Bài 6: LỰC MA SÁT_ Cô Lan Hương

Vật lí 8
Toå
TOAÙN- LYÙ

Câu 1 : Thế nào là hai lực cân bằng?
Cho 1 ví dụ về vật chòu tác dụng hai lực
cân bằng
Trả lời :
Hai lực cân bằng là hai lực:
.Cùng đặt lên một vật.
.Có cường độ bằng nhau.
.Có cùng phương.
.Có chiều ngược nhau.
VD: Quả cầu treo trên sợi dây chòu tác dụng
của trọng lực và lực căng của dây.
KIỂM TRA BÀI CŨ

Trả lời : Vật sẽ tiếp tục chuyển
động thẳng đều.
Câu 2 : Nếu một vật đang chuyển động mà chòu
hai lực cân bằng tác dụng thì vật sẽ như thế nào?
Câu 3: Hành khách ngồi trên ôtô đang chuyển động bỗng
Thấy mình bò nghiêng người sang trái, chứng tỏ xe:
B. Đột ngột tăng vận tốc.
A. Đột ngột giảm vận tốc.
C. Đột ngột rẽ sang trái.
D. Đột ngột rẽ sang phải.


S khác nhau gi a trự ữ cụ bánh xe bò

ngày x a và trư cụ bánh xe đ p, trạ c ụ
bánh xe ôtô ngày nay?




Tr c bánh xe bòụ
Trục bánh xe đạp


M t hàng ch c th k đ t o ra s khác ấ ụ ế ỉ ể ạ ự
bi t gi a hai lo i tr c bánh xe. S phát ệ ữ ạ ụ ự
minh ra biổ

BAØI 6 :
LỰC MA SÁT

NỘI DUNG:
- Lực ma sát xuất hiện khi nào ?
- Có máy loại lực ma sát, đặc điểm của chúng ?
- Việc phát hiện ra lực ma sát có ý nghóa gì ?

1.Lực ma sát trượt:
VD: Xe đạp đang chạy nếu bóp nhẹ thắng thì vành xe
chuyển động chậm lai.
Bóp mạnh thắng thì bánh xe sẽ ngừng quay và trượt
trên mặt đường rồi nhanh chóng dừng lại.
Lực sinh ra do đâu ? Có tác dụng gì ?

I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:

Lực sinh ra do má phanh ép sát lên vành xe, có tác dụng
cản chuyển động của vành xe.
Lực sinh ra do bánh xe trượt trên mặt đương, có tác dụng
cản trở chuyển động trượt của bánh xe trên mặt đường

•
Vậy : Lực ma sát trượt xuất
hiện khi một vật trượt trên bề
mặt một vật khác và cản lại
chuyển động trượt của vật.
I. KHI NÀO CÓ LỰC MA SÁT:
1.Lực ma sát trượt:
Lực xuất hiện như hai
trường hợp trên trên gọi
là lực ma sát trượt.

C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma
sát trượt trong đời sống và kỷ
thuật.
-Bánh xe ngừng quay trượt trên
mặt đường khi thắng mạnh.
-Trượt tuyết.
-Trục quạt bàn với ổ trục.

Hòn bi đang lăn trên sàn từ từ dừng
lại. Tại sao?
Do có lực ma sát lăn tác dụng lên hòn
bi và cản trở chuyển động của nó.
Fms
Vậy lực ma sát lăn xuất hiện trong

trường hợp nào? Có tác dụng gì?

2. Lực ma sát lăn:
VD: Đẩy vào quả bóng, quả bóng lăn chậm dần
trên sàn rồi dừng lại.
Lực do mặt sàn tác dụng vào quả bóng cản trở
chuyển động lăn của quả bóng gọi là lực ma sát lăn.
•
Vậy: Lực ma sát lăn sinh
ra khi một vật lăn trên bề
mặt một vật và khác cản
trở chuyển động lăn của
vật

C2: Hãy tìm
ví dụ về lực
ma sát lăn
trong đời
sống và kỷ
thuật.
-Ở các ổ bi của
bộ phận quay.
-Xe chạy trên
đường.
-Đẩy vật nặng
trên các con
lăn.

Hình 6.1a 3 người đẩy
thùng trượt trên sàn.

Hình 6.1b Chỉ 1 người đẩy
thùng trên những bánh xe.
C3:Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường
hợp nào có lực ma sát trượt, trường hợp nào có lực ma
sát lăn? Qua đó em có nhận xét gì về cường độ lực ma
sát trượt,ma sát lăn?
Có ma sát lăn.
Có ma sát trượt

Hai trường hợp trên chứng tỏ:
độ lớn ma sát lăn rất nhỏ
so với ma sát trượt.
Người ta tính được nếu thay ma sát trượt bằng
ma sát lăn có thể giảm lực ma sát đến 30 lần.

Hai loại lực ma sát trượt và ma sát lăn có điểm
gì giống nhau?
•
u xu t hi n khi v t này Đề ấ ệ ậ chuy n đ ngể ộ
trên b m t c a v t khác.ề ặ ủ ậ
•
u có tác d ng Đề ụ ng n c nă ả chuy n đ ng, vì ể ộ
v y l c ma sát luôn ậ ự ng c chi uượ ề chuy n ể
đ ng c a v t.ộ ủ ậ
Vậy nếu một vật đứng n có chịu tác
dụng của lực ma sát khơng? Chịu tác
dụng trong trường hợp nào?

3.Löïc ma saùt nghæ:
TN:Hình 6.2

trang 22 SGK

F
k
F
ms
C4:Tại sao trong TN trên, mặc dù có lực kéo
tác dụng lên vật nặng nhưng vật vẫn đứng yên?

Vật đứng yên chứng tỏ giữa mặt bàn với vậtcó một
lực cản. Lực này đặt lên vật cân bằng với lực kéo để
giữ cho vật đứng yên.
Lực này gọi là lực ma
sát nghỉ.

Vậy: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật bò tác dụng
của lực khác nhưng chưa chuyển động.Lực ma sát
nghỉ giữ cho vật không trượt khi vật bò tác dụng
của lực khác đó.
Khi tăng cường độ của lực kéo lên vật thì số chỉ của lực
kế tăng dần, vật vẫn đứng yên. Điều này cho ta nhận
xét gì về mối quan hệ giữa cường độ của lực ma sát
nghỉ của vật và lực kéo vật đó?
Khi tăng lực kéo thì số chỉ lực kế tăng dần, vật
vẫn đứng yên, chứng tỏ lực cản lên vật cũng có
cường độ tăng dần. Điều này cho biết: Lực ma
sát nghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng
lên vật.

C5: Hãy tìm các VD khác về lực ma sát

nghỉ trong đời sống và kỷ thuật.
-Ma sát giữa bàn chân với mặt sàn
khi đi tới.
-Ma sát ở băng truyền tải trong
các nhà máy.
-Ma sát ở dây cu-roa.

II. LỰC MA SÁT TRONG ĐỜI SỐNG VÀ KỶ THUẬT
1. Lực ma sát có thể có hại :
C6: Hãy nêu tác hại
của lực ma sát và các
biện pháp làm giảm lực
ma sát trong các trường
hợp vẽ ở hình 6.3.

Hình 6.3
a
b
c
Xích xe đạp
Trục quay
có ổ bi
Đẩy
thùng đồ
Làm mau mòn
xích và đóa. Để
giảm ma sát cần
tra dầu mở
thường xuyên.
Làm cản chuyển

động quay,nóng
và mau mòn trục.
Gắn ổ bi, tra
dầu mở.
Khó đẩy do ma
sát trượt lớn.
Thay ma sát
trựơt bằng
ma sát lăn