Sự tác động và thực trạng biên giới mềm tại Việt Nam

MỤC LỤC
Lời mở đầu .........................................................................................................................2
I. Khái quát về Biên giới mềm ...........................................................................................3
1. Biên giới là gì? ..........................................................................................................3
2. Biên giới mềm ...........................................................................................................3
2.1 Khái niệm...............................................................................................................3
2.2 Lịch sử của khái niệm “Biên giới mềm”...............................................................4
2.3 Sự khác biệt giữa biên giới và biên giới mềm......................................................4
II. Nội hàm của biên giới mềm ...........................................................................................5
1.Biên giới về kinh tế ....................................................................................................5
2. Biên giới về chính trị ................................................................................................9
3. Biên giới về văn hóa .................................................................................................10
4. Các lĩnh vực khác ......................................................................................................12
4.1 Về an ninh quốc phòng.........................................................................................12
4.2 Về giáo dục ..........................................................................................................12
4.3 Về thông tin...........................................................................................................13
III. Sự tác động và thực trạng biên giới mềm tại Việt Nam ...............................................15
1.Lĩnh vực kinh tế .........................................................................................................15
1.1 Thương mại dịch vụ dưới góc nhìn “Biên giới mềm” ........................................16
1.2 Những tác động tích cực từ “Biên giới mềm” đến nền kinh tế Việt Nam..........17
1.3 Những tác động tiêu cực ......................................................................................18
2. Lĩnh vực chính trị ......................................................................................................19
2.1 Mặt tích cực .........................................................................................................19
2.2 Mặt tiêu cực ........................................................................................................21
3. Lĩnh vực văn hóa ......................................................................................................25
IV. Giải pháp gì cho Việt Nam trước sự tác động mạnh mẽ của Biên giới mềm ..............28
1. Trong lĩnh vực kinh tế ..............................................................................................28
2.Trong lĩnh vực chính trị .............................................................................................30
3. Trong lĩnh vực văn hóa .............................................................................................32
Lời mở đầu
1

Nhắc đến khái niệm “biên giới quốc gia”, người ta nghĩ ngay tới một ranh giới xác định,
giới hạn vùng lãnh thổ của một quốc gia,và giới hạn phạm vi quyền lực tối cao của quốc gia
đối với lãnh thổ.Biên giới quốc gia được xác định trên cơ sở thỏa thuận giữa các quốc gia có
lãnh thổ tiếp giáp nhau,thể hiện bằng các điều ước hoạch định biên giới giữa các quốc gia liên
quan.Trong những thập niên gần đây,xuất hiện một khái niệm mới làm thay đổi cách nhìn về
biên giới,về sự tự chủ quốc gia:khái niệm “Biên giới mềm”.Biên giới mềm là một khái niệm
dùng để thể hiện rằng các quốc gia trong các thời đại khác nhau có thể phát triển tầm ảnh
hưởng của mình tới các quốc gia khác thông qua việc phát triển các lĩnh vực khác nhau của
đời sống và đưa chúng ra phổ biến với thế giới.
Nếu như khái niệm biên giới hành chính ( biên giới cứng) cho thấy chủ quyền của một
quốc gia đối với vùng lãnh thổ của mình thì khái niệm biên giới mềm còn cho ta thấy chủ
quyền quốc gia giờ đây không chỉ như thế mà còn được mở rộng tới tận những nơi mà ở nơi
đó con người đón nhận và vận dụng những thành tựu của nhân loại.Bởi vì ở những nơi đó con
người ít nhiều chịu sự tác động, chi phối bởi tư tưởng của quốc gia mà họ đang tiếp cận. Khi
chúng trở thành thế mạnh của quốc gia, thì không những chúng mang lại lợi ích cho quốc gia
đó, mà theo xu hướng hội nhập, bản thân các quốc gia khác cũng cần phải đón nhận, tiếp
thu.Nhưng liệu sự đón nhận và tiếp thu ấy sẽ mang đến những thuận lợi và bất lợi gì trong
việc bảo vệ chủ quyền của nhiều quốc gia trên thế giới;hay nói cách khác “biên giới mềm” sẽ
ảnh hưởng như thế nào đến những đối tượng chịu sự tác động của nó trên mọi lĩnh vực – từ
kinh tế,chính trị,văn hoá thông tin đến cả an ninh quốc phòng....? Việt Nam chúng ta cũng
không phải là một ngoại lệ.Sau một thời gian nghiên cứu,nhóm chúng em đi sâu vào tìm hiểu
tầm quan trọng của biên giới mềm trong thời đại toàn cầu hoá ngày nay và những tác động của
nó đến mọi lĩnh vực của Việt Nam.
I.Khái quát về Biên giới mềm:
Một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu của nhà nước là xác định phạm vi lãnh thổ
của mình trên bản đồ thế giới, xác định tầm ảnh hưởng của mình đối với các đất nước khác.
2
Và thực tiễn lịch sử đã chứng minh bất kỳ quốc gia nào, nhà nước nào cũng luôn muốn mở
rộng biên giới của mình. Vậy biên giới được hiểu như thế nào? Liệu biên giới có phải chỉ đơn
thuần là phạm vi lãnh thổ thuộc chủ quyền của một đất nước như cách nghĩ của nhiều người

hay không? Chúng ta cùng đi tìm hiểu.
1. Biên giới là gì?
Biên giới là đường phân định, giới hạn lãnh thổ của 1 quốc gia với quốc gia khác hoặc
với vùng không thuộc lãnh thổ của quốc gia đó.
• Gồm 3 thành phần :
 Biên giới trên bộ: Là đường biên giới được xác định trên đất liền, trên đảo,
sông, hồ, kênh, biển nội địa.
 Biên giới trên biển: Là đường vạch ra để phân định vùng lãnh hải của quốc gia
với vùng biển tiếp liền mà quốc gia ven bờ có chủ quyền hoặc với nội thủy, lãnh
hải của quốc gia khác có bờ biển đối diện hay kề bên bờ biển của quốc gia này.
 Biên giới trên không và biên giới lòng đất: Được xác định trên cơ sở dựa trên
đường biên giới trên bộ, trên biển.
• Xác định chủ quyền hoàn toàn, đầy đủ và tuyệt đối của quốc gia đối với lãnh thổ.
Nhưng vấn đề được đề cập ở đây là về biên giới theo khái niệm truyền thống hay còn lại là
biên giới “cứng”. Ngày nay, trong quá trình toàn cầu hóa thế giới đang trở nên “phẳng” đi, thì
khái niệm biên giới không còn đơn thuần như đã nêu nữa mà nó được phát triển lên ở một cấp
độ khác. Đó là biên giới mềm. Vậy biên giới mềm là gì? Nó ra đời như thế nào? Và có đặc
điểm gì?
2. Biên giới mềm:
2.1 Khái niệm:
Hiện tại, có quan điểm cho rằng biên giới của các quốc gia không đơn thuần là biên giới
truyền thống hay biên giới cứng mà bao gồm biên giới về kinh tế, chính trị, văn hóa, an ninh
quốc phòng, giáo dục, thông tin…Và đây là khái niệm về biên giới mềm.
Biên giới mềm chính là giới hạn sinh tồn của mỗi quốc gia trong thời đại hiện nay. Cơ sở
vật chất của quốc gia, theo quan niệm về biên giới mềm có thể mở ra rất rộng một cách vô
hình, đã biến lãnh thổ nước khác thành “cơ sở vật chất” của nước mình, mở rộng không gian
sinh tồn mặc dù không gian chủ quyền về mặt pháp lý vẫn giữ nguyên như trước.
Vậy vì sao lại gọi nó là biên giới mềm:
3
- Biên giới mềm được xác định không phụ thuộc vào biên giới truyền thống, mà căn cứ

vào mức độ phổ biến của hàng hóa, văn hóa, chính trị. Đó là việc dùng “sức mạnh mềm”
để xâm nhập “biên giới mềm” gây ảnh hưởng của mình đến của các quốc gia khác.
- Là một đường biên giới vô hình, không bị giới hạn bởi không gian địa lý.
- Biên giới loại này có thể được mở rộng mà không nhất thiết phải dùng đến bạo lực
- Không chịu sự điều chỉnh của Luật Quốc tế
- Luôn gắn chặt với xu hướng toàn cầu hóa
Tóm lại, biên giới mềm là một khái niệm mới, ra đời trong thời gian gần đây mà nội dung
chủ yếu đề cập đến khả năng ảnh hưởng về kinh tế, văn hóa, chính trị và nhiều lĩnh vực
khác…
2.2 Lịch sử của khái niệm “Biên giới mềm”:
Đầu những năm 90 của thể kỷ 20, trong sách báo pháp lý thấy xuất hiện một khái niệm
mới: “biên giới mềm”. Đây là khái niệm do tác giả Thôi Hoặc Thần đưa ra vào năm 1991 tại
Trung quốc trong cuốn sách “Cuộc đấu tranh giành giật biên giới mềm (Nxb Giáo dục, Tứ
Xuyên, 1991, 225 trang). Và từ đó, trong xu thế toàn cầu hóa, luận thuyết, khái niệm “biên
giới mềm” được sử dụng nhiều hơn trên khắp toàn cầu. Đặc biệt là các cường quốc đã lợi
dụng nó để phục vụ cho chính sách thực dân và bành trướng trước mắt cũng như lâu dài của
họ.
2.3 Sự khác biệt giữa biên giới và biên giới mềm:
Biên giới Biên giới mềm.
Là giới hạn địa lý hữu hình giữa các quốc
gia với nhau.
Là một biên cương vô hình giữa các dân tộc,
quốc gia trong các lĩnh vực như chính trị,
văn hóa, kinh tế, xã hội, khoa học kỹ
thuật…
Biên giới xác định chủ quyền tuyệt đối và
hoàn toàn, đầy đủ của 1 quốc gia trên lãnh
thổ.
“Biên giới mềm” là sức ảnh hưởng của một
quốc gia đối với các quốc gia khác dựa vào

thế mạnh kinh tế, chính trị, xã hội, khoa học
kỹ thuật …
Biên giới là 1 giới hạn hay ranh giới xác
định không thay đổi, trừ trường hợp sử dụng
biện pháp chiến tranh để mở rộng biên giới.
Dựa vào dựa vào sự phát triển của khoa học
công nghệ như một vũ khí, để đạt mục đích
đó, người ta có thể tiến hành những cuộc
“chiến tranh không khói lửa”, trong đó có
tiến công, có phòng thủ trên các lĩnh vực
khoa học kĩ thuật, kinh tế chính trị, văn hóa,
4
ngoại giao, môi trường sinh thái, hàng
hóa…có những đòn tiến công mềm”, “xâm
nhập mềm” vào “biên giới mềm”.
Chiu sự điều chỉnh trực tiếp của Luật Quốc
tế
Không chịu sự điều chỉnh trực tiếp của Luật
Quốc tế
II. Nội hàm của biên giới mềm:
Từ sự tìm hiểu khái quát về khái niêm “Biên giới mềm”, chúng ta có thể thấy được biên
giới về kinh tế, chính trị, văn hóa… chính là nội hàm của nó. Để hiểu rõ như thế nào là biên
giới mềm thì chúng ta phải tìm hiểu nội hàm của nó gồm những gì và nội dung trong đó là gì.
Chính vì thế đi vào phân tích từng khía cạnh nội hàm của khái niệm Biên giới mềm là điều
không thể bỏ qua khi nghiên cứu biên giới mềm.
1. Biên giới về kinh tế:
Ngày nay thế giới đang chuyển động không ngừng, quan hệ quốc tế đã có sự thay đổi trật
tự, trật tự thế giới cũ đã sụp đổ và trật tự thế giới mới đang dần được hình thành cùng xu thế
toàn cầu hóa ào ạt như một cơn lốc tràn qua các châu lục len lỏi đến từng khu vực, bao trùm
mọi mặt, mọi lĩnh vực của xã hội vì thế các quốc gia đang ra sức tận dụng cơ hội đó để phát

triển, mở rộng tăng cường thế lực, tầm ảnh hưởng của mình trên “bản đồ thế giới”. Cùng với
sự thay đổi của thế giới đòi hỏi các quốc gia cũng phải có sự thay đổi về tầm nhìn từ tư duy
nhận thức đến hành động. Lịch sử nhân loại từ trước đến nay đã chứng minh rằng các quốc
gia sử dụng chính sách vũ lực, dùng sức mạnh quân sự, chiến tranh để giành giật quyền lực,
xâm chiếm các quốc gia khác, khẳng định vai trò thế lực của mình không phải là một chính
sách hiệu quả, không đưa đến được thắng lợi cần thiết và có ảnh hưởng xấu tới cục diện toàn
cầu. Do đó các quốc gia (nhất là các quốc gia lớn) đã nhận thức lại về con đường để đạt được
quyền lực, địa vị của mình trên thế giới, giờ đây các quốc gia đã có chiến lược chính sách
mềm dẻo và linh hoạt hơn để đạt được mục đích đó.
Con đường để thâu tóm quyền lực, sự thống trị từ đó nhằm đạt được mục tiêu cuối cùng
là chính trị của các quốc gia giờ đây không còn là con đường của chiến tranh vũ trang hay sự
5
hủy diệt nữa mà đó là con đường của “hòa bình”, là con đường của kinh tế, văn hóa xã hội,
công nghệ thông tin, khoa học kỹ thuật, và là con đường của ngoại giao.
Theo học thuyết Mac – Lenin muốn giành được quyền lực thống trị thì phải nắm giữ
được quyền chi phối về kinh tế và tư tưởng, cũng như quy luật cơ sở hạ tầng quyết định kiến
trúc thượng tầng. Lịch sử loài người hàng triệu năm đã chứng minh điều đó.
Dưới làn sóng toàn cầu hóa mãnh liệt đang diễn ra, biên giới “mềm” của nhiều quốc gia
gần như được bành trường một cách “hợp pháp” hàng ngày, hàng giờ. Với những người thủ
cựu, họ nhìn nhận toàn cầu hóa như một con “ngáo ộp” thực dân nhưng lại thiếu khách quan
trước lợi ích mà nó mang lại. Nhân loại đã đi qua 2 cuộc thế chiến khủng khiếp để chia chác
thị trường nên toàn cầu hóa chắc chắn là lựa chọn hòa bình, ít ra là ở bề mặt. Quan trọng là khi
ấy, hòa bình sẽ có tâm thế chủ động. Bất ổn hoặc chiến tranh không còn là lựa chọn cuối cùng.
Với biên giới “mềm” các đội quân “tiền tệ - tư bản” đóng đại bản doanh chủ yếu ở thủ
phủ và những trung tâm kinh tế của các quốc gia đang dần bị “xâm lăng”. PCI “made in
Japan” chưa xử lý xong, đã xuất hiện PCI “phẩy” đóng dấu xứ “kangoroo”. Tư duy “đánh giặc
trên rừng” không thể áp dụng máy móc vào thời đại này. Biên giới giữa các quốc gia không
chỉ là biên giới đất liền, biên giới biển, biên giới trên không mà còn là biên giới của hàng hóa.
Các cường quốc sử dụng lý thuyết này để bành trướng biên giới và tầm ảnh hưởng của mình
bằng cách mở rộng thị trường hàng hóa - dịch vụ mang đậm dấu ấn văn hóa nước mình ra

nước khác. Biên giới “mềm” mang hàm ý việc ngăn cách thị trường giữa các quốc gia sẽ
không còn, theo xu hướng hội nhập, tháo dỡ các rào cản kinh tế bằng chính sách tự do thương
mại, giảm thuế…khi gia nhập vào AFTA và WTO.
Mỗi quốc gia theo đuổi một chiến lược và chính sách khác nhau. Ví như Mỹ theo đuổi chiến
lược “cây gậy và củ cà rốt”, Thụy Sĩ theo đuổi chiến lược ôn hòa, và không thế không nhắc
tới Trung Quốc điển hình với chính sách lấy kinh tế làm sức mạnh chủ yếu. Để mường tượng
rõ hơn về khía cạnh này chúng ta có thể lấy Trung Quốc làm ví dụ:
+ Trung Quốc đang giành được phần lớn hơn của miếng bánh đang co hẹp lại của thị trường
thế giới. Thương mại, kinh tế thế giới đã giảm mạnh trong năm nay vì suy thoái, còn người
tiêu dùng thì đang đòi hỏi những thứ hàng hóa rẻ tiền hơn. Bắc Kinh, với quyết tâm giữ cho
cỗ máy xuất khẩu của mình tiếp tục đà đi lên, đang tìm cách để thỏa mãn yêu cầu đó.
6
+ Trong 7 tháng đầu năm 2008, chỉ có khoảng 15% hàng hóa nhập khẩu của Mỹ là từ Trung
Quốc. So với cùng kỳ năm 2009, tỷ lệ này đã tăng lên mức 19%. Trong khi đó, tỷ lệ hàng
nhập khẩu của Mỹ từ Canada lại giảm xuống xòn 14.5% từ mức gần 17% trong cùng giai
đoạn này.
+ Bên cạnh việc tăng thị phần tại thị trường châu Mỹ, Trung Quốc còn đang gia tăng giá trị
xuất khẩu tại một số ngành. Ví dụ, theo Trung tâm thông tin thương mại toàn cầu (Global
Trade Information Services) tính đến hết tháng 7/2009, đồ may mặc thêu đan của Mỹ nhập từ
Trung Quốc đã tăng 10%, trong khi mặt hàng nhập khẩu này từ Mexico, Honduras, Guatemala
và El Salvador giảm từ 19% - 24% ở mỗi nước. Điều tương tự cũng xảy ra trên khắp thế giới
từ Nhật Bản tới Italia.
+ Trong nửa đầu năm 2009, Trung Quốc xuất khẩu 521 tỷ USD hàng hóa bao gồm quần áo,
đồ chơi, đồ điện tử, ngũ cốc và những hàng hóa khác ra thế giới. Cũng theo Trung tâm thông
tin thương mại toàn cầu, mặc dù con số đó cũng cho thấy mức giảm 22% kể từ đầu năm 2008,
nhưng so với những nhà xuất khẩu lớn khác thì Trung Quốc vẫn tỏ ra có lợi thế hơn. Xuất
khẩu Đức giảm 34% trong cùng giai đoạn, còn của Nhật giảm 37%, Mỹ giảm 24%. Trong nửa
đầu năm 2010, xuất khẩu của Trung Quốc tăng 35,2% lên 705,09 tỷ USD hàng hóa (Tân Hoa
Xã dẫn thông báo của GAC cho hay) .
+ Thị phần của Trung Quốc có được hầu hết từ sự suy giảm của các nước như Nhật Bản,

Italia, Mexico, và Trung Mỹ trong các ngành mà Trung Quốc từ lâu vẫn nỗ lực chiếm ưu thế.
Ở châu Âu, hàng dệt may và thêu thùa của Trung Quốc cũng vươn lên tại các nước lớn. Cách
đây không lâu, Romania là nước xuất khẩu giầy chính sang Italia, còn bây giờ, vị trí đó được
trao cho Trung Quốc.
+ Nhật Bản từng phụ thuộc vào việc xuất khẩu hàng điện tử sang Mỹ, nhưng, trong thập kỷ
qua, cứ mỗi năm nước này lại mất 1 phần thị trường vào tay Trung Quốc. Năm 1999, hàng
điện tử xuất khẩu của Nhật Bản sang Mỹ chiếm tới 18% thị trường, thì nay giảm xuống chỉ
còn 7%.
+ Việc mở rộng biên giới hàng hóa là một yếu tố tất yếu để phát triển đất nước trong thời kỳ
hội nhập. Bởi khi một quốc gia mà có hàng hóa được nhiều đối tác thì cơ hội phát triển càng
cao. Điều này cũng giúp nâng cao vị thế của quốc gia đó trên trường quốc tế. Hơn nữa, một
điều tất yếu là một quốc gia muốn mở rộng tầm ảnh hưởng về hàng hóa của mình thì phải tiếp
7
nhận hàng hóa của các quốc gia khác, biên giới hàng hóa càng mở rộng thì sự du nhập hàng
hóa càng lớn. Vô hình chung biên giới của các quốc gia được làm “mềm” ra, linh động hơn
hay có thế gọi là biên giới “mềm” trong hàng hóa.
+ Một yếu tố nữa trong việc giao lưu hàng hóa là xu thế mở rộng mỗi quan hệ giữa các quốc
gia, thông qua các chuyến thăm hay các cuộc hội đàm, có những hiệp định song phương, đa
phương hợp tác về kinh tế được kí kết tạo thêm sự liên kết trong lưu hàng hóa giữa các quốc
gia với nhau. Các quốc gia hiện nay cũng rất linh động trong việc đề xuất thành lập cũng như
gia nhập các tổ chức quốc tế. Điều này không chỉ tạo thêm những cơ hội cho giao lưu hàng
hóa, mà còn thu hẹp khoảng cách giữa các quốc gia. Chúng ta thấy một biểu hiện rất rõ nét về
sự mở rộng biên giới về hàng hóa của các nước thành viên cộng đồng chung EU. Trong tổ
chức này có nhiều ưu đãi cho thành viên của mình cũng như công dân của những nước thành
viên. Điều này làm cho khối liên minh châu Âu trở nên mạnh mẽ và phát triển nhanh hơn về
kinh tế.
+ Thông qua việc ký kết các hiệp định thương mại tự do các quốc gia đã tận dụng cơ hội này
để ồ ạt xuất khẩu hàng hóa của mình sang các quốc gia khác để giành thị trường. Kèm theo
hàng hóa là sự quảng bá thương hiệu và văn hóa quốc gia (sẽ đề cập ở phần sau), mà trong
cuộc đua này thì các quốc gia lớn có lợi thế nhiều hơn. Vì thế không phải không có cơ sở khi

Trung Quốc tuyên bố rằng hàng hóa Trung Quốc ở đâu thì con người và đất nước Trung Quốc
xuất hiện ở đó.
2. Biên giới về chính trị:
Ngoài chính sách kinh tế, một trong những vũ khí sắc bén nhất mà các quốc gia sử dụng
chính là chính sách ngoại giao. Trong từng thời đại khác nhau, mỗi quốc gia đều theo đuổi
chính sách phù hợp với đặc điểm và thế mạnh của mình. Ngày nay với chính sách ngoại giao
mềm dẻo, linh họat và luôn tạo mối quan hệ ôn hòa trong mọi biến cố được xem như là một
chính sách hiệu quả mang lại tầm ảnh hưởng nhất cho các quốc gia. Sự thành công của Trung
Quốc làm đại diện cho chính sách ngoại giao mềm dẻo. Ngược lại là chính sách ngoại giao
cứng rắn và đầy hiếu chiến của Mỹ. Nói tới Mỹ người ta nghĩ ngay đến hình ảnh một khẩu
súng lục và những cuộc chiến, điều đó làm cho hình ảnh của Mỹ ngày càng xấu đi. Cho dù vũ
khí và sức mạnh quân sự của Mỹ ngày càng được củng cố thì ngay cả một quốc gia nhỏ như
8
Iraq cũng không dễ bị khuất phục, sự sa lầy của Mỹ trong 2 cuộc chiến tại Afganistan không
những không mang lại thành công cho Mỹ mà làm cho tình hình ngày càng xấu đi. Kể cả
những quốc gia Mỹ La tinh vốn trước đây được xem là sân sau của Mỹ nay đã dám đối kháng
với Mỹ, một số quốc gia đã bùng phát làn sóng phản đối Mỹ.
Trái lại với sự thất bại của Mỹ ta có thể kể đến sự thành công của Trung Quốc với chính
sách ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt ngày càng nâng cao vị thế và tầm ảnh hưởng của mình
trong khu vực và thế giới. Một khía cạnh đơn giản ta có thể nhận thấy là việc chủ tịch Hồ Cẩm
Đào công du đến các nước trên thế giới. Đây là một bộ phận quan trọng trong tổng thể chính
sách ngoại giao của Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã phá kỷ lục về số lần
đi thăm nước ngoài của các nguyên thủ quốc gia trong lịch sử Trung Quốc, có thể nói hiện nay
Hồ Cẩm Đào đã trở thành nhân vật thu hút sự quan tâm nhiều nhất trên thế giới. Nếu trước
đây chính sách ngoại giao của Trung Quốc luôn trong trạng thái bị động thì hiện nay chính
sách đã chuyển sang thế chủ động tấn công. Báo chí phương Tây cũng đã thừa nhận trong các
vấn đề quan trọng đang tồn tại trên thế giới hiện nay nếu không có sự tham gia của Trung
Quốc sẽ rất khó được giải quyết. Với chính sách ngoại giao thân thiện đó đã giúp Trung Quốc
thân thiện hơn với các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước kém phát triển và đang phát
triển.

Tuy nhiên kèm theo đó là sự viện trợ về kinh tế. Ngày 20/10/2009 Trung Quốc tuyên bố
xóa 150 khoản nợ cho 32 nước Châu Phi, tiếp đó Trung Quốc sẽ cho châu Phi vay 10 tỷ USD.
Việc làm này của Trung Quốc đã tạo nên sự lệ thuộc về mặt chính trị mà chúng ta được biết
dưới thuật ngữ “quyền lực mềm”. Trung Quốc cũng từng nâng đỡ rất nhiều chính quyền bị thế
giới cô lập, chống lại phương Tây như Miến Điện hay Bắc Triều Tiên. Vì lẽ đó, khi những
nước này gặp khó khăn ở trong nước cũng như những vấn đề quốc tế, họ luôn muốn nhờ cậy
Trung Quốc. Lẽ tất nhiên, khi đó Trung Quốc biết họ cần tới mình và Trung Quốc sẽ có được
“sự đền đáp” nhất định.
Xu hướng hội nhập đã tạo nên sự thành lập của rất nhiều tổ chức quốc tế và lôi kéo rất
nhiều nước tham gia. Từ đó tạo nên môi trường pháp lý khá tương đồng giữa các thành viên
thông qua các điều ước quốc tế mà những nước này kí kết. Các diễn đàn hợp tác, các hội nghị
phát triển cũng tạo ra sự giao thoa mạnh mẽ giữa các quốc gia trong khu vực kinh tế và xu
hướng tất yếu là sẽ có sự chi phối lớn từ các nước có nền kinh tế mạnh hơn trong khối, do đó
9
tiếng nói của những nước này cũng có những ảnh hưởng nhất định khi họ là thành viên trong
các tổ chức quốc tế như: WTO, APEC, ASEAN, EU… Trên thế giới hiện nay còn có xu
hướng nước nhỏ kết thân với những nước lớn để tạo cho mình chỗ dựa về cả kinh tế lẫn chính
trị, sự ảnh hưởng về chế độ chính trị cũng tạo nên xu hương đó. Sự tăng cường quyền lực,
quốc phòng, mở rộng tầm ảnh hưởng bành trướng sức mạnh quân sự, vị thế của dân tộc cũng
là 1 phần thúc đấy mạnh mẽ quá trình mở rộng biên giới “mềm” trên nhiều lĩnh vực.
3. Biên giới về văn hóa:
Văn hóa chính là một trong những lĩnh vực chủ yếu chịu sự tác động của biên giới mềm,
nhiều quốc gia muốn dùng biên giới mềm như một biện pháp đưa nền văn hóa của mình đi
khắp nơi, xâm nhập vào nhiều quốc gia khác, nhiều khu vực khác trên thế giới.
Trong thời đại của công nghệ thông tin và truyền thông. Trong thời đại toàn cầu hoá và
khi thế giới ngày càng trở nên “phẳng” hơn thì việc đề cao bản sắc văn hoá, giữ gìn văn hoá
lại càng nên coi trọng. Văn hoá cũng là một biên giới. Để mất cái biên giới này là nguy hại
cho đất nước.
Đồng thời, nhận thức vai trò của văn hoá gắn liền với toàn cầu hoá. Dường như có hai
tuyến đối lập song song cùng tồn tại trong toàn cầu hoá. Người ta vừa nói về cả thế giới là một

ngôi làng, một không gian thống nhất, nói về “biên giới mềm” đồng thời xuất hiện xu hướng
khẳng định lại và khẳng định mạnh của các quốc gia mới độc lập về bản sắc dân tộc. Bản sắc
dân tộc đó với cái lõi là văn hoá.
Bản sắc văn hoá, gốc rễ văn hoá là một nhân tố mạnh của các xã hội trong thế kỷ XXI,
và trong giao lưu quốc gia, dân tộc, văn hoá sẽ là một nhân tố quan trọng.
Trong trường hợp nước Mỹ, một số nhà nghiên cứu, tư tưởng cho rằng, thế tương quan
về kinh tế của nước này so với nhiều nước khác tương đối yếu đi, còn Joseph Nye cho rằng,
nước Mỹ vẫn đi đầu thế giới về "sức mạnh mềm". Sức hút, hấp dẫn của lối sống, văn hoá Mỹ
đến cái gọi là “giấc mơ Mỹ” chính là sức mạnh, quyền lực mềm của nước Mỹ. Điều đó khẳng
định nhân tố văn hoá trong quan hệ giữa các quốc gia, dân tộc rất quan trọng.
Một số ví dụ khác về sự tác động của biên giới mền đến nền văn hóa các nước: hoạt
hình Nhật Bản, phim truyền hình Hàn Quốc, võ thuật Trung Hoa... cũng có ảnh hưởng mạnh
mẽ đến nền văn hóa đại chúng của cường quốc như Mỹ, đây đó trong văn hóa Mỹ ta thấy xuất
10
hiện những tác phẩm điện ảnh, văn chương nói về những câu chuyện mang dáng dấp một con
rồng Châu Á, những kỹ thuật của nền văn hóa Nhật Bản…
Như nhà báo Hữu Thọ đã nhận xét về vấn đề này: “Tôi đã từng đến những nước có
nền văn hóa rất lâu đời như Pháp. Dân Pháp rất sợ tinh hoa nền văn hóa Gô-loa là rượu
vang sẽ bị Coca-Cola làm mất đi. Tôi cũng đã đến một đất nước rất tự hào về nhảy múa như
Mexico, tiêu biểu cho văn hóa nhảy múa nổi tiếng của Tây Ban Nha nhưng đều được biểu
diễn trên vỉa hè để lấy tiền như hát rong. Còn những nhà hát lớn lại để biểu diễn pop, rock.
Tôi cũng có những người bạn rất thân với Việt Nam ở Mexico dẫn tôi đi uống nước và nói là
anh muốn ăn gì thì ăn, chúng tôi sẽ trả tiền, trừ uống Coca-Cola. Tôi hỏi tại sao, họ nói là để
giữ gìn nền văn hóa hoa quả của nước tôi. Một cốc nước hoa quả rẻ hơn một cốc Coca-Cola
nhưng cả một nền văn hóa hoa quả tươi mát của chúng tôi đang bị Coca-Cola giết chết.”
Có thể thấy sức ảnh hưởng của sức mạnh mềm – hay biên giới mềm đến nền văn hóa của
một nước là rất lớn, và sức mạnh mà nó mang lại cũng rất cao và đặc biệt quan trọng trong
thời đại hiên nay, khi biên giới mềm đã và đang là một vấn đề được các quốc gia trên thế giới
quan tâm. Với biên giới mềm, một quốc gia có thể tiếp cận, học hỏi nền văn hóa tiên tiến thế
giới, cũng có thể đẩy mạnh sức ảnh hưởng của nền văn nước mình đến các quốc gia khác. Mặt

khác nó lại hoàn toàn có khả năng bị ảnh hưởng từ nền văn hóa khác, làm mất đi giá trị truyền
thống, bản sắc của nền văn hóa dân tộc mình. Vấn đề “đồng hóa” được đặt ra, buộc các quốc
gia phải suy nghĩ và tìm cách khắc phục.
4. Các lĩnh vực khác:
Biên giới mềm còn có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác như an ninh quốc phòng, giáo
dục, thông tin…
4.1 Về an ninh quốc phòng:
Hiện nay vấn đề đặt ra cho an ninh quốc phòng của từng quốc gia không chỉ gói gọn
trong việc chống lại xâm lược quân sự mà chính vì biên giới mềm, các quốc gia có thể xâm
lược quốc gia khác bằng nhiều hình thức: kinh tế, văn hóa, thông tin… Trong đó, những vấn
đề cụ thể mà các quốc gia sẽ phải đối mặt đó là các hoạt động tình báo kinh tế, buôn bán
thông tin, làm băng hoại các giá trị văn hóa của đất nước, gây chia rẽ đại đoàn kết dân tộc...
Sự nghiệp an ninh quốc gia của mỗi nước ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào an ninh
khu vực, an ninh thế giới. Nhiều sự kiện nóng hổi đã chứng tỏ khoảng cách về địa lý và sự
11
ngăn cách về biên giới hành chính quốc gia không còn có ý nghĩa và tầm quan trọng như trước
kia. “Biên giới mềm”, “biên giới thông tin”, “không gian điện tử” và hàng loạt vấn đề mới về
an ninh quốc gia, hoặc liên quan đến công tác an ninh quốc gia xuất hiện như: an ninh kinh tế,
an ninh tài chính, an ninh văn hóa, an ninh thông tin, an ninh máy tính… làm cho khả năng
kiểm soát, ngăn chặn của các quốc gia rất khó có hiệu quả. Các cuộc xâm nhập, tiến công từ
bên ngoài bằng các thủ đoạn thông tin kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa và các “cuộc chiến”
trên mạng lnternet sẽ diễn ra ngày càng phức tạp. Mặt khác, các thế lực phản động có thể lợi
dụng “Biên giới mềm” thực hiện các cuộc bạo loạn lật đổ chính quyền bằng cách gây chia rẽ
giữa nhân dân với chính quyền một nước, khiến cho việc bảo đảm an ninh quốc gia ngày càng
trở nên phức tạp hơn. Nguy cơ độc lập chủ quyền quốc gia, lợi ích dân tộc bị vi phạm.
4.2 Về giáo dục:
Các quốc gia có thể để lại ấn tượng và ảnh hưởng mạnh mẽ đến nền giáo dục cũng như
cách thức giáo dục của các quốc gia khác thông qua biên giới mềm.
Đơn cử việc du học Mỹ, những du học sinh, cũng có thể nói là những người góp phần
xây dựng nền giáo dục của một quốc gia: Không khó để có thể nhận ra các yếu tố của Biên

giới mềm hay cụ thể là ảnh hưởng liên tục của một nền văn hóa lên suy nghĩ và hành động của
người dân đến từ quốc gia khác.
Rõ ràng là những người đã từng du học đều bị ảnh hưởng bởi chính quãng thời gian mà
họ lưu lại ở quốc gia đó. Họ học những gì mình được giảng dạy, và rất nhiều người có được
những tấm bằng cần thiết cho công việc ở quê nhà. Trong khi khoa học là phổ biến toàn cầu
thì các cách thức tiếp cận để có chương trình giảng dạy, các phương pháp luận, và các sách
báo xuất bản lại phản ánh từng quốc gia khác nhau. Các sinh viên quốc tế học tập tại các
trường Đại học của Mỹ học được cách thức tiếp cận của Mỹ đối với khoa học và học vấn nói
chung, sử dụng các phương pháp luận của Mỹ,. Toàn bộ các khía cạnh này của giáo dục đều
định hình lên tiền đồ của họ trong việc học và nghiên cứu suốt đời.
Sinh viên học được cách tìm hiểu những vấn đề khoa học, các phương pháp nghiên cứu,
các hình thức tương tác trong các trường đại học, và những thứ khác nhưng không phải là các
quy tắc tiêu chuẩn trong đời sống nghiên cứu và học tập. Trong khi đó, ngay cả những quy tắc
và giá trị phi học thuật cũng ảnh hưởng lên các sinh viên và học giả quốc tế. Những yếu tố đó
có thể là đồ ăn nhanh của Mỹ, và chắc chắn là một số yếu tố từ nền văn hóa đại chúng của
12
Mỹ, chấp nhận những khía cạnh trong lối sống của Mỹ, và thậm chí là kết hôn với người Mỹ.
Thực tế là những sinh viên du học tại Mỹ khi trở về quê nhà (có điều kiện phát triển về khoa
học kém hơn Mỹ) đều có xu hướng coi Mỹ là nguồn tham khảo chính, làm việc với các đồng
nghiệp Mỹ, sử dụng các thiết bị khoa học của Mỹ, áp dụng các phương pháp nghiên cứu của
Mỹ trong công việc, và khuyên các sinh viên của mình sang Mỹ học tập. Trong khi đó, các đại
học và các học giả của Mỹ lại sẵn sàng giúp duy trì các mối liên hệ này liên tục thông qua các
tổ chức học viên cũ, các mạng lưới khoa học không chính thức, các hội thảo quốc tế và rất
nhiều hình thức khác.
4.3 Về thông tin:
Ngày nay, thông tin được coi là một nhu cầu thiết yếu trong đời sống xã hội, là công cụ
để điều hành, quản lý, chỉ đạo của mỗi quốc gia, là phương tiện hữu hiệu để mở rộng giao lưu
hiểu biết giữa các quốc gia, dân tộc, là nguồn cung cấp tri thức mọi mặt cho công chúng và là
nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội. Sự chênh lệnh về trình độ phát triển thông tin giữa các
nước là một đặc điểm về quy mô và trình độ phát triển trong thời kỳ cách mạng khoa học và

công nghệ. Nước nào không vượt qua được những thách thức về thông tin, nước đó mất cơ
hội phát triển và có nguy cơ mất khả năng tự chủ. Thiếu thông tin, sẽ gặp khó khăn trong việc
đưa ra các quyết định hoặc các quyết định sẽ bị sai lệch, thiếu cơ sở khoa học, không thực tiễn
và trở nên kém hiệu quả.
Chính vì vậy, chiến lược phát triển thông tin là một bộ phận quan trọng trong chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Thành công hay thất bại của một quốc gia tuỳ
thuộc rất lớn vào khả năng làm chủ, chiếm được lợi thế thông tin. Để bảo vệ quyền lợi thiết
thực của mình trong các hoạt động chung trên thế giới, các quốc gia hay tổ chức quốc tế đang
nỗ lực tìm kiếm những thông tin có giá trị nhất phục vụ cho mục tiêu hoạt động của mình.
Trên thực tế, thông tin đã từng được coi là yếu tố quyết định sự thành bại của một tổ chức.
Nếu như trước đây, để nắm bắt một thông tin nào đó cần phải bỏ ra rất nhiều thời gian,
công sức để thu thập tìm tòi, thì nay, trong tiến trình toàn cầu hóa, thông tin trở nên thật dễ
dàng để tiếp cận.
Với biên giới mềm, thông tin trên toàn thế giới đã không còn một rào cản nào. Quá trình
gửi, nhận thông tin diễn ra nhanh chóng. Các quốc gia có thể tiếp cận một cách nhanh nhất với
tin tức của thế giới, của các quốc gia khác thông qua nhiều phương tiện hiện đại…
13
Chiến lược biên giới mềm đã được nhiều quốc gia sử dụng để nhanh chóng tiếp cận với
công nghệ mới, các kỹ năng, các phương tiện thông tin, kỹ thuật truyền thông hiện đại, những
kinh nghiệm tổ chức hoạt động, những cơ sở lý luận mới để từ đó hỗ trợ quá trình đổi mới và
phát triển của thông tin (thông tin bằng chữ viết, thông tin bằng tiếng nói, thông tin bằng hình
ảnh, thông tin trên mạng Internet (đa phương tiện). Một số loại hình thông tin mang tính
chuyên ngành như thông tin viễn thông, thông tin khoa học kỹ thuật v.v...) Tuy nhiên, cũng
với tác động của biên giới mềm, các nước tư bản có tiềm lực kinh tế, khoa học, công nghệ đã
và đang thực hiện chính sách bành trướng thông tin, độc quyền thông tin theo kiểu áp đặt, bắt
các nước nhỏ hoặc kinh tế yếu kém trở thành khách hàng tiêu thụ thông tin và lệ thuộc vào
nguồn tin của họ. Cuộc đấu tranh của các nước đang phát triển về một “trật tự thông tin quốc
tế mới” đã trở thành một bộ phận của cuộc đấu tranh giành độc lập về kinh tế, chính trị, tiến
bộ và công bằng xã hội.
III. Sự tác động và thực trạng Biên giới mềm tại Việt Nam:

Với phương châm sẵn sàng làm bạn với tất că các nước trên thế giới và hội nhập một cách
mạnh mẽ vào sân chơi thế giới về nhiều mặt, Việt Nam là một phần trong hiện tượng toàn cầu
hóa và cũng là đối tượng của chính sách xâm lăng biên giới mềm của các cường quốc có mưu
đồ bành trướng thế giới. Chính vì thế, trong xu thế hiện tại dù ít hay nhiều thì đất nước chúng
ta cũng không tránh khỏi sự tác động của biên giới mềm. Điều cần nhìn nhận và đánh giá hiện
tại, đó là tầm tác động của biên giới mềm tại Việt Nam trong các lĩnh vực là như thế nào?
Thực trạng của nó ra sao để có thể đưa ra những giải pháp bảo vệ vững chắc loại biên giới
mềm này. Đó là vấn đề thật sự rất cấp bách để đảm bảo cho sự tồn tại của một Việt Nam độc
lập, toàn vẹn, vững vàng về mọi mặt trên trường quốc tế. Trong phạm vi đề tài nhóm chúng
tôi chỉ xin đề cập đến thực trạng của 3 lĩnh vực chính và quan trọng hàng đầu đã và đang chịu
sự tác động của biên giới mềm tại Việt Nam trong vô vàn lĩnh vực chịu sự tác động trong đời
sống xã hội đó là: kinh tế, chính trị và văn hóa.
1. Lĩnh vực Kinh tế:
Biên giới mềm là một hiện tượng mỗi quốc gia sẽ bằng một cách nào đó gây ra một tầm
ảnh hưởng lớn đối với các nước khác trên thế giới, hay có thề hiểu quốc gia đó đang ngày
càng mở rộng và vượt ra ngoài biên giới hành chính của mình trong tất cả các lĩnh vực. Hiện
tượng này xảy ra như một hệ quả tất yếu khi xu hướng toàn cầu hóa đang ngày một len lỏi vào
đời sống của mỗi chúng ta, khi các rào cản về mặt kinh tế đã dần bị xóa bỏ, các chính sách tự
14