ÔN KIỂM TRA HỌC KÌ II-TÌM CTPT3

Baøi 3


Bước 1: Đặt CTTQ

Bước 2: Lập tỉ lệ số nguyên tử
các nguyên tố, theo công thức:

Bước 3:Lập công thức nguyên ( CTNG)
Gồm 4 bước giải
Với hợp chất A
x
B
y
có:
X : y =
%A
M
A
:
%B
M
B

Bước 4: Tìm chỉ số CTNG ⇒ CTPT



Gợi ý:

-Tỉ lệ số nguyên tử các

nguyên tố phải là tỉ lệ
nguyên và tối giản
- Chỉ số CTNG có thể tìm từ:

Bước 1: Đặt CTTQ

Bước 2: Lập tỉ lệ số nguyên tử

Bước 3: Lập CTNG

Bước 4: Tìm chỉ số CTNG

M

Gợi ý của đề.

Điều kiện hoá trò

Một chât hữu cơ X có % khối lượng
của C, H, Cl lần lượt là 14,28%; 1,19%;
84,53%. Hãy lập luận để tìm CTPT của
X. Viết CTCT có thể có của X.
PP tìm CTPT
từ % các nguyên tố
(ĐHQG TP.HCM – 2000)

Ví dụ1:


Bước 1: Đặt CTTQ

Bước 2: Lập tỉ lệ số nguyên tử

Bước 3: Lập CTNG

Bước 4: Tìm chỉ số CTNG



Giải:
- Đặt CTTQ X: C
x
H
y
Cl
z

Ví dụ 1:
X: % C= 14,28
%H = 1,19
%Cl = 84,53
X: ?
B1.Đặt
CTTQ
B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử
B3.Lập CTNG
PP tìm CTPT
Dựa trên % của
các nguyên tố

B4. Tìm chỉ số CTNG
(ĐHQG TP.HCM – 2000)
⇒ x : y : z
=
%C
12
%H
1
%Cl
35,5
:
:
⇒ x : y : z
= 1,19 : 1,19 : 2,38
⇒ x : y : z
=

1 : 1 : 2
⇒CTNG X: ( CHCl
2
)
n
; n ∈ Ζ
+

Vì : 0 < số H ≤ 2. Số C + 2 – số Cl
⇒ 0 < n ≤ 2.n + 2 – n ⇒ n ≤ 2 ⇒ n =1; 2




Giải:
CTTQ X: C
x
H
y
Cl
z

Ví dụ 1:
X: % C= 14,28
%H = 1,19
%Cl = 84,53
X: ?
B1.Đặt
CTTQ
B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử
B3.Lập CTNG
PP tìm CTPT
Dựa trên % của
các nguyên tố
B4. Tìm chỉ số CTNG
(ĐHQG TP.HCM – 2000)

CTNG X: ( CHCl
2
)
n
; n ∈ Ζ
+

Ta được : n =1; 2
° n = 1 ⇒
CTPT X: CH

Cl
2
( loại: vì không đảm bảo hoá trò)
° n = 2 ⇒
CTPT X: C
2
H
2
Cl
4
Vậy X: C
2
H
2
Cl
4
⇒ 2 đông phân:
CHCl
2
-CHCl
2
; CH
2
Cl-CCl
3

(hợp lý)


ví dụ 2:

-A chứa C,H,O có %C = 49,58, %H = 6,44
- Khi hoá hơi hoàn toan 5,45 gam A, thu được
0,56 lit hơi A (ĐKC)
Tìm CTPT của A
PP Tìm CTPT
Biết %các nguyên tố
(Trích đề thi ĐHGTVT – 1997)

B1.Đặt CTTQ

B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử
các nguyên tố.

B3. Lập CTNG

B4. Tìm chỉ số CTNG


- Đặt CTTQ A: C
x
H
y
O
z


Giải:

Ví dụ 2:
A: % C= 49,58
%H = 6,44
V(5,45g A) =0,56l (ĐKC)
X: ?
B1.Đặt
CTTQB2.Lập tỉ lệ
số nguyên
tử
B3.Lập CTNG
PP tìm CTPT
Dựa trên % của
các nguyên tố
B4. Tìm chỉ số CTNG
(ĐHGT VT – 1997)
⇒ x : y : z
=
%C
12
%H
1
%O
16
:
:
⇒ x : y : z
=4,13 : 6,44 : 2,75
⇒ x : y : z

=
Vì : %C + %H + % O = 100%
⇒ % O = 100 – (%C + %H ) = 43,98
1,5
: 2,3 : 1 = 3/2 : 7/3: 1 = 9 : 14 :6
Vậy CTPT X :
C
9
H
14
O
6


- Đặt CTTQ A: C
x
H
y
O
z

Giải: Cách 2

Ví dụ 2:
A: % C= 49,58
%H = 6,44
V(5,45g A) =0,56l (ĐKC)
X: ?
B1.Đặt
CTTQB2.Lập tỉ lệ

số nguyên
tử
B3.Lập CTNG
PP tìm CTPT
Dựa trên % của
các nguyên tố
B4. Tìm chỉ số CTNG
(ĐHGT VT – 1997)
=
=
Theo đề ⇒ % O =100 – (%C + %H ) = 43,98

Từ khối lượng và thể tích A ⇒M
A
=218 đvC
=
⇒

12x
%C
y
%H
16z
%O
M
A
100
⇒

⇒

12x
49,58
y
6,44
16z
43,98
218
100
= =
=
⇒ X =9; y = 14 ; z = 6
Vậy: CTPT A:
C
9
H
14
O
6


ví dụ 3:

-A chứa C,H,O có:
%C = 76,85; %H = 12,36; % O =10,78
- Biết A là este có thể điều chế được xà phòng.

Tìm CTPT của A
PP Tìm CTPT
Biết %các nguyên tố

(Trích đề thi ĐH Ngoại Thương – 1997)

B1.Đặt CTTQ

B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử
các nguyên tố.

B3. Lập CTNG

B4. Tìm chỉ số CTNG




Giải:
- Đặt CTTQ A: C
x
H
y
O
z

Ví dụ 3
A: % C= 76,85
%H = 12,36
%Cl =10,78
A: ?
B1.Đặt
CTTQ
B2.Lập tỉ lệ số nguyên tử

B3.Lập CTNG
PP tìm CTPT
Dựa trên % của
các nguyên tố
B4. Tìm chỉ số CTNG
⇒ x : y : z
=
%C
12
%H
1
%O
16
:
:
⇒ x : y : z
= 6,404 : 12,36 : 0,674
⇒ x : y : z
=

9,5 : 18,3 : 1 = 19/2: 55/3 : 1 = 57 : 110 : 6
⇒CTNG A:
( C
57
H
110
O
6
)
n

; n ∈ Ζ
+

Nhờ gợi ý A là este có thể điều chế được xà phòng.
⇒A là este 3 lần este của Glyxerin và axit béo
⇒ A có 6 nguyên tử oxi ⇒ n =1
Vậy A :
C
57
H
110
O
6


Bài tập đề nghò:
Câu 1: ( Trích đề thi ĐH Ngoại Thương – 2001)
Chất hữu cơ A mạch hở có thành phần: 31,58 %C;
5,26%H và 63,16 %O.
Tỉ khối hơi của A so với H
2
bằng 38.
Tìm CTCT- CTCTA
Câu 2 : ( Trích đề thi ĐHQG HN – 1997)
Hai chất đồng phân A và B có thành phần 40,45%C ;
7,86%H ; 15,73%N; còn lại là O. Tỉ khối hơi của A so với
không khí là 3,069 . Khi phản ứng với NaOH, A cho muối
C
3
H

6
O
2
NNa còn B cho muối C
2
H
4
O
2
NNa.
a.Xác đònh CTPT của A, B.
b.Xác đònh công thức cấu tạo của A và B
ĐS CTPT: C
2
H
4
O
3
CTCT: HO – CH
2
– COOH

ĐS a: A,B : C
3
H
7
O
2
N


ĐS b:

A là amino axit
B là este của amino axit
GV. NGUYỄN TẤN TRUNG
(Trung Tâm Luyện Thi Chất Lượng Cao VĨNH VIỄN)