tài liệu chọn lọc ngữ văn trung học phổ thông gstt group 2015

Sharing the value


GSTT GROUP




TÀI LIỆU CHỌN LỌC NGỮ VĂN
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG





HÀ NỘI- 2015
Sharing the value


NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
Nghị luận xã hội (NLXH) thường bị các em học sinh bỏ qua khi bước vào quá
trình ôn tập thi môn văn đại học. Đây là một điều hoàn toàn sai lầm khi mà câu NLXH
chiếm 3/10 điểm của bài thi và các vấn đề đưa ra thường gần gũi với các em học sinh.
Nếu nắm chắc các phương pháp làm bài, thao tác đầy đủ các bước và rèn luyện kĩ năng
ngay từ bây giờ thì các em sẽ có thể yên tâm khi gặp bất kì dạng đề nào đưa ra.
I. ĐÁNH GIÁ XU HƯỚNG RA ĐỀ ĐẠI HỌC NHỮNG NĂM GẦN
ĐÂY:
Phần này được đánh giá qua việc theo dõi các đề thi đại học được ra ở hai khối C,
D đặc biệt là trong 5 năm trở lại đây:
Xu hướng ra đề của Bộ Giáo dục ngày càng tiệm cận với tình hình xã hội đương

thời, các vấn đề nêu ra thường nóng hổi, gây tranh luận hoặc mang tính định hướng tư
tưởng cho chính giới trẻ ngày nay.
Về tư tưởng đạo lí, các dạng đề mang tính lý thuyết suông như nghị luận về lòng
dũng cảm, lòng nhân ái,… không còn được chú trọng mà chủ yếu là những đức tính đó
thể hiện trong các vấn đề của cuộc sống (như trường hợp của Nguyễn Văn Nam trong đề
thi đại học khối D – 2013) và thí sinh sẽ bày tỏ ý kiến của mình về nó.
Ngoài ra, dạng đề có 2 vấn đề đi đôi / tương phản nhau cũng xuất hiện thường
xuyên hơn, cần lưu ý kĩ về phương pháp làm dạng đề này. Vấn đề đưa ra thường trái
ngược hoặc hai vế là hai mặt của vấn đề.
Đặc biệt: Cần chú ý thêm về những tư tưởng, hiện tượng,… gây ra trào lưu hay làn
sóng trong chính cộng đồng người trẻ mà đặc biệt là học sinh. Những tư tưởng này có thể
không đúng hoàn toàn nên khi bàn luận sẽ theo hướng ngoài chứng minh còn phải mở
rộng, đối chiếu nhiều mặt của vấn đề và rút ra bài học bản thân
II. GIỚI THIỆU DẠNG ĐỀ
1. Dạng đề NLXH về tư tưởng đạo lý
a. Dạng đề trực tiếp
Sharing the value

Ví dụ: Bàn về thành công,…
Lưu ý: Có trường hợp đề tổng hợp được ra dưới dạng trực tiếp
Ví dụ: Bàn về thành công và thất bại trong cuộc sống,…
b. Dạng đề gián tiếp
b.1. Có một câu nói/ tục ngữ/ danh ngôn/ ý kiến/…
Ví dụ: Suy nghĩ về ý kiến của diễn giả Trần Đăng Khoa: “Không phải ai cũng sẽ
trở thành một ngôi sao, nhưng bạn luôn có thể tỏa sáng theo cách của bạn”
b.2. Có một văn bản ngắn/ câu chuyện ngắn/ bài viết ngắn (có thể trích từ báo)
Ví dụ: Người châu Âu không dùng hai chữ “tự hào” cho những gì họ không bỏ
công sức hay mang tính đóng góp cho cộng đồng. Ví dụ sẽ không ai tự hào vì mình xinh
đẹp hay mình sinh ra trong một gia đình giàu có tiếng tăm. Ngược lại, nếu ai đó có xuất
thân tốt đẹp hơn tầng lớp trung bình, họ có mặc cảm mình được hưởng đặc quyền đặc lợi,

mình “chơi ăn gian” với những người có xuất phát điểm thấp hơn mình”
(Trích từ bài viết Tinh thần công dân châu Âu:Chỉ tự hào khi có đóng góp
đăng trên báo Tuổi Trẻ)
Suy nghĩ của anh/chị về đoạn trích trong bài báo trên.
2. Dạng bài NLXH về hiện tượng đời sống
Bàn về một hiện tượng
Ví dụ: Suy nghĩ về hiện tượng một số bạn trẻ cố tình gây scandal để được nổi tiếng
Bàn về hai hiện tượng (rất hiếm gặp)
Lưu ý: Hiện tượng đời sống xã hội thường đề cập tới nhiều vấn đề trong cuộc
sống hằng ngày và mang tính chất thời sự, thu hút sự quan tâm của nhiều người như: gian
lận trong thi cử, vấn đề tai nạn giao thông, bạo lực học đường, quan điểm về sống thử,
văn hóa thần tượng,… Có thể nói, đây là dạng chung mà nhiều năm gần đây Bộ Giáo dục
đã hướng đến để học sinh tiếp cận.
3. Dạng đề tổng hợp (Đề có tính chất cặp đôi)
Ví dụ; Suy nghĩ của anh/chị về ý kiến sau: “Ngưỡng mộ thần tượng là một nét đẹp
văn hóa, nhưng mê muội thần tượng là một thảm họa” (Đề thi đại học khối D – 2012)
Sharing the value

II. KĨ NĂNG CHÍNH KHI LÀM BÀI
1. Yêu cầu chung (theo đáp án của Bộ Giáo dục)
Giải thích (0.5 điểm)
Bàn luận (2 điểm)
Bài học nhận thức, hành động (0.5 điểm)
2. Các bước làm bài:
2.1. Đọc đề:
- Đọc kĩ đề 3 lần (đọc kĩ không bỏ sót chữ nào)
- Gạch chân yêu cầu, phạm vi của đề và từ khóa về vấn đề được đưa ra
- Dùng dấu / để chia các vế của đề (nhất là với dạng đề tổng hợp, cặp đôi)
2.2. Lập dàn ý
- Xác định đề thi về tư tưởng đạo lí hay hiện tượng đời sống

- Viết tiêu đề các bước làm ra giấy nháp (vd Giải thích,…). Chú ý viết chừa
khoảng trắng để sau đó điền ý chính từng nội dung
- Huy động kiến thức, suy nghĩ những ý chính và dẫn chứng viết vào từng
phần. Chú ý chỉ viết ý chính và tên dẫn chứng, không viết chi tiết ra.
- Chú ý phần lập dàn ý chỉ làm cực kì ngắn gọn, không để mất thời gian. Đọc
đề và lập dàn ý chỉ nên giới hạn 15 phút khi luyện tập và 10 phút khi thi thật.
2.3. Viết bài:
- Dựa vào dàn ý đã sơ thảo viết thành bài văn. Với NLXH câu chữ không nên
rườm rà mà gãy gọn, thuyết phục.
- Khi đang viết bài mà có ý gì mới thì ghi ngay vài chữ vào dàn ý tại đúng vị
trí để nhớ
2.4. Kiểm tra:
- Đọc sơ lược lại một lần để kiểm tra lỗi chính tả, cách viết câu, dùng từ.
- Khi đi thi chính thức, phần này có thể làm sau khi đã hoàn thành cả bài nếu
thí sinh muốn đảm bảo thời gian làm câu thứ ba.
3. Dàn bài chung cho các dạng đề
Sharing the value

3.1. NLXH về tư tưởng đạo lý:
Mở bài:
- Dẫn dắt vấn đề (trực tiếp /gián tiếp)
- Giới thiệu vấn đề nghị luận. (Trích ý kiến, với dạng đề gián tiếp)
Thân bài:
a. Giải thích khái niệm
Lưu ý: Đối với dạng đề gián tiếp:
- Trường hợp 1: Đề có một câu nói/ ý kiến…
Giải thích từ ngữ / cả câu
Rút ra ý nghĩa, nội dung câu nói (ngắn gọn)
- Trường hợp 2: Đề có một văn bản ngắn ,…
Giải thích sơ lược những chi tiết chính trong văn bản

Rút ra ý nghĩa văn bản, vấn đề nghị luận
b. Bàn luận
Khẳng định vấn đề: Đúng / Sai?
Vì sao Đúng (vì sao Sai)?
Dùng lí lẽ và dẫn chứng để chứng minh
c. Mở rộng:
- Mở rộng vấn đề ở các khía cạnh
- Xem xét vấn đề theo hướng ngược lại để nhìn vấn đề toàn diện
d. Phê phán
Phê phán những gì đi ngược với tư tưởng đúng đắn (không thực hiện hoặc làm quá
mức)
e. Bài học nhận thức – Phương hướng hành động
Kết bài:
- Tóm lại vấn đề (Kết lại ý nghĩa ý kiến, văn bản,…)
- Liên hệ bản thân
3.2. NLXH về hiện tượng đời sống
Sharing the value

Mở bài:
-Dẫn dắt vấn đề
- Giới thiệu vấn đề
Thân bài:
a. Giới thiệu về hiện tượng đời sống
Biểu hiện của hiện tượng đó trong thực tế
b. Nguyên nhân:
Kết hợp lý lẽ, dẫn chứng
c. Kết quả (Hậu quả)
d. Hướng nuôi dưỡng (Giải pháp khắc phục)
e. Phê phán
f. Bài học nhận thức – phương hướng hành động.

Kết bài:
- Nhắc lại hiện tượng và tóm lại về ý nghĩa
- Liên hệ bản thân
3.3. Dạng đề tổng hợp (Đề có tính chất cặp đôi)
Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề
- Giới thiệu cả hai vấn đề (Nếu có hai câu nói phải trích dẫn nguyên văn cả
hai)
Thân bài
a. Giải thích hai vấn đề
- Giải thích vấn đề 1 (qui về dạng đề trực tiếp hay gián tiếp để giải thích)
- Giải thích vấn đề 2 (như trên)
- Sơ bộ rút ra mối quan hệ hai vấn đề:
Quan hệ đối lập
Quan hệ bổ sung
b. Bàn luận:
Sharing the value

Bàn luận về từng vấn đề
c. Mở rộng chung
- Soi chiếu vấn đề ở nhiều phương diện
- Phân tích hạn chế trong từng cách hiểu (nếu có)
d. Phê phán chung
e. Bài học nhận thức – Phương hướng hành động
Kết bài
- Khẳng định lại mối quan hệ của hai vấn đề
- Liên hệ bản thân.
III. NHỮNG LƯU Ý TRONG KHI LÀM BÀI
1. Cách rèn luyện kĩ năng làm bài NLXH:
Dưới đây là một cách rèn luyện tư duy đối với mảng NLXH tương đối hiệu quả,

các em học sinh có thể tham khảo và áp dụng:
- Dành 10 - 15 phút điểm báo mỗi ngày (báo mạng hoặc báo điện tử). Khi
điểm báo nên quan tâm những vấn đề “nóng”, gây nhiều tranh luận, những sự kiện lớn và
những trào lưu, hiện tượng của giới trẻ.
- Mỗi tuần sắp xếp thời gian làm dàn ý cho hai đề NLXH về tư tưởng đạo lí
và hai đề về hiện tượng đời sống. Tốt hơn có thể làm 1 đề tổng hợp về hai vấn đề. Mỗi lần
làm dàn ý chỉ cần viết ra các bước chính để nhớ nằm lòng các nước, ghi ý chính cần có
trong mỗi bước (chỉ gạch đầu dòng ngắn gọn), huy động kiến thức và chọn dẫn chứng
(chỉ nêu dẫn chứng để nhớ). Nếu có thời gian, các em có thể viết ra cụ thể một ý có kèm
dẫn chứng và phân tích để quen tay. Việc luyện tập này phụ thuộc vào cách sắp xếp thời
gian của các em.
- Tập ghi chép và ghi nhớ dẫn chứng:
Khi đọc được một mẩu tin về một người, một hiện tượng có thể làm dẫn chứng,
các em nên ghi lại vào sổ tay những điểm chính và chú thích những đề mà dẫn chứng ấy
có thể phục vụ (một dẫn chứng đôi khi có thể được khai thác với nhiều góc độ khác nhau)
Sharing the value

Ví dụ: Học sinh Nguyễn Văn Nam (học sinh lớp 12T7, trường THPT Đô Lương 1)
khi đang đi bên bờ sông Lam, nghe tiếng kêu cứu có người đuối nước dưới sông, em liền
chạy đến. Em đã dũng cảm nhảy xuống và cứu được 4 em học sinh. Không may, khi đẩy
được em thứ năm vào bờ thì Nam đã kiệt sức và bị dòng nước cuốn trôi.  Lòng dũng
cảm, đức hi sinh, giá trị sống nhân văn.
2. Về lập luận, lí lẽ
- Ngắn gọn, rõ ràng, có sức thuyết phục
- Phần chứng minh khoảng 3 lí lẽ là ổn, cần kết hợp thêm dẫn chứng và phân
tích để bảo vệ lí lẽ.
- Tránh dùng quá nhiều lí lẽ gây rối bài hoặc lí lẽ sơ sài
- Lí lẽ nên bao quát về đối tượng: từ cá nhân đến tập thể, xã hội.
3. Về dẫn chứng
- Hạn chế dùng dẫn chứng văn học (tối đa là 1 dẫn chứng văn học)

- Ưu tiên dẫn chứng thực tế (khoảng 2-3 dẫn chứng là đủ)
- Nêu dẫn chứng cần chính xác, ngắn gọn; tránh dài dòng, kể chuyện
- Cần kết hợp phân tích dẫn chứng để làm rõ lí lẽ cần chứng minh.
4. Những lỗi hay gặp khi làm bài
- Xác định sai vấn đề nghị luận / dạng đề nghị luận
- Thao tác làm bài thiếu hoặc không rõ các bước
- Không cân đối độ dài các phần
- Lí lẽ sơ sài, không có sức thuyết phục
- Viết câu rườm rà, quá giàu cảm xúc làm mất sự rõ ràng, thuyết phục
- Dẫn chứng quá ít, chung chung hoặc sa vào kể lể; thiếu dẫn chứng thực tế
- Chỉ đưa ra dẫn chứng chứ không phân tích dẫn chứng
- Liên hệ bản thân quá máy móc, khuôn mẫu, chưa đưa ra được hướng hành
động cụ thể cho bản thân.
IV. TỔNG HỢP VỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI:
Sharing the value

Để giúp các em có cái nhìn tổng quan về hai phần quan trọng là giải thích – biểu
hiện và dẫn chứng, tôi xin nêu dưới đây phần tổng hợp về một số chủ đề lớn thường gặp
trong các đề thi NLXH. Các em có thể tham khảo và nhớ một số dẫn chứng cho mỗi chủ
đề để có nguồn tư liệu khi viết bài.
Ngoài ra, đây cũng là một cách tổng hợp mà các em có thể áp dụng khi tổng hợp
một chủ đề mới hoặc các em thấy khó để có thể làm tốt khi gặp trong đề thi.
Tê
n
Khái niệm– Biểu hiện Dẫn chứng
1.G
iữ chữ tín
-Khái niệm: là coi trọng
niềm tin của mọi người đối với
mình.

-Biểu hiện: quan trọng nhất
là phải biết giữ lời hứa, có ý thức
trách nhiệm và quyết tâm thực
hiện lời hứa của mình.

-Hồi ở chiến khu Việt Bắc, Bác Hồ
có hứa mua cho một em bé một chiếc
vòng bạc. Hơn hai năm sau, Bác trở về đã
trao tận tay em chiếc vòng như đã hứa.
Bác bảo đấy là chữ “tín”.
-Nhạc Chính Tử - người nước Lỗ -
xưa kia đã trái lạnh vua nhất quyết không
chịu mang cái đỉnh giả sang cống nước
Tề. Ông còn khẳng khái nói với vua nước
Lỗ rằng: “Nhà vua quí cái đỉnh ấy thế nào
thì tôi quí cái đức “tin” của tôi như thế.
-“Nói chín thì phải làm mười/Nói
mười làm chín kẻ cười người chê”

2.H
iếu thảo
-Khái niệm: con cháu một
lòng kính yêu (ông bà) cha mẹ 
luôn làm cho (ông bà) cha mẹ vui
lòng.
-Biểu hiện: nghe theo

- Bé Mai Xuân Trường 5 tuổi ở
Tây Ninh tháo vát việc nhà, chăm sóc mẹ
bị ung thư giai đoạn cuối chu đáo khiến

mọi người cảm động và ngợi ca.
Sharing the value

những lời dạy bảo đúng đắn của
cha mẹ; phụ giúp cha mẹ những
nặng nhọc trong cuộc sống; chăm
sóc phụng dưỡng cha mẹ khi già
yếu.
-
Diệp Hữu Lộc (22 tuổi) đã dũng
cảm hiến gan cứu để cứu người mẹ bị ung
thư giai đoạn cuối. Rạng rỡ sau ca phẫu
thuật khi biết mẹ đã qua cơn nguy kịch,
Lộc chia sẻ: “Thương mẹ là sẽ vượt qua
hết”.
3.L
òng biết
ơn

-Khái niệm: Luôn ghi nhớ
công ơn của người khác giành cho
mình.
-Biểu hiện: khắc ghi những
tình cảm tốt đẹp và sự giúp đỡ của
người khác dành cho mình; cố
gắng bằng mọi cách đền đáp công
ơn ấy.
- Lê Lợi luôn biết ơn Lê Lai khi đã
“liều mình cứu chúa”
- Bác Hồ: “Các vua Hùng đã có

công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng
nhau giữ lấy nước”

4.T
ính trung
thực
Khái niệm: là tôn trọng sự
thật, tôn trọng chân lí, lẽ phải.
Biểu hiện: sống ngay thẳng,
thật thà, dám dũng cảm nhận
khuyết điểm, không tránh né cái
xấu, cái ác, không nói dối
Học sinh trung thực sẽ
không quay cóp bài kiểm tra, nói
dối thầy cô giáo, bao che cho lỗi
lầm của bạn.

- Chu Văn An là nhà Nho mẫu
mực cuối đời Trần, nổi tiếng cương trực,
không cầu danh lợi. Ra làm quan vào đời
Trần Dụ Tông, trước cảnh triều đình lũng
đoạn, “nịnh thần làm mưa làm gió”, ông
dâng sớ xin chém bảy nịnh thần ( Thất
trảm sớ) nhưng không được chấp thuận.
Ông treo ấn từ quan về quê dạy học, viết
sách. Ông không vì trò làm quan to mà
dựa dẫm, luôn thẳng thắn phê bình những
trò thiếu lễ độ.
- “Cây ngay không sợ chết đứng”,
“ăn mặn nói ngay hơn ăn chay nói dối”,

Sharing the value

“thuốc đắng giã tật, sự thật mất lòng”

5.L
òng
khoan
dung
Khái niệm: là rộng lòng tha
thứ cho người khác khi họ mắc lỗi
lầm.
Biểu hiện: Khi người khác
mắc lỗi lầm thì chỉ cho họ thấy và
tha thứ cho họ; công bằng, vô tư,
không định kiến, hẹp hòi với
người khác; tôn trọng và thông
cảm với mọi người, không so đo
những điều nhỏ nhặt.
-Trong cuộc chiến chống quân
Minh, khi Vương Thông ra hàng, Lê Lợi
đã cho thuyền, cấp ngựa cho tàn quân của
giặc về nước.
-Phi công Mỹ leo thang bắn phá
miền Bắc bị quân ta bắt làm tù binh
nhưng được đối xử khoan hồng, sẵn sàng
trao trả khi đất nước thắng lợi.
-Nhà nước ta có chính sách khoan
hồng với những tù nhân cải tạo tốt, tạo
điều kiện cho họ hòa nhập với cộng đồng.
-“Đánh kẻ chạy đi không ai đánh

người chạy lại”.
6.L
ý tưởng
sống





Lẽ
sống đẹp


Khái niệm: là mục đích,
ước mơ, cái đích để vươn đến
trong cuộc đời mỗi con người.
Biểu hiện: biết ước mơ, đặt
mục tiêu cho bản thân, nỗ lực vượt
qua gian khổ để thực hiện ước mơ
đấy.




Khái niệm: là lối sống có
-Vì lí tưởng giải phóng dân tộc,
anh thanh niên Nguyễn Tất Thành đã ra
đi tìm đường cứu nước, trở thành vị lãnh
tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Đó là tấm
gương sáng về lẽ sống đẹp: cả cuộc đời hi

sinh vì dân vì nước.
-Anh Nguyễn Văn Thạc, chị Đặng
Thùy Trâm tuy sớm dừng bước trước
cuộc đời nhưng để lại tấm gương đẹp về
lí tưởng cao cả và nghị lực phi thường 
chính những giá trị tinh hoa đó sẽ sống
tiếp cuộc đời của họ và ghi dấu một lẽ
Sharing the value







ích, đóng góp sức lực, tài năng, trí
tuệ cho Tổ quốc.
Biểu hiện: có lòng yêu quê
hương đất nước tha thiết, sống có
lí tưởng: làm quê hương đất nước
giàu đẹp, vượt qua khó khăn để
hoàn thành tốt nhiệm vụ Tổ quốc
đã giao phó.


sống có ích cho nhân loại

- Chị Võ Thị Sáu, anh Nguyễn
Văn Trỗi ra pháp trường vẫn mỉm cười
trước mũi súng kẻ thù  biểu hiện cao độ

của lý tưởng sống cao đẹp
-Anh Nguyễn Sơn Hà bị chất độc
màu da cam, mù từ khi mười mấy tuổi
nhưng không chịu chấp nhận sống trong
bóng tối mà đã học vi tính và sau này mở
trung tâm tin học giúp nhiều người
khuyết tật khác có nguồn thu nhập chính
đáng và sống có ích.
-Chị Lê Thanh Thúy bị bệnh hiểm
nghèo nhưng không vì thế mà bỏ cuộc.
Trong suốt những tháng ngày cuối của
cuộc đời, chị đã đi làm từ thiện và lập nên
quĩ “Ước mơ của Thúy” để nối dài ước
mơ và cuộc sống cho các bệnh nhân bị
ung thư.
-Điđơrô: “Nếu không có mục đích,
anh không làm được điều gì cả. Anh cũng
không làm được một cái gì vĩ đại nếu mục
đích tầm thường”
Ý Chí: thầy Nguyễn Ngọc Kí; anh
Phạm Thanh Sơn …

Sharing the value

7.
Ý chí –
nghị lực
Khái niệm:
- Ý chí: Là khả năng tự xác
định mục đích cho hành động và

hướng hoạt động của mình, khắc
phục mọi khó khăn nhằm đạt mục
đích đó

- Nghị lực: Là sức mạnh tinh thần
tạo cho con người sự kiên quyết
trong hành động, không lùi bước
trước những khó khăn.
Biểu hiện: không khuất
phục những khó khăn, luôn lạc
quan và có niềm tin vào cuộc
sống, luôn phấn đấu để đứng lên
sau mọi vấp ngã,…
Với người học sinh, ý chí –
nghị lực biểu hiện ở chỗ: không bỏ
cuộc khi gặp bài tập khó, vượt qua
khó khăn (về vấn đề bản thân, gia
đình, )để học tốt
-Sinh ra trong một gia đình nghèo
ở thành phố Odense, khi đi học lại luôn bị
bạn bè chê cười vì ngoại hình xấu xí,
Andecxen vẫn vượt qua tất cả với ước mơ
trở thành nghệ sĩ. Cuối cùng nghị lực và
tình yêu nghệ thuật đã giúp ông thành
công. Những câu chuyện của ông mãi mãi
tồn tại trong tâm trí độc giả, mang lại cho
trẻ thơ niềm hạnh phúc và thắp lên trong
chúng những ước mơ đẹp.
Nick Vujicic – chàng trai không
may mắn bị khuyết cả tứ chi nhưng luôn

có ý chí phấn đấu vượt lên nghịch cảnh.
Giờ đây, anh đã trở thành một diễn giả có
mặt ở nhiều quốc gia để diễn thuyết về
nghị lực sống, điều mà bản thân anh xem
là chiếc chìa khóa để vượt qua những bất
hạnh của bản thân mình

8.N
hường
nhịn




Khái niệm: Không tranh
chấp, chịu nhịn, tự mình nhận
phần kém, phần ít để người khác
nhận phần hơn, phần nhiều
Biểu hiện: nhường chỗ cho
người già, trẻ em khi đi xe buýt,
nhường cho người vội vã hơn
-Dưới thời Trần, Trần Quốc Tuấn
tuy có hiềm khích gia đình sâu sắc nhưng
đã nhường nhịn Trần Quang Khải, làm
lành với Trần Quang Khải trước (dội
nước cho TQK tắm) để xóa bỏ hiềm
khích  2 tướng tài sát cánh bên nhau
chống giặc Nguyên Mông
Sharing the value

9.
Tranh
giành
được phục vụ trước, nhường nhịn
trong lời nói giao tiếp

Khái niệm: Dùng lời nói,
vũ lực, mưu mô ganh nhau để
chiếm lấy phần lợi thế hơn người
khác.
-Phật Thích Ca: “Hãy luôn nhẫn
nhịn với tất cả. Có được thế mới thành
công”

-Sự tranh giành thuộc địa của các
nước đế quốc đã gây ra đại chiến thế giới
I, II  tổn hại về người và của.
-Nước Việt Nam thời phong kiến:
Sự tranh giành quyền lực của các tập
đoàn Lê – Trịnh – Nguyễn đã làm đất
nước bị chia cắt, dân chúng lầm than.
- Mâu thuẫn trong việc tranh chấp
đất đai, Bùi Trần Định (thường trú ở Hà
Nội) đã ra tay sát hại dã man chính em
gái ruột của mình bằng 11 nhát dao.
10.
Tình yêu
quê

hương Tổ
quốc

Quê hương: là nơi chôn rau
cắt rốn của mỗi người, là nơi dòng
tộc, gia đình sinh sống
Tổ Quốc: là quê hương, là
nơi chôn rau cắt rốn của mỗi
người, là nơi dân tộc, gia đình sinh
sống.
-Trần Bình Trọng thời Trần đã
từng bị bọn giặc bắt và dụ dỗ về làm vua
đất Bắc nhưng ông đã thẳng thắn từ chối:
“Ta thà làm ma nước Nam còn hơn làm
vua nước Bắc”
-Trong chiến tranh Pháp – Phổ,
Pasteur đã gửi trả học vị tiến sĩ danh dự
của trường đại học Bons (Đức) và khẳng
định: “Khoa học tuy không có biên giới
quốc gia, nhưng nhà khoa học lại có Tổ
quốc của mình”.
11. Đổi mới phương pháp học
-A-dam Khoo, tác giả cuốn sách
Sharing the value

Học tập



tập:

Cũ: cách học thụ động, máy
móc xa rời thực tế, chủ yếu là đọc
chép nên hs không hiểu và ko thể
vận dụng
Mới: cách học chủ động
sáng tạo nhằm nắm bắt kiến thức,
tự nghiên cứu tìm hiểu nên hs nắm
kiến thức và biết vận dụng






Học đi đôi với hành
Học: hoạt động nắm bắt
kiến thức lý thuyết qua sách vở,
thầy cô
Hành: thực hành trong lao
động để ứng dụng lý thuyết vào
thực tế
 Học đi đôi với hành: vừa
học tập để hiểu biết lý thuyết vừa
áp dụng kiến thức vào thực tế cuộc
sống

“Tôi tài giỏi, bạn cũng thế” nhờ đổi mới
phương pháp học tập mà từ một học sinh
kém đã thành học sinh giỏi, là một trong
những sinh viên xuất sắc của Singapore,

trở thành triệu phú khi chỉ mới 26 tuổi.
- Bill Gates từ nhỏ ông đã say mê
toán học, từng đậu vào nghành luật của
trường đại học Harvard nhưng với niềm
say mê máy tính, ông đã nghỉ học và cùng
với một người bạn mở công ty Microsoft.
Vượt qua nhiều khó khăn ông đã trở
thành người giàu nhất hành tinh và hiện
nay ông giành 95% tài sản của mình để
làm từ thiện  Tấm gương Thành công
nhờ sự tự học và niềm đam mê công việc.

-Bạn Phạm Văn Nghĩa ở trường
THCS Bắc Sơn,Gò Vấp biết áp dụng kiến
thức đã học vào giúp mẹ lao động sản
xuất để mẹ đỡ vất vả, bạn lại nắm kiến
thức.
-Nhà nông học Lương Định Của:
từ những hiểu biết về sinh học ông đã
trực tiếp áp dụng ở ruộng đồng, lai tạo
được nhiều giống lúa phù hợp với điều
kiện tự nhiên Việt Nam, góp phần đưa
nền nông nghiệp nước nhà phát triển
Sharing the value

Tự học:
Con người tự giác, chủ
động vươn lên nắm bắt tri thức,
kinh nghiệm nhân loại.



-Giáo sư viện sĩ Trần Đại Nghĩa:
nắm chắc kiến thức để áp dụng vào thực
tế cuộc kchiến của dân tộc ta, chế ra
nhiều loại vũ khí phù hợp, góp phần vào
thắng lợi Cách mạng.

-Các ông trạng Mạc Đĩnh Chi,
Lương Thế Vinh,… tự học mà thành tài
-Bác Hồ nhờ tự học mà có vốn
kiến thức văn hóa sâu rộng, thành thạo
nhiều thứ tiếng, am hiểu văn hóa của các
dân tộc, được người dân Việt Nam và thế
giới kính nể.

12.
Trò chơi
điện tử
Khái niệm: Trò chơi điện tử
là tiện ích của công nghệ điện tử -
tin học nhằm phục vụ nhu cầu giải
trí của con người
Biểu hiện: Nghiện trò chơi
điện tử là hiện tượng những người

chơi điện tử nhiều giờ liên tục,
thậm chí quên ăn quên ngủ và có
những biểu hiện xa rời thế giới
hiện thực , chỉ biết đến thế giới ảo.
Đinh Thế Dân 13 tuổi

giết cụ già
81 tuổi để cướp 140 nghìn đồng chơi điện
tử.

13.
Ô nhiễm
môi
Khái niệm: Là tình trạng
môi trường bị ô nhiễm bởi các
chất hóa học, sinh học, bức xạ,
-Công ty Vedan trong quá trình
sản xuất đã thải ra một lượng nước nhiễm
hóa chất lớn chưa qua xử lí làm chết cả
Sharing the value

trường
tiếng ồn, gây ảnh hưởng đến sức
khỏe con người và các cơ thể sống
khác
Biểu hiện: ô nhiễm nước,
đất, không khí,…
dòng sông Thị Vải. Sản phẩm của công ty
này sau đó đã bị người tiêu dùng tẩy
chay.

- Công ty CP thuộc da Hào Dương
10 lần bị bắt vì xả nước thải chưa qua xử
lí ra môi trường trái pháp luật.
-Chiến dịch The Earth Hours( giờ
trái đất) do “Quỹ bảo tồn thiên nhiên
quốc tế” tổ chức đã nhận được sự hưởng
ứng của 62 quốc gia, hướng đến con số 1
tỷ người trên 1000 thành phố tham gia.
Tất cả đã tắt đèn vào ngày thứ bảy cuối
cùng của thánh ba lúc 20h30' để ủng hộ
các hoạt động nhằm giảm thiểu những
nguy cơ của sự biến đổi khí hậu toàn cầu
 mỗi chúng ta cần có những hành động
thiết thực vì môi trường.
14.
Dũng cảm

Khái niệm: Gan dạ,
không sợ gian khổ nguy hiểm,
dám vượt lên khó khăn để đạt đến
những mục đích tốt đẹp
Biểu hiện: dám hi sinh, dấn
thân chiến đấu bảo vệ đất nước
trong thời chiến, chấp nhận hiểm
nguy để cứu người trong những
trường hợp khẩn cấp, vượt lên mặc
cảm, lỗi lầm bản thân để sống tốt.
-Trong khi hàng triệu năm dài con
người sống trong phấp phỏng lo sợ bởi
sấm sét kinh hoàng, Franklin - nhà bác

học Mĩ - đã dũng cảm thực hiện thí
nghiệm làm cột thu lôi. Công việc đó có
thể gây ra cái chết cho ông bất cứ lúc nào.
Sau nhiều năm đương đầu với sấm sét,
cuối cùng vào năm 1752 Franklin đã
thành công.
-Là một trong số ít người Việt
Sharing the value

Nam nhiễm HIV/ AIDS dám công khai
thân phận, Phạm Thị Huệ quê ở Hải
Phòng đã được tạp chí Times bầu chọn là
anh hùng Châu Á. Biết mình và chồng bị
nhiễm bệnh nhưng chị đã chiến thằng bản
thân, đóng góp sức lực còn lại cho cuộc
đời. 2/ 2005, cô gái dũng cảm này đã vinh
dự trở thành viên Liên Hợp Quốc.
-Học sinh Nguyễn Văn Nam, học
sinh lớp 12 ở Nghệ An đã dũng cảm lao
mình xuống sông để cứu người khi thấy
có các em nhỏ bị nước cuốn. Tuy đã cứu
sống được các em nhỏ nhưng Nam không
may bị dòng nước cuốn đi vì đuối sức. Sự
hi sinh của cậu học trò này là một tấm
gương sáng rõ về lòng dũng cảm trong
giới trẻ ngày nay.
15.
Bạo lực
học
đường

Khái niệm: Dùng lời nói,
hành động làm tổn hại, xúc phạm
thân thể và danh dự của người
khác trong môi trường học đường.
Biểu hiện: học trò đánh
mắng thầy cô giáo, thầy cô giáo
dùng hình phạt dã man với những
học trò có lỗi,…
-Một sinh viên của Trường ĐH
Nông lâm TP.HCM (Q.Thủ Đức) do thi
trượt đã tạt 5 lít axit vào thầy Đặng Hữu
Dũng (51 tuổi) - giảng viên ngoại ngữ
chuyên ngành khi thầy Dũng đang dạy
môn tiếng Anh cho hàng trăm sinh viên
tại phòng học 302, làm thầy giáo này
bỏng nặng, rơi vào tình trạng nguy kịch.
-Phạm Như Hiếu (học sinh lớp
trường Trần Lãm) khi đánh nhau với bạn
Sharing the value

Đỗ Ngọc Hiếu cùng lớp đã làm em này tử
vong do ngã đập đầu xuống đất.
-Hai bảo mẫu ở nhà trẻ Phương
Anh (Thủ Đức) là Lê Thị Đông Phương
và Nguyễn Lê Thiên Lý đã hành hạ trẻ
bằng những hình phạt dã man, phi nhân
tính: tát vào mặt liên tục nhiều cái, bế
ngược dọa thả vào thùng phuy, … gây
bức xúc mạnh mẽ trong dư luận.
Lò

ng nhân
ái
Khái niệm: là tình yêu
thương giữa người và người
biểu hiện cao đẹp nhất của con
người, tính người
Biểu hiện: đùm bọc, san sẻ
với nhau những lúc hoạn nạn, sẵn
lòng giúp đỡ mọi người, có tình
thương trắc ẩn với con người,…
-Chử Nhất Hiệp – tuyên truyền
viên chính của Viện huyết học truyền
máu trung ương đã vận động đượ
c trên
150000 lượt người tham gia hiến máu
tình nguyện, đào tạo 25000 tuyên truyền
viên. Bản thân anh cũng đã trực tiếp hiến
21 lít máu và cống hiến hàng ngàn ngày
công tham gia vận động hiến máu nhân
đạo.

V. MỘT SỐ DÀN Ý THAM KHẢO
Đề 1: " Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống
lại tai ương của số phận” (Euripides). Anh (chị) nghĩ thế nào về câu nói trên?
HƯỚNG DẪN CHI TIẾT
a. Mở bài:
- Cuộc sống bôn ba vất vả để mưu sinh nhiều lúc làm con người ta cảm thấy
mệt mỏi và kiệt sức. Khi đó, điểm tựa và nguồn động lực lớn lao có thể đưa con người
vượt qua khó khăn đó chính là gia đình.
Sharing the value

- Bàn về ý nghĩa và vai trò to lớn của gia đình đối với mỗi cá nhân, Euripides
nói: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương
của số phận”.
b. Thân bài:
b.1. Giải thích:
“Gia đình”: là chỉ mối quan hệ hôn nhân và huyết thống, là nơi cha mẹ, con cái,
anh chị em hay cả ông bà, họ hàng cùng chung sống  tình cảm gắn bó bền chặt, không
thể chia cắt.
“Tai ương của số phận”: những khó khăn, trắc trở gặp phải khi bước trên đường
đời.
 Gia đình là sức mạnh giúp con người vượt lên khó khăn, đứng dậy sau mỗi lần
vấp ngã và vững vàng hơn trong cuộc sống. Câu nói đã khẳng định vai trò to lớn của gia
đình đối với mỗi con người.
b.2. Bàn luận:
- Mỗi con người đều sinh ra và lớn lên trong gia đình, do đó gia đình là cái
nơi nuôi dưỡng cho tài năng và nhân cách con người phát triển, đâm hoa kết trái. Chính
điều đó sẽ là hành trang cho mỗi chúng ta bước vào đời, giúp ta khẳng định năng lực và
phẩm giá của mình để thành công trong cuộc sống.
- Trong cuộc đời không thể tránh được va vấp, và khi đó gia đình sẽ là nơi
bảo bọc, chở che, động viên, vỗ về chúng ta đứng lên sau thất bại, là chỗ dựa vững chắc
và vô điều kiện những khi ta đã “lưng chùng gối mỏi” sau những lúc tất tả trên đường đời.
- Trên hết, tình cảm gia đình là tình cảm thiêng liêng và tự nhiên xuất phát từ
mối quan hệ gắn bó hàng ngày, luôn bền chặt và không thể thay thế. Mỗi thành viên trong
gia đình đều dành cho nhau những tình cảm tốt đẹp nhất, và sẵn sàng làm chỗ dựa cho
nhau trước những giông bão của số phận. Đó đã trở thành truyền thống tốt đẹp ngàn đời
của dân tộc Việt Nam ta.
Sharing the value

Dẫn chứng: Bé Mai Xuân Trường 5 tuổi ở Tây Ninh tháo vát việc nhà, chăm sóc

mẹ bị ung thư giai đoạn cuối chu đáo khiến mọi người cảm động và ngợi ca  thắp nên
ngọn lửa gia đình chói sáng và ấm áp giúp cả 2 mẹ con vượt qua thử thách của số phận.
b.3. Mở rộng:
- Yêu gia đình là hoàn toàn đúng đắn, nhưng điều đó không có nghĩa là bao
che hay tiếp tay cho người thân làm những việc đi ngược với chuẩn mực đạo đức và pháp
luật. Đôi khi vì lợi ích chung của tập thể, xã hội ta phải tạm quên đi tình riêng để sống
ngay thẳng và không có lỗi với lương tâm của mình, đồng thời cũng cần khuyên nhủ để
người thân nhận ra lỗi lầm và sống lương thiện, chân chính.
- Gia đình là cái nôi của mỗi con người và là tế bào của xã hội. Gia đình tốt
đẹp và yên ấm sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự đi lên của xã hội và đất nước.
b.4. Phê phán:
- Những người coi thường vai trò của gia đình, vô cảm với chính những con
người ruột thịt nhất với mình (cha mẹ đánh đập bạo hành con cái, con cái chửi mắng bất
hiếu với cha mẹ,…)  Họ không chỉ làm băng hoại truyền thống tốt đẹp ngàn đời của
dân tộc, bị xã hội lên án mà còn trở nên cô độc, ích kỉ, dễ vấp ngã và thất bại trên đường
đời.
Dẫn chứng: Bé Nguyễn Thị Như Ý 9 tháng tuổi đã bị người mẹ vô tâm của mình
đánh đập dã man phải nhập viện với nhiều thương tích không thể phục hồi.  những
hành động đi ngược với đạo đức đã làm hoen ố hình ảnh tình cảm thiêng liêng của gia
đình.
b.5. Bài học nhận thức – Phương hướng hành động:
- Gia đình là chỗ dựa vững chắc cho mỗi chúng ta tìm về sau những va vấp
trên đường đời.
- Gia đình hãy là nơi bình yên và ấm áp tình thương nhất cho mỗi thành viên
tìm về sau những mưu toan trong cuộc sống. Ngược lại, mỗi thành viên cũng cần vun đắp
tình yêu thương để hạnh phúc gia đình ngày một trọn vẹn hơn.
- Có thể nêu 1 số phương hướng cụ thể
Sharing the value

c. Kết bài:

- Câu nói của Euripides đã khái quát nên vai trò to lớn không thể thay thế của
gia đình đối với mỗi con người.
- Để xứng đáng với những tình cảm thiêng liêng ấy, ngay từ khi còn trên ghế
nhà trường, ta hãy hết sức yêu thương và quan tâm đến những thành viên trong gia đình
bằng tất cả sự chân thành, trân trọng và nâng niu nhất của mình.
- Liên hệ bản thân
Đề 2: Suy nghĩ của anh (chị) về câu danh ngôn: “Hãy cố gắng thắp lên một
ngọn nến còn hơn cứ ngồi nguyền rủa bóng tối”
HƯỚNG DẪN CHI TIẾT
a. Mở bài:
- Cuộc đời con người không chỉ toàn hoa hồng mà còn nhiều khó khăn và vấp
váp, điều quan trọng là cách mỗi chúng ta đối diện và vượt qua điều đó như thế nào.
- Bàn về điều này, kho tàng danh ngôn thế giới có câu: “Hãy cố gắng thắp lên
một ngọn nến còn hơn cứ ngồi nguyền rủa bóng tối”.
b. Thân bài:
b.1. Giải thích:
- “Bóng tối”: khó khăn, thất bại, nghịch cảnh. “ngọn nến”: là biểu tượng cho
ánh sáng, hi vọng.
- Trong bóng tối con người ta rất cần ánh sáng và dù chỉ là một ngọn nến thôi
cũng có thể soi đường cho ta thoát ra khỏi bóng tối.
- “Thắp nến”: lối sống tích cực, có niềm tin, nghị lực vượt qua nghịch cảnh,
không chấp nhận bóng tối, không đầu hàng cái xấu, cái ác.
- “Nguyền rủa bóng tối”: lối sống tiêu cực, vô nghĩa, nhàm chán, dễ bị nghịch
cảnh đánh gục.
Sharing the value

 Câu danh ngôn đã nêu lên bài học về thái độ sống, là lời khuyên mỗi chúng
ta phải sống tích cực, dám đương đầu và vượt qua khó khăn thử thách, không thụ động
than vãn, thở dài, đòi hỏi mà không tự chủ động cải thiện cuộc sống.
b.2. Bàn luận:

- Trong cuộc sống con người phải đối mặt với rất nhiều va vấp, nếu mỗi lần
như thế đều bị đánh gục hay đắm chìm trong khó khăn thì không thể trưởng thành và
thành công được. Cũng như khi bị lạc trong bóng tối, nếu ta buông xuôi thì không bao giờ
nhìn thấy được ánh sáng.
- Khi sống tích cực, ta sẽ sống yêu đời, nhiệt tình, hăng hái. Khi đối diện và
vượt qua khó khăn, ta sẽ dày dạn và bản lĩnh hơn, năng lực và phẩm chất cũng được trau
dồi, nâng cao để đứng vững và thành công trong cuộc sống  lối sống tích cực trở thành
thước đo phẩm chất và năng lực con người.
Dẫn chứng:
+ Anh Nguyễn Sơn Hà bị chất độc màu da cam, mù từ khi mười mấy tuổi nhưng
không chịu chấp nhận sống trong bóng tối mà đã học vi tính và sau này mở trung tâm tin
học giúp nhiều ng` khuyết tật khác có nguồn thu nhập chính đáng và sống có ích
+ Chị Lê Thanh Thúy bị bệnh hiểm nghèo nhưng không vì thế mà bỏ cuộc. Trong
suốt những tháng ngày cuối của cuộc đời, chị đã đi làm từ thiện và lập nên quĩ “Ước mơ
của Thúy” để nối dài ước mơ và cuộc sống cho các bệnh nhân bị ung thư.
Họ không chỉ tự thoát ra bóng tối của mình mà còn mang ánh sáng đến cho
những ngườ khác => lối sống tích cực đáng được trân trọng và ngợi ca.
- Sự vươn lên không ngừng của từng cá nhân sẽ là nền tảng và động lực cho
sự đi lên của cả tập thể. Nếu mỗi người đều không chấp nhận cái xấu, cái ác hay run sợ
trước khó khăn thì xã hội sẽ ngày càng phát triển, văn minh và tiến bộ.
b.3. Mở rộng:
- Sống có lí tưởng và vượt lên hoàn cảnh không đồng nghĩa với lối suy nghĩ
và hành động hão huyền. Sự huyễn hoặc về khả năng của bản thân sẽ làm cho con người
bị nhấn chìm sâu hơn vào trong thất bại.
Sharing the value

- Nhiều ngọn nến cháy góp lại sẽ làm bùng lên một ngọn lửa lớn để đẩy lùi
bóng tối. Nếu tất cả chúng ta đều giữ cho mình niềm tin vào cuộc sống, thái độ sống tích
cực và lương thiện thì xã hội sẽ ngày càng văn minh và tốt đẹp hơn.
b.4. Phê phán:

- Những kẻ sống không có mục đích hay chỉ đơn thuần sống vì những mục
đích tầm thường, nhỏ nhoi và vị kỉ.
- Những kẻ dễ dàng bị “bóng tối” khuất phục, không chủ động thoát khỏi
nghịch cảnh  dễ dàng buông xuôi, mệt mỏi dẫn đến thất bại và mất đi sự tôn trọng và đề
cao của mọi người.
b.5. Bài học nhận thức – Phương hướng hành động:
- Mỗi chúng ta hãy xác định cho mình một lối sống tích cực, không để khó
khăn khuất phục và luôn có ý chí vươn lên trong cuộc sống.
- Đối diện với thất bại, ta hãy bình tĩnh tìm ra khuyết điểm để sửa chữa và
trên hết là giữ vững niềm tin để có thể khuất phục khó khăn, trưởng thành và thành công
hơn.
- Có thể nêu 1 số phương hướng cụ thể
c. Kết bài
- Câu danh ngôn là bài học về thái độ sống vô cùng đúng đắn với mọi thời đại
và với mỗi con người, nhất là những con người trẻ tuổi chưa có nhiều kinh nghiệm trên
đường đời.
- Mỗi học sinh chúng ta ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường hãy thấm
thía và xem đó như một lời khuyên quí báu để có thể vững bước và thành công trong cuộc
sống
- Liên hệ bản thân
Đề 3: Phương ngôn Bungari có câu: "Khi ta tặng bạn hoa hồng, tay ta còn
vương mãi mùi hương". Anh (chị) có suy nghĩ gì về ý nghĩa của câu phương ngôn
trên.
Sharing the value

HƯỚNG DẪN CHI TIẾT
a. Mở bài:
- Ai cũng có một cuộc sống để nâng niu, gìn giữ, nhưng không phải ai hòa
được dòng sông hạnh phúc nhỏ bé của mình vào biển cả hạnh phúc cuộc đời mênh mông.
“Nghệ thuật sống” là ở chỗ mỗi người biết sẻ chia cho nhau để nhân lên những gì tốt đẹp

trong cuộc đời.
- Khái quát thành một chân lí, phương ngôn Bungari có câu: “Khi ta tặng bạn
hoa hồng, tay ta còn vương mãi mùi hương”.
b. Thân bài:
b.1 Giải thích
- “Hoa hồng”: biểu tượng của cái đẹp trong cuộc sống, tượng trưng cho các
giá trị tinh thần của con người (niềm vui, hạnh phúc, tình yêu, …)
- “Tặng hoa hồng”: mang đến niềm vui, hạnh phúc cho người khác
- “Tay ta còn vương mãi mùi hương”: những giá trị tốt đẹp ấy không những
không bị mất đi mà còn đọng mãi trong ta.
Khi mang đến niềm vui và những điều tốt đẹp cho người khác thì tự bản thân ta
cũng cảm nhận được hạnh phúc của riêng mình.
b.2. Bàn luận:
- Thông thường, người ta thường quan niệm niềm vui là khi có được một giá
trị vật chất hoặc tinh thần tốt đẹp cho bản thân mình. Nhưng thật ra, khi mang lại những
điều tốt đẹp cho người khác, niềm vui của ta sẽ tự nhân đôi, tâm hồn cũng cảm thấy vui
và thanh thản  trở thành thước đo phẩm giá và nhân cách mỗi con người.
Dẫn chứng: Ở Kon Tum, học sinh A Pyiưh (Kon Tum) trong 5 năm đã đều đặn
cõng bạn thân là A Trâm bị bại liệt đến trường, bất kể trời mưa nắng, đường trơn trượt.
Do vậy, giữa 2 em đã có một tình bạn sâu sắc, bền bỉ, được thầy cô, bạn bè quí mến và
riêng A Pyiuh đã được thủ tướng Nguyễn Minh Triết gửi thư khen ngợi. Với A Pyiuh,
việc giúp đỡ bạn cũng đem lại cho em thật nhiều hạnh phúc.