Chấn thương và vết thương bụng

CHẤN THƯƠNG và VẾT THƯƠNG BỤNG
HỌC VIÊN Y3 VÀ YHCT3
ThS Bs NGUYỄN VĂN LONG

ĐẠI CƯƠNG
David H . Wisner và David B. Hoyt (2001)
-> CTB đứng hàng 3 ( 20%) trong CT cơ thể
TV = 10% /mỗi năm
Thành thò : VT bụng : 25% do dao đâm
( Mỹ : 80% do đạn bắn )
CTB kíN : 10%
Nông thôn :VT bụng : 17% do dao ; 14% do đạn bắn
CTB kín : 60% do tai nạn giao thông - TNGT

CƠ CHẾ CTB KÍN
1. VA ĐÂP :
-
Bò đánh & đá trực tiếp vào bụng
-
Bò va chạm trực tiếp vào bụng

CƠ CHẾ CTB KÍN
2. ÉP – NGHIỀN ( xe chạy bò ép
luồn giữa 2 xe tải )

CƠ CHẾ CTB KÍN
3. KÉO GIẬT –TƯNG RƠI : té cao
hay gặp ở thợ xây dựng đang
thi công ở độ cao , sập dàn
hoặc trượt chân té .

CƠ CHẾ CTB KÍN
4. Nổ vỡ  Vỡ nát tạng đặc & rỗng

VẾT THƯƠNG BỤNG
Nguyên nhân : do bò đâm và bò bắn

CƠ CHẾ CTB KÍN : VA ĐÂP - ÉP – NGHIỀN –
KÉO GIẬT –TƯNG RƠI
Va dập trực tiếp
 Vỡ bề mặt tạng
Nghiền  Vỡ nát
tạng
Kéo giật – tưng rơi

Đứt cuống tạng
Éùp  nổ-vỡ tạng

NGUYÊN NHÂN
CƠ CHẾ CHẤN THƯƠNG :
•
- Va đập trực tiếp
•
- Kéo giật & Tưng rới
•
( tổn thương CUỐNG CƠ QUAN = Mạch Máu )
•
- Chẹn người & ép người
•
- Nổ ( vỡ tạng rỗng )

NGUYÊN NHÂN : TNGT ( +++ )  GÂY ĐA CHẤN THƯƠNG
•
TNLĐ ( té cao )
•
TNSH ( đánh & đá & đâm )

TỔN THƯƠNG TẠNG DO CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN
D.H.Wisner
D.B.Hoyt
TT Chấn thương
Châu âu
J.Mc.Anena
EE.Moore
Gan 30% 15% 33%
Lách 25% 26% 46%
Thận 7% 24%
Ruột non 5% 16% 8%
Mạc treo 5% 1-3% 10%
Tụy 3% 1-3% 9%
Dạ dày 2%
Cơ hoành 2% 1-3%
Đại tràng 7%
Tá tràng 5%
Túi mật 2%
Bàng quang 6%

TỔN THƯƠNG TẠNG DO VẾT THƯƠNG
David H.Wisner
David B. Hoyt
TT chấn thương

Châu âu
Gan 37% 37%
Ruột non 26% 26%
Dạ dày 19% 19%
Đại tràng 17% 14%
Mạch máu lớn 13%
Sau phúc mạc 10%
Mạc treo &mạc nối 10% 10%
Lách 7% 7%
Cơ hoành 5% 3-5%
Thận 4% 3-5%
Tụy 4% 3-5%
Tá tràng 2% 3-5%
Đường mật 1%

VÔÕ TAÏNG ROÃNG = VÔÕ MAÏC TREO RUOÄT NON

HÌNH AÛNH VÔÕ HOÃNG TRAØNG

HèNH ANH Vễế ẹAẽI TRAỉNG

VÔÕ TAÙ TRAØNG D3

VỢ TẠNG ĐẶC = VỢ GAN PHÂN THÙY VI MẶT DƯỚI

VỢ TẠNG ĐẶC = VỢ LÁCH ĐỘ II VÙNG RỐN

VÔÕ ÑOÂI THAÄN – CAÉT THAÄN

CHẨN ĐOÁN

I. KHAI THÁC NGUYÊN NHÂN .
•
NGUYÊN NHÂN : TNGT
•
TNLĐ ( té cao )
•
TNSH ( đánh & đá & đâm )
•
CƠ CHẾ :
•
- Va đập trực tiếp
•
- Kéo giật & Tưng rới
•
( tổn thương CUỐNG CƠ QUAN = Mạch Máu )
•
- Chẹn người & ép người
•
- Nổ ( vỡ tạng rỗng )

CHẨN ĐOÁN
II. KHÁM LÂM SÀNG
A. KHÁM TOÀN THÂN
 CHẤN THƯƠNG SỌ NÃO
( Mê , GLASGOW)
 CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG
( Liệt tứ chi & 2 chi dưới )
 CHẤN THƯƠNG LỒNG NGỰC
( Rối loạn hô hấp )
 CHẤN THƯƠNG BỤNG

( CM Ổ BỤNG & VPM )
 CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH & TIẾT NIỆU
( KHUNG CHẬU , X . LỚN & NHỎ )
ƯU TIÊN XỬ TRÍ =
Hô hấp  Chảy máu  Sọ Não  Tiêu hoá  Tiết niệu  Gãy xương

CHẨN ĐOÁN
B. KHÁM BỤNG
CHẤN THƯƠNG Ở THÀNH BỤNG
NHÌN :
RÁCH THÀNH BỤNG
TRẦY SÁT THÀNH BỤNG
TỤ MÁU THÀNH BỤNG
NGHE : KHÔNG NGHE NHU ĐỘNG RUỘT
GÕ : GÕ ĐỤC VÙNG THẤP  MÁU TRONG Ổ BỤNG
SỜ NẮN : CÓ THỂ GHI NHẬN ĐIỂM ĐAU CỐ ĐỊNH
ĐỀ KHÁNG THÀNH BỤNG
VỢ NỘI TẠNG TRONG Ổ BỤNG =
VỢ TẠNG ĐẶC ( VỞ GAN – LÁCH – THẬN )
 CHẢY MÁU TRONG Ổ BỤNG

VỢ TẠNG RỖNG
( DD , RUỘT NON , RUỘT GIÀ , MẠC TREO )
 VIÊM PHÚC MẠC

CHẨN ĐOÁN
 TRIỆU CHỨNG TOÀN THÂN
SỐC CHẤN THƯƠNG
 THỞ NHANH NÔNG
 MẠCH NHANH YẾU

 HUYẾT ÁP TỐI ĐA HẠ THẤP < 90 CM Hg
 KHÁT NƯỚC
 LƠ MƠ HAY VẬT VÃ
 NIÊM MẠC NHT NHẠT
 TỨ CHI TOÁT MÔ HÔI LẠNH , CÓ THỂ NỔI VÂN .
 TĨNH MẠCH CỔ NGOÀI XẸP
 THIỂU NIỆU HOẶC VÔ NIỆU
NGUYÊN NHÂN :
NHIỀU CHẤN THƯƠNG CÁC CƠ QUAN TRONG 1 CƠ THỂ ( SỐC PHẢN XẠ THẦN KINH )
+ MẤT MÁU TẠI TỔN THƯƠNG
+ VÀ CHẢY MÁU TRONG Ổ BỤNG

CHẨN ĐOÁN

H/C THIẾU MÁU :
GỒM 3 MỨC ĐỘ : NHẸ , TRUNG BÌNH , NẶNG
- DA NIÊM NHT NHẠT – ĐẦU MÓNG TAY : HỒNG NHẠT – XANH –
XANH TÁI .
- KẾT MẠC MẮT :HỒNG NHẠT – TRẮNG NHẠT .
( DO VỢ TẠNG ĐẶC CHẢY MÁU TRONG Ổ BỤNG )

H/C VIÊM PHÚC MẠC ( SỐT & VỢ TẠNG RỖNG )
- SỐT CAO : 38 – 39 ĐỘ ; > 40 ĐỘ NGUY CƠ NHIỂM TRÙNG HUYẾT
- VẼ MẶT ỬNG ĐỎ – MẮT LÕM
- LƯỞI DƠ

CHẨN ĐOÁN
•
KHÁM BỤNG :


 VỊ TRÍ CHẤN THƯƠNG

 VỊ TRÍ TRẦY SÁT
•
= XÁC ĐỊNH TẠNG NẰM BÊN
DƯỚI BỊ VỢ
•
*** Phân chia 9 vùng ổ bụng

VỊ TRÍ TRẦY SÁT  VỢ LÁCH , GẢY SƯỜN TRÁI , TRÀN MÁU MÀNG PHỔI TRÁI
BỤNG TRƯỚNG VỪA