Phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp nhà nước kinh doanh nông sản khu vực phía Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
j



NGUYN TH PHONG


PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC TRONG
CÁC DOANH NGHIP NHÀ NC KINH
DOANH NÔNG SN KHU VC PHÍA NAM

Chuyên ngành: Thng mi
Mã s:60.34.10.01




LUN ÁN TIN S KINH T

NGI HNG DN: TS. LÊ TN BU




THÀNH PH H CHÍ MINH – 2010

i
3
LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun án “Phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà
nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các
ni dung nghiên cu và kt qu trình bày trong lun án là trung thc và cha tng đc ai
công b trong bt c công trình nào khác.
Thành ph H Chí Minh, ngày 25 tháng 5 nm 2010
Tác gi lun án




Nguyn Th Phong

ii
4
MC
LC

LI CAM OAN i
MC LC ii
DANH MC BNG v
DANH MC HÌNH vii
PHN M U 1 U
Chng 1: C S LÝ LUN V PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC TRONG
DOANH NGHIP 11

1.1 Khái nim ngun nhân lc 11
1.1.1 Khái nim 11
1.1.2 Ni dung ca ngun nhân lc và phân loi ngun nhân lc trong doanh nghip 14
1.2 Khái nim phát trin ngun nhân lc 19
1.2.1 Khái nim phát trin ngun nhân lc 19
1.2.2 Ni dung phát trin ngun nhân lc trong doanh nghip và tiêu chí đánh giá phát trin
ngun nhân lc 22
1.3 Các nhân t nh hng ti ngun nhân lc và các công c phát trin ngun nhân lc 29
1.3.1 Các nhân t nh hng ti ngun nhân lc 29
1.3.2 Các công c phát trin ngun nhân lc 30
1.4 Vai trò ca ngun nhân lc trong h thng ngun lc ca doanh nghip 33
1.5 Phát trin ngun nhân lc là tt yu đi vi các doanh nghip Vit nam 34
1.6 Kinh nghim phát trin ngun nhân lc  nc ngoài 37
1.7 c đim ca nông sn, nông nghip, nông thôn nh hng ti phát trin ngun
nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 41
Kt lun chng 1 43
Chng 2: THC TRNG NGUN NHÂN LC VÀ PHÁT TRIN NGUN NHÂN
LC TRONG CÁC DOANH NGHIP NHÀ NC KINH DOANH NÔNG SN KHU
VC PHÍA NAM 45
2.1 Tng quan v các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 45
2.1.1 c đim và vai trò doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 45
2.1.2 Tng quan v doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam 52
2.2 Thc trng ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn
khu vc phía Nam 57
2.2.1 Quy mô và c cu tng quát v ngun nhân lc ca các doanh nghip nhà nc kinh
doanh nông sn 57
2.2.2 Thc trng cht lng ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông
sn v kin thc và k nng 58
2.2.3 Thc trng v cht lng ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh
nông sn v thái đ 82

2.3 Thc trng các công c phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc
kinh doanh nông sn 86
2.3.1 Chính sách tuyn dng 86
2.3.2 Chính sách b trí, s dng nhân s 89
2.3.3 Chính sách lng và phúc li 91

iii
2.3.4 Chính sách đánh giá và thng tin 95
2.3.5 Chính sách đào to ngun nhân lc 98
2.4 u đim, hn ch ca phát trin ngun nhân lc và nguyên nhân 105
Kt lun chng 2 109
Chng 3: CÁC GII PHÁP PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC TRONG CÁC DOANH
NGHIP NHÀ NC KINH DOANH NÔNG SN KHU VC PHÍA NAM 110
3.1. Mc tiêu chin lc phát trin ngun nhân lc ca các doanh nghip nhà nc kinh
doanh nông sn khu vc phía Nam đn nm 2020 110
3.2. Khó khn ca các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam
khi thc hin mc tiêu chin lc phát trin ngun nhân lc 113
3.2.1 Nhu cu đào to và đào to li ngun nhân lc rt ln 113
3.2.2 Khó khn ca các doanh nghip v mt tài chính đ thc hin mc tiêu chin lc phát
trin ngun nhân lc 115
3.3. Phng châm chin lc và quan đim phát trin ngun nhân lc trong các doanh
nghip nhà nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam 117
3.3.1 Phng châm chin lc phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc
kinh doanh nông sn 117
3.3.2 Quan đim phát trin ngun nhân lc 119
3.4. Các gii pháp phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh
doanh nông sn 124
3.4.1 Các gii pháp hoàn thin chính sách tuyn dng đ phát trin ngun nhân lc 124
3.4.2 Các gii pháp hoàn thin chính sách b trí, s dng nhân s đ phát trin ngun nhân lc128
3.4.3 Các gii pháp hoàn thin chính sách đánh giá nhân s đ phát trin ngun nhân lc 132

3.4.4 Các gii pháp hoàn thin chính sách đào to, hun luyn và phát trin nhân viên 136
3.4.5 Các gii pháp hoàn thin chính sách lng đ phát trin ngun nhân lc 147
3.4.6 Các gii pháp hoàn thin chính sách thng tin đ phát trin ngun nhân lc 149
3.5. Mt s kin ngh 150
3.5.1 Kin ngh vi các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 150
3.5.2 Kin ngh vi các c quan qun lý Nhà nc và c quan ch qun doanh nghip 155
3.5.3 Kin ngh vi các trng chuyên nghip 156
Kt lun chng 3 157
KT LUN 159
Kt lun chung 159
Hn ch và hng nghiên cu tip ca lun án: 160
DANH MC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HC Ã CÔNG B 161
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 162

PH LC 166

iv
DANH MC T VIT TT VÀ KÝ HIU

DN Doanh nghip
DN NN Doanh nghip nhà nc nói chung
DN T NN Doanh nghip có vn đu t nc ngoài
DN NS Doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn
CNH, HH Công nghip hóa, hin đi hóa
KT – SX K thut sn xut
KD Kinh doanh
NIE New Industrial Economies: Các nc công nghip mi
NNL Ngun nhân lc
NN và PTNT Nông nghip và phát trin nông thôn
NXB Nhà xut bn

L Lao đng
ILO International Labour Organization: T chc lao đng quc t
SL Sc lao đng
TC – HC T chc – hành chính
TC – KT Tài chính – k toán
TM Thng mi
UNESCO United Nation Education Science Cultural Organization
UNDP United Nation Development Program: Chng trình phát trin
ca Liên hip quc
WB World Bank : Ngân hàng th gii

v
5
DANH
MC BNG

Bng 1-1: Ni dung ngun nhân lc theo phng pháp phân loi tng hp 19
Bng 2-1: Quy mô kinh doanh ca các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 55
Bng 2-2: Hiu qu kinh doanh ca các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn 56
Bng 2-3: Quy mô, c cu tng quát ngun nhân lc 57
Bng 2-4: C cu ngun nhân lc cp cao 58
Bng 2-5: Kt qu đánh giá trình đ các nhà qun tr cp cao v kin thc và k nng
chuyên môn 59

Bng 2-6: Kt qu đánh giá trình đ các nhà qun tr cp cao v kin thc và k nng
qun lý và lãnh đo 60

Bng 2-7: Kt qu đánh giá trình đ cán b qun lý cp cao v kin thc và k nng mm61
Bng 2-8: Kt qu đánh giá trình đ các nhà qun tr cp cao v kin thc và k nng
ngoi ng và tin hc 61


Bng 2-9: Quy mô nhân s phòng TC-HC 62
Bng 2-10 : C cu nhân s phòng t chc - hành chính 63
Bng 2-11: Kt qu đánh giá trình đ cán b qun lý phòng TC-HC v kin thc và k
nng ch yu 64

Bng 2-12: Quy mô nhân s phòng TC-KT 65
Bng 2-13: C cu nhân s phòng tài chính - k toán 66
Bng 2-14: Kt qu đánh giá trình đ cán b qun lý phòng TC - KT v kin thc và k
nng ch yu 66

Bng 2-15 : Quy mô nhân s phòng kinh doanh 68
Bng 2-16 : C cu nhân s phòng kinh doanh 69
Bng 2-17 : Kt qu đánh giá trình đ cán b qun lý phòng kinh doanh v kin thc và
k nng ch yu 70

Bng 2-18 : Quy mô nhân s phòng k thut - sn xut 72
Bng 2-19 : C cu nhân s phòng k thut - sn xut 73
Bng 2-20 : Kt qu đánh giá trình đ cán b qun lý phòng KT-SX v kin thc và k
nng ch yu 74

Bng 2-21 : Quy mô các nhà qun tr cp c s bình quân trong mt doanh nghip 76

vi
Bng 2-22 : C cu ngun nhân lc qun tr cp c s 76
Bng 2-23 : Kt qu đánh giá cán b qun tr gia cp c s v kin thc và k nng 77
Bng 2-24: C cu lao đng trc tip sn xut – kinh doanh theo ngành 80
Bng 2-25: C cu lao đng trc tip theo gii tính và nhóm tui 80
Bng 2-26 : C cu lao đng trc tip theo trình đ vn hóa và đào to 81
Bng 2-27 : ánh giá thái đ ca ngi lao đng đi vi bn thân 82

Bng 2-28 : ánh giá thái đ ca ngi lao đng đi vi lao đng và khách hàng 83
Bng 2-29 : Kt qu điu tra v s hài lòng ca các nhóm khách hàng 84
Bng 2-30 : Kt qu điu tra v k nng giao t nhân s ca nhân viên ca DN 84
Bng 2-31 : Kt qu điu tra v s hài lòng ca khách hàng vi các nhóm nhân s 85
Bng 2-32 : ánh giá v thái đ ca ngi lao đng đi vi đng nghip 85
Bng 2-33 : B trí nhân lc theo ngành ngh trong các phòng ban chc nng 89
Bng 2-34 : Mc lng bình quân trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn92
Bng 3-1: Bng đim tng hp kt qu đánh giá bng phng pháp đnh lng 127


vii
6
DANH
MC HÌNH


Hình 1-1: Cu trúc ni dung khái nim ngun nhân lc 17
Hình 1-2: Mô hình phát trin ngun nhân lc 22
Hình 3-1 : Mô hình phng châm chin lc phát trin ngun nhân lc 118

1
7
PHN
M U

1. Tính cp thit ca lun án
Ngun nhân lc là ngun lc quan trng nht, quyt đnh nng sut, cht lng hiu
qu s dng các ngun lc khác trong h thng ngun lc ca doanh nghip. Phát trin
ngun nhân lc luôn đc coi là mc tiêu, đng lc và phng tin phát trin doanh
nghip bn vng. Trong bi cnh cnh tranh kinh t toàn cu và hi nhp kinh t quc

t, tt c các nc đu coi phát trin ngun nhân lc là công c quan trng nht đ nâng
cao nng lc cnh tranh sn phm, nng lc cnh tranh doanh nghip và nng lc cnh
tranh quc gia.
Vit Nam đã là thành viên ca WTO, đang trên đng hi nhp toàn din vào nn
kinh t th gii. Các doanh nghip Vit nam nói chung và các doanh nghip nhà nc
kinh doanh nông sn nói riêng đng trc nhiu c hi và nguy c [
X
39
X
]. Nguy c thách
thc ln nht, làm chm tin đ và hiu qu hi nhp ca các doanh nghip Vit nam
chính li là s bt cp ca ngun nhân lc vi yêu cu kinh t, k thut và qun lý ca
hi nhp, cnh tranh và phát trin bn vng. T mt s bài báo, công trình tng kt và
báo cáo thc tin ca mt s nhà nghiên cu, ca mt s b ngành, đa phng, có th
khái quát s bt cp y trên các phng din sau [
X
6
X
]:
- Cht lng ngun nhân lc thp. Theo Din đàn kinh t th gii, nm 2005 cht
lng ngun nhân lc ca Vit nam xp th 53 trong s 59 quc gia đc kho sát.
- Nng lc và k nng qun tr ca đi ng cán b qun lý trong các doanh nghip
còn nhiu yu kém. Kt qu điu tra mi đây ca Cc doanh nghip nh và va (B K
hoch và u t) ti 60.000 doanh nghip  30 tnh, thành ph phía Bc thì có ti
55,63% s ch doanh nghip có trình đ chuyên môn k thut t trung cp tr xung,
trong đó 43,3% ch doanh nghip  trình đ s cp. S ch doanh nghip có trình đ
tin s ch đt 0,66%, thc s 2,33%, đi hc 37,82%, cao đng 3,56%, trung hc chuyên
nghip 12,33%, còn li 43,33%  trình đ thp hn.
- Trình đ khoa hc - k thut, tay ngh đi ng lao đng trc tip sn xut kinh
doanh nhìn chung còn thp. Tính đn nm 2005, nc ta mi có 24,8% lc lng lao

đng có chuyên môn k thut, trong khi đó ca các nn kinh t công nghip mi (NIEs)

2
là 60 - 70%. Cht lng ngun nhân lc Vit Nam ch đt 3,79 đim/10 đim, trong khi
đó ca Trung Quc là 5,73, Malaixia 5,59, Hàn Quc 6,91, n  5,76…; mc đ sn
có lao đng sn xut vt cht cht lng cao ca Vit Nam là 3,25 đim, thp hn rt
nhiu so vi Malaixia, Trung Quc, Hàn Quc, Singapore…; mc đ sn có lao đng
hành chính cht lng cao ca lao đng Vit Nam cng trong tình trng tng t [
X
6
X
].
- C cu nhân s mt cân đi và b trí không hp lý c v trình đ đào to và chc
nng nhim v dn đn mt s nghch lý: tha thy, thiu th, ni tha ni thiu mang
tính cc b. Nu nh c cu ngun nhân lc theo trình đ đào to đi hc - trung cp –
công nhân k thut trung bình ca th gii là {1 : 4 : 10}, thì c cu đó  nc ta là {1 :
1,2 : 0,92}.
- Thái đ, tác phong lao đng cha vn minh và thiu tính chuyên nghip, thiu
tinh thn sáng to và k nng hp tác.
Cho đn hin nay, nc ta vn là nc nông nghip là ch yu, đang tin hành
hin đi hóa, công nghip hóa theo đnh hng xã hi ch ngha. ng ta luôn coi trng
nông nghip, coi nông nghip là c s cho quá trình công nghip hóa. Trong khi đó,
cht lng ngun nhân lc trong lnh vc này, tình hình còn m đm hn nhiu. Theo
s liu ca B nông nghip và phát trin nông thôn, trong s hn 30 triu lao đng
trong lnh vc nông nghip ch có 17% đc đào to, trong s hn 16,5 triu thanh niên
nông thôn, mi ch có 12% tt nghip trung hc, 3,11 % có trình đ chuyên môn t
trung cp tr lên.
Cht lng ngun nhân lc thp v kin thc, yu v k nng, kém v thái đ và
lng lo v kt cu làm cho nng lc cnh tranh ca lc lng lao đng nc ta nói
chung, trong các doanh nghip nói riêng thp hn so vi nhiu nc trong cùng khu

vc ông Á. ây là mt trong nhng khó khn, thách thc ln đòi hi chúng ta phi
nhanh chóng vt qua mi có th thoát khi nguy c tt hu trong tin trình hi nhp
kinh t khu vc và toàn cu.
Li gii nào cho bài toán nan gii trên đang là trn tr ca không ch các nhà qun lý
nhà nc các cp, các nhà qun tr các doanh nghip mà còn ca các nhà nghiên cu. ã có
rt nhiu công trình nghiên cu đ tìm li gii đáp, song phn ln các đ tài tp trung vào
nghiên cu ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc trên giác đ v mô ca toàn b

3
nn kinh t - xã hi, vùng lãnh th và ngành kinh t quc dân mà cha có đ tài nào nghiên
cu mt cách toàn din, h thng trên giác đ vi mô.
Xut phát t nhng vn đ ny sinh nêu trên, lun án s nghiên cu “Phát trin
ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn khu vc phía
Nam” nhm giúp các nhà qun tr trong doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn và
các nhà hoch đnh v mô chính sách phát trin ngun nhân lc có c s khoa hc và
thc tin đ: (i) đánh giá đúng thc trng ngun nhân lc và c ch phát trin ngun
nhân lc ca doanh nghip hin nay; (ii) thit k li hoc hoàn thin c ch phát trin
ngun nhân lc phù hp vi điu kin doanh nghip, thích ng vi môi trng kinh
doanh đ tr vng và phát trin trong bi cnh cnh tranh toàn cu và hi nhp kinh t
quc t.
2. Tình hình nghiên cu liên quan đn lun án
Xut phát t nhu cu hoàn thin c ch phát trin ngun nhân lc, nhiu nhà khoa
hc trong nc đã quan tâm nghiên cu. Các công trình này đã đóng góp ln v mt lý
lun cng nh thc tin.
Mt s công trình nghiên cu tip cn trên giác đ xã hi có liên quan đn lun án:
- TS. V Bá Th (2005), “Phát huy ngun lc con ngi đ công nghip hoá,
hin đi hóa”, Hc vin tài chính, NXB Lao đng – Xã hi, Hà Ni.
- GS.TS. Nguyn K Tun (2004), “Phát trin kinh t tri thc đy nhanh quá trình
công nghip hóa và hin đi hóa  Vit nam”, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni.
- GS.VS. Phm Minh Hc (ch biên) (1996), “Vn đ con ngi trong s nghip

công nghip hóa và hin đi hóa”, NXB Chính tr Quc gia, Hà ni.
Mt s đ tài nghiên cu tip cn trên giác đ vùng lãnh th có liên quan đn đ tài:
- Nguyn ình Lun (2003), “Chin lc phát trin ngun nhân lc nhm đáp
ng yêu cu CNH, HH nông nghip, nông thôn BSCL đn nm 2010”, Lun án tin
s kinh t, i hc kinh t TP H Chí Minh.
- TS. Trng Th Minh Sâm (ch biên) (2003), “Nhng lun c khoa hc ca
vic phát trin ngun nhân lc công nghip cho vùng kinh t trng đim phía Nam”,
NXB khoa hc xã hi, Hà Ni.
- Bùi Th Thanh (2005), “Phát trin ngun nhân lc vùng đng bng Sông Cu
Long đn nm 2020”, Lun án tin s kinh t, i hc kinh t TP H Chí Minh.

4
Mt s đ tài nghiên cu tip cn trên giác đ ngành kinh t, có liên quan đn đ tài:
- ng Ngc Tùng (2004), “Gii pháp phát trin lc lng lao đng ngành công
nghip ca Thành ph H Chí Minh theo hng công nghip hóa, hin đi hóa”, Lun
án tin s kinh t, i hc kinh t TP H Chí Minh.
- Nguyn Hoàng Thy (2003), “Gii pháp phát trin ngun nhân lc ngành du
khí Vit Nam đn nm 2020”, Lun án tin s kinh t, i hc kinh t TP H Chí Minh.
Mt s bài báo nghiên cu tip cn trên tng lnh vc khoa hc liên quan ti đ tài:
- PGS.TS. Lê Cao oàn, “Kinh t trí thc trong quá trình công nghip hóa, hin
đi hóa thc hin s phát trin đnh hng hin đi, rút ngn”, Tp chí nghiên cu
kinh t, s 306 – 2003.
- Nguyn ình Hòa, “Mi quan h gia phát trin ngun nhân lc và đy mnh
công nghip hóa, hin đi hóa”, Tp chí trit hc, s 1, 1-2004.
- V Minh Mão và Hoàng Xuân Hòa, “Dân s và cht lng ngun nhân lc 
Vit Nam trong quá trình phát trin kinh t”, Tp chí cng sn, s 10, 5-2004.
- Nguyn Vn Thy, “Vài suy ngh v chun b ngun nhân lc cho công nghip hóa,
hin đi hóa theo đnh hng XHCN”, Tp chí cng sn, s 35, 12-2003.
- PGS.TS H Trng Vin, “Nâng cao cht lng ngun nhân lc đáp ng yêu cu
đy mnh công nghip hóa, hin đi hóa đt nc”, Tp chí lý lun chính tr, s 1, 2003.

Mt s công trình nghiên cu trên th gii liên quan đn đ tài:
- Baiyin Yang, Yingchun Wang, Anne Wang Drewry (2009), “Does it matter where to
conduct training? Accounting for cultural factors”, Human Resource Management Review 19,
324–333. (Có vn đ gì trong thc hin đào to? nhân t vn hóa).
- Gary C. McMahan, Myrtle P. Bell, Meghna Virick (1998), “Strategic Human Resource
Management: Employee Involvement, Diversity, International issues”, Human Resource
Management Review, Volume 8, Number 3. (Chin lc ngun nhân lc: s tham gia ngi
lao đng, đa dng hóa, vn đ quc t).
- Linda K. Stroh (1999), “Does relocation still benefit corporations and employees? an
overview of the literature”, Human Resource Management Review, Volume 9, Number 3,
1999, pages 279 – 308. (B trí li nhân viên có li cho doanh nghip và ngi lao đng không?
Tng quan lý thuyt).

5
- Michael A. McDaniel (2009), “Gerrymandering in personnel selection: A review of
practice”, Human Resource Management Review 19, 263–270. (La chn nhân s thông qua
b phiu: tng quan thc tin).
- Wayne H. Howard, Kenneth A. McEwan, George L. Brinkman, Julia M. Christensen
(1991), “Human Resource Management on the Farm: Attracting, Keeping, and Motivating
Labor”, Agribusiness, Vol. 7, No. 1, 11-26. (Qun tr ngun nhân lc  trang tri: thu hút, duy
trì và đng viên).
Nghiên cu các công trình khoa hc đng trên các tp chí chuyên ngành qun tr
ngun nhân lc và kinh doanh nông sn trên th gii t nm 1990 đn nay, không tìm
thy công trình khoa hc nào nghiên cu v phát trin ngun nhân lc ca các doanh
nghip nhà nc trong lnh vc kinh doanh nông sn, kinh doanh sn phm cà phê, cao
su, lng thc.
Mc dù các công trình khoa hc tip cn trên các phng din khác nhau, cha
giúp các doanh nghip tìm ra câu tr li cho bài toán phát trin ngun nhân lc, song
các công trình khoa hc ca các tác gi k trên là tài liu tham kho có giá tr c v lý
lun và thc tin khi tác gi vit lun án:

- Các đ tài góp phn làm rõ hn khái nim v ngun nhân lc và phát trin ngun
nhân lc, vai trò ca ngun lc con ngi trong phát trin kinh t.
- T kt qu nghiên cu ca các công trình khoa hc nêu trên, tác gi đã nhn din
đc vn đ nghiên cu ca lun án: gii pháp nào đ phát trin ngun nhân trong các
doanh nghip?
- T nhiu cách tip cn khác nhau ca các đ tài, công trình nghiên cu và các
bài báo đã gi ý cho tác gi phng pháp tip cn mi: tip cn trên giác đ vi mô, tip
cn toàn din, tip cn h thng.
Cho đn nay cha có công trình nào nghiên cu mt cách h thng v cht lng ngun
nhân lc và phát trin ngun nhân lc trên giác đ vi mô, đc bit là cha có công trình nào
nghiên cu phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn.
Khung lý thuyt v phát trin ngun nhân lc trên giác đ vi mô cha đc làm sáng t. Lun
án s tp trung làm rõ c s khoa hc ca vic hình thành và phát trin ngun nhân lc trong
các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn, nhân dng thc trng ngun nhân lc và tìm
kim các gii pháp phát trin ngun nhân lc cho loi hình doanh nghip này.

6
3. Mc tiêu ca lun án
3.1. Mc tiêu chung
Mc tiêu chung ca lun án là xây dng c s lý lun và thc tin cho hot đng phát
trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn.
3.2. Mc tiêu c th
- Lun án làm rõ c s lý lun v phát trin ngun nhân lc trên c s nghiên
cu lý thuyt và kinh nghim các nc v phát trin ngun nhân lc.
- Lun án nhn dng thc trng ngun nhân lc và thc trng các công c phát
trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn.
- Lun án đ xut các gii pháp phát trin ngun nhân lc trong các doanh
nghip nhà nc kinh doanh nông sn.
4. i tng, ni dung và phm vi nghiên cu
4.1. i tng nghiên cu

i tng nghiên cu ca lun án là ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc
trên giác đ vi mô.
4.2. Ni dung nghiên cu
- Nghiên cu c s lý lun v phát trin ngun nhân lc trong doanh nghip bao
gm các ni dung: bn cht ca khái nim ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc;
các công c phát trin ngun nhân lc trong doanh nghip.
- Nghiên cu thc trng quy mô, c cu và cht lng ngun nhân lc và thc
trng các công c phát trin ngun nhân lc ca doanh nghip nhà nc kinh doanh
nông sn.
- Nghiên cu đ xut các gii pháp phát trin ngun nhân lc ca doanh nghip
nhà nc kinh doanh nông sn thích ng vi điu kin doanh nghip và môi trng
kinh doanh hin đi.
Gii hn ni dung nghiên cu: lun án tp trung nghiên cu cht lng ngun
nhân lc và các công c phát trin ngun nhân lc là ch yu trong mi quan h bin
chng vi quy mô và c cu ngun nhân lc. Khi nghiên cu cht lng ngun nhân
lc, lun án tp trung nghiên cu v trí lc và tâm lc (đc lc) trong mi quan h vi
th lc qua vic nghiên cu c cu ngun nhân lc v tui và gii tính. Khi đánh giá
cht lng ngun nhân lc v trí lc và tâm lc, ngoài vic nghiên cu c cu ngun

7
nhân lc v trình đ hc vn ph thông và trình đ đào to, tác gi đi sâu nghiên cu
trình đ ngun nhân lc v kin thc chuyên môn, k nng ngh nghip và thái đ làm
vic ca ngi lao đng.  xác đnh nguyên nhân ca nhng tin b và hn ch ca
ngun nhân lc, lun án đi sâu nghiên cu mt s công c ch yu tác đng trc tip ti
s phát trin ca ngun lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn.
4.3. Phm vi nghiên cu
- V không gian: lun án nghiên cu phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip
nhà nc kinh doanh ba nông sn ch yu là lúa, go, cao su và cà phê. Theo s liu thng kê,
ba ngành hành trên phân b ch yu trên 3 vùng kinh t thuc khu vc phía Nam Vit nam:
Tây nam b (lúa go), ông nam b (cao su), Tây nguyên (cà phê, cao su).

- V thi gian: lun án nghiên cu trong thi gian hình thành và phát trin ngun
nhân lc trong các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn, nhng chú trng giai
đon hin ti.
4.4 i tng kho sát
i tng kho sát ca lun án bao gm mt s doanh nghip nhà nc kinh
doanh nông sn khu vc phía Nam ngành cà phê (Tây nguyên), cao su (Min đông nam
b và Tây nguyên) và lng thc (min Tây nam b - ng bng sông Cu long), các
b phn cu thành ngun nhân lc ca các doanh nghip nhà nc kinh doanh nông
sn, các đi tác và mt s khách hàng ca DN (Tham kho ph lc 1 chng 1).
5. Phng pháp nghiên cu
5.1. Phng pháp tip cn và phng pháp lun
Lun án s dng cách tip cn h thng và tip cn khoa hc liên ngành (qun tr
hc, kinh t, qun tr ngun nhân lc, tâm lý qun tr kinh doanh, nghiên cu
marketing) và phng pháp lun duy vt bin chng khi nghiên cu phát trin ngun
nhân lc trên giác đ vi mô.
5.2 Phng pháp nghiên cu
Lun án s dng kt hp hai phng pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng
Phng pháp nghiên cu đnh tính: da trên lý thuyt qun tr hc, kinh t ngun
nhân lc, qun tr ngun nhân lc, tâm lý hc qun lý đ xây dng mô hình ni dung
ngun nhân lc và mô hình phát trin ngun nhân lc làm c s cho vic thit k bng
hi, phiu điu tra.

8
Phng pháp phân tích đnh lng:  đánh giá cht lng ngun nhân lc v kin
thc, k nng và thái đ lun án s dng phng pháp lng hoá s đánh giá các tiêu
chí đnh tính v cht lng ngun nhân lc. Da vào lý thuyt nghiên cu marketing
lun án thit k bng hi likert 5 bc đ nghiên cu cht lng ngun nhân lc v kin
thc, k nng và thái đ.
5.3 Phng pháp chn mu và quy trình điu tra
Phng pháp điu tra chn mu

iu tra tng quan doanh nghip, lun án s dng phng pháp chn mu phi sc
xut thun tin.
iu tra cht lng ngun nhân lc, lun án s dng phng pháp chn mu phân tng.
Quy trình điu tra
Bc 1: Thit k nghiên cu
- H thng hóa lý thuyt: xây dng khái nim, mô hình hóa ni dung ngun nhân
lc, mô hình phát trin ngun nhân lc và xây dng đ cng nghiên cu.
- Tho lun nhóm: khám phá “ni dung điu tra”.
- Thit k phiu điu tra doanh nghip và bng hi da trên lý thuyt v thng kê
và nghiên cu marketing.
Bc 2: iu tra tng quan v doanh nghip.
Bc 3: iu tra cht lng ngun nhân lc.
Bc 4: iu tra các công c phát trin ngun nhân lc.
Phng pháp phng vn. Kt hp phng vn vi t tr li theo trình t sau:
Bc 1: Gp mt trc tip đi tng phng vn (gii thiu mc đích và ni dung)
Bc 2: Phát phiu điu tra đ ngi đc phng vn t đc và nêu thc mc.
Bc 3: Gii thích câu hi và cách tr li bng hi.
Bc 4: Tr li thc mc.
Bc 5: Ngi đc phng vn t tr li khi đã hiu ni dung và phng pháp.
Bc 6: Tác gi thng trc ti phòng đ gii đáp thc mc.
5.4. Phng pháp x lý và phân tích
Phng pháp x lý thông tin: x lý thông tin bng phn mm Excel và SPSS
Lun án nhn dng cht lng ngun nhân lc và đánh giá thc trng phát trin
ngun nhân lc qua các thông s ca thng kê mô t là ch yu

9
6. Tính mi và đóng góp ca lun án
6.1. V mt lý lun

- V phm vi nghiên cu. Trong khi các công trình khác nghiên cu v phát trin

ngun nhân lc ch yu trên giác đ v mô, lun án nghiên cu phát trin ngun nhân
lc trên giác đ vi mô, giác đ doanh nghip và đc bit là trong các doanh nghip nhà
nc kinh doanh nông sn.
- V phng pháp tip cn. Các công trình nghiên cu khác nghiên cu phát
trin ngun nhân lc da ch yu trên c s lý thuyt v kinh t hay qun tr ngun
nhân lc, lun án nghiên cu phát trin ngun nhân lc da trên c s phng pháp tip
cn h thng và lý thuyt kinh t liên ngành: kinh t ngun nhân lc, qun tr ngun
nhân lc, qun tr hc và tâm lý hc qun lý.
- V ni dung nghiên cu. Khác vi các công trình nghiên cu trc đây, lun án
không ch dng li  vic phát trin và phát biu v hai khái nim ct lõi ca lun án,
mà lun án còn có hai phát hin mi:
Phát hin và phân bit khái nim ngun nhân lc cá bit và ngun nhân lc tng
th. Lun án coi mi ngi lao đng là mt ngun nhân lc cá bit và khng đnh
ngun nhân lc ca doanh nghip là tng ngun nhân lc cá bit và đc gi là ngun
nhân lc tng hp. Do vy, không th coi mi ngi đu có nhân lc nh nhau, ngun
nhân lc doanh nghip không phi là tng s sc lao đng mt cách c hc. Các doanh
nghip có cùng s lng nhân lc và thm trí có cùng c cu nhân lc v trình đ đào
to cng không có ngun nhân lc bng nhau. S phát hin này góp phn làm rõ hn
vai trò ca qun tr trong vic khai thác, duy trì và phát trin ngun nhân lc
Lun án khng đnh, trong mi con ngi luôn tn ti hai loi ngun nhân lc:
ngun nhân lc tnh và ngun nhân lc đng. S phát hin này góp phn làm rõ hn
“đc tính c bn” ca ngun nhân lc và là c s cho vic nghiên cu tip theo v c
ch to đng lc làm vic và to đng lc phát trin cho ngi lao đng.
Da vào hai phát hin trên v ni hàm khái nim ngun nhân lc và phát trin
ngun nhân lc, lun án mô hình hóa s tác đng ca các công c ch yu phát trin
ngun nhân lc ca doanh nghip. Lun án cho rng phát trin ngun nhân lc không
ch đn gin là nâng cao trình đ, nng lc cho ngi lao đng. Lun án khng đnh:

10
ngun nhân lc ca doanh nghip đc hình thành và phát trin trong tt c các quá

trình thu hút, b trí, s dng, duy trì, đào to ngun nhân lc.
Lun án khng đnh phát trin ngun nhân lc không ch là mc tiêu, đng lc mà
còn là phng tin phát trin bn vng doanh nghip.
- V phng pháp nghiên cu: khi đánh giá cht lng ngun nhân lc, lun án
không ch dng li  vic nghiên cu các thông s thng kê phn ánh quy mô, c cu
ngun nhân lc v tui tác, gii tính, trình đ hc vn ph thông và vn bng đào to
mà còn đi sâu đánh giá cht lng ngun nhân lc v kin thc, k nng, thái đ ca
tng đi tng nhân s riêng bit ca doanh nghip bng phng pháp đnh lng.
6.2. V mt thc tin
- Trên c s khung lý thuyt phát trin ngun nhân lc trên giác đ vi mô đã
đc tng hp và phát trin, tác gi lun án hy vng, giúp cho các doanh nghip và các
nhà qun tr doanh nghip kinh nghim, phng pháp t đánh giá cht lng ngun
nhân lc và c ch phát trin ngun nhân lc khi doanh nghip xây dng k hoch
ngun nhân lc, chin lc nhân s.
- T kt qu đánh giá thc trng ngun nhân lc và c ch, chính sách phát trin
ngun nhân lc trong các doanh nghip kinh doanh nông sn, tác gi hy vng, lun án
cung cp cho các nhà hoch đnh v mô mt s c s khoa hc và thc tin khi hoch
đnh chính sách h tr doanh nghip v chính sách nhân s.
7. Kt cu lun án. Lun án đc kt cu thành 5 phn :
- Phn m đu: Trình bày v tính cp thit ca đ tài, tình hình nghiên cu liên
quan đn lun án, mc tiêu, đi tng, ni dung, phm vi, phng pháp nghiên
cu, tính mi và đóng góp ca lun án.
- Chng 1: C s lý lun v phát trin ngun nhân lc trong doanh nghip.
- Chng 2: Thc trng ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc trong các
doanh nghip nhà nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam.
- Chng 3: Các gii pháp phát trin ngun nhân lc trong các doanh nghip nhà
nc kinh doanh nông sn khu vc phía Nam


11

Chng 1:

0
C S LÝ LUN V PHÁT TRIN
NGUN NHÂN LC TRONG DOANH NGHIP

1.1
8
Khái
nim ngun nhân lc
1.1.1
32
Khái nim
Có nhiu khái nim khác nhau v ngun nhân lc, khi các tác gi tip cn trên
nhng giác đ khác nhau. Tác gi lun án xin đa ra mt s khái nim đc nhiu
ngi s dng khi nghiên cu kinh t:
Mt: Theo quan đim ca Liên hip quc, "ngun nhân lc là trình đ lành ngh,
là kin thc và nng lc ca toàn b cuc sng con ngi hin có thc t, hoc tim
nng đ phát trin kinh t - xã hi trong mt cng đng" [
X
32
X
]. Quan nim này cho rng,
khái nim ngun nhân lc bao gm các ni dung c bn sau:
- V mt lng, ngun nhân lc bao gm nhng ngi đang làm vic và nhng
ngi trong tui lao đng có kh nng lao đng.
- V mt cht, ngun nhân lc là ngun lc con ngi th hin  trình đ lành
ngh, kin thc, nng lc ca con ngi.
- Ngun nhân lc không ch bao hàm ngun lc hin ti mà còn bao hàm c ngun
lc tim tàng ca con ngi có kh nng khai thác trong tng lai.

Hai: "Ngun nhân lc cn đc hiu là s dân và cht lng con ngi, bao gm
c th cht và tinh thn, sc khe và trí tu, nng lc, phm cht và đo đc ca ngi
lao đng. Nó là tng th ngun nhân lc hin có thc t và tim nng đc chun b sn
sàng đ tham gia phát trin kinh t - xã hi ca mt quc gia hay mt đa phng nào
đó" [
X
17
X
][
X
32
X
]. Khái nim này đc đnh ngha trên giác đ v mô và c th hóa ngun
nhân lc  mt s ni dung sau:
- V mt cht lng, ngun nhân lc bao gm th lc, trí lc và tâm lc
- V mt lng, ngun nhân lc là tng th ngun nhân lc hin có và tim nng
ca mt quc gia hay mt đa phng.
Theo tác gi, đ hiu đy đ và toàn din khái nim ngun nhân lc, chúng ta nên
bt đu nghiên cu mt s khái nim có liên quan.

12
Lao đng là hot đng có ý thc, có mc đích ca con ngi, thông qua hot đng
đó con ngi tác đng vào gii t nhiên, ci bin chúng thành nhng vt có ích nhm
đáp ng nhu cu nào đó ca con ngi. Quá trình lao đng là quá trình con ngi s
dng sc lao đng ca mình đ vn hành công c lao đng, tác đng vào đi tng lao
đng, bin chúng thành sn phm. Con ngi ch có th tham gia vào quá trình lao đng
khi và ch khi ngi đó s hu trong mình sc lao đng.
Sc lao đng là phm trù ch kh nng lao đng ca con ngi, là tng hp th
lc, trí lc và tâm lc đc con ngi vn dng trong quá trình lao đng. Theo C.Mac,
sc lao đng hay nng lc lao đng là toàn b nhng nng lc th cht và tinh thn tn

ti trong c th, trong mt con ngi đang sng đc ngi đó đem ra vn dng mi
khi sn xut ra mt giá tr s dng nào đó [
X
3
X
]. Nh vy, mi con ngi là ngun cung
cp sc lao đng cho xã hi. Khi con ngi tham gia vào quá trình sn xut thì h là
ngi lao đng. Nhng ngi có kh nng lao đng nhng cha tham gia lao đng sn
xut đc coi là ngun cung ng sc lao đng tim nng. Nhng ngi cha đn tui
lao đng đc hiu là nhng ngi cha đ nng lc làm vic hin ti, nhng là ngun
cung ng sc lao đng cho tng lai, h đang tích ly nhân lc.
Nhân lc là sc lc con ngi, nm trong con ngi và nh nó con ngi hot
đng, đc hình thành t hai ngun: s phát trin sinh hc t nhiên và s trng thành
trong quá trình hc tp và rèn luyn ca con ngi [
X
3
X
],[
X
7
X
],[
X
10
X
]. Nh vy, sc lao đng
ch là mt phn nhân lc ca con ngi khi tham gia lao đng.
Khái nim vn nhân lc đc s dng khi bàn đn s đu t ca con ngi vào
chm sóc sc khe, hc tp, đào to và phát trin con ngi toàn din. Nhà kinh t hc
c đin A.Smith (1723-1790) là ngi đu tiên đa ra khái nim vn nhân lc: “S tích

ly nhng tài nng trong quá trình hc tp, nghiên cu hoc hc vic thng đòi hi chi
phí. ó là t bn c đnh đã kt tinh trong con ngi. Nhng tài nng đó to thành mt
phn tài sn ca anh ta và ca xã hi” [
X
3
X
], [
X
19
X
]. Vn nhân lc là tp hp kin thc, k
nng, kinh nghim và các phm cht tt đp mà con ngi tích ly đc trong bn thân
mình. Ngun hình thành vn nhân lc chính là con ngi.
Khái nim ngun lc vi ý ngha là ngun gc, ni cha đng và phát sinh ra lc,
thì ngun nhân lc đc hiu trên hai khía cnh c bn:
- Ngun nhân lc là ngun lc con ngi.

13
- Ni (ngun) hình thành, lu tr, phát sinh, phát trin nhân lc nm ngay trong
con ngi lao đng và tp th ngi lao đng.
T quan nim trên, tác gi lun án cho rng cn phân bit rõ ngun nhân lc trên
hai giác đ: cá bit (cá nhân) và tng th (tp th).
Mi con ngi là mt ngun nhân lc – gi là ngun nhân lc cá nhân, hay ngun
nhân lc cá bit. Ngun nhân lc cá bit là tng th nhân lc, sc lao đng, vn nhân
lc ca tng cá nhân, đc hình thành và phát trin trong mi con ngi c th.
Ngun nhân lc tng th là tng th vn nhân lc ca tp th ngi lao đng.
“Tng th vn nhân lc” không th hiu gin đn là tng s ngi lao đng. Nu gi
đnh rng, ngi có sc lao đng  mc trung bình, có vn nhân lc trung bình đc
quy c là 1 đn v nhân lc, thì ngi có sc lao đng, trình đ cao hn, vn nhân lc
nhiu hn, thì s có ngun nhân lc ln hn 1 đn v nhân lc, thm trí có th bng 2-3

đn v nhân lc. Trong kinh t chính tr, C.Mac tng khng đnh, lao đng phc tp
bng bi s lao đng gin đn. iu đó có ngha, hai doanh nghip có cùng s lng
lao đng nh nhau, doanh nghip nào s hu nhiu lao đng có trình đ cao hn s có
tng s đn v nhân lc ln hn – tc doanh nghip đó có ngun nhân lc ln hn và
mnh hn. Hn th na, vi cùng s lng nhân s nh nhau và gi đnh có cùng trình
đ đào to nh nhau, song đc phân b theo mt c cu khác nhau và đc vn hành
theo mt c ch khác nhau s to ra tng nhân lc khác nhau. Qun lý và lãnh đo va
là cht kt dính ngun nhân lc cá bit thành ngun nhân lc tng th, va là tác nhân
to ra tng hp lc khi các ngun nhân lc cá bit kt hp và tng tác vi nhau trong
mt t chc.
K tha tính khoa hc ca các quan đim nêu trên và s phân tích theo quan đim
cá nhân, tác gi lun án xin đa ra khái nim v ngun nhân lc nh sau:
Mt cách khái quát, ngun nhân lc đc hiu là ngun lc con ngi. Trên giác
đ v mô, theo ngha hp, ngun nhân lc là ngun lc con ngi có kh nng khai thác
s dng vào lao đng. Theo ngha rng, ngun nhân lc là tng th các ngun lc con
ngi hin hu và tim nng ca mt quc gia, mt đa phng, mt doanh nghip hay
mt con ngi.
Trên giác đ vi mô, mt cách khái quát, “Ngun nhân lc trong doanh nghip là
tng th ngun lc con ngi ca tng cá nhân và ca toàn b ngi lao đng tham gia

14
vào hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, th hin trình đ sc lao đng,
nng lc làm vic, sc sáng to, kinh nghim, phm cht tâm lý ca ngi lao đng tích
ly liên tc trong quá trình sng, rèn luyn, hc tp và làm vic trong doanh nghip”.
1.1.2
33
Ni dung ca ngun nhân lc và phân loi ngun nhân lc trong doanh nghip
1.1.2.1 Ni dung ngun nhân lc và tiêu chí đánh giá cht lng ngun nhân lc
Ni dung ngun nhân lc
Là mt hin tng kinh t - xã hi, ngun nhân lc cng bao hàm 2 ni dung c

bn: s lng ngun nhân lc và cht lng ngun nhân lc bao gm th lc, trí lc và
tâm lc (đc lc).
V mt lng, trên giác đ vi mô, khái nim ngun nhân lc trong doanh nghip
thng đc s dng vi tên gi là quy mô ngun nhân lc, hay lc lng lao đng ca
doanh nghip. Theo ngha rng nht, quy mô ngun nhân lc ca mt doanh nghip bao
gm, không ch là s nhân lc trong biên ch và ngoài biên ch (lao đng theo hp
đng dài hn, hp đng ngn hn, lao đng thi v) ca doanh nghip, mà còn bao hàm
c lc lng nhân s bên ngoài nh hng ti kt qu và hiu qu kinh doanh ca
doanh nghip (cng tác viên, lao đng trong các c s gia công, đi lý…).
Cht lng ngun nhân lc là khái nim ch trng thái và nng lc làm vic ca
ngun nhân lc, th hin trên ba ni dung: th lc, trí lc và tâm lc.
Trí lc là sc mnh ca tri thc và trí tu ca ngi lao đng. Trí lc th hin 
trình đ hc vn, kin thc, k nng, kinh nghim ngh nghip ca ngi lao đng so
vi yêu cu ca công vic mà ngi đó đm nhn. Trí lc là yu t trí tu phn ánh sc
sn xut và nng lc sáng to ca ngi lao đng, vì th đóng vai trò quyt đnh trong
phát trin ngun nhân lc.
Th lc hay sc khe là sc mnh ca c th con ngi trên giác đ sinh hc. Sc
khe không ch th hin  sc mnh ca c bp (sc khe th cht), mà còn đc th
hin  s do dai và cân bng ca sc mnh thn kinh (sc khe tinh thn). Th lc là
điu kin tin đ đ duy trì và phát trin trí tu. Sc mnh trí tu ch có th phát huy
đc li th khi th lc ca con ngi đc phát trin.
Tâm lc là sc mnh tâm lý ca con ngi. Tâm lc cao hay thp th hin  mc
đ nhn thc, ý thc trách nhim v đng c làm vic, ý chí phn đu, thái đ và tác
phong làm vic, k lut lao đng, tính t lp trong thc thi nhim v, tinh thn hp tác

15
tng tr, kh nng làm vic tp th và lòng trung thành vi doanh nghip. Tâm lc
phn ánh nhân cách, thm m, quan đim sng, th hin nét vn hóa ca ngi lao
đng. Trong mi quan h tng tác vi các yu t cu thành ngun nhân lc, trình đ
phát trin nhân cách, đo đc đóng vai trò quan trng, vì nó đem li cho con ngi kh

nng thc hin tt hn không ch vi chc nng kinh t mà còn vi chc nng xã hi và
là c s tâm lý cho vic nâng cao nng lc sáng to ca h trong lao đng.
Khi bàn đn ngun nhân lc trong doanh nghip, vi t cách là mt h thng,
ngi ta thng bàn đn cu trúc (c cu) ca nó. Khi bàn đn c cu ngun nhân lc,
theo tác gi, cn phân tích trên hai giác đ:
Mt là, c cu ngun nhân lc là mt ni dung phn ánh cht lng ngun nhân
lc. C cu ngun nhân lc hp lý đc quan nim là mt ni dung đánh giá cht lng
ngun nhân lc cao hay thp, mnh hay yu v nng lc cnh tranh. Mt doanh nghip
có ngun nhân lc nhiu v s lng và cao v trình đ đào to, nu không đc kt
cu hp lý v chc nng và nhim v, v tui và gii tính, v chuyên môn và trình
đ…vn có th dn ti tình trng nng sut lao đng thp. S lng và cht lng
ngun nhân lc không phi là phép cng s hc s lng sc lao đng và cht lng
lao đng ca tng cá nhân mi con ngi mà phi đc hiu là sc mnh tng hp ca
s tng thích và hiu qu tng tác gia các cá nhân trong tng b phn lao đng
trong h thng ngun nhân lc ca doanh nghip và gia các b phn trong h thng
đó. Nói mt cách khác, cht lng ngun nhân lc, hiu theo ngha rng còn bao hàm
c s hp lý hay không hp lý v c cu ngun nhân lc.
Hai là, c cu ngun nhân lc là mt ni dung phn ánh mt lng ngun nhân
lc. Xét theo lý thuyt h thng, khi bàn đn c cu ngun nhân lc là bàn đn cu to
bên trong ca h thng ngun nhân lc, nhm tr li các câu hi: ngun nhân lc có s
lng bao nhiêu? chia thành bao nhiêu b phn nhân lc? quy mô các b phn nhân lc
và trt t sp xp ca chúng nh th nào?
Do vy, khi phân tích ngun nhân lc v mt lng, lun án đng thi phân tích
c cu ngun nhân lc trên giác đ t chc, qun lý và khi đánh giá cht lng ngun
nhân lc tng th, tác gi phân tích c cu ngun nhân lc tng th theo các tiêu chí:
tui, gii tính, trình đ hc vn ph thông và trình đ đào to.

16
Trên giác đ qun tr và tâm lý hc qun lý, tác gi lun án cho rng cn làm rõ
ngun lc hin hu và tim n trong ngun lc con ngi. Con ngi cha đng trong

mình nhân lc, sc lao đng. ó là ngun lc đc bit, ngun lc này luôn tn ti trong
hai trng thái: trng thái hin hu, có th s dng ngay và trng thái tim tàng, có th
phát huy và phát trin. Nói cách khác, ngun nhân lc luôn bao gm hai b phn:
ngun nhân lc tnh và ngun nhân lc đng.
Ngun lc tnh ca nhân lc phn ánh nhng nng lc có sn ca ngi lao đng.
Ngun lc này th hin  sc khe th cht, kin thc, k nng chuyên môn và kinh
nghim đc tích ly qua rèn luyn, hc tp, đào to trong quá kh, phát huy tác dng
ngay trong hin ti khi đc s dng trong điu kin bình thng. Vi ngun lc này
ngi lao đng có kh nng làm đc vic và làm vic đúng.
Ngun lc đng ca nhân lc phn ánh nng lc sáng to, ý chí, ngh lc và s
nhit tình ca ngi lao đng khi đc kích hot (to đng lc). Ngun lc này th hin
 nng lc tim tàng, th hin ch yu  các phm cht tâm lý cá nhân và tri thc khoa
hc ca ngi lao đng. Vi ngun lc này, ngi lao đng không nhng làm đc,
làm đúng vic, mà còn làm tt, say mê sáng to và phát trin.
Ngun lc tnh luôn b gii hn song ngun lc đng không b gii hn khi đc
s dng hp lý và đc đng viên. Ngun lc này ch phát sinh và phát huy tác dng
khi đc kích hot bng các đòn by kinh t và tinh thn.
Có th khái quát ni dung khái nim ngun nhân lc trên mô hình sau:

17


Th lc

Thái đ
trong làm
vi

c

Trí lc

Tâm lc
Kinh
nghim
ngh nghip

Kin thc
chuyên
môn
Sc khe
th lc và
tinh thn

K nng
nghip v
Cht
lng
nhân lc
cá nhân

Nng
sut
lao
đng



C cu
nhân lc
Quy mô
nhân lc

Hình thc biu hin và tiêu chí đánh
giá cht lng ngun nhân
Các ngun hình thành nhân lc và ni
dung cht lng ngun nhân lc
Hình 1-1: Cu trúc ni dung khái nim ngun nhân lc
Trong lun án, tác gi (gii hn) nghiên cu ch yu v cht lng ngun nhân
lc trong mi quan h bin chng vi s lng và c cu ngun nhân lc.
Tiêu chí đánh giá cht lng ngun nhân lc
T kt qu phân tích trên, có th khái quát các tiêu chí đánh giá cht lng
ngun nhân lc nh sau:
Mt: Trình đ th lc ca ngun nhân lc. Trình đ th lc ca ngun nhân lc
đc đánh giá qua các tiêu chí c th: c cu ngun nhân lc v gii tính, tui, hng
sc khe v th cht và tinh thn, tình hình m đau, bnh ngh nghip.