Bài 31: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII

SOẠN DẠY
Ngày 20 tháng 3 năm 2011 Ngày 21 tháng 3 năm 2011
Bài 31 Tiết PPCT: 39,40
CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỶ XVIII.
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Phân tích ình hình kinh tế và các mâu thuẫn giai cấp xã hội trước cách mạng.
- Diễn biến chính qua các giai đoạn cách mạng Pháp: nền quân chủ lập hiến, nền cộng hòa,
nền chuyên chính dân chủ cách mạng, chiến tranh cách mạng.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng đồ dùng trực quan, kĩ năng phân tích, khái quát, tổng hợp,
đánh giá sự kiện.
3. Thái độ
- Quần chúng nhân dân, động lực chủ yếu thúc đẩy sự nghiệp cách mạng Pháp đạt đến đỉnh
cao là nền chuyên chính Gia-cô-banh, họ xứng đáng là người sáng tạo ra lịch sử.
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
1. Chuẩn bị của thầy
- Bản đồ phong trào đấu tranh của nhân dân Pháp
- Tranh “ Tình cảnh nông dân Pháp”, “Tấn công phá ngục Ba-xti”
2. Chuẩn bị của trò
- SGK
- Tìm hiểu Ngục Baxti
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ (5’)
Câu hỏi 1: Vì sao nói cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là
cuộc cách mạng tư sản?
Câu hỏi 2: Phân tích ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ?
3. Giới thiệu bài mới
Cuối thế kỉ XVIII, giữa Pa-ri hoa lệ của nước Pháp - “Kinh đô châu Âu”, đã bùng nổ một
cuộc cách mạng “long trời lở đất”- Một cuộc Đại cách mạng Tư sản.

T
L
HOẠT ĐỘNG CỦA
THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG
10’
*Hoạt động 1
- Căn cứ vào đâu để nói
rằng, cuối thế kỉ XVIII,
Pháp vẫn là nước nông
nghiệp lạc hậu .
- Miêu tả bức tranh Tình
cảnh nông dân Pháp
trước mạng (hình 51 -
SGK)
( Một nông dân chống chiếc cuốc
*Cá nhân
- HS dựa vào SGK để trả lời
câu hỏi, đặc biệt phân tích đời
sống của nông dân Pháp dưới
ách áp bức bóc lột của phong
kiến, Giáo hội (Địa tô từ 1/3
đến 1/2 hoa lợi, nhiều loại
thuế, nghĩa vụ phong kiến, nhà
thờ phi lí khác).
I. NƯỚC PHÁP TRƯỚC
CÁCH MẠNG
1. Tình hình kinh tế xã hội
a. Kinh tế
- Cuối thế kỉ XVIII, Pháp

vẫn là nước nông nghiệp
+ Công cụ, phương thức
canh tác thô sơ, năng suất
thấp.
+ Nạn mất mùa, đói kém
thường xuyên xảy ra
(công cụ lao động chủ yếu) là tình
trạng nông nghiệp lạc hậu Trên
lưng là người đại diện cho đẳng
cấp tăng lữ và quý tộc.Trong túi
quần , túi áo của nông dân là
những văn tự, khế ước mà ông ta
phải vay mượn, cầm cố cho địa
chủ và quý tộc
Có những con thỏ, chuột đang
gặm phá mùa màng.
-Tất cả đều hại nông dân)
- Quan sát tranh - Công thương nghiệp
+ Kinh tế TBCN phát triển
nhưng bị chế độ phong kiến
cản trở.
+ Chưa có sự thống nhất
đơn vị đo lường và tiền tệ.
10’
*Hoạt động 2
- Giới thiệu ảnh chân
dung vua Luis XVI.
- Chia lớp thành 3 nhóm
và giao nhiệm vụ
- GV cho HS theo dõi sơ

đồ cơ cấu xã hội nước
Pháp.
- Kết luận: Mâu thuẫn về
quyền lợi kinh tế, địa vị
chính trị dẫn đến cuộc
khủng hoảng xã hội sâu
sắc  Nước Pháp đang ở
đêm trước của một cuộc
cách mạng.
*Nhóm
- Thảo luận
+ Nhóm 1: Vai trò, quyền lợi
kinh tế, địa vị chính trị của
đẳng cấp quý tộc.
+ Nhóm 2: Vai trò, quyền lợi
kinh tế, địa vị chính trị của
đẳng cấp tăng lữ.
+ Nhóm 3: Thành phần, vai
trò, quyền lợi kinh tế, địa vị
chính trị của đẳng cấp thứ ba
- Quan sát sơ đồ và rút ra nhận
xét
b. Chính trị - Xã hội
- Pháp vẫn duy trì chế độ
quân chủ chuyên chế.
- Xã hội chia thành 3 đẳng
cấp:
+ Tăng lữ: không phải đóng
thuế.
+ Quý tộc: có quyền lợi

kinh tế, chính trị, xã hội.
+ Đẳng cấp thứ ba: Gồm
TS, nông dân, bình dân. Họ
làm ra của cải, phải đóng
mọi thứ thuế, không được
hưởng quyền lợi chính trị.
=> Mâu thuẫn xã hội gay
gắt.
5’ *Hoạt động 1
GV giới thiệu trào lưu
“Triết học ánh sáng” thông
qua những quan điểm tiêu
biểu của Mông-te-xki-ơ,
Vôn-te, Ru-xô. Nó thực sự
là tư tưởng dọn đường cho
cách mạng, là ngọn đuốc
sáng cho nước Pháp khi
vẫn còn trong đêm tối.
*Cả lớp
- Học sinh chỉ ra vai trò của
Triết học ánh sáng đối với cách
mạng:
- Triết học ánh sáng dọn
đường cho cách mạng bùng
nổ, định hướng cho một xã
hội mới tương lai.
2. Cuộc đấu tranh trên
lĩnh vực tư tưởng
- Là bước dọn đường cho
cách mạng bùng nổ

- Đại diện trào lưu triết học
ánh sáng Pháp là Vôn-te,
Rút-xô, Mông-te-xki-ơ ủng
hộ tư tưởng tiến bộ của tư
sản, lên án chế độ phong
kiến.
- Tác dụng: thúc đẩy cách
Quý tộc
Tăng lữ
Đẳng cấp thứ 3
Hưởng mọi đặc
quyền, đặc lợi
Chịu mọi thứ thuế
và nghĩa vụ
Muốn duy trì
chế độ PK
Muốn xóa bỏ
chế độ PK
mạng sớm bùng nổ.
10’ Hoạt động 1
- GV tường thuật trận tấn
công phá ngục Ba-xti (Có
thể sử dụng đoạn trích
trong bài thơ 14 - 7 của
Tố Hữu)
- GV hướng dẫn HS tìm
hiểu những nội dung cơ
bản của Bản tuyên ngôn
nhân quyền và dân quyền.
- Hỏi: Bản tuyên ngôn

nhân quyền và dân quyền
có mặt tích cực và hạn
chế gì?
* Cả lớp
- Quan sát bức ảnh
“Tấn công pháo đài – nhà tù Ba
xti”.
II. TIẾN TRÌNH CỦA CÁCH
MẠNG
1. Cách mạng bùng nổ.
Nền quân chủ lập hiến
a. Nguyên nhân trực tiếp
của cuộc cách mạng.
- Vua Lu-i XVI nợ của tư
sản 5 tỉ li-vơ-rơ
- Ngày 5-5-1789, Lu-i XVI
triệu tập hội nghị ba đẳng
cấp để tăng thuế
- Quốc hội lập hiến được
thành lập >< Vua và quý
tộc.
b. Cách mạng bùng nổ
- Ngày 14 - 7 - 1789, quần
chúng tấn công ngục Ba-xti,
mở đầu cho cách mạng
Pháp.
- Phái lập hiến lên nắm
quyền
+ 8-1789, thông qua Tuyên
ngôn nhân quyền và dân

quyền.
+ 9 – 1791, thông qua hiến
pháp, xác lập nền quân chủ
lập hiến.
- Tháng 4 – 1792, liên minh
Áo - Phổ cùng bọn phản
động chống phá cách mạng.
4. Củng cố (5’):
- Những mâu thuẫn trong xã hội Pháp trước cách mạng.
- Vai trò của quần chúng trong những ngày đầu cách mạng bùng nổ
5. Dặn dò: Vẽ sơ đồ tiến trình phát triển của cách mạng.
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA
THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
NỘI DUNG
10’ *Hoạt động 1
- GV tái hiện kiến thức cũ
đặt ra tình huống mới:
Với việc xử tử vua Sác-lơ
I, thiết lập nền cộng hoà,
cách mạng Anh đạt tới
đỉnh cao. Cách mạng
Pháp lúc này đã làm một
việc tương tự, cách mạng
Pháp đã đạt tới đỉnh cao
chưa? Vì sao?
* Cả lớp 2. Tư sản công thương
cầm quyền. Nền cộng hoà
được thành lập

- Ngày 10 - 8 – 1792, phái
Girôngđanh lãnh đạo quần
chúng, lật đổ phái Lập hiến.
+ Bầu ra Quốc hội mới.
+ Thành lập nền Cộng hoà
thứ nhất.
+ Xử tử nhà vua Lu-i XVI
- GV cần chốt lại vấn đề:
Quốc hội chưa đáp ứng
được những yêu cầu cấp
bách mà cách mạng Pháp
đòi hỏi;
+ Chống thù trong giặc
ngoài.
+ Chống nạn đầu cơ tích
trữ, phục vụ mặt trận, cải
thiện đời sống nhân dân.
- Quần chúng tiếp tục tạo
ra áp lực, chuyển giao
chính quyền về tay phái
Gia-cô-banh, đáp ứng yêu
cầu của cách mạng.
- Quan sát tranh:
Vua Louis XVI ra xét xử vào tháng
12 năm 1792
(21-1-1793).
- Đầu năm 1793, nước Pháp
gặp nhiều khó khăn:
+ Bên ngoài: quân Anh và
quân đội tấn công nước

Pháp.
+ Trong nước: Bọn phản
động nổi dậy.

- Ngày 2 – 6 – 1793, phái
Gia-cô-banh, đứng đầu là
Rô-be-spi-e lãnh đạo quần
chúng lật đổ phái Gi- rông-
đanh.
-Thi hành chính sách dân chủ
- Chống thù trong, giặc ngoài

- Xử tử vua Lu-i XVI (21/1/1793)
- Thành lập nền Cộng hòa.
- Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (8/1789)
- Xác lập nền Quân chủ lập hiến (9/1791)
10’ *Hoạt động 2
- GV sử dụng ảnh chân
dung giới thiệu Rô- be-
xpi-e, nhấn mạnh những
phẩm chất nổi bật như: ý
chí sắt đá, tinh thần đấu
tranh không khoan
nhượng trước kẻ thù vì lợi
ích của nhân dân, một con
người kiên định “không
thể đảo ngược được”.
*Cả lớp, cá nhân 3. Nền chuyên chính
Giacôbanh - đỉnh cao của
cách mạng

- Chính quyền Gia-cô-banh
đã thi hành nhiều biện pháp
quan trọng:
+ Giải quyết ruộng đất cho
nông dân, tiền lương cho
công nhân.
+ (6 - 1793), thông qua hiến
pháp mới, mở rộng tự do
dân chủ.
14-7-1789 4-1792
10-8-1792 Đầu 1793
2-6-1793
- Nêu những chính sách
tiến bộ của nền chuyên
chính Giacôbanh?
- Vì sao thực hiện những
chính sách đó, nền
chuyên chính Gia-cô-
banh đã đưa cách mạng
tiến tới đỉnh cao?
-
Quan sát ảnh
Chân dung Rô-be-xpi-e: một con
người vì lợi ích của nhân dân, kiên
định "không thể đảo ngược được".
+ Ban hành lệnh “Tổng động
viên” đánh bại ngoại xâm và
nội phản.
- Ngày 27 - 7 – 1794, bọn
tư sản cách mạng Pháp tiến

hành đảo chính, bắt và xử
tử Rô-be-spi-e.
5’ *Hoạt động 3
- Tại sao giữa lúc cách
mạng đang lên, phái Gia-
cô-banh lại suy yếu?
- Biểu diễn sự thoái trào
của cách mạng Pháp qua
sơ đồ.
- Giới thiệu Tiểu sử
Napoléon Bonaparte
* Cá nhân
- Học sinh theo dõi, trả lời câu
Các cuộc đảo chính liên tiếp kể
từ sau thất bại của nền chuyên
chính Gia-cô-banh, là quá trình
đi xuống, thể hiện sự tụt lùi của
cách mạng Pháp
Napoléon Bonaparte
4. Thời kì thoái trào
- Sau đảo chính, Uỷ ban
Đốc chính ra đời đã thủ tiêu
mọi thành quả của cách
mạng.
- Cuộc đảo chính (11-
1799) lật đổ chế độ Đốc
chính, đưa Na-pô-lê-ông lên
nắm quyền, xây dựng chế
độ độc tài.
- Sau nhiều năm chiến

tranh, Đế chế I của Na-pô-
lê-ông bị suy yếu, thất bại
(1815). Chế độ quân chủ ở
Pháp được phục hồi.
Gia-cô-banh (Cộng hòa: 6-1793)
Đốc chính (27-7-1794)

Độc tài (Đế chế 1: 11-1799)
Quân chủ (11-1815)

Napoléon Bonaparte ở chức đệ nhất Tổng tài. Napoléon Bonaparte sinh năm 1769 tại
Ajaccio, thuộc đảo Corsica, với tên là Napoleone di Buonaparte (viết theo phương ngữ đảo
Corsica là Nabolione hay Nabulione) trong một gia đình quý tộc sa sút. Về sau ông lấy tên là
Napoléon Bonaparte cho có vẻ Pháp hơn. Napoléon từ nhỏ đã thể hiện tính cách cứng rắn và
có tinh thần dũng cảm cũng như mưu trí. Cha ông phát hiện thấy tính cách đó của Napoléon
nên đã cho ông sang Pháp học tại trường quân sự ở Brienne-le-Château. Khi đó cậu bé
Napoléon hay bị bạn bè trêu chọc vì cậu nói tiếng Pháp không được nhanh và chuẩn như
những người bạn khác. Nhưng cậu đã chứng tỏ mình và là học sinh rất nổi trội, đặc biệt là
với môn Toán học và Lịch sử. Lúc đầu ông muốn học về hải quân nhưng do ý muốn của mẹ,
ông quyết định học ngành pháo binh, chính đây là cái nôi đầu tiên tạo ra một vị chỉ huy lục
quân tài giỏi cho nước Pháp.
10’ *Hoạt động 3
- Tại sao nói cách mạng
tư sản Pháp lả cuộc cách
mạng điển hình?
Napoleon trong chiến dịch ở
miền Bắc nước Ý-1796
*Cả lớp
- Học sinh nêu ý nghĩa của
cách mạng Pháp.

+ Trong nước.
+ Thế giới
10
tháng 8 1792 Công xã Paris - Bạo
loạn tại cung Tuileries
III. Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA
CÁCH MẠNG PHÁP CUỐI
THẾ KỶ XVIII
- Là cuộc cách mạng dân
chủ tư sản điển hình.
+ Lật đổ chế độ phong kiến
cùng với những tàn dư của
nó.
+ Giai cấp tư sản lãnh đạo,
nhưng quần chúng quyết định
tiến trình phát triển của cách
mạng.
- Mở ra thời đại thắng lợi và
củng cố quyền thống trị của
giai cấp tư sản trên phạm vi
thế giới.
4. Củng cố bài học 5’
GV hướng dẫn HS nhận thức vấn đề chủ yếu sau:
Vì sao cách tư sản Pháp là cuộc cách mạng tiêu biểu, điển hình?
Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của cuộc cách mạng tư sản đó?
Tổng kết nội dung trên, GV tiếp tục giúp HS củng cố khái niệm cách mạng tư sản. (So sánh
với cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ, cách mạng tư sản Hà Lan, cách mạng tư sản Anh
để nhận thức thêm sự đa dạng về hình thức của cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại).
5. Dặn dò: Học sinh so sánh cách mạng tư sản Pháp với cuộc chiến tranh giành độc lập ở
Bắc Mĩ, cách mạng tư sản Hà Lan, cách mạng tư sản Anh .

V. RÚT KINH NGHIỆM