Tỷ giá hối đoái thực và cán cân thương mại trường hơp nghiên cứu của Việt Nam

1

BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM







H BÁ TÌNH




T GIÁ HI OỄI THC VÀ CỄN CÂN THNG MI
ậ TRNG HP NGHIÊN CU CA VIT NAM

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

TP.HăChíăMinh,ăănmăβ010
2

B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH


CHNG TRÌNH GINGăDYăKINHăTăFULBRIGHT




H BÁ TÌNH



T GIÁ HI OỄI THC VÀ CỄN CÂN THNG MI ậ
TRNG HP NGHIÊN CU CA VIT NAM

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Chuyên ngành : Chính sách công
Mƣăsă : 60.31.14



NGIăHNGăDNăKHOAăHC
TS.ăINHăCỌNGăKHI

TP.ăHăChíăMinh,ănmăβ010
3

LI CM N
Trc tiên, tôi vô cùng bitănăthy inhăCôngăKhi, thyăhng dn khoa hc,
ngiăđƣătnătìnhăhng dnătôiătrongăquáătrìnhălƠmăđ tài này. Nhngăđóng góp có
giá tr và nhng liăđng viên chân tình ca thy đƣ giúpătôiăvt qua đc giai
đonăkhóăkhnătrongăquáătrìnhăthc hin nghiên cu.
Tôiăcngăxinăgi li cmănăchơnăthƠnhăđn thyăChơuăVnăThƠnh.ăNhng li
đng viên quý giá ca thy đƣ làm tôi t tinăhn,ăquytătơmăhnătrongăcôngătácăhc
tp và nghiên cu ca mình.
Tôi xin cmănăChng trình Ging dy Kinh t Fulbrightăđƣăcp hc bng cho tôi
hoàn thành khóa hc thcăsăChínhăsáchăcôngăti Thành ph H Chí Minh, Vit
Nam. Cmă nă thy Nguyn Xuân Thành - Giámă đcă chngă trìnhă Chínhă sáchă
công, TinăsăVăThành T Anh - Giámăđc nghiên cu, thy Jonathan R. Pincus -
GiámăđcăđƠoăto và các thy cô ging dy tiăChngătrìnhăGing dy Kinh t
Fulbright. Vi s nhit tình ging dyăvƠăđng viên ca các thyăcôăđƣăđemăđn
cho tôi nhng tri thc vô cùng quỦăgiá,ăđng lc to ln trong sut quá trình hc
tp tiătrng.
TôiăcngăvôăcùngăbitănăCôngătyăC phn Tài Vită(Vietstock),ăniătôiăđangălƠmă
vicăđƣăgiúpăđ tôi, toăđiu kinăgiúpăđ tôi v thi gian, vt cht, tinh thn trong
quá trình hc tp và nghiên cuăđ hoàn thành lunăvnănày.
Li cmănăchơnăthƠnhăca tôi xin giăđn cha m tôi,ăngiăthơnătrongăgiaăđình,ă
các bn lp hc MPP1, F13 cùng bn bè,ăđng nghip, nhngăngiăluônăđng
viên tinh thn,ăgiúpăđ tôi trong quá trình hc tp và nghiên cu.

4

LI CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoanălun vnănƠyăhoƠnătoƠnădoătôiăthc hin.ăCácăđon trích dn và
s liu s dng trong lunăvnăđuăđc dn ngunăvƠăcóăđ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Lună vnă nƠyă khôngă nht thit phn ánh quan
đim caăTrngăi hc Kinh t thành ph H ChíăMinhăhayăChngătrìnhăging
dy kinh t Fulbright.
Tp. HCM, ngày 26 tháng 05 nm 2010
Tác gi


H Bá Tình
5

MC LC
LI CMăN 3
LIăCAMăOAN 4
MC LC 5
DANH MC VIT TT 7
MC LC HÌNH V  TH 8
Tóm tt đ tài 1
M U 2
CHNGă1:ăLụăTHUYT V MI QUAN H GIA T GIÁ HIăOỄIăVĨăCỄNă
CÂNă THNGă MI, TNG KT MT S CÔNG TRÌNH NGHIÊN
CU LIÊN QUAN 6
1.1. T giá hiăđoáiădanhănghaăvƠăt giá hiăđoáiăthc 6
1.1.1 Khái nim t giá hi đoái 6
1.1.2 T giá hi đoái danh ngha 6
1.1.3 T giá hi đoái thc 7

1.1.4 C ch t giá hi đoái 9
1.2 Cánăcơnăthngămi 10
1.2.1 Khái nim v cán cân thng mi 10
1.2.2 Các yu t nh hng đn cán cân thng mi 11
1.3 Căch tácăđng ca t giá lên cánăcơnăthngămi 12
1.3.1 Hiu ng tác đng t giá lên cán cân thng mi 12
1.3.2 H s co giãn xut nhp khu và điu kin Marshall-Lerner 13
1.4 Mt s mt hn ch trong vic s dngăREERăđ đoălngătácăđng ca t giá 14
1.5 Tómălc các nghiên cu v mi quan h gia t giáăvƠăcánăcơnăthngămi 15
1.5.1 Nhng công trình ng h điu kin Marshall – Lerner 16
1.5.2 Mt s công trình cho thy không có quan h rõ ràng gia cán cân
thng mi và t giá hi đoái thc 16
1.5.3 Mi quan h gia t giá hi đoái thc và phát trin kinh t 17
1.5.4 nh hng ca t giá đi vi thng mi mt s quc gia 18
CHNGăβ:ăTHC TRNG CHÍNH SÁCH, DIN BIN T GIỄăăVĨăTỄCăNG
T GIÁ THCăăNăCỄNăCÂNăTHNG MI CA VIT NAM 20
2.1 S binăđng và chính sách t giá trong thi gian qua 20
2.2 Tìnhăhìnhăthngămi ca Vit Nam 21
6

2.3 Mô hình hiăquyăđ xutăliênăquanăđn t giá và xut nhp khu 22
2.4 Tính t giá hiăđoáiăthc 24
2.4.1 Ngun s liu và mt s cách tính 24
2.4.2 Tính t giá thc song phng vi đi tác thng mi ch yu (BRER) . 25
2.4.3 Tính t giá hi đoái thc đa phng (Multilateral Real Exchange Rate)27
2.5 Quan h gia t giá hiăđoáiăthcăvƠăthngămi 28
2.5.1 T giá hi đoái thc đa phng theo nm 28
2.5.2 Mi quan h gia thng mi và t giá bng các mô hình hi quy 30
2.5.3 Quan h t giá hi đoái thc đa phng và cán cân thng mi tính
theo quý 31

2.5.4 Kt lun Chng 2 35
CHNGă4:ăKHUYN NGH CHệNHăSỄCHăTRONGăCỌNGăTỄCăIU HÀNH T
GIÁ VÀ CI THINăCỄNăCÂNăTHNGăMI 37
4.1 S dng MRER tham chiu trong vicăđiu hành t giáădanhănghaătrênăth
trng 37
4.2 iu hành t giá trong ngn hn tuân theo các quy lut ca th trng 37
4.3 Thn trng trong vic ch đng phá giá mnh ni t đ thúcăđy xut khu 38
4.4 La chnăcăch điu hành t giá phù hp vi xu th phát trin kinh t 38
Kt lunăvƠăhngăđ xut nghiên cu tip theo 39
TÀI LIU THAM KHO 41
PH LC 43

7

DANH MC VIT TT
TT
T
Ting Vit
Ting Anh
1
ADB
NgơnăhƠngăphátătrinăchơuăỄ
Asian Development Bank
2
BRER
Tăgiáăhiăđoáiăthcăsongăpng
Bilateral Real Exchange Rate
3
CPI
Chăsăgiáătiêuădùng

Consumer Price Index
4
EU
Liên minh châu Âu
European Union
5
FDI
VnăđuătătrcătipăncăngoƠi
Foreign Direct Investment
6
FED
CcădătrăLiênăBangăM
Federal Reserve System
7
FPI
Vnăđuătăgiánătip
Foreign Portfolio Investment
8
GDP
Tngăsnăphmăqucăni
Gross Domestic Product
9
GNI
Tngăthuănhpăqucădơn
Gross National Income
10
I
uăt
Investment
11

IMF
Quătinătăqucăt
International Monetary Fund
12
MRER
Tăgiáăthcăđaăphng
Multilateral Real Echange
Rate
13
NER
Tăgiáăgiáădanhăngha
Nominal Exchange Rate
14
MLC
iuăkinăMarshall ậ Lerner
Marshall ậ Lerner Condition
15
NHNN
NgơnăhƠngănhƠănc
SBV (The state bank of
Vietnam)
16
REER
Tăgiáăthcăhiuădng
Real Effective Exchange Rate
17
S
Tităkim
Savings
18

SDR
Quynărútăvnăđcăbit
Special Drawing Rights
19
TB
Cánăcơnăthngămi
Trade balance
20
TCTK
Tngăccăthngăkê
GSO (General Statistics
Office)
21
THTW
NgơnăhƠngătrungăng
Central Bank
22
WB
NgơnăhƠngăthăgii
World Bank

8

MC LC HỊNH V  TH
Ni dung
Trang
Hìnhă1.1:ăng cong J quan h giaăpháăgiáăvƠăcánăcơnăthngămi
theo thi gian
13
Hình 2.1: T giá hiăđoáiăthcăsongăphngăca VităNamăvƠăcácăđi

tácăthngămi có t giá hiăđoáiăthc nh hnă1
26
Hình 2.2: T giá hiăđoáiăthcăsongăphngăca VităNamăvƠăcácăđi
tácăthngămi có t giá hiăđoáiăthc lnăhnă1
26
Hình 2.3: T giá hiăđoáiăthcăđaăphngămcănmă1995ăvƠăβ000
28
Hình 2.4: Quan h gia t giá hiăđoáiăthcăvƠăthayăđiăcánăcơnăthngă
mi ca Vit Nam
29
Hình ph lc 2.5: Quan h gia t giá hiăđoáiăvƠăt l xut khu/nhp
khu (theoănm)
45
Hình ph lc 2.6: Quan h gia t giá hiăđoáiăvƠăt l xut khu/nhp
khu (theoănm)
45
Phălcăhìnhăβ.7: QuanăhăgiaătăgiáăvƠătălăxutăkhu/nhpăkhuădă
liuătheoăquỦ
45
Ph lc hình 2.8: Xut nhp khuăvƠăcánăcơnăthngămi ca Vit Nam
1990ăđn 2009
46
Bng 2.1: Bin ph thuc B và các h s călngătrongăphngătrìnhă
hi quy (2.7)
30
Bng 2.2: Bin ph thuc B và các h s călngătrongăphngătrình
hi quy (2.7)
32
Bng 2.3: Kt qu hiăquyăcánăcơnăthngămi và t giá hiăđoáiăthc
songăphng

33
Bng ph lc 2.4: T giá hiăđoáiăthcăsongăphngăgia Vit Nam và
cácăđiătácăthngămi
43
Bng ph lc 2.5: T giá hiăđoáiăthcăđaăphngăt l xut khu/nhp
khu,ătngătrng GDP VităNam,ătngătrng GDP trung bình ca các
điătácăthng mi
43
Bng ph lc 2.6: Kt qu hi quy bng Eview mi quan h gia t giá
hiăđoáiăthc và cánăcơnăthngămi
44
Bng ph lc 2.7: Kt qu hi quy bng Eview mi quan h gia t giá
hiăđoáiăthc và cánăcơnăthngămi theo quý
44

1



Tóm tt đ tài
 tƠiătrìnhăbƠyăcăs lý thuyt ca t giá,ăchínhăsáchăđiu hành t giá, nhng tác
đng ca t giá hiăđoáiăthcăđnăcánăcơnăthngămi. Kt qu tính toán cho thy
hin tiăVNDăđangăđcăđnh giá cao. Phân tích mi quan h gia t giá hiăđoáiă
thc và cán cơnăthngămi cho thyăđiu kin Marshall-Lernerăđcăđápăng. Tc
là vicăđnh giá cao caăđng tin trong thi gian qua góp phnălƠmătngăthơmăht
thngămi  Vit Nam.
Tính toán t giá hiăđoáiăthc đaăphngăvi nmăβ000ăhocă199βălƠmănmăgc
đu cho thyăđn nay tinăđng vnăđangăđcăđnh giá cao. Xét t giá hiăđoáiă
thcăsongăphngăthìăđng ni t đcăđnhăgiáăcaoăhnăsoăviă5ăđiătácăthngă
mi khác. C th tinăđngăđcăđnh giá thpăhnăđngăEuro,ăôălaăÚc,ăNhơnăDơnă

t Trung Quc và Baht TháiăLanăvƠăđcăđnhăgiáăcaoăhnăcácăđng tin còn li ca
nhóm các quc gia nghiên cuănhăHoaăK, Hàn Quc, Malaysia, Singapore, Nht
Bn,ăƠiăLoan,ăAnh.
Nghiên cu quan h gia t giá hiăđoáiăthcăsongăphngăvƠăcánăcơnăthngămi
ca Vit Nam và 7 đi tácăthngămi thìăcóă4ătrng hp là Hoa K, Trung Quc,
ƠiăLoanăvƠăSingaporeăđiu kin Marshall-Lerner đcăđápăng, còn li 3 nn kinh
t là Nht Bn,ăPhápăvƠăcăđiu kinănƠyăkhôngăđcăđápăng. Nhăvy, cán cân
thngămi không ch b nhăhng bi t giá mà còn mt s yu t khácănhădòngă
vnăđuăt,ăđiu kin quan h thngămi gia 2 quc gia, ầ
T kt qu nghiên cu trên tác gi khuyn ngh, trong dài hn Vit Nam nên s
dng t giá hiăđoáiăthc làm t giá tham chiuăđ phc v côngătácăđiu hành t
giá trên th trng, trong ngn hn cnăđiu hành t giá thông qua các tín hiu trên
th trng. NHNN can thip vào t giá trên th trng bng cách mua bán ngoi t
qua th trng liên ngân hàng. Binăphápăđ ci thinăcánăcơnăthngămi không
nhng bng chính sách t giá mà cn phiăđc bităquanătơmăđn ci thin cht
lng hàng xut khu kèm theo là mt chinălc phát trin công nghip phù hp.
2



M U
1. Vn đ nghiên cu vƠ bi cnh chính sách
TăgiáăhiăđoáiăluônălƠămtătrongănhngăvnăđăvămôăquanătrngăcaăkinhătăVită
Nam. Ễpădngăcăch chínhăsáchătăgiáăhiăđoáiălinhăhotăcóăkimăsoátăvà neo theo
đngăUSDăđcăxemălƠămtăchính sách phùăhpăviătìnhăhìnhăkinhătăVităNamă
hinăti.ăTuyănhiên,ătrongăquáătrìnhăápădngăchínhăsáchănƠyăcngătnătiănhiuăbtă
cp.ăiuănƠyăđcăth hinăquaăvicăchênhălnhăkháălnăgiaătăgiáăchínhăthcăvƠă
phiăchínhăthcătrongăsutăthiăgianăqua.ă
Binăđngăcaătăgiáătrênăthătrngădinăraăkháăphcătp.ăChngăhn,ănmăβ009,ă
tinăđngăliênătcămtăgiáămcădùăNgân hàng NhƠăncă(NHNN) thcăhinănhiuă

bin pháp đăduyătrìătăgiáăhiăđoáiătrongăvòngăkimăsoát.ăNgoài ra, NHNN còn
phiăbánăraăhnă7ătăUSD
1
. Tuy nhiên, tínhăđnăcuiănmă2009, tăgiáăvnătngăhnă
2.000 VND/USD. NguyênănhơnăcaătìnhătrngănƠyălƠădoănhngăbtănăvămôătrongă
ncăvƠătìnhătrngăthơmăhtăthngămiălnăkéo dài trong nhiuănm. Thơmăhtă
thngămiătngălênămtăcáchămnhămătănmăβ007,ătăconăsăγătăUSDănm 2006
đƣătngălênălnăltălƠă9,5ătăUSDănmăβ007,ă18,γătăUSDănmăβ008ăvƠă1γ,γătă
USDănmăβ009
2
.
CóăỦăkinăchoărng, NHNNănênăđiuăhƠnhătăgiáămtăcáchălinhăhotăhn,ăgimăgiáă
tinăđngă(VND) đăhătrăxutăkhu,ăgimăthơmăhtăthngămi. Tuy nhiên, vică
gimăgiáăđngătinăcngănhăhngăđnămtălotăcácăchătiêuăkinhătăvămôăkhácă
nhălmăphát, tngăgánhănngănăncăngoƠiăvƠăsănăđnhăcaănnăkinhăt.
Trcătìnhăhìnhăđó, đăcóămtăchínhăsáchăt giáăphùăhpănhmăphcăvăcácămcă
tiêuăphátătrinăkinhătăcnăcóănhngănghiênăcuăkhoaăhcăvănhăhngăcaătăgiáă
đnăphátătrinăkinhăt.ăDoăvy, nghiênăcuănƠyănhm phân tích miăquanăhăgiaătă
giáăhiăđoáiăthcăsongăphngăvƠăthơmăhtăthngămi caăVităNam.ăKt quăchoă


1
Tác gi tng hp trên mng theo báo cáo ca IMF và NHNN
2
Ngun tng cc thng kê
3



thy, cóămtăquanăhăkháărõărƠngăgiaătăgiáăhiăđoáiăthc đaăphng và cán cân

thngămi.ăTuy nhiên, nghiênăcuăcngăliăchăra điăviămtăsăđiătácăthngă
miătăgiáăhiăđoáiăthcăsongăphngăliăkhôngăcóămtămiăquanăhărõărƠng.ă
Cơu hi nghiên cu:
1) TăgiáăhiăđoáiăthcăcóăquanăhănhăthănƠoăđnăcánăcơnăthngămiăcaă
VităNam?
2) NhngăgiiăphápăvƠăchínhăsáchăhuăhiuănƠoănhmăgóp phnăciăthinăcánă
cơnăthngămi,ăbìnhănăkinhătăvămôăvƠăgópăphnăvƠoătngătrngăkinhăt?
2. Tính cp thit vƠ mc tiêu ca đ tƠi
Trong thiăgianăquaăcóănhiuătranhăcãi xungăquanhăvnăđ chính sách tăgiáăcaă
VităNam.ăMtăsăỦăkinăchoărng, VităNamăcnăpháăgiáăđngătinăđăgimăbtă
thơmăhtăvăcánăcơnăthngămi,ăỦăkinăkhác li munăgiăgiáăcaăđngătinăđăchoă
nnăkinhătănăđnh.ăNhiuănghiênăcuătiămtăsănnăkinhăt chăraăgimăgiáăđngă
niătăciăthinăcánăcơnăthngămi.ăTuy nhiên, ămtăsănnăkinhătăkhácănghiên
cuăliăchoăthyăkhôngăcóămiăquanăhăđángătinăcyăgiaătăgiáăhiăđoáiăvà cán cân
thngămi.
Hinăti, tăgiáăbìnhăquơnăliênăngơnăhƠngăđcăsădngălƠmătăgiáăthamăchiuăchoă
cácăgiaoădchătrênăthătrng. Tuyăvy,ătăgiáănƠyăthngăđcănăđnhăbiăNHNN.ă
Mtăkhác khôngăítănhnăđnhăchoărng,ăchínhăsáchătăgiáăcaăNHNNăcmătínhăvà
thiuănhngăcăsăkhoaăhcărõărƠng.ăDoăđó,ăvicănghiênăcu tăgiáăhiăđoáiăthcăvƠă
đánhăgiáăliănhngătácăđngăcaănóăđi vi hotăđngăxutănhpăkhuăcaăVităNamă
đăcóănhngăchínhăsáchăđiuăhƠnhătăgiáăphùăhpălƠămtăvnăđăcnăthit. Tăktă
quănghiênăcuănƠy, tácăgiăđăxutănhngăgiiăphápăchínhăsáchănhmăhoƠnăthinăcă
chătăgiáăđăphcăvămcătiêuăphátătrinăkinhătăcaăđtănc.
3. i tng nghiên cu
iătngănghiênăcuătrongăđătƠiănƠyălƠătăgiáăthcăđaăphngăvƠăsongăphngă
giaăVităNamăviămtăsăđiătácăthngămi, kimăngchăxutănhpăkhuăcaăVită
4

Nam.ăNgoƠiăra,ăđătƠiăcngăđăcpăđnăcácăkháiănimăcóăliênăquanănhătăgiáădanhă
ngha,ăCPI,ătngătrngăGDP,ăcácădòngăvnăđuăt.
4. Phm vi nghiên cu
TrongăđătƠiănƠy, tácăgiăgiiăhnăphmăviănghiênăcuăămtăsăqucăgiaălà điătácă
thngămiălnăcaăVităNamănhăSingapore, Malaysia, TháiăLan,ăƠiăLoan,ăTrung
Quc,ăHƠnăQuc,ăNhtăBn,ăAustralia,ăc,ăPháp, Anh,ăM.ăCácăqucăgiaănƠyălƠă
nhngăđiătácăthngămiăhƠngăđuăcaăVităNam.ăTngăkimăngchăxutănhpăkhuă
caăcácăqucăgiaănƠyăchimă7γăđnă76%ăkimăngchăxutăkhuăcaăVităNamătrongă5ă
nmăgnăđơy. Khongăthiăgianădăliuăđcăsădngălà theoănmă(tănmă199βăđnă
nmăβ009)ăvà theo quý (tănmă1999ăđnăβ009).
5. Phng pháp nghiên cu vƠ ngun s liu
Trong bƠiănghiênăcu, tácăgiăđƣăsădngăphngăphápănghiênăcuăktăhpăđnhă
tínhăvƠăđnhălngăviănhauănhămôătăthngăkê,ăphơnătíchăđnhălngăbngăcácămô
hìnhăhiăquy.ăNgunădăliu đcăthamăkho tăTngăccăthngăkêă(GSO),ăQuă
Tină t quc t (IMF), Ngơnă hƠngă thă giiă (WB),ă Ngơnă hƠngă phátă trină chơuă Ễă
(ADB),ăBălaoăđngăM,ăCcădătrăliênăbangăMă(FED), ầ
Tăgiáăthc đaăphngăcaăVNDăđcătínhătheoătătrngăthngămiăcaă1βăđiătácă
thngămiălnănhtăcaăVităNam.ăNgoƠiăra,ătácăgiăcngătínhătăgiáăhiăđoáiăthcă
songăphngăviătngăđiătácăthngămi.ăCnăcătrênăktăquătínhăđcăđăchyă
cácămôăhìnhăhiăquyătìmăraămiăliênăhăgiaătăgiáăvƠăcánăcơnăthngămi.ăCácăhìnhă
v vƠăbngăbiuăcngăđcăsădngăđăminhăhaăchoăktăquăthuăđc.
6. Kt cu ca lun vn
Lun vn chia làm 3 chng
Chngă1:ăLỦăthuyt v mi quan h gia t giá hiăđoáiăvƠăcánăcơnăthngămi,
tng kt mt s công trình nghiên cu liên quan
Chngăβ:ăThc trngăăchínhăsáchăđiu hành, din bin t giáăvƠăphơnătíchătácăđng
t giá thcăđnăcánăcơnăthngămi Vit Nam
5

Chngă3: Khuyn ngh chính sách trongăcôngătácăđiu hành t giá và binăphápăđ
ci thinăcánăcơnăthngămi


















6



CHNG 1: Lụ THUYT V MI QUAN H GIA T GIỄ HI OỄI
VÀ CÁN CÂN THNG MI, TNG KT MT S CÔNG TRỊNH
NGHIểN CU LIểN QUAN
Niădung caăChngă1 trình bày v mtăsăkháiănimăliênăquanăđnătăgiá,ăcăchă
tăgiáăvƠănhngăcăsălỦăthuytăvămiăquanăhăgiaătăgiáăvƠăcánăcơnăthngămi.ă

Thông qua căsălý thuyt nƠyăđălƠmărõăhnăchoănhngălpălunăvƠăgiiăthíchăktă
quăthuăđcăăchngă2. Ngoài ra, tiăchngănƠy, tácăgiăcngătngăktămtăsă
côngătrìnhănghiênăcuăthcătăliênăquanăđnăquanăhăgiaătăgiáăvƠăcánăcơnăthngă
mi;ăgiaăchínhăsáchătăgiáăvƠăphátătrinăkinhăt.
1.1. T giá hi đoái danh ngha vƠ t giá hi đoái thc
1.1.1 Khái nim t giá hi đoái
Hinănay,ăcóănhiuăkháiănim khác nhau vătăgiáăhiăđoái. Samuelson đaăraăkháiă
nimă tă giáă hi đoáiă lƠă tă giáă đă điă tină ncă nƠyă lyă tină mtă ncă khác.
Christopher Pass và Bryan Lowes liăđnhănghaătăgiáăhiăđoáiălƠăgiáăcaămtăloiă
ngoiăt đcăbiuăhinăquaămtătinătăkhác
3
.
Cácăkháiănimăvătăgiá ca cácătácăgiătrên đaăraăđuăphnăánh mtăkhíaăcnhă
khácănhauăcaă tăgiáăhiăđoái danhăngha. Chungăquyăli, cácăkháiănimătrên có
đimăchungălƠătăgiáăhiăđoáiălà giáăđnăvătinătăncănƠyăthăhinăbngăđnăvă
tinătăncăkhác. Tăgiáăhiăđoáiătiămtăthiăđimămtămtăphnăánhăscămuaăca
đngăniăt,ămtăkhácănóăthăhinăquanăhăcungăcuăngoiăhi.ă
1.1.2 T giá hi đoái danh ngha
TăgiáădanhănghaălƠătăgiá giaoădchăhƠngăngƠy giaăđngătinănƠyăsoăviăđngătină
khácătrênăthătrngăngoiăhi.ăTăgiáădanhănghaăphăthucăvƠoăcungăcuătrênăthă
trngăhocăđnăthunălƠăquyăđnhăbtăbucăcaănhngăcăquanăqunălỦ.
TăgiáăhiăđoáiădanhănghaăsongăphngălƠăgiáăcăcaămtăđngătinăsoăviămtă


3
LêăQucăLỦă(β004)ăắQunălỦăngoiăhiăvƠăđiuăhƠnhătăgiáăhiăđoáiăăVităNam”ăậ NhƠăxutăbnăthngăkê

7

đngătinăkhácămƠăchaăđăcpăđnăchênhălchălmăphátăgiaăhaiănc.ă
Tăgiáădanhănghaăđaăphngă(NEERậNominal Effective Exchange Rate)ălƠămtă
chăsăđcătínhăbngăcáchăchnăraămtărăngoiătăcó tínhăđiădin ri tínhătăgiáă
trung bình theo tăgiáădanhănghaăcaăcácăđngătin trongărătinăt.
1.1.3 T giá hi đoái thc
TăgiáăhiăđoáiăthcălƠătăgiáădanhăngha đcăđiuăchnh chênhălchălmăphátăgiá
trongă ncă vƠă ngoƠiă nc.ă Tă giáă hiă đoáiă thcă phnă ánhă scă cnhă tranhă trongă
thngămiăqucătăcaăqucăgiaăđó.ă
 T giá thc song phng (BRER)

Tăgiáăthcăsongăphngă(BRER) lƠătăgiáădanhăngha đƣăđcăđiuăchnhătheoătăl
chênhălchălmăphátăgiaăhaiănc,ănóălƠăchăsăthăhinăscămuaăcaăđngăniătăsoă
viăđngăngoiăt.ă
.
f
r
h
EP
BRER E
P

(1.1)
Trong đó:
 E: T giá danh ngha tính bng s đn v ni t trên mt đn v ngoi t.
 P
h
: Mc giá trong nc (thng đo bng CPI trong nc)
 P
f

: Mc giá nc ngoài (thng đo bng CPI nc ngoài)
T giá thc song phng  trng thái đng
Trênăđơyăchúngătaăvaăxemăxétătăgiáăhiăđoáiăthcătnh, nhngătăgiáănƠyăchăcóăỦă
nghaăvămtălỦăthuytăvìăthc tărtăkhóăxácăđnhăr hàng hóa vƠănmăgc. Vìăvy,ă
thôngăthngăchúngătaăsăsădngătăgiáăătrngătháiăđngăđătínhătoánătăgiáăthcă
tăthiăkănƠyăsangăthiăkăkhácăthôngăquaăđiuăchnhătăgiáădanhănghaăviăchênhă
lchălmăphát giaăhaiăqucăgiaăcóăđngătinăđemăsoăsánh.ă
Côngăthcătínhătăgiáăthcătiăthiăđimăt:ă
8



0
00
0
REER =
ft
tt
r
ht
CPI
EE
CPI

(1.2)
Trong đó:

ft
E
= E

t
/E
0
là ch s t giá danh ngha thi đim t so vi thi đim 0
(E
t
và E
0
là t giá hi đoái danh ngha thi đim t và thi k gc)

t
0r
E
là ch s t giá thc thi đim t so vi thi đim 0
 CPI
0
ft
là ch s giá tiêu dùng  nc ngoài thi đim t
 CPI
0
ht
là ch s giá tiêu dùng  trong nc thi đim t
T giá thc đa phng ( MRER)

TăgiáăthcăđaăphngălƠămtăchăsăphnăánhămcăđăcnhătranhăvăgiáăcăcaă
qucăgiaăvƠălƠăcăsăđăđánhăgiáăđngăniătăbăđnhăgiáăcaoăhayăthp hnăsoăviără
ngoiătăcaănhngănnăkinhătăđcăchnăđătính.
Cách tính t giá thc đa phng
Tăgiáăhiăđoáiăthcăsongăphngăđcătínhăbngăcáchăđiuăchnhătăgiáătheoăchênhă
lchălmăphátăqucăniăsoăviălmăphátăcaăcácăđiătácăthngămi. Trngăsătrong

tính toán chính là tătrngăthngămiăcaăcácăqucăgiaăcóăquanăhăngoiăthngă
viăVităNam.
Côngăthcă:
n
t
0
j
j=1
0
MRER =E w
jft
ti
rj
ht
CPI
E
CPI


(1.3)
Trong đó:
 MRER (
t
r
E
) là t giá hiu dng thc (nm gc
0
BRER
=1)


i
j
E
T giá danh ngha ca ngoi t th j, ti thi k t=i so vi thi k
gc,
i
j
E
=
i
j
e
/
0
j
e
(
i
j
e
t giá danh ngha ca ngoi t th j  nm th i)

j
w
t trng thng mi ca nc th j trông tng cán cân thng mi
9



ca nhóm nc chn làm r đ tính t giá hi đoái thc.


0
jt
CPI
là ch s giá tiêu dùng  nn kinh t j ti thi đim t
 CPI
0
ht
là ch s giá tiêu dùng  trong nc thi đim t
 J (s nn kinh t,) i s nm
 Mi quan h gia t giá thc và t ngang bng sc mua

Tă giáă thcă (E
r
)ă cóă giáă tră bngă 1ă giă lƠă tă giáă cóă ngangă bngă scă mua.ă Thôngă
thngătăgiáădanhănghaăđcăgiaoădchătrênăthătrngăngoiăhiăthngălchăkhiă
ngangăgiáăscă mua.ăNhăvy,ăkhiătăgiáădanhănghaătngăhocăgimăkhôngăhoƠnă
toƠnăphnăánhăsăgiaătngăhayăgimăscăcnhătranhăvăgiáăhƠngăhóaăcaămtăqucă
gia.ăVămtălỦăthuyt,ăngiătaăthngăsădngătăgiáăngangăbngăscămuaălƠmăcă
săđăhìnhăthƠnhătăgiáăgiaoădchătrênăthătrng.ă
 NuăE
r
= 1, đngătinătrongăncăvƠăđngăngoiătăcóăngangăbng scămua;ă
 NuăE
r
>1,ăđngăniătăđcăđnhăgiáăthp.ăKhiăđngăniătăđnhăgiáăthp,ăvă
lỦăthuytăsăkhuynăkhích xutăkhuăvƠăhnăchănhpăkhu;
 NuăE
r
<1, đngăniătăđcăđnhăgiáăcao,ăgiáăhƠngăhóaătrongăncăsăcaoă

hnăgiáăhƠngăhóaăăncăngoƠi.ăDoăđó,ăngcăviătrngăhpătrên,ăđngăniă
tăđnhăgiáăcaoăsăhnăchăxutăkhuăvƠătngănhpăkhu.ă
1.1.4 C ch t giá hi đoái
Căchătăgiáăhiăđoái lƠăcáchăthcămtănnăkinhătăqunălỦăđngătin,ăxácăđnhăgiáă
trăđngătinăcaămìnhăthôngăquaăngoi tăkhác.ăChínhăphăvƠăNHTW qunălỦătăgiáă
bngănhngăquyăđnhăphápălut vƠăđiuătit thông qua thătrngăngoiăhi.ăCăchă
tăgiáăđcăchiaăquaăγăhìnhăthcăthôngădngănhăsau.
T giá hi đoái c đnh
: kiuăchăđătăgiáătrongăđóăgiáătrăcaămtăđngătinăđcă
gnăviăgiáătrăcaămtăđngătinăkhácăhayăviămtărătinăt,ăhayăviămtăthcăđoă
giáătrăkhác (vƠng,ăquynărútăvnăđcăbit-SDR).ăngătinăsădngăchăđătăgiáă
hiăđoáiăc đnhăgiălƠăđngătinăcăđnh. ChínhăphădùngăcácăbinăphápăhƠnhăchínhă
10



hocăngoiătădătrăđăcanăthipăgiătăgiáăcăđnh.
C ch t giá th ni (c ch t giá linh hot)
: Căchătrongăđóătăgiáădoăcácălcăthă
trngăquytăđnhămƠăkhông hocărtăítăcóăsăcanăthipăcaăchính ph.ăTrongăcăchă
tăgiáăthăni, tăgiáătădoăthay điătheoăcungăcuăngoiăt,ăchínhăphăkhôngăcană
thipătrcătipăvƠoăthătrngăngoiăhi. Trênăthcătăchínhăphăcóăthăcanăthipă
thôngăquaăcácăcôngăcălƣiăsutăvƠămuaăbánădătrăngoiătăhayăvƠng.ăTăgiáănƠyă
thngăđcăcácănnăkinhătăcóăthătrngătƠiăchínhăphátătrin.
C ch t giá th ni có điu tit
: CăchătăgiáăhiăđoáiăhnăhpăgiaăthăniăvƠăcă
đnh.ăTrongăcăchăthăniăcóăqunălỦ,ăNHTWăsăcôngăbămtămcătăgiáănƠoăđóăvƠă
thngă xuyênă điuă chnhă theoă nhngă thayă điă trongă cánă cơnă thanhă toán,ă d tră
ngoiăhiăqucăgiaăvƠătínăhiuătrênăthătrngăchăđen. NgoƠiăra,ătăgiáăcngăsăđcă
điuăchnhătheoăquanăđimăcaăNHTWănhmăphcăvăchoăcácămcătiêuăđƣăđcă

đnhătrc. ơyălƠăcăchătăgiáăthngăđcăcácănnăkinhătăđangăphátătrinăáp
dng.
1.2 Cán cân thng mi
1.2.1 Khái nim v cán cân thng mi
Cánăcơnăthngămiălà chênhălnhăgiaăgiáătrăxut khu vƠăănhpăkhuăcaămtă
qucăgiaătrongămtăthiăkănhtăđnh.ă
TB = X ậ M (4)
TB là cán cân thng mi, X giá tr xut khu, M giá tr nhp khu.
Cánăcơnăthngămiăthng dă(xutăkhuăròngă)ăkhiă(Xăậ M)ă>ă0.ăNgc li,ăcán
cơnăthngămiăthơmăhtă(nhpăkhuăròng)ăăkhiă(X-M) < 0. TB còn thăhinăchênhă
lchăgiaătităkimătrongăncăvƠăđuătătrongănc.
CánăcơnăthngămiălƠămtăthƠnhăphnăchăyuătrongăcánăcơnăvƣngălaiă(baoăgmă
cánăcơnăthngămi,ăcánăcơnădchăvăvƠăchuynănhngăđnăphng). Săthngădă
hayăthơmăhtătƠiăkhonăvƣngălaiăcóăquanăhăchtăchăviăthơmăhtăhayăthngădăcánă
cơnăthngămi.
11



KhiămcăthơmăhtătƠiăkhonăvƣngălaiăln, mtăqucăgiaăsăphiătìmăngunătƠiătră
choămcăthơmăhtănƠy,ăcóăthălƠăvayămnăncăngoƠiăđăbùăđpălƠmătngăthêmăsă
năròngăncăngoƠi. HocăqucăgiaăđóăcngăcóăthăbùăđpăthơmăhtătƠiăkhonăvƣngă
laiăbngăcáchăsădngăcaăciăncăngoƠiăđƣăđcătíchălyătăcácănmătrc.ăMtă
ncăcóătƠiăkhonăvƣngălaiăthơmăhtălƠăncănhpăkhuătiêuădùngăhinătiăvƠăphiă
xutăkhuătiêuădùngătrongătngălai. QucăgiaăcóăthngădătƠiăkhonăvƣngălaiălƠă
ncăxutăkhuătiêuădùngăhinătiăvƠănhpăkhuătiêuădùngătrongătngălai.ă
1.2.2 Các yu t nh hng đn cán cân thng mi
nh hng ca t giá hi đoái
Theo quy lutăcungăcu, khiămtăhƠngăhóaăr điăthìăsnălngătiêuăthăcngătng lên
vƠăngcăli.ăNhăvy, khiăđngătinătrongăncătngăhocăgimăgiáăsănhăhngă

đnăgiáăcăhƠngăhóaănhpăkhuăvƠăxutăkhuăvà lƠmăthayăđiăcungăcuăvăhƠngăhóaă
này.
ngăniătătngăgiáălƠmăgiáăhƠngăhóaătrongăncătrănênăđtătngăđiăsoăviăhƠngă
ncăngoƠi, gây btăliăchoăhotăđngăxutăkhu,ăngcăliăhƠng nhpăkhuăđcă
li. ngăniătăgimăgiáăthì quá trình xyăraăngcăli.ăMcăđănhăhngăcaătă
giáăđnăcánăcơnăthngăphăthucăvƠăđăcoăgiƣnăcaăkhiălngăcaăhƠngăhóaăxută
nhpăkhuătheoăgiá.
nh hng ca thu nhp

GDP (hay GNI) caămtăncătngălênălƠmăgiaătngămcătiêuăthăhƠngăhóa.ăVì vy,ă
GDPătngăđƣălƠmănhpăkhuăcóăxuăhngătng.ăSăgiaătngăcaănhpăkhuăkhiăGDPă
tngăphăthucăxuăhngănhpăkhuăbiên. Tuy nhiên, cánăcơnăthngămi chaăthă
xácăđnhătngăhayăgimăvì nó còn phăthucăvƠoănhiuăyuătăkhác.
Các chính sách quc gia

Các chính sáchăthu,ăboăhăhƠngăhóaătrongăncăcngănhăhngămnhăđnăcánă
cơnăthngămi.ăNhngărƠoăcnănƠyăhnăchănhpăkhuămtăsămtăhƠngăđăciă
thinăcánăcơnăthngămi.ăCác chính sách liênăquanăđnăphátătrinăkinhătăvƠăxută
12



nhpăkhuăkhácăcngăsănhăhngămnhăđnăcánăcơnăthngămi. Ngoài ra, cán
cơnăthngămiăcònăphăthucăvƠoăchinălcăphátătrinăcôngănghipăcaăqucăgiaă
đó.
nh hng ca dòng vn

CánăcơnăthngămiălƠămtătrongănhngăyuătăcaătƠiăsnăqucăgia.ăQuanăhăgiaă
cánăcơnăthngămiăvƠătƠiăsnăqucăgiaăđcăthăhinăquaăcôngăthc
4

.
GDP = C+I + G + (X-M)  X-M = GDP ậ I ậ C ậ G (5)
X- M = TB = S - I + (T-G) (6)
Qua công thc (5) ta thy, thâm htăthngămi chính là chênh lch gia tng sn
phm quc ni (GDP) viăđuătăvƠătiêuădùngătrongănc. Công thc (6) cho thy
đc bn cht ca thâm htăthngămi là chênh lch gia tit kimă(S)ăvƠăđuătă
(I) và thâm ht ngân sách ca Chính ph.
ChênhălchăgiaătităkimăvƠăđuătă(S-I)ăđcăbùăđpăbiăcácădòngăvnăđuătă
ncăngoƠiănhăFDI,ăODA,ăFPIăvƠăcácădòngăvnăvayăthngămiăkhác. Nhăvyăcóă
thăthyăcánăcơnăthngămiăcóăquanăhărtăchtăch đnădòngăvnăncăngoƠiăròngă
đăvƠoămtăqucăgia.ă
1.3 C ch tác đng ca t giá lên cán cơn thng mi
1.3.1 ảiu ng tác đng t giá lên cán cân thng mi
PháăgiáăđngăniătăsăgơyănênăhiuăngăvăgiáăvƠălngăđiăviăquáătrìnhăngoiă
thng.ăKhiătăgiáătng, giáăxutăkhuăgimătngăđiăkhiătínhăbngăngoiăt, hàng
hóaăxutăkhu răhnăchoănên cóătínhăcnhătranhăhn, khiălngăxutăkhuăsătngă
lên, dnăđnăkimăngchăxutăkhuătngă(tínhătheoăngoiăt).ăNgcăli,ăhƠngănhpă
khuă să đtă hnă mtă cáchă tngă đi,ă khină tiêuă thă hƠngă nhpă khuă gim,ă kimă
ngchănhpăkhuăgim.ăCánăcơnăthngămiăđcăciăthin.ăKhiăđngătinătrongă


4
GregoryăMankiwă(β001)ăắKinhăk v mô”,ădoăcácăgingăviênăđi hc kinh t Quc Dân dch t nguyên bn
- nhà xut bn Thng Kê
13



ncăđcăđnhăgiáăcao thì quáătrìnhăngcăliăviăquáătrìnhăătrên.
Tuyănhiên,ălpălunătrênăphùăhpătrongădƠiăhn, còn trongăngnăhnădoănhngăyuătă

snăxutătngăđiăcngănhcănênăcác doanhănghipătrongăncăchaăhuyăđngăđă
ngunălcăđăđápăngăsătngălênăcaăxutăkhu.ăiăviăhƠngănhpăkhu, do ngiă
tiêu dùng chaăthayăđiăthóiăquen tiêu dùng ngayălpătc,ăngoƠiăraămtăhƠngăthay
thăcngăchaăđápăngăngayăđcănên hàngănhpăkhuăchaăthăgimăngay.
ngăcongăJălƠămtăđngămôătăhinătngăcánăcơnăvƣngălaiăbăxuăđiătrongăngnă
hnăvƠăchăciăthinătrongădƠiăhn.ăTheoăktăquănghiênăcuăcaăKrugmană(1991),ă
ngiăđƣătìmăraăhiuăngăđngăcongăJăkhiăphơnătíchăcucăpháăgiáăđôălaăMătrongă
thiăgiană1985ăậ 1987.ăăBanăđuăcánăcơnăvƣngălaiăxuăđi,ăsauăđóăkhongăhaiănmăthì
cán cân vƣngălaiăđƣăđcăciăthin.


Hình 1: Hiu ng đng cong ch J khi phá giá đng ni t

1.3.2 ả s co giãn xut nhp khu và điu kin Marshall-Lerner
Phngăphápăhăsăcoăgiƣnădoăhai tácăgiăAlfredăMarshallăvƠăAbbaăLernerăápădngă
lnă đuă vƠă đcă Joană Robinsonă (197γ),ă Fritză Machlupă (1955)ă mă rng.ă Phngă
phápănƠyădaătrênămtăsăgiăthit nh cungăvƠăcuăhƠngăhóaăcóăhăsăcoăgiƣnăhoƠnă
TB
Thi gian
ngăcánăcơnăthngămi
0
14



ho,ănghaălƠăngăviămiămcăgiáănhtăđnhăthìănhuăcuăhƠngăhóaăxutănhpăkhuă
luônăđcăthaămƣn. NiădungăcaăphngăphápănƠyăchăyuăphơnătíchănhngătácă
đngăcaăpháăgiáălênăcánăcơnăvƣngălai.ăă
Cán cân thng mi

TB = PX ậ E
r
P
f
M (7)
TB là cán cán thng mi; P là mc giá trong nc; X khi lng hàng hóa ni
đa xut khu; E
r
là t giá danh ngha; P
f
là mc giá hàng nhp khu và M là khi
lng hàng nhp khu.
ả s co giãn xut khu:ăthăhină% thayăđiăcaăxutăkhuăkhiătăgiáăthayăđiă1%
.
.
r
x
r
dX E
dE X



ả s co giãn nhp khu
:ăthăhină% thayăđiăcaănhpăkhuăkhiătăgiáăthayăđiă1%ă
.
.
r
m
r

dM E
dE M



iu kin Marshall-Lerner phát biu rng
: đă choă vică pháă giáă tină tă ciăthină
đc cán cơnăthanhătoán,ăthìăgiáătrătuytăđiăcaătngăhaiăđăcoăgiƣnătheoăgiáăcăcaă
xutăkhuăvƠăđăcoăgiƣnătheoăgiáăcăcaănhpăkhuăphiălnăhnă1,ă(|
x
+ă
m
| >1).
TheoăkhoăsátăthcănghimăcaăGoldsteinăvƠăKahnă(1985)ăthìătngăhăsăcoăgiƣnă
trongădƠiăhnă(dƠiăhnăhaiănm)ăluônălnăhnă1,ătrongăkhiătrongăngnăhnă(diă6ă
tháng)ănóăcóăxuăhngătinăgnăđnă1.ăNhìnăchung,ăđaăsăcácănhƠănghiênăcuăđuă
choărngăhăsăcoăgiƣnăxutăkhuăvƠăhăsăcoăgiƣnănhpăkhuătrongăngnăhnănhă
hnătrongădƠiăhn. ơyăgiălƠăhiuăngătuynăJătrongămiăquanăhăgiaăgimăgiáă
đngăniătăvƠăcánăcơnăthngămi.ăMtăvƠiăthcănghimăăcácăqucăgiaăkhácăliă
thy, sauăkhiăhiuăngăđngăcong JăhìnhăthƠnh,ătìnhătrngăthơmăhtăthngămiăliă
xutăhinătrăli.ăTrongătrngăhpănƠyăngiătaăgiălƠăhiuăngătuynăS.
1.4 Mt s mt hn ch trong vic s dng REER đ đo lng tác đng ca t
giá
15



TrongăgiiăhnăcaăđătƠiănghiênăcu, tácăgiăchăđánhăgiáămiăliênăhăgiaătăgiáă
hiăđoáiăthcăvƠăthngămi.ăThcătăcóănhiuănguyênănhơn nhăhngăđnăcánăcơnă
thngă mi, chngă hnă nhă dòngă vnă đuă t,ă chínhă sáchă thngă mi,ă scă cnhă

tranhăcaănnăkinhăt,ăsăbinăđngăcaănnăkinhăt trong ngnăhn.
VicăchnănmăcăsăđătínhăREERăcngălƠămtăvnăđăcnăxemăxét.ăVămtălỦă
thuyt, thìănmăkinhătăătrngătháiăcơnăbngătcălƠănhngăchătiêuăăkinhătăvămôăítă
bină đngă vƠă đtă trngă tháiă cơnă bngă trongă nnă kinhă t.ă ă Vită Nam, nm gcă
thngăđcăchnălƠănmă1992,ănmăβ000ăđătínhătăgiáăhiăđoáiăthc. Biăvì,ătrongă
βănmănƠy, tìnhăhìnhăkinhătăvămôăVităNamăvƠăthăgiiăn đnhăhnăsoăviăcác
nmăcònăli.ăăă
MtăđimăđángăluăỦăkhácălƠăvicăchnăcácăđiătácăthngămiăvƠătătrngătrong
vicătínhăREERăđaăphng.ăTrongăbƠiănghiênăcu, tácăgi đƣăchnănhómăđiătácă
thngămiăchimătă70ăđnă76%ăkimăngchăthngămiăcaăVităNam,ătătrngă
nƠyăđcăxemălƠăđángătinăcy.ă
KinhătăVităNamăđangătrongăgiaiăđonăphátătrinănhanh, tuy nhiên kèm theo đó là
săthiuănăđnh. Săthayăđiătrongăkimăngchăxutăkhuălà doărtănhiuăyuătătácă
đng.ăTrongăđóăcóăyuătăcaădòngăvnăđuătăvƠănhngăchínhăsáchăkhácăcaăchínhă
ph.ă NgoƠiă ra,ă să thayă điă trongă xută nhpă khuă caă Vită Namă vƠă cácă điă tácă
thngămiăkháăthtăthng.ăángăluăỦălƠătrngăhpăcaăTrungăQuc, cán cân
thngămiăgiaăVităNamăvƠăTrungăQucăngƠyăcƠngăbăthơmăht cao. Tătrngă
hƠngănhpăkhuătăTrungăQucăchimătătrngălnăvƠătngăviătcăđărtănhanh,
trongăkhiăđóăxutăkhuăchimătătrngăthpăvƠăgnănhăkhôngăđcăciăthin.ă
Nhăvy, ngoƠiăvnăđătăgiáăcònădoărtănhiuănguyênănhơnăkhácădnăđnăthơmăhtă
thngămiăgiaăVităNamăvƠămtăsăqucăgiaăkhác.ăThêmăvƠoăđó,ăkinhătăVită
NamămiăhòaănhpăvƠoănnăkinhătăthăgiiădoăvyăsăthayăđiămnhătrongăthngă
miălƠămtăđiuăttăyuăcaăgiaiăđonăđuămăca.
1.5 Tóm lc các nghiên cu v mi quan h gia t giá vƠ cán cơn thng
mi
16



Trênăđơy,ăchúngătaăvaăxemăxétăkhuônăkhălỦăthuytămiăquanăhăgiaătăgiáăvƠăcánă

cơnăthngămi.ăTrcăkhiăđiăvƠoănhngănghiênăcuăsăliuăthcătăcaăVităNam,ă
tácăgi đimăliăktăquăcaămtăsăcôngătrìnhănghiênăcuăvƠăkinhănghimăcaăcácă
qucăgiaătrênăthăgiiăvămiăquanăhăgiaăcánăcơnăthngămiăvƠătăgiáăhiăđoái.ă
1.5.1 Nhng công trình ng h điu kin Marshall – Lerner
NhngăcôngătrìnhătiêuăbiuăđuătiênăphiăkăđnălƠănghiênăcuăcaămtăsătácăgiătă
trcănhngănmă50ăcaăthpăkătrc.ăPhngăphápătipăcnăhăsăcoăgiƣnăđcă
cácă tácă giă Bickerdike, Robinson và Metztele (MRM, 1920, 1947, 1948) nghiên
cu.ă Sauă đó,ă Marshallă ậ Lerneră phátă trină thƠnhă điuă kină Marshall ậ Lerner
(Marshall ậ Lerner Condition ậ MLC).ăTheoăMLC,ăcánăcơnăthngămiăđcăciă
thinăkhiăvƠăchăkhiătngăhăsăcoăgiƣnălngăxutănhpăkhuăđiăviăsăthayăđiăvă
giáăln hnă1.ă
Hernan Rinconă(1999)ăxemăxétămiăquanăhăgiaăcánăcơnăthngămiăvƠătăgiáăhiă
đoáiăđăkimătraăMLCăăColombia.ăKtăquăthcănghimătănghiênăcuănƠyăcungă
cpăbngăchngăthuytăphcăv sătnătiăđiuăkinăMarshallăậLerner.
Shirvani và Wilbratte (1997), Akbostanci'să(β00β)ăvƠăLiu,ăFanăvƠăShekă(β006)ăcngă
choă thyă điuă kină Marshall-Lerneră tnă tiă trongă ktă quă nghiênă cuă caă h.ă
ShirvaniăvƠăWilbratteăxemăxétămiăquanăhăgiaăcánăcơnăthngămiăvƠătăgiáăhiă
đoáiăthcăgiaăMăvƠăcácăncăG7ă(Canada,ăPháp,ăc,ăụ,ăNhtăBn,ăAnhăvƠăHoaă
K).ăCònăAkbostanci'să(β00β)ănghiênăcuăvnăđănƠyăăThăNhăKăvƠăLiu,ăFanăvà
Shekă(β006)ătiăHngăKông.ăNhngăcôngătrìnhănghiênăcuătngătăcaăOnafoworaă
(β00γ)ă vă miă quană hă tă giáă hiă đoáiă thcă vƠă cánă thngă miă giaă baă ncă
ASEAN lƠăTháiăLan,ăMalaysiaăvƠăIndonesiaătrongăthngămiăsongăphngăcaăhă
viăHoaăKăvƠăNhtăBn.ăKtăquătăcácănghiênăcuănƠyăcngăphùăhpăviăđiuă
kinăMarshall ậLerner
1.5.2 Mt s công trình cho thy không có quan h rõ ràng gia cán cân
thng mi và t giá hi đoái thc
17

BênăcnhănhngăcôngătrìnhănghiênăcuăchngăminhăMLCătnăti,ăthìăsăcôngătrìnhă
nghiênăcuăkhácăliăchăraăđiuăkinăMarshallăậLernerăkhôngătnătiăhocătnătiăă
dngăyu.ăCăth,ănghiênăcuăcaăRoseă(1991)ăchoăthyăđiuăkinăMarshall-Lerner
khôngătnătiătrongă5ăncăOECDăviănhauă(Anh,ăCanada,ăc,ăNhtăBn,ăvƠăHoaă
K).ăKtăquănghiênăcuăđóăcngăchoăthyămiăquanăhăgiaăcácăcánăcơnăthngă
miăvƠătăgiáăhiăđoáiăkhôngăđángăk.ăDoăđó, pháăgiáăniătăkhôngăngăỦărngăcóă
thăciăthinăcánăcơn thngămiătrongăthiăgianădƠi.ăNghiênăcuăcaăHatemi và
Irandoust (β005)ă ă Thyă ină choă thyă điuă kină Marshall-Lerneră cngă khôngă
đcă đápă ng.ă Wilsonă vƠă Kuaă (β001)ă kimă traă trngă hpă miă quană hă giaă
SingaporeăvƠăHoaăK.ăKtăquăcaăhăchăraătăgiáăkhôngăcóătácăđngăđángăkăvƠoă
săcơnăbngăthngămiăsongăphngăgiaăhaiănnăkinhătănƠy.ă
i vi hiu ngăđngăcongăJătrongăcánăcơnăthngămi, Ahmad và Yang (2004)
kim nghim gi thuytăđng cong J qua vic nghiên cu quan h thngămi
songă phngă ca Trung Quc viă cácă nc trong nhóm G-7. Hai tác gi cngă
không tìm thy bng chng v hiu ngăđng cong J. Mt nghiên cuăđángăchúăỦă
khác, Moffett (1989) kim tra bng chng thc nghim cho giá c thngămi (giá
xut khu và nhp khu) và s lng (s lng xut khu và nhp khu) ca Hoa
K vƠoăgiaiăđon 1967 - 1987ăđ xácăđnh kh nngătn tiăđng cong J. Kt qu
nghiên cu này ch ra rng,ăđngăđôălaămt giá dnăđn s lng nhp khu gim,
nhngăđng thiălng xut khuăcngăgim.
1.5.3 Mi quan h gia t giá hi đoái thc và phát trin kinh t
Cottani,ăCavalloăvƠăKhană(1990)ăđƣănghiênăcuănhăhngăcaăvicănăđnhăsaiătă
giáăhiăđoáiăvƠăsăphátătrinăkinhătăcaăβ4ăqucăgiaăđangăphátătrinătrongăkhongă
thiăgianătănmă1960ăđnă198γ.ăHănhnăthyărng, vicănăđnhăsaiătăgiáăhiăđoáiă
cóăquanăhămnhăviămcătngătrngăthpăcaăGDPătrênăđuăngi.ăNgoƠiăra,ănă
đnhăsaiătăgiáăcóăquanăhăviănngăsutăthp,ătngătrngăxutăkhuăthpăvƠătngă
trngănôngănghipăthp.ă
Nghiênăcuăvătngătrngătiă1βăqucăgiaătrongăgiaiăđonătănmă1965ăđnă1985ă