Bài văn đạt giải nhì quốc gia năm 1982

Bài văn đạt giải nhì quốc gia năm 1982
Đề bài
Sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam qua văn học
Bài làm
Không hiểu vì sao mỗi lần nghĩ đến đất nước và con người Việt Nam,
mỗi chúng ta lại nghe vang vọng trong tâm trí mình những câu thơ của
Huy Cận:
Đứng vững chãi bốn ngàn năm sừng sững
Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa
Trong và thực sáng hai bờ tư tưởng
Sống hiên ngang mà nhân ái, chan hoà.
Sảng khoái biết bao! Tự hào biết bao! Trong tâm trí ta bỗng cuộn về dòng
lịch sử bốn ngàn năm của dân tộc. Bừng sáng trong tâm hồn ta bốn ngàn
năm của cha ông với những chiến công dựng nước và giữ nước, với tời bể
ân tình thuỷ chung như nhất, yêu thương đùm bọc nhau của những con
người quen đứng đầu sóng gió, chống lại mọi thế lực thù địch để giành
lấy quyền sống, quyền được làm người.
Qua bao phong ba của lịch sử, dân tộc ta đã thể hiện một sức sống mãnh
liệt: Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa. Bên cạnh ý chí độc lập dân
tộc, bao giờ cũng sẵn sàng giáng sấm sét vào đầu kẻ thù, chúng ta còn có
một tấm lòng yêu. Tấm lòng yêu này tiếp thêm sức mạnh cho cái ý chí ấy
và là khởi nguồn cho chúng ta tạo nên một nền văn học tuyệt vời. Văn
học dân tộc ta là một thứ máu của Tổ quốc. Dòng văn học ấy đã chảy
trong lòng dân tộc ta suốt chiều dài lịch sử, qua biết bao thác ghềnh và
thấm vào tâm hồn chúng ta hôm nay với một sức sống rạo rực, mãnh liệt.
Yêu biết bao nền văn học ấy, nền văn học mà nội dung cũng như hình
thức đều chứng tỏ sức sống, sức vươn lên của con người Việt Nam.
Sức sống ấy bắt đầu bằng tình yêu đất nước, yêu thiên nhiên vô cùng tha
thiết và trong sáng. Mỗi mảnh đất quê hương chúng ta đều mang hơi thở
cuộc sống của những ngày cha ông gian khổ khai hoang vỡ đất. Con
người Việt Nam đỗ mồ hôi, xương máu gắn chặt tâm hồn mình với mảnh

đất thiêng liêng ấy. Thiên nhiên đất nước giàu đẹp nhưng cũng lắm thử
thách, hăm doạ rình rập theo mỗi bước đi lên của con người Việt Nam.
Mặc dù vậy, cái tình ta yêu đời, cái tình ta yêu cuộc sống vẫn là âm
hưởng chủ đạo ngày ngày vang lên trong cuộc sống. Gian khổ mấy cũng
vui được, cái vui vừa ngời chói, vừa trong sáng lạ lùng:
Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?
Vẻ đẹp của thiên nhiên, vẻ đẹp của lòng người quyện vào nhau trong câu
ca dao mượt mà, khơi lên và chảy đằm thắm trong lòng ta một sức sống
vừa dịu dàng, vừa rạo rực, mãnh liệt. Cong người Việt Nam yêu lao động,
biết quý vô cùng những giọt mồ hôi mình đổ ra để chắt chiu xây dựng
cuộc sống. tình yêu lớn đối với đất nước, những đồng cam cộng khổ vất
vả hàng ngày đã sớm gắn bó con người Việt Nam thành một khối thương
yêu đùm bọc lẫn nhau. Cha ông ta đã tự dặn mình và dặn con cháu:
Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng
(Ca dao)
Tình thương ấy là một trong những cội nguồn của sức sống con người
Việt Nam. Tình thương giản dị nhưng mang sức mạnh vô cùng. Tình
thương ấy tạo nên sức mạnh đoàn kết giúp con người Việt Nam chiến
thắng thiên nhiên hung dữ. Truyền thuyết Sơn tinh thắng Thuỷ tinh ngàn
năm rồi vẫn còn sống trong lòng dân tộc, âm vang một cách dữ dội sức
mạnh của những con người đào đá, lấp sông, chặn lũ. Đoàn kết là sức
mạnh, là sức sống không một thế lực nào có thể tiêu diệt được của nhân
dân ta.
Vừa chống thiên nhiên hung dữ, cha ông ta lại vừa phải không ngừng
chống giặc ngoại xâm. Lịch sử dân tộc là lịch sử của những năm tháng
con người Việt Nam đem máu xương của mình bảo vệ độc lập dân tộc.
Con người Việt Nam được tôi luyện và lớn lên không ngừng với những
cuộc chiến đấu chống ngoại xâm dai dẳng và quyết liệt. Buổi cha ông

dựng nước, cũng chính là buổi cha ông giữ nước. Những bàn tay biết cầm
cái cuốc, cái cày vỡ đất ấy cũng chính là những bàn tay vô cùng kiên
quyết, dữ dội biết cầm vũ khí đánh giặc để bảo vệ vững chắc những thành
quả lao động của mình. Câu chuyện Thánh Gióng làm sống mãi trong tâm
trí những người Việt Nam ý chí quyết chiến, quyết thắng quân xâm lược.
Từ lòng yêu nước, con người Việt Nam nảy sinh lòng căm thù giặc cướp
nước. Đến một độ nào đó, lòng căm thù ấy bùng lên, con người Việt Nam
trở mình, lớn dậy cùng với hình tượng Thánh Gióng, cùng cây tre quê
hương xung phong giết giặc. Sức mạnh của lòng yêu nước, của chí căm
thù là sức mạnh vô địch. Sức mạnh ấy bắt nguồn từ Thánh Gióng xa xưa
và đã cuồn cuộc chảy trong mạch nguồn dân tộc, làm nên một sức mạnh
nội tại mãnh liệt không ngừng tăng lên, lớn lên mãi. Mỗi khi Tổ quốc bị
xâm lăng, bị uy hiếp, sức mạnh của tình yêu và lòng căm thù ấy lại bùng
lên, và mỗi lần bùng lên như vậy, trang sử dân tộc lại thắm đỏ, ngời chói
những chiến công. Lịch sử những cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc đã sớm
hình thành trong tâm trí con người Việt Nam một sự thống nhất tuyệt đẹp.
Thống nhất là sự sống, là sức sống của dân tộc ta. Truyền thuyết về chín
mươi chín con voi quay đầu về chầu mộ tổ vua Hùng, một con không
chịu chầu liền bị chém cụt đầu đã chứng minh hồn chân lí đó. Thống nhất
đoàn kết đối với dân tộc ta không những là quy luật mà còn là kỉ luật nữa.
Sự thống nhất vững bền ấy mang sức sống mãnh liệt của con người Việt
Nam.
văn học dân gian chúng ta có một câu tục ngữ được coi như một phương
châm sống : “Giặc đến nhà , đàn bà cũng đánh”. Ý chí đánh giặc đã sớm
nhập tâm và dường như đã trở thành cái bẩm sinh trong mỗi con người
Việt Nam. Cha ông chúng ta mỗi khi thấy vó ngựa quân thù khua ngoài
biên ải thì “tới bữa quên ăn, nửa đem vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt
đầm đìa, chỉ căm tức rằng chưa được xẻ thịt lột da, nuốt gan, uống máu
quân thù” (Hịch tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn); ngày đêm canh cánh ý chí
giết giặc cứu nước:

Thù nước chưa xong, đầu đã bạc
Bao độ mài gươm bóng nguyệt tà.
(Đặng Dung)
Núi sông ta đã từng rung chuyển bởi tiếng hô “quyết đánh” của các bô lão
tại điện Diên Hồng. Và ý chí “sát thát”, hào khí Đông A đã như một dòng
máu, một sức sống luân chuyển suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Kì diệu
thay sức sống, sức vươn tới của con người Việt Nam. Những nghĩa quân
Lam Sơn ngày nào đã tiến hành một cuộc kháng chiến vô cùng gian khổ
vì độc lập dân tộc, vì sự sống còn của Tổ quốc. Cha ông ta đã mạng dũng
khí của cả dân tộc đạp bằng mọi gian nguy:
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần,
Khi Khôi Huyện quân không một đội
Để đi đến ngày toàn thắng, gian sơn gấm vóc thu về một mối.
Sức sống của niềm tin vào chiến thắng ngày mai luôn xốc con người Việt
Nam vượt qua mọi trở lực tàn bạo của quân thù. Chúng ta đánh giặc bằng
tất cả sức mạnh của núi sông, của truyền thống lịch sử. Mọi sức mạnh,
mọi tiềm lực của đất nước đều được huy động ra mặt trận. Chúng ta yêu
sự sống và sự sống ấy là sức mạnh, là sức sống của chúng ta. Văn học
dân tộc đã lưu lại cho con cháu mai sau hình ảnh rất đẹp của những
người áo vải, chân không, mang tình yêu và lòng căm thù xông lên giết
giặc. Đấy chính là những hình ảnh nghĩa sĩ trong những ngày đầu tiên
chiến đấu chống Pháp ở đất Nam Bộ được nhà thơ mù loà, thiết tha yêu
nước Nguyễn Đình Chiểu khắc học thành công trong tác phẩm nổi
tiếng Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:
Ngoài cật có một manh áo vải, nào đợi mang bao tấu, bầu ngòi; trong
tay cầm một ngọn tầm vông, chi nài sắm dao tu, nón gõ.
Hoả mai đánh bằng rơm con cúi, cũng đốt xong nhà dạy đạo kia; gươm
đeo dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu quan hai nọ.
Sức bật ấy là sức bật của lòng căm thù, của tình yêu Tổ quốc thiết tha.
Mỗi lần đọc lên, sống với hình ảnh ấy, chúng ta cảm thấy có cái gì đang

thôi thúc ta, cuồn cuộc đẩy ta tới trước. Ôi! Ngàn lần tự hào được làm con
cháu của cha ông đã có một sức sống mãnh liệt như vậy!
Qua văn học, sức sống ấy không những chỉ thể hiện trong nội dung tác
phẩm mà còn rung lên mãnh liệt, sảng khoái ở ngay hình thức thể hiện.
Dân tộc ta, văn học ta trước mọi mưu đồ đồng hoá của kẻ thù vẫn giữ
được cho mình một sắc thái riêng biệt, hết sức độc đáo. Chống lại dã tâm
đồng hoá bằng chữ hán của bọn phong kiến phương Bắc, cha ông ta đã
sáng tạo, xây dựng một nền văn học chữ Nôm phát triển khá rực rỡ, kết
tinh bằng một Truyện Kiều bất hủ. Những vần thơ lục bát của dân tộc
Việt Nam vượt qua mọi phong ba của lịch sử, vượt qua mọi sự tấn công
của các thể thơ Trung Quốc vẫn giữ được nét uyển chuyển đáng yêu của
tâm hồn Việt Nam. Mỗi chúng ta đều lớn lên với tiếng ru của các làn điệu
dân ca, những câu ca dao của mẹ. đi qua một chặng đường gian khổ mà
huy hoàng, nền văn học cổ điển của dân tộc với bản sắc văn học dân tộc
đậm đà là một trong những minh chứng hùng hồn, khẳng định sức sống
mãnh liệt của con người Việt Nam.
Tổ quốc với biết bao đoạ đày, khổ nhục là điều ưu tư, trăn trở canh cánh
ngày đêm trong tâm hông Bác. Vị lãnh tụ của dân tộc đã trải qua những
ngày chiến đấu, lao động trong hàng ngũ những anh em đồng chí đủ màu
da:
Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng Bác chống lại cả một vùng băng giá,
Và sương mù thành Luân Đôn, người có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya.
(Chế Lan Viên).
Khi gặp được chủ nghĩa Mác-Lênin, Bác đã thắp lên triệu triệu niềm tin
cho đồng bào mình. Bác đã chiến thắng mọi gian nguy, vượt qua tù đày
để trở về cùng dân tộc. Ánh sáng của chủ nghĩa Mác-Lênin theo Bác trở
về chiếu sáng Tổ quốc, toả đến đâu bóng tối thực dân bị đẩy lùi đến đó.
Sức sống của dân tộc cuồn cuộc lớn dậy cùng với lớp chiến sĩ cộng sản

hăng hái dấn thân vào con đường cách mạng:
Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy
Sống trào sinh lực bốc men say
Đã vay dòng máu thơm thiên cổ
Phải trả ta cho mạch giống nòi!
(Tố Hữu)
Cái thế đi lên ấy không một sự đàn áp nào của thực dân Pháp có thể ngăn
lại được. Mặt trời chân lí chói qua tim, đốt nóng trong lòng người chiến
sĩ cách mạng một ý chí chiến đấu mãnh liệt. Sức sống, sức quật khởi ấy
bùng nổ dữ dội trong lòng xã hội thực dân, làm lung lay và cuối cùng lật
đổ nhào cả cái chế độ tàn bạo ấy. Sức sống dân tộc trào dâng, cuộc cuồn
sinh lực vào một ngày tháng Tám lịch sử. Cách mạng đã thành công:
Ngực lép bốn nghìn năm, trưa nay cơn gió mạnh
Thổi phồng lên. Tim bỗng hoá mặt trời.
(Tố Hữu)
Cả dân tộc tràn trề lắng nghe Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Trời từ nay là của ta. Ôi sung sướng thay ước mơ ngàn năm của
cha ông đã được cháu con hôm nay thực hiện. Hết đêm rồi trời lật giở
qua trang, Đảng chúng ta đã phá bỏ xiềng gông cho dân tộc, lau khô
những giọt nước mắt cho những người như Chị Dậu, anh Pha. Cái thời
chà đạp, huỷ diệt nhân phẩm của những người khốn khổ như Chí Phèo
không còn nữa. cánh cửa của tương lai đã mở, sức sống muôn đời mãnh
liệt của cha ông lại theo chúng ta vào trận chiến đấu mới, xây lại đời
mình.
Nhưng kẻ thù vẫn còn, đế quốc Pháp, rồi đế quốc Mĩ, cái lũ lang sói ấy
lại điên cuồng nhảy xổ vào cuộc sống của chúng ta.Chưa lành những vết
thương hôm qua, cả dân tộc lại phải buộc lòng cầm súng để tự vệ. Chúng
ta muốn hoà bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng, “chúng ta càng nhân
nhượng thực dân Pháp còn lấn tới vì chúng ta quyết cướp nước ta một lần
nữa. Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất

nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Lời kêu gọi của Bác Hồ đã vang
khắp núi sông, và những đoàn vệ quốc lại phải lên đường, cả dân tộc
chúng ta ra trận.
Chúng ta đã bao vây quân thù bằng thế trận chiến tranh nhân dân kì diệu.
Những năm tháng kháng chiến chống Pháp là những năm tháng vô
cùng gian khổ, chúng ta đã tiến công kẻ thù bằng tất cả những gì có thể
tiến công được. Sức sống dân tộc trỗi dậy mãnh liệt. Tất cả vũ khí mà ta
chế tạo được hay ta giành giật được từ tay kẻ thù đều được phát huy tác
dụng đến cao độ nhờ ý chí sắt đá quyết đánh và quyết thắng. Đó là sức
mạnh của chúng ta, ý chí chiến đấu của người Vệ quốc ngời sáng lên qua
nhiều vần thơ. Sau đây là một đoạn trong bài Nhớ của Hồng Nguyên:
Lũ chúng tôi,
Bọn người tứ xứ,
Gặp nhau hồi chưa biết chữ
Quen nhau từ buổi “một hai”
Súng bắn chưa quen,
Quân sự mươi bài,
Lòng vẫn cười vui kháng chiến.
Lột sắt đường tàu,
Rèn thêm dao kiếm.
Áo vải chân không,
Đi lùng giặc đánh.
Gian khổ nhiều, nhưng sức sống và lòng lạc quan của ta là vô tận.
Vượt qua những chặng đường hành quân “vắt với sương, ngô bung, xôi
nhạt, nước lưng bương”, cứ khi đêm đến, vào một nhà dân, hạ ba lô bên
bếp lửa, thì mỗi ngày như được kết thúc bằng một niềm vui. Sức sống của
con người Việt Nam kháng chiến thật là kì diệu.
Những năm tháng đánh Mĩ cứu nước ngời chói trong lòng ta những chiến
công và niềm tự hào vô bờ bến. Bốt đồn thù đè nặng bóng tối lên quê
hương ta, bà mẹ miền Nam căm thù quân giặc thề “Còn cái lai quần cũng

đánh” (Người mẹ cầm súng, Nguyễn Thi). Chủ nghĩa anh hùng cách
mạng đi vào máu thịt, vào đời sống hàng ngày của nhân dân miền Nam
quyết đánh và quyết thắng giặc Mĩ xâm lược. Cách sống của chi Út Tịch
cũng là phương thức sống của nhân dân ta, nó biểu hiện một sức sống
tuyệt vời vượt lên mọi bạo lực quân thù. Triệu tấn bom không dập tắt
được tiếng hát của chúng ta trên đường Trường Sơn, tình người Việt Nam
ngời sáng trong lửa đạn:
Và nơi đâu? Trên trái đất này
Người vẫn ngọt ngào qua muôn nỗi đắng cay
Sống chết từng giây, mưa bom bão đạn
Lòng nóng bỏng căm thù vẫn mát tươi tình bạn.
(Tố Hữu)
Một người nước ngoài nói: “Nếu Việt Nam thua đế quốc Mĩ, thì cả loài
người sụp đổ”. Câu nói ấy khẳng định sức mạnh, sức sống của chúng ta.
Bên mâm pháo đánh máy bay Mĩ, vẫn thắm tươi một cành đào (Hà Nội ta
đánh Mĩ giỏi, Nguyễn Tuân). Triệu tấn bom đạn không cản được sức sản
xuất ở các nhà máy của chúng ta:
Súng vẫn rền vang, bay vẫn xây
Cuộc đời ta dựng hai bờ dày
Bề sâu địa đạo bên chân móng
Quang đãng bề cao lộng gió mây.
Cảm ơn Đảng đã dẫn dắt chúng ta chiến đấu và xây dựng. Sức sống cuả
dân tộc trong lòng thời đại hôm nay mãnh liệt hơn bao giờ hết. Sức sống
ấy bắt nguồn từ lòng yêu Tổ quốc, từ ý thức độc lập dân tộc tự chủ vô
địch. Cha ông chúng ta đã xây dựng nên một nước Việt Nam tràn trề sức
sống, tràn trề sinh lực, chúng ta và con cháu chúng ta sẽ đưa nó đến chủ
nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản. Ngời lên, cuộn dâng trong ta hôm nay
sức sống con người Việt Nam qua hàng ngàn năm dạn dày với lịch sử.
Chúng ta sẽ mang sức sống ấy cùng Đảng đi xa, bay xa hơn nữa. Một
ngày mai rất đỗi huy hoàng đang chờ đón chúng ta…