Tiết 37: Nói Quá

Chào mừng các thầy
cô về dự giờ thăm lớp
chúng em

Kiểm tra bài cũ:
1. Chức năng của tình thái từ? Tình thái từ được
phân làm mấy loại? Nêu cách sử dụng tình thái
từ?
2. Đặt hai câu có dùng tình thái từ và giải
thích ý nghĩa.

Trả lời:
1. – Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu
nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái
tình cảm của người nói.
- Tình thái từ được phân làm 4 loại:
+ Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử….
+ Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với …
+ Tình thái từ cảm thán: thay, sao …
+ Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ mà ….
2. Đặt câu:
- Thầy mệt ạ? (Hỏi kính trọng)
- Bạn giúp tôi một tay nhé! (Cầu khiến thân mật)

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Nói quá:
Ví dụ:
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.

Ngày tháng mười chưa cười đã tối. (Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần. (Ca dao)
Nói quá sự thật, ngụ ý hiện tượng thời gian rất nhanh.
Nói quá thực tế, ngụ ý người nông dân lao động vất vả.

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Nói quá:
Là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất
của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
2. Tác dụng của nói quá:

Ví dụ:
Hãy đặt câu với ý nghĩa tương đương.
*Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
*Đêm tháng năm rất ngắn.
*Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
*Ngày tháng mười rất ngắn.
*Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
*Mồ hôi ướt đẫm.
So sánh hai cách nói:
Nói thường: thông tin về
hiên tượng.
Nói quá: Nhấn mạnh thời gian
cực ngắn và sự vất vả của người
lao động.
Cách nói của tục ngữ, ca dao hay hơn và nó nhấn mạnh điều

muốn nói, làm tăng sức biểu cảm.
Khi nói, viết nói quá có tác dụng gì?

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
1. Nói quá:
Là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất
của sự vật, hiện tượng được miêu tả.
2. Tác dụng của nói quá:
Nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
3. Ghi nhớ: Sgk / 102
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô,
tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn
mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu đạt.

Ví dụ:
a Cô gái Tây Sơn yếm thủng tày giần,
Răng đen hạt nhót, chân đi cù lèo.
Tóc rễ tre chải lược bồ cào,
Xù xì da cóc, hắc lào tứ tung.
Trên đầu chấy rận như xung. (Ca dao)
-
Tiếng đồn thầy mẹ em hiền
Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ đôi.
b. Gác kinh viện sách đôi nơi
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
c. –Mệt đứt hơi.
- Nguyễn Trãi là
người anh hùng,
đầu đội trời Việt

Nam, chân đạp
đất Việt Nam,
tâm hồn lộng gió
Việt Nam.
d. - Đen như cột nhà
cháy.
- Ngàn cân treo sợi
tóc. (Thành ngữ)

Tiết: 37 NÓI QUÁ
Lưu ý:
- Nói quá còn có tên gọi khác là phóng đại, cường điệu,
thậm xưng, khoa trương, ngoa dụ.
- Nói quá dùng nhiều trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ; thơ
văn châm biếm, trào phúng, thơ văn trữ tình, trong lời nói
thường ngày ….
- Nói quá bằng cách: dùng từ ngữ mang sẵn ý nghĩa phóng
đại, từ ngữ phóng đại, hình ảnh so sánh mang ý nghĩa phóng
đại, thành ngữ, tục ngữ được tạo ra theo lối phóng đại.
- Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội dung lời nói
với thực tế. Phải nắm được ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức
hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).

Bài tập: Thảo luận nhóm:
Hãy chỉ ra đâu là nói quá, đâu là nói khoác? Phân biệt biên
pháp tu từ nói quá với nói khoác.
Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội gọi nói khoác là gì?
- Chí ta lớn như
biển đông trước
mặt.

- Hai anh bạn cùng in qua khu vườn
trồng bí. Một anh thấy quả bí to, kêu lên:
“Chà, quả bí này to thật!”. Anh kia cười
bảo: “Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi có lần
trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà
kia”… (Trích “Quả bí khổng lồ)
- Ăn như rồng cuốn.
- Chỉ trong 2 phút, tôi ăn hết 30 bát cơm.
-> Gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm.
 Nói quá
 Nói khoác
-> Làm người nghe tin vào những điều
không có thực.

Tiết: 37 NÓI QUÁ
Lưu ý:
- Nói quá còn có tên gọi khác là phóng đại, cường điệu,
thậm xưng, khoa trương, ngoa dụ.
- Nói quá dùng nhiều trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ; thơ
văn châm biếm, trào phúng, thơ văn trữ tình, trong lời nói
thường ngày ….
- Nói quá bằng cách: dùng từ ngữ mang sẵn ý nghĩa phóng
đại, từ ngữ phóng đại, hình ảnh so sánh mang ý nghĩa phóng
đại, thành ngữ, tục ngữ được tạo ra theo lối phóng đại.
- Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiểu nội dung lời nói
với thực tế. Phải nắm được ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức
hiểu theo nghĩa bóng chứ không hiểu theo nghĩa đen).
- Cần phân biệt giữa nói quá và nói khoác.

Bài 6 : Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói
khoác.
Nói quá Nói khoác
Giống Đều phóng đại mức độ ,qui mô, tính chất của
sự vật hiện tượng nói trong câu
Khác
Nhằm mục đích nhấn
mạnh,gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm
Nhằm mục đích làm
cho người nghe
tinvào những điều
không có thật. Nói
khoác là hành động
có tác động tiêu cực.

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
II. Luyện tập:
Bài 1/ 102

Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.
a/ Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
 Niềm tin vào sức lao động của con người.
b/ Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng
em có thể đi lên đến tận trời được.
 Thể hiện ý chí, nghị lực, tinh thần lạc quan. Mặc khác trấn an
người nghe rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.
c/ […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi

nước.
 Kẻ có quyền sinh sát đối với người khác.
sỏi đá cũng thành cơm
đi lên đến tận trời
thét ra lửa

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
II. Luyện tập:
Bài 1/ 102
Bài 2/ 102

Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống / / để tạo
thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà
ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.
a. Ở nơi thế này, cỏ không mọc nổi
nữa là trồng rau trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng
c. Cô Nam tính tình xởi lởi,
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó
e. Bọn giặc hoảng hồn mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
bầm gan tím ruột
ruột để ngoài da
nở từng khúc ruột
vắt chân lên cổ

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
II. Luyện tập:

Bài 1/ 102
Bài 2/ 102
Bài 3/ 102

Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây: nghiêng
nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời,
mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.


Thúy Kiều trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Du là
người phụ nữ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

Khi có sức mạnh của sự đoàn kết thì chúng ta có thể dời
non lấp biển

Nếu anh em trong nhà mà biết yêu thương, giúp đỡ nhau
thì dù lấp biển vá trời cũng có thể làm xong.

Mẹ giống như một chiến sĩ mình đồng da sắt đã chống
chọi với mọi khó khăn trong cuộc đời để bảo vệ con.

Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.

Tiết: 37 NÓI QUÁ
I. Nói quá và tác dụng của nói quá:
II. Luyện tập:
Bài 1/ 102
Bài 2/ 102
Bài 3/ 102
Bài 4/ 102

2
3
6
4
5
1

KH E NH VOIỎ Ư

ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY

NHANH NHƯ GIÓ

CHẬM NHƯ RÙA