tiết 46 Thau kinh hoi tu

ThÓ nghiÖm chuyªn ®Ò
vËt lý 9
*0*
TrêngTHCS Văn Bán

Kiểm tra bài cũ:
Cõu 1:Nêu kết luận về mi quan hệ giữa góc tới và góc
khúc xạ khi tia sáng truyền từ không khí vào cỏc mụi
trng trong sut khỏc?
Khitia sángtruyềntừkhôngkhísangcỏc mụi trng
trong sut rn, lng khỏc nhau:
+Góckhúcxạnhỏhơngóctới
+Góctớităng(giảm)góckhúcxạcũngtăng(giảm)
+Góctớibằng0
o
thìgóckhúcxạcũngbằng0
o





Câu 2: Chiếu một tia sáng từ không khí vào
thủy tinh với góc tới bằng 60
0
thì
A.Góc khúc xạ lớn hơn 60

0
B.Góc khúc xạ bằng 60
0
C.Góc khúc xạ nhỏ hơn 60
0
D.Cả A,B,C đều sai

Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì mà hứng ánh
sáng mặt trời mà lại đốt cháy đ ợc
miếng giấy trên sân nh vậy
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉ?

Tiết 46 bài 42: thấu kính hội tụ
I - đặc điểm của thấu kính hội tụ
1. thí nghiệm
Tiến hành thí nghiệm
+ Bố trí thí nghiệm nh hình vẽ
+ Chiếu chùm sáng tới song song theo ph ơng vuông góc
với mặt một thấu kính hội tụ


Quan s¸t hiÖn t îng

Tiết 46 bài 42: thấu kính hội tụ
I - đặc điểm của thấu kính hội tụ
1. thí nghiệm
C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ
C1: Chùm tia khúc xạ ra
khỏi thấu kính có đặc

điểm gì mà ng ời ta gọi
nó là thấu kính hội tụ
Tia sáng đitới thấu kính gọi là tiatới.
Tia khúcxạ ra khỏi thấu kính gọi là tialó
C2: Hãy chỉ ra tia
tới, tia ló trong thí
nghiệm ở hình trên
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ
C3: Tìm hiểu, so sánh độ dày phần
rìa so với phần giữa của thấu kính
hội tụ dùng trong thí nghiệm
C3: Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa
Thấu kính hội tụ th ờng
đ ợc làm bằng vật liệu
nh thế nào?
Thấu kính đ ợc làm bằng vật liệu trongsuốt
(Th ờng là Thủytinh hoặc Nhựa)
Tiết diện của một số thấu kính hội tụ
bị cắt theo một mặt phẳng vuông
góc với mặt thấu kính đ ợc mô tả trên
hình 42.3a, b, c
* Ký hiệu:
Dạng hình học của mỗi loại
thấu kính a,b,c khác nhau nh ng
chúng có điểm gì giống nhau?


Qua phần này ta có thể rút ra
đ ợc những nhận xét gì về thấu
kính hội tụ

+ Thấu kính hội tụ đ ợc làm bằng vật liệu trong suốt
(th ờng là Thủy tinh họăc Nhựa)
+ Phần giữa của thấu kính hội tụ dày hơn phần rìa của
thấu kính đó.
+ Tia sáng tới thấu kính gọi là tia tới, tia khúc xạ ra
khỏi thấu kính gọi là tia ló.
+ Chùm tia tới song song theo ph ơng vuông góc
với mặt thấu kính, cho chùm tia ló gặp nhau tại
một điểm.

Tiết 46 bài 42: thấu kính hội tụ
I - đặc điểm của thấu kính hội tụ
1. thí nghiệm
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ
Ii trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của
Thấu kính hội tụ
1. Trục chính
C4:Quan sát lại thí nghiệm ở hình
42.2 và cho biết, trong 3 tia sáng
tới thấu kính, tia nào qua thấu
kính truyền thẳng không bị đổi
h ớng? Tìm cách kiểm tra điều này.
Trongcáctiatớivuônggócvớimặtthấukínhhội
tụ,cómộttiachotialótruyềnthẳngkhôngđổi
hớng.Tianàytrùngvớimộtđờngthẳngđợcgọi
làtrụcchính()củathấukính.


2. Quang tâm
Trục chính của thấu kính hội tụ đi

qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia
sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi
h ớng. Điểm O gọi là Quangtâm
của thấu kính.
3. Tiêu điểm
C5: Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và
cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm
trên đ ờng thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu
diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí
nghiệm này trên hình bên.
C6: Vẫn thí nghiệm trên, Nếu chiếu
chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu
kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
O
F


O
F
Một chùm tia tới song song với trục
chính của TKHT cho chùm tia ló
hội tụ tại một điểm F nằm trên trục
chính. Điểm đó gọi là Tiêuđiểm
của thấu kính hội tụ.
Tiêu điểm nằm cùng
phía hay khác phía với
chùm tia tới?
Mỗi thấu kính có mấy tiêu
điểm? Các tiêu điểm này
có đặc điểm nh thế nào?

* Mỗi thấu kính có 2 tiêu điểm F
và F nằm về hai phía của thấu
kính, cách đều quang tâm O
4. Tiêu cự
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi
tiêu điểm gọi là tiêu cự của thấu
kính
Of = of

= f
Nếu tia tới đi qua tiêu điểm thì
tia ló có đặc điểm gì?

Qua phần này
chúng ta cần
nắm những vấn
đề gì?
Qua phần này chúng ta phải hiểu đ ợc thế nào là:
+ Trục chính
+ Quang tâm
+ Tiêu điểm
+ Tiêu cự
+ Cách vẽ 3 tia sáng đặc biệt qua TKHT
Qua bài học này ta cần nắm
những đơn vị kiến thức nào?
* Thấu kính hội tụ th ờng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
*Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính
hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
* Đ ờng truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
+ Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng

theo ph ơng của tia tới.
+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
+ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.

Iii - Vận dụng
C7: Trên hình 42.6 có
vẽ thấu kính hội tụ,
quang tâm O, trục chính
Hai tiêu điểm F, F

, các
tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia
ló của các tia này
C7:
S

C8: Trả lời câu hỏi
bạn Kiên nêu ra ở
phần mở bài
C8: Thấu kính hội tụ là thấu kính
có phần rìa mỏng hơn phần giữa
Nếu chiếu một chùm sáng tới
Song song với trục chính của
thấu kính hội tụ thì chùm tia ló
sẽ hội tụ tại tiêu điểm của
Thấu kính.
F
F

S

O
(1)
(2)
(3)

Có thể em ch a biết
1. Những kết luận về đ ờng truyền của tia sáng
qua thấu kính hội tụ sẽ càng đúng khi thấu kính
có bề dày phần giữa càng nhỏ (Thấu kính mỏng)
và khi tia sáng lệch càng ít so với trục chính.
2. Trục chính cắt thấu kính ở hai điểm trên hai mặt
của thấu kính. Đối với thấu kính mỏng có thể coi
hai điểm đó trùng nhau, đó là quang tâm của thấu
kính. Trên hình ta chỉ vẽ trục chính cắt thấu kính
tại một điểm.
Dùng băng (N ớc đá) để lấy lửa
Trong cuốn tiểu thuyết: Cuộc du lịch của viên thuyền tr ởng
Hát-tê-rát của GiuynVec-nơ, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa, cả đoàn
lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48
o
C. Một thành
viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu, con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy
một tảng băng n ớc ngọt, đ ờng kính khoảng 30cm, chế tạo đ ợc
một thấukínhhộitụ trong suốt chẳng khác gì thấu kính pha lê.
D ới ánh nắng mặt trời, ông đ a thấu kính đó ra hứng các tia nắng
lên bùi nhùi, chỉ vài phút sau bùi nhùi bốc cháy.
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đ ờng. Thí nghiệm đốt
cháy gỗ bằng một thấu kính băng đã tiến hành thành công lần đầu
tiên ở Anh vào năm 1763.

Bài tập
O
Cho một thấu kính hội tụ
và hai tia ló nh hình bên.
Hãy dựng tia tới t ơng
ứng với mỗi tia ló
Bàitập1:
Bàitập2:
Cho hai tia ló của hai
tia tới song song với
trục chính nh hình
bên. Hãy vẽ thấu
kính, trục chính và
quang tâm O
O
F