khác trong vic hoàn thành mc
tiêu. Do đó, khi mô t công vic, đn v cn phi th ch hóa bng vn bn v nhng
nhim v và quyn hn c th ca tng thành viên và quan h gi
a h vi nhau.
- Chính sách ngun nhân lc
Chính sách ngun nhân lc bao gm nhng chính sách v vic tuyn dng,
hun luyn, đánh giá, sa thi, đ bt, khen thng và k lut nhân viên. Các chính
sách này nh hng quyt đnh đn trình đ và phm cht đi ng nhân viên đn v,
nó có nh hng đáng k đn s hu hiu ca môi trng kim soát thông qua tác
đng đn các nhân t khác trong môi tr
ng kim soát nh đm bo v nng lc,
tính chính trc và các giá tr đo đc…
1.2.2. ánh giá ri ro
ánh giá ri ro là mt b phn th hai ca h thng KSNB. Mt h thng
KSNB tt thì phi đánh giá đc ri ro, nhng tht ra đánh giá ri ro  đây còn có
18
ngha rng hn, nó liên quan đn khái nim phân b ngun lc. Mt doanh nghip
không th nào đi phó đc tt c các ri ro đang đe da mình, mà ch có th đng
đu vi mt s ri ro nht đnh mà thôi; bi vì bn thân doanh nghip không có đ
ngun lc. Phân b ngun lc phi da trên đánh giá ri ro, nhng ri ro nào là cao
nht, nh hng nhiu nh

t thì s phân b ngun lc cho nó nhiu nht.  gii hn
ri ro  mc chp nhn đc, nhà qun lý cn phi: nhn dng ri ro, đánh giá ri
ro và đ ra các bin pháp đi phó vi ri ro.
- Nhn dng ri ro
 có th nhn dng đc ri ro thì phi xác đnh đc mc tiêu ca t chc.
Mc tiêu có quan h mt thit v
i ri ro, bi vì mt s kin đc coi là ri ro khi nó đe
da đn mc tiêu, nu không đe da đn mc tiêu thì không là ri ro mà thm chí là c
hi ca doanh nghip. COSO nêu rõ vic xác đnh mc tiêu là trách nhim ca nhà
qun lý, trách nhim ca KSNB là ph bin mc tiêu qua các cp đ h hiu đc mc
tiêu ca t chc, đ bit đc cái gì là ri ro và có cách đi phó v
i nó.
Sau khi đã xác đnh mc tiêu thì cn phi tin hành theo dõi, nghiên cu
nhng nhân t có th gây ra ri ro; tc là thit lp c ch nhn dng ri ro, thông
thng b phn nghiên cu và phát trin s thc hin chc nng này.
Thông qua c ch nhn dng ri ro thì có hai loi ri ro ch yu là ri ro t
bên trong và ri ro bên ngoài doanh nghip. Ri ro bên trong có th xut phát t
ngun nhân l
c, tài chính, quan h lao đng, h thng thông tin,… Ri ro bên ngoài
có th xut phát t môi trng kinh t, môi trng chính tr, s thay đi ngun cung
cp, nhu cu khách hàng,…
- ánh giá ri ro
Sau khi đã nhn dng đc ri ro thì cn phi phân tích, đánh giá ri ro đó
đ xác đnh đc xác sut s xy ra là cao hay thp, thit hi s xy ra là nhiu hay
ít đ có th c tính đc ri ro. Ngoài vic
đánh giá ri ro bng đnh lng, còn có
đánh giá v đnh tính, tc là xem tình hung xy ra nh th nào và đánh giá cho
thích hp. Tóm li, doanh nghip cn phi xác đnh tm quan trng ri ro đ có
quyt đnh phân b ngun lc cho hp lý.
19

- Bin pháp đi phó
Doanh nghip cn phân tích, đánh giá ri ro đ có nhng bin pháp thích
hp đi phó vi nó. Tùy theo thit hi và xác sut nh th nào thì s có nhng bin
pháp riêng đ đi phó. Nhng bin pháp đó có th là tng cng kim soát, mua bo
him, tng tc đ thu hi vn, hoc không làm gì ht (khi chi phí b ra đ đi phó
vi ri ro cao hn li ích đt đc).
1.2.3. Ho
t đng kim soát
Hot đng kim soát là nhng chính sách và th tc đ đm bo cho các
ch th ca nhà nc qun lý thc hin. Các chính sách và th tc này giúp thc thi
nhng hành đng vi mc đích chính là giúp kim soát ri ro mà đn v đang hay
có th gp phi. Nhng hot đng kim soát ch yu trong đn v gm:
- Phân chia trách nhim
Phân chia trách nhim là không cho phép mt thành viên nào đ
c gii
quyt mi mt ca nghip v t khi hình thành cho đn khi kt thúc hay kiêm nhim
mt s chc nng. Chng hn, không thành viên nào đc kiêm nhim các chc
nng phê chun, thc hin, ghi chép nghip v và bo qun tài sn. Mc đích ca
phân chia trách nhim nhn đ các nhân viên kim soát ln nhau; nu có sai sót xy
ra s đc phát hin nhanh chóng; đng thi gim c hi cho b
t k thành viên nào
trong quá trình thc hin nhim v có th gây ra và giu dim sai phm ca mình
- Kim soát quá trình x lý thông tin
 thông tin đáng tin cy cn phi thc hin nhiu hot đng kim soát
nhm kim tra tính xác thc, đy đ và vic phê chun các nghip v.
Khi kim soát quá trình s lý thông tin, cn đm bo: y quyn và xét
duyt đúng đn; kim soát cht ch h thng ch
ng t, s sách; và kim tra đc lp
vic thc hin
+ y quyn và xét duyt: doanh nghip cn đm bo tt c các nghip v

hoc hot đng phi đc phê chun bi mt nhân viên qun lý trong phm vi
quyn hn cho phép. y quyn là trng hp ngi qun lý ban hành các chính
sách đ áp dng cho toàn đn v, sau đó nhân viên cp di cn c chính sách đó
đ
20
xét duyt các nghip v trong gii hn mà chính sách cho phép. Xét duyt là trng
hp ngi qun lý xét duyt tng nghip v riêng bit ch không đa ra chính sách
chung nào.
+ Kim soát h thng chng t, s sách: đ h thng chng t và s sách
đc tt thì doanh nghip cn phi lu ý vic đánh s liên tc chng t trc khi s
dng; cn thit k đn gi
n, rõ ràng d hiu; t chc luân chuyn chng t khoa hc
và kp thi; S sách cn phi đóng chc chn, đánh s trang, quy đnh nguyên tc
ghi chép, có ch ký xét duyt ca ngi kim soát…; t chc lu tr, bo qun tài
liu k toán khoa hc, an toàn, đúng quy đnh và d dàng truy cp khi cn thit.
+ Kim tra đc lp: Là vic kim tra đc tin hành b
i các cá nhân (hoc
b phn) khác vi cá nhân (hoc b phn) đang thc hin nghip v. Ngi kim
tra không phi là ngi thc hin nghip v đ nâng cao tính khách quan. Có hai
hình thc kim tra là tin kim và hu kim. Tin kim là kim tra trc khi nghip
v din ra và hu kim là kim tra sau khi nghip v din ra.
- Kim soát vt cht
Hot đng này đc thc hi
n cho các loi s sách và tài sn, k c nhng
n ch đã đc đánh s trc nhng cha s dng; cng nh cn hn ch s tip cn
vi các chng trình tin hc và nhng h s d liu.
Vic so sánh, đi chiu gia s sách k toán và tài sn hin có trên thc t
bt buc phi đc thc hi
n đnh k. Khi có bt k chênh lch nào cng cn phi
điu tra và xem xét nguyên nhân, nh đó s phát hin đc nhng yu kém v các

th tc bo v tài sn và s sách có liên quan. Nu không thc hin công vic này
thì tài sn có th b b ph, mt mát hoc có th không phát hin đc nhng hành
vi đánh cp.
- Phân tích rà soát
Hot đng này chính là xem xét li nhng vic đã
đc thc hin bng
cách so sánh s thc t vi s liu k hoch, d toán, k trc, và các d liu khác
có liên quan nh nhng thông tin không có tính cht tài chính; đng thi còn xem
xét trong mi liên h tng th đ đánh giá quá trình thc hin.
21
1.2.4. Thông tin và truyn thông
Các thông tin cn thit phi đc nhn dng, thu thp và trao đi trong đn
v di hình thc và thi gian thích hp sao cho nó giúp mi ngi trong đn v
thc hin đc nhim v ca mình.
Thông tin và truyn thông chính là điu kin không th thiu cho vic thit
lp, duy trì và nâng cao nng lc kim soát trong đn v thông qua vic hình thành
các báo cáo đ cung cp thông tin v hot đng, tài chính và s tuân th, bao g
m
c cho ni b và bên ngoài.
Thông tin cn thit cho mi cp ca mt t chc vì giúp cho vic đt đc
các mc tiêu kim soát khác nhau. Thông tin đc cung cp thông qua h thng
thông tin. H thng thông tin là mt đn v có th đc x lý trên máy tính, qua h
thng th công hoc kt hp c hai, min là bo đm các yêu cu cht lng ca
thông tin là thích hp, kp thi, cp nh
t, chính xác và truy cp thun tin.
Truyn thông là mt phn ca h thng thông tin nhng đc nêu ra đ
nhn mnh vai trò ca vic truyn đt thông tin. Liên quan đn vn đ này cn lu ý
các khía cnh sau :
- Mi thành viên ca đn v phi hiu rõ công vic ca mình, tip nhn đy
đ và chính xác các ch th t cp trên, hiu rõ mi quan h ca các thành viên khác

và s dng đc nh
ng phng tin truyn thông trong đn v. iu này s đc
thc hin nh vic t chc các kênh thông tin hu hiu trong ni b.
- Các thông tin t bên ngoài (khách hàng, nhà cung cp, ngân hàng…) cng
phi đc tip nhn và ghi nhn mt cách trung thc và đây đ, nh đó đn v mi
có th có nhng phn ng kp thi. Các thông tin cho bên ngoài (nhà nc, c
đông,…) cng cn đ
c truyn đt kp thi, đm bo đ tin cy và phù hp vi yêu
cu ca pháp lut.
Vic truyn thông đúng đn cng s đem đn cho các nhân viên s hiu
bit v vai trò và trách nhim ca h có liên quan đn quá trình lp báo cáo tài
chính. Các nhân viên x lý thông tin s hiu rng công vic ca h có liên quan nh
22
th nào đn vi ngi khác và yêu cu phi báo cáo nhng tình hung bt thng
cho cp trên.
1.2.5. Giám sát
ây là b phn cui cùng ca h thng KSNB. Giám sát là quá trình mà
ngi qun lý đánh giá cht lng ca h thng KSNB. iu quan trng trong giám
sát là phi xác đnh h thng KSNB có vn hành đúng nh thit k hay không và có
cn thit phi sa đi chúng cho phù hp vi tng giai đo
n phát trin ca đn v
hay không?  đt đc kt qu tt, nhà qun lý cn thc hin nhng hot đng
giám sát thng xuyên hoc đnh k.
Giám sát thng xuyên đt đc thông qua vic tip nhn các ý kin góp ý
ca khách hàng, nhà cung cp… hoc xem xét các báo cáo hot đng và phát hin
các bin đng bt thng.
Giám sát đnh k thng đc thc hin thông qua các cuc kim toán
đnh k do kim toán viên ni b, hoc do kim toán viên đc lp thc hin.
Nhng khim khuyt ca h thng KSNB cn đc báo cáo lên cp trên và
điu chnh li khi cn thit thì mi phát huy đúng vai trò ca b phn này.

1.3. C IM XÂY DNG H THNG KIM SOÁT NI B TRONG
DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.3.1. Khái nim và phân loi doanh nghip nh và va
Nói đn doanh nghip nh và va là nói đn cách phân loi doanh nghip
da trên đ ln hay qui mô ca các doanh nghip. Vic phân loi doanh nghip ph
thuc vào nhiu tiêu thc và không có mt s phân loi chung nào đc thng nht
trên bình din quc t. Mt s quc gia trên th gii xác đnh doanh nghip va và
nh theo các tiêu thc đc lit kê trong bng nh sau:





23
Bng 1.1: CÁC TIÊU THC XÁC NH DOANH NGHIP NH VÀ VA
CA MT S QUC GIA TRÊN TH GII
Các tiêu thc xác đnh doanh nghip nh và va
Quc gia
S lao đng
Tng vn hoc
giá tr tài sn
Doanh thu
Indonesia < 100 0,6 t rupi <2 t rupi
Philippin <200 - 100 triu peso
Singapore <100 <499 triu USD -
Thái Lan <100 <20 triu Baht -
Mianma <100 - -
Hàn Quc <300 trong công nghip và xây dng
< 20 trong thng mi, dch v
<0,6 triu USD

0,25 triu USD

<1,4 triu
USD
ài Loan <300 trong công nghip và xây dng
< 50 trong thng mi, dch v

1,4 triu USD

<1,4 triu
USD
Nht Bn <100 trong bán bun
< 50 trong bán l
<300 trong các ngành khác
<30 triu yên
<10 triu yên
<100 triu yên
-
EU <250 <27 triu ECU 40.000 ECU
M <500 -
(Ngun: ngi vit t tng hp)
Mc dù, có s khác bit nht đnh gia các nc v qui đnh các tiêu thc
phân loi doanh nghip nh và va, song khái nim chung nht v doanh nghip
nh và va có ni dung nh sau: Doanh nghip nh và va là nhng c s sn xut
- kinh doanh có t cách pháp nhân kinh doanh vì mc đích li nhun, có qui mô
doanh nghip trong nhng gii hn nht đnh tính theo các tiêu thc vn, lao đng,
doanh thu, giá tr gia tng thu đc trong t
ng thi k theo qui đnh ca tng quc
24
gia. Theo tiêu chun ca ngân hàng th gii (WB) và công ty tài chính quc t

(IFC), các doanh nghip nh và va đc phân loi nh sau:
- Doanh nghip siêu nh: có 10 lao đng, tng tài sn tr giá không quá
100.000 USD, tng doanh thu hàng nm không quá 100.000 USD.
- Doanh nghip nh: có không quá 50 lao đng, tng tài sn tr giá không
quá 3.000.000 USD, tng doanh thu không quá 3.000.000 USD.
- Doanh nghip va: có không quá 300 lao đng, tng tài sn tr giá không
quá 15.000.000 USD, tng doanh thu không quá 15.000.000 USD.
 Vit Nam, theo
Ngh đnh s 90/2001/NÐ-CPca Chính ph ngày 23
tháng 11 nm 2001 v tr giúp phát trin doanh nghip nh và va, ti iu 3 ca
Ngh đnh này đnh ngha nh sau:
“Doanh nghip nh và va là c s sn xut, kinh doanh đc lp, đã đng
ký kinh doanh theo pháp lut hin hành, có vn đng ký không quá 10 t đng hoc
s lao đng trung bình hàng nm không quá 300 ngi.”
Ngày 30.6.2009, Chính ph ban hành ngh đnh s 56/2009/N
-CP v tr
giúp phát trin doanh nghip nh và va, thay th
Ngh đnh s 90/2001/NÐ-CP.
Trong đó, đnh ngha doanh nghip nh và va nh sau: Doanh nghip nh và va
là c s kinh doanh đã đng ký kinh doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành
ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng
đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca doanh nghip) hoc
s lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí
u tiên), c th nh sau:

25
BNG 1.2: PHÂN LOI DOANH NGHIP NH VÀ VA  VIT NAM
Doanh
nghip
siêu nh

Doanh nghip nh

Doanh nghip va

Quy mô

Khu vc
S lao
đng
Tng
ngun vn
S lao
đng
Tng
ngun vn
S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thy
sn
10 ngi
tr xung

20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20 t
đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
II. Công nghip
và xây dng
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20 t
đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
III. Thng
mi và dch v
10 ngi
tr xung

10 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
50 ngi
t trên 10 t
đng đn 50
t đng
t trên 50
ngi đn
100 ngi
(Ngun: Ngh đnh 56/N-CP ngày 30.6.2009)
Tùy theo tính cht, mc tiêu ca tng chính sách, chng trình tr giúp mà c
quan ch trì có th c th hóa các tiêu chí nêu trên cho phù hp.
1.3.2. c đim xây dng h thng kim soát ni b trong doanh nghip
nh và va
Trong Báo cáo COSO có đ cp đn đc đim áp dng KSNB cho các
doanh nghip nh và va nh sau:
- i vi môi trng kim soát
Các doanh nghip nh và va có th áp dng các yu t c
a môi trng
kim soát khác hn so vi các doanh nghip ln. Ví d nh: Mt doanh nghip nh
và va có th không cn thit ban hành các quy tc đo đc bng vn bn nhng
điu đó không có ngha là không quan tâm đn vn hóa doanh nghip và cn nhn
mnh tính trung thc và các giá tr đo đc. o đc ca các nhà qun lý cp cao s
là nhân t quyt đnh đn thái đ c
a toàn b nhân viên trong doanh nghip. Chng