bài Sóng - Xuân Quỳnh

Xu©n Quúnh

A Tìm hiểu chung:
I Tác giả:
Em hãy cho biết những nét
chính về tác giả Xuân Quỳnh?
- Xuân Quỳnh (1942 1988), tên
khai sinh là Nguyễn Thị Xuân
Quỳnh
- Quê: La Khê - Thành phố Hà
Đông Hà Tây (nay là Hà Nội)
- Cuộc đời:
+ Xuất thân trong một gia đình công chức mồ côi mẹ từ nhỏ, lại
xa cha, ở với bà nội luôn khao khát yêu th ơngh và hạnh phúc
gia đình
+ Từng là diễn viên múa nhà thơ.

-
Sù nghiÖp:
+ VÞ TrÝ: Xu©n Quúnh lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu
biÓu nhÊt cña thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ thêi kú chèng Mü
+ C¸c t¸c phÈm chÝnh (SGK)

-
Đặc điểm thơ Xuân Quỳnh:
+ Thơ Xuân Quỳnh
+ Thơ tình yêu
Của Xuân Quỳnh
Là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều
Trắc ẩn

Vừa hồn nhiên, t ơi tắn, vừa chân thành
đằm thắm
Luôn da diết trong khát vọng về hạnh phúc
đời th ờng
sôi nổi, Mãnh Liệt, tự nhiên mà chân thành
nồng nhiệt, táo bạo mà tha thiết, dịu dàng
Nhiều trăn trở. Suy t mà thuỷ chung son sắt

II Tác phẩm:
1 Hoàn cảnh sáng tác:
Bài thơ đ ợc sáng tác trong hoàn cảnh nào?
Bài thơ đ ợc viết vào tháng 12 1967 trong chuyến đi thực tế ở
vùng biển Diêm Điền, sau đ ợc in trong tập thơ Hoa dọc chiến
hào (1968).
2 Chủ đề bài thơ.
Hãy cho biết chủ đề của bài thơ?
Bài thơ cho thấy vẻ đẹp tâm hồn và niềm khát khao hạnh phúc
của ng ời phụ nữ trong tình yêu

3 – KÕt cÊu.
Dữ dội và diụ êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sóng bể
Trước muôn trùng sóng bể

Em nghó về anh, em
Em nghó về anh, em
Em nghó về biển lớn
Em nghó về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?
Từ nơi nào sóng lên ?
Sóng bắt đầu từ gió
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?
Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ
được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghó
Hướng về anh - một
phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở

Cuộc đời tuy dài thế
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Để ngàn năm còn vỗ.
Sóng
sóng
sóng
sóng
Sóng
sóng
sóng
sóng
sóng
sóng
Em
Em
Em
Em

Em
Em
em
em
em
em

Em hãy nêu kết cấu của bài thơ ?
Bài thơ có cấu trúc song hành giữa sóng và em. Sóng cũng
là em mà em cũng là sóng.
a Hình t ợng sóng:
Hình t ợng sóng trong bài thơ đ ợc miêu tả với lớp nghĩa thực nh
thế nào?
-
Nghĩa thực:
Đ ợc miêu tả cụ thể, sinh động với nhiều trạng thái trái ng ợc
nhau: dữ dội, dịu êm, ồn ào, lặng lẽ.

-
Nghĩa biểu t ợng: Sóng nh có hồn, có tính cách, tâm trạng
Sóng là hình ảnh ẩn dụ cho tâm hồn ng ời con gái đang yêu,
khi bồng bột, sôi nổi, lúc kín đáo sâu sắc
b Hình t ợng em.
-
Em là hình t ợng hoá thân , phân thân của cái tôi trữ tình của
chính nhà thơ
-
Hình t ợng em và hình t ợng sóng tuy hai mà một, có lúc phân
đôI ra, có lúc lại hoà nhập vào nhâu để thể hiện cáI tôI Xuân
Quỳnh tha thiết yêu th ơng

Em hiểu gì về hình t ợng Em trong bài
thơ ?
Hình t ợng sóng còn đ ợc nhân hoá nh thế
nào?
Qua nghệ thuật nhân hoá, sóng gợi liên t ởng đến điều gì?

4 - Âm điệu, Nhịp điệu của bài thơ:
-
Thể thơ 5 chữ cùng với nhịp 2/3 , 3/2 nh những nhịp sóng
-
Cấu trúc song hành cùng với biện pháp trùng điệp đã tạo nên
những câu thơ có âm điệu nhịp nhàng gợi sự liên t ởng đến
những con sóng ngoài đại d ơng t ơng ứng với nó là những
cảm xúc dạt dào và sâu lắng của tác giả
Nhận xét gì về âm điệu của bài thơ ?- Âm điệu bài thơ là âm điệu của những con sóng trên biển cả, và
sâu xa hơn chính là nhịp của những con sóng lòng nhiều cung
bậc, sắc thái cảm xúc trong trái tim nữ sĩ
Em có nhận xét gì về cách sắp xếp các hình ảnh ngôn từ trong bài
thơ (Thể thơ, nhịp thơ, các hình thức nghệ thuật) ?Cách tổ chức,
sắp xếp nh thế nhằm gợi ra điều gì?

B. T×m hiĨu chi tiÕt v¨n b¶n
I. Sãng vµ quy lt cđa t×nh yªu ( Khỉ 1, 2)
1. Khỉ 1:
§äc kÜ khỉ 1 vµ cho biÕt:
Dữ dội
Dữ dội
và
và
dòu êm

dòu êm
Ồn ào
Ồn ào
và
và
lặng lẽ
lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Sóng tìm ra tận bể
Sãng ® ỵc miªu t¶ ë nh÷ng
tr¹ng th¸i nh thÕ nµo ? Qua
®ã thĨ hiƯn t©m tr¹ng g×cđa
ng êi phơ n÷ trong t×nh yªu?
Nhãm 1
T¹i sao sãng t×m ra tËn bĨ ?
T¸c gi¶ ®· sư dơng nh÷ng thđ
ph¸p nghƯ tht nµo ®Ĩ diƠn t¶
kh¸t khao ra bĨ cđa sãng ?
Nhãm 2

Tác giả đã sử dụng những tính từ đối lập và nghệ thuật ẩn dụ
để diễn tả:
+ Trạng thái của Sóng : vừa cuồng nhiệt, mạnh mẽ, vừa êm dịu,
sâu lắng
+ Trạng thái của tình yêu: phức tạp và đầy mâu thuẫn
Câu 1 2: Sóng đ ợc thể hiện trong những
trạng thái trái ng ợc:
Dữ dội >< Dịu êm

ồn ào >< Lặng lẽ
Sóng dữ dội
Sóng dịu êm

Câu 3 4: Hình ảnh t ơng phản ( Sông bể ) và nghệ thuật nhân
hoá ( sông không hiểu; sóng tìm ra ) đã khái quát đ ợc quy luật
của sóng và quy luật của tình yêu:
+ Quy luật của sóng: sóng tìm ra bể để đ ợc hiểu mình
+ Quy luật của tình yêu; tình yêu luôn h ớng tới sự lớn lao, cao th
ợng
Hành trình đến với biển của sóng cũng là hành trình tìm
đến với tình yêu của ng ời phụ nữ: mạnh dạn và chủ đông mà
đầy nữ tính thông qua cách nói giàu tính hình t ợng
Qua 2 câu thơ tác giả nhằm khái quát điều gì ?




§äc khỉ 2 vµ cho biÕt:
+ ý nghÜa cđa c¸c cơm tõ con sãng ngµy x a, ngµy sau; vÉn thÕ;
kh¸t vong t×nh yªu; båi håi; trong ngùc trỴ ?
+ Tõ ®ã cho biÕt; Xu©n Qnh ®· kh¸I qu¸t lªn quy lt g× cđa
t×nh yªu ?
2. Khỉ 2
Ôi con sóng
Ôi con sóng
ngày xưa
ngày xưa
Và
Và

ngày sau
ngày sau
vẫn thế
vẫn thế
Nỗi
Nỗi
khát vọng tình yêu
khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Bồi hồi trong ngực trẻ

-
Câu 1-2:
+ Con sóng ngày x a: con sóng của quá khứ
+ Ngày sau: T ơng lai
+ Vẫn thế: Không thay đỏi, vẫn luôn khao khát đ ợc tìm ra biển
lớn
Hai câu thơ đã khái quát lên quy luật muôn đời của sóng:
luôn h ớng ra biển cả

-
Câu 3 - 4:
+ Khát vọng tình yêu: khát vọng yêu đ ơng - yêu và đ ợc yêu
+ Bồi hồi ( trạng thái không yên ): Sự thôi thúc, da diết trong
tình cảm
+ Trong ngực trẻ: Ng ời trẻ tuổi
Hai câu thơ đã khái quát lên quy luật của tuổi trẻ và tình
yêu: tuổi trẻ luôn khao khát yêu đ ơng

Hai khổ thơ đầu đã khái quát
lên quy luậtcủa sóng
và tình yêu nh thế nào ?
Tiểu kết 1:
Hai khổ thơ đầu đã khái quát
đ ợc quy luật của sóng và tình
yêu: sóng luôn khao khát v ơn
ra biển lớn cũng nh con ng ời
luôn khao khát h ớng tới tình
yêu cho dù thế giới của tình yêu
phức tạp và đầy mâu thuẫn

II - Sãng vµ céi ngn cđa t×nh yªu ( khỉ 3 – 4)
Trước muôn trùng sóng bể
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghó
Em nghó
về anh, em
về anh, em
Em nghó
Em nghó
về biển lớn
về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?
Từ nơi nào sóng lên ?
Sóng bắt đầu từ gió
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?

Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Khi nào ta yêu nhau
Theo dâi vµo 2 khỉ th¬ vµ cho biÕt: T¸c gi¶ ®· sư dơng nh÷ng biƯn
ph¸p nghƯ tht g× ®Ĩ diƠn t¶ nh÷ng b¨n kho¨n cđa –em– khi t×m
c¸ch lÝ gi¶i céi ngn cđa t×nh yªu ?

-
Nghệ thuật điệp ngữ em nghĩ: Bộc lộ những băn khoăn, day
dứt, tìm tòi, khám phá về cuộc đời và tình yêu
-
Những câu hỏi tu từ: bộc lộ nỗi khát khao đ ợc khám phá và lí
giảI cội nguồn của tình yêu
Thơ Xuân Quỳnh bao giờ cũng chứa đựng những suy t , trăn trở
Nhân vật em đã lí giải nh thế nào về cội nguồn
của tình yêu ?

-
Sự lí giải về tình yêu:
+ Sóng bắt đầu từ gió quy luật của tự nhiên
+ Gió bắt đầu từ đâu ? khó giải thích nh ng vẫn còn có thể
hiểu đ ợc
+ Khi nào ta yêu nhau ? Em cũng không biết nữa
Câu trả lời vừa thành thật, vừa hồn nhiên góp phần khái quát
lên quy luật của tình yêu muôn thuở: tình yêu là những tình cảm
thiêng liêng, bí ẩn và đầy hấp dẫn mà lí trí không thể giải thích đ
ợc

Tiểu kêt2: Khổ thơ 3 4
đã cho thấy vể đẹp của một
tâm hồn phụ nữ vừa hồn
nhiên , vừa say đắm trong
tình yêu. Say đắm mà vẫn
tỉnh táo, biết nghĩ và có
trách nhiệm với tình yêu.
Qua hai khổ thơ, em cảm
nhận đ ợc điều gì về vẻ
đẹp tâm Hồn của ng ời
phụ nữ trong Tình yêu?

Bài tập củng cố
Dòng nào kháI quát đầy đủ hơn cả về tâm hồn ng ời phụ nữ
trong bốn khổ thơ đầu của bài thơ Sóng?
A- Tinh tế, dịu dàng, đằm thắm, thuỷ chung.
C Lặng thầm, nhẫn nại, hy sinh và tha thứ.
D Nhiều xung đột, dằn vặt, hờn trách và chua xót.
B Mãnh liệt, chân thành, nồng nàn, sâu lắng.B Mãnh liệt, chân thành, nồng nàn, sâu lắng.