Bài giảng: hội chứng viêm màng não TS nguyễn lô

HỘI CHỨNG VIÊM MÀNG
NÃO
TS Nguyễn Lô
TS Nguyễn Lô
Đại học Y Huế
Đại học Y Huế

CHẨN ĐOÁN VIÊM MÀNG NÃO
Điển hình :

Tam chứng cơ năng màng não.

Thực thể : cổ cứng, Kernig, Bruzinsky (+)

Vạch màng não không hằng định

Các triệu chứng khác : Sốt, lú lẫn, tử ban
Không điển hình

Migrain, viêm xoang, ở người tâm thần.

Ở người già, trẻ sơ sinh.

Hôn mê, sốc, hậu phẫu,

NGUYÊN TẮC XỬ TRÍ


Chọc dịch não tủy để xác định.

Yêu cầu xét nhiệm sinh hóa, tế bào, VK

Điều trị ngay, không chờ kết quả

Nếu không loại trừ nhiễm trùng, dùng
kháng sinh theo kinh nghiệm và định
hướng lâm sàng. NHỚ CẤY MÁU

Khi có kết quả DNT, điều chỉnh lại điều trị

Theo dõi và phát hiện biến chứng.

KHI CHƯA CÓ KẾT QUẢ

Khám để định hướng nguyên nhân : tử
ban, nghiện rượu, tiền sử lao, chấn
thương sọ não hở, cắt lách

Khi có triệu chứng khu trú của não : CT,
MRI

Đặt dây truyền giữ tĩnh mạch

Các xét nghiệm thường quy : Cấy máu
CTM, sốt rét, nước tiểu, điện tim, phim
phổi, siêu âm

CÁC NGUYÊN NHÂN VMN MỦ

CÁC NGUYÊN NHÂN VMN MỦ
THEO TUỔI
THEO TUỔI
> 5 TUỔI :
Não mô cầu, Phế cầu, Listeria
monocytogenes, VK Gram (-)
< 5 tuổi :
Não mô cầu, Hemophillus influenza, Phế cầu
Sơ sinh:

Liên cầu B, Enterobacteriacae, Listeria

TẾ BÀO DNT < 10/mm
3

Phản ứng màng não do nhiễm trùng

Viêm màng não mũ ở giai đoạn rất
sớm.

Viêm màng não Listeria, nấm
Cryptococcus.

Vẫn phải cấy dịch não tủy khi có sốt

Tế bào DNT > 10, chủ yếu N

Viêm màng não mủ

Điều trị ngay không chờ kết quả

cụ thể

Kháng sinh dựa vào kinh nghiệm,
dịch tễ và định hướng Lâm sàng

Tế bào DNT > 10, chủ yếu L

Đường bình thường : VMN do
virut

Đường giảm : Lao hay Listeria

Nếu đã điều trị kháng sinh trước :
VMN mủ đang chuyển dạng
Lympho : mất đầu

DNT đỏ, nhiều hồng cầu
-
Xuất huyết não, màng não
-
Chọc DNT chạm máu
-
Vẫn cấy DNT tìm VK vì có thể do
vỡ mạch máu viêm mạch máu
nhiễm trùng (do lao, nhiễm
khuẫn)

Yếu tố gợi ý nhiễm Phế cầu
Yếu tố gợi ý nhiễm Phế cầu


Nghiện rượu

Tiền sử chấn thương sọ não, phẫu thuật
đáy sọ.

Tiền sử viêm màng não.

Chảy nước mũi trong, mạn tính.

Cắt lách, nhiễm HIV, Kahler

Hôn mê, co giật. Các triệu chứng thần
kinh khu trú vùng trên lều não.

Đang viêm tai, viêm xoang, viêm phổi.

Gợi ý do não mô cầu

Đang có dịch

Tử ban, xuất huyết lan nhanh

Thiếu bổ thể

Không có dấu TK khu trú

Khởi đầu đột ngột

Gợi ý do Listeria
Gợi ý do Listeria


> 50 tuổi.

Có thai

Suy giảm MD : corticoide kéo dài, u tủy

Dịch tễ

Tiến triển chậm

Viêm não sau (Rhombencephalite)

Dịch não tủy : không điển hình

Gợi ý do H. influenza

< 5 tuổi.

Viêm tai

Viêm kết mạc.

Chưa chủng ngừa HI.

Gợi ý do lao

Tiền sử sơ nhiễm lao

Suy giảm miễn dịch :

- Dùng corticoide kéo dài
- Nhiễm HIV

Lao phổi (cũ hay đang tiến triển)

Nguồn lây.

VMN MỦ Ở NGƯỜI > 5 TUỔI

Do não mô cầu

Do phế cầu

Vi khuẫn Gram (-)

Listeria

VMN mủ mất đầu

Sau phẫu thuật TK, TMH

DNT
DNT
↑ Lympho,
↑ Lympho,
Đường
Đường
↓, > 5 t
↓, > 5 t


VMN lao

Do Listeria

Do Crytococcus neoformans
(HIV
+
)

Quai bị (hiếm)

Do carcinoma

VMN Lympho, đường bình thường,
VMN Lympho, đường bình thường,
> 5 tuổi
> 5 tuổi
Cấp :

Do virut

Do Leptospira
Bán cấp và mạn

VK : giang mai, Lyme, Brucella

Hệ thống : lupus, Bercet, sarcoidose

U di căn đến màng não

VMN Từ 3 tháng - 5 tuổi
Trẻ nhỏ :
Điển hình dễ chẩn đoán

Khó khi không điển hình : giả ruột thừa,
tiêu chảy, viêm tai
Trẻ sơ sinh :
Sốt, bất an, bỏ bú, nhìn cố định.
Cổ mềm (Lesage (+))
Thóp căng

VMN chu sinh
VMN chu sinh

Kèm NTH

Mẹ có nhiễm trùng niệu dục

Kèm viêm não thất

Triệu chứng không điển hình : hạ thân
nhiệt, không bú, co giật, gan, lách lớn

Nguyên nhân :Streptococcus agalactiae
(nhóm B), Listeria monocytogens, E. coli
(đa kháng)