SKKN - hướng dẫn giải toán có lời văn - lớp 1

SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Mục lục
Phần một: Mở đầu
I. Lý do chọn đề tài:
II. Mục đích nghiên cứu:
III. Đối tợng nghiên cứu:
IV. Phạm vi nghiên cứu:
V. Nhiệm vụ nghiên cứu:
VI. Phơng pháp nghiên cứu:
VII. Thời gian nghiên cứu:
Phần hai : Nội dung
Chơng I: Cơ sở lý luận của đề tì.
Chơng II: Thực trạng của đề tài:
I/ Sơ lợc lịch sử của đề tài
II/ Khảo sát chất lợng
Chơng III: Giải quyết vấn đề
I/ Một số giải pháp thực hiện
II/ Kết quả.
III/ Bài học kinh nghiệm
Phần ba : Kết luận - Khuyến nghị
II. Kết luận:
III. Những đề xuất:


1
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Phần một: mở đầu
I. Lý do chọn đề tài.
Bc Tiu hc l bc hc u tiờn t nn múng cho nn giỏo dc do vy,
ngi giỏo viờn tiu hc cng s l ngi t nn múng u tiờn cho th h tng

lai ca t nc, to ra con ngi phỏt trin ton din phự hp vi xu th ca thi
i, tip cn nm bt s tin b ca nhõn loi trờn th gii, ho nhp vi xu th hi
nhp. Phự hp vi cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc trong th gii hin i.
Xut phỏt t nhim v c bn ca vic dy hc Tiu hc, hc sinh cn nm
c h thng kin thc c bn, trờn c s phỏt trin nng lc nhn thc, t duy
c lp ca hc sinh Trong lut ph cp giỏo dc tiu hc cú ghi: Giỏo dc Tiu
hc l nn tng cho giỏo dc quc dõn, cú nhim v xõy dng v phỏt trin o
c, trớ tu, thm m v th cht ca tr em nhm hỡnh thnh c s ban u phỏt
trin ton din nhõn cỏch cho con ngi Vit Nam xó hi ch ngha .
Vỡ vy bc Tiu hc l bc rt quan trng trong vic hỡnh thnh nhõn cỏch
hc sinh, l bc ngot trong i sng ca tr. ú l cỏnh ca m u cho quỏ
trỡnh lnh hi tri thc ca cỏc em. bc Tiu hc cỏc em c hc nhiu mụn
trong ú mụn toỏn gi v trớ quan trng, gi vai trũ then cht, cú tớnh cht m u
giỳp cỏc em lnh hi tri thc v l cụng c v phng tin giỳp hc tp v giao tip.
Thụng qua dy Toỏn rốn cho cỏc em, t duy suy lun, sỏng to gúp phn phỏt
trin trớ thụng minh, cỏch suy ngh c lp, trong s hỡnh thnh nhõn cỏch con
ngi mi xó hi ch ngha. Qua vic hc Toỏn hc sinh rốn c cỏc mụn hc
khỏc nh Ting vit, cung cp kin thc v T nhiờn v xó hi

2
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Nhn thc c tm quan trng ca mụn Toỏn L giỏo viờn dy Toỏn lp 1
tụi ó i sõu vo nghiờn cu chng trỡnh SGK . T ú thc hnh vn dng, tng
cng s t hc ca hc sinh, s dng ni dung c bn hin i, thit thc giỳp hc
sinh hỡnh thnh phng phỏp t hc toỏn. Hc sinh t phỏt hin, t gii quyt vn
, t chim lnh kin thc mi.
Tuy nhiờn trong thc t dy hc Toỏn 1- Nht l trng vựng cao- Vựng c
bit khú khn, kh nng lnh hi tri thc ca hc sinh cũn nhiu hn ch m
chng trỡnh SGK mang tớnh ph cp vi hc sinh i tr. Do ú hc sinh rt

khú tip thu kin thc.
Môn Toán lớp 1 mở đờng cho trẻ đi vào thế giới kỳ diệu của toán học, rồi mai
đây các em lớn lên các em sẽ không quên đợc những ngày đầu tiên đến trờng học
đếm và tập viết 1,2,3 học các phép tính cộng,trừ các em không thể quên đợc vì đó là
kỉ niệm đẹp đẽ nhất của đời ngời và hơn thế nữa những con số, những phép tính đơn
giản ấy cần thiết cho suốt cuộc đời của các em.
Đó cũng là vinh dự và trách nhiệm của ngời giáo viên nói chung và giáo viên
lớp 1 nói riêng. Ngời thầy giáo từ khi chuẩn bị cho tiết dạy đầu tiên đến khi nghỉ hu
không lúc nào dứt nổi trăn trở về những điều mình dạy và nhất là môn Toán lớp 1 là
một bộ phận của chơng trình môn Toán ở tiểu học. Chơng trình nó kế thừa và phát
triển những thành tựu về dạy Toán lớp 1, nên nó có vai trò vô cùng quan trọng
không thể thiếu trong mỗi cấp học.
Là một ngời giáo viên trực tiếp dạy lớp 1 và đặc biệt là dạy môn toán, Thực
hiện chơng trình đổi mới giáo dục toán học lớp 1 nói riêng và ở tiểu học nói chung.
Tôi rất trăn trở và suy nghĩ nhiều để học sinh làm sao làm đợc các phép tính cộng,
trừ mà việc giải toán có lời văn thì càng khó hơn đối với học sinh lớp 1 nên tôi đi
sâu về nghiên cứu SKKN Đổi mới PP dạy Toán lớp 1: Hớng dẫn giải toán có
lời văn.
II. Mục đích nghiên cứu:

3
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Nghiên cứu PP dạy giải toán có lời văn nhằm mục đích:

Dạy cho học sinh nhận biết về cấu tạo của bài toán có lời văn.
Đọc hiểu - phân tích - tóm tắt bài toán.
Giải toán đơn về thêm (bớt ) bằng một phép tính cộng ( trừ).
Trình bày bài giải gồm câu lời giải + phép tính + đáp số.
Tìm lời giải phù hợp cho bài toán bằng nhiều cách khác nhau.

III - Đối t ợng nghiên cứu
Học sinh lớp 1- Khu bán trú Trờng TH&THCS Xà Hồ.
IV. Phạm vi nghiên cứu
Trong chơng trình toán1
Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1
Từ tiết 81 cho đến tiết 108.
V. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Củng c nhng kin thc k nng c bn, c th n phc tp, khỏi quỏt hn.
Coi trng ỳng mc thc hnh gii toỏn v tớnh. Thc hin tinh gin ni dung tng
cng thc hnh vn dng cỏc kin thc s v phộp tớnh.
- Tớch hp cỏc ni dung cú nhiu ng dng trong i sng hng ngy.
- Rốn k nng diễn t ng dng gii quyt tỡnh hung trong bài toán có
lời văn.
- Phỏt trin nng lc t duy.
Xõy dng phng phỏp hc toỏn da vo hot ng ca hc sinh, giỳp hc
sinh t hc toỏn cú hiu qu phỏt trin nng lc cho hc sinh. H tr cho nhau cựng

4
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
to ra phng phỏp hc tớch cc cho cỏc em cỏc em cú kiến thc sõu, cú h
thng, l c s vng chc cho cỏc em hc sinh cỏc lp tip sau.
iu tra thc trạng trỡnh ca hc sinh lp 1. T ú ra h thng bi tp phự
hp vi trỡnh nhn thc ca hc sinh a phng mi i tng: Gii - khỏ -
trung bỡnh - yu nhm phỏt trin nng lc t duy cho cỏc em.
Qua s i mi v phng phỏp giỏo viờn cng bit vn dng trong ging dy
t hiu qu cao trong quỏ trỡnh hc Toỏn. T ú bit thit k h thng bi tp
phự hp vi trỡnh nhn thc ca hc sinh v phỏt trin t duy trong hc Toỏn 1.
VI - Ph ơng pháp nghiên cứu .
Trong quỏ trỡnh thc hin ti tụi ó s dng nhng phng phỏp sau:

- Phng phỏp nghiờn cu lớ lun.
- Phng phỏp iu tra, quan sỏt.
- Phng phỏp tng kt kinh nghim.
- Phng phỏp nghiờn cu S phm.
- Đánh giá quá trình dạy toán - Loại bài toán có lời văn từ những năm trớc và
những năm gần đây .
- Tiến hành khảo sát chất lợng học sinh .
- Đúc rút kinh nghiệm qua quá trình nghiên cứu.
VII - Thời gian thực hiện
Tháng 8/2010: Khảo sát chất lợng HS.
Tháng 9/2010: Đăng kí SKKN.
Từ tháng 9/2010- tháng 3/2011: Thu thập thông tin; áp dụng sáng kiến ; viết đề
cơng.
Tháng 4/ 2011: Hoàn thành sáng kiến.

5
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Phần thứ hai: Nội dung.
Ch ơng I: Cơ sở lý luận của đề tài
t nc ta ho nhp vi xu th thi i, cựng vi c ch hi nhp, quc
t, tin kp vi cỏc nc hin i trờn th gii, a nc ta tr thnh mt cng
quc trờn th gii. Vỡ vy phi o to mt th h tr phự hp vi s i mi lm
ch c vn mnh ca t nc nờn Đng v Nh nc ta cú s ci cỏch v giỏo
dc ỏp ng c vi s phỏt trin ca t nc trờn con ng xõy dng ch
ngha xó hi.
Khả năng giải toán có lời văn chính là phản ánh năng lực vận dụng kiến thức
của học sinh. Học sinh hiểu về mặt nội dung kiến thức toán học vận dụng vào giải
toán kết hợp với kíên thức Tiếng Việt để giải quyết vấn đề trong toán học. Từ ngôn
ngữ thông thờng trong các đề toán đa ra cho học sinh đọc - hiểu - biết hớng giải đa

ra phép tính kèm câu trả lời và đáp số của bài toán.
Giải toán có lời văn góp phần củng cố kiến thức toán, rèn luyện kỹ năng diễn
đạt, tích cực góp phần phát triển t duy cho học sinh tiểu học.
Đối với trẻ là học sinh lớp 1, môn toán tuy có dễ nhng để học sinh đọc-hiểu bài
toán có lời văn quả không dễ dàng, vả lại việc viết lên một câu lời giải phù hợp với
câu hỏi của bài toán cũng là vấn đề không đơn giản.
t c hiu qu cao trong quỏ trỡnh ging dy ũi hi ngi giỏo viờn
luụn cú s i mi phng phỏp ging dy cng nh trỡnh chuyờn mụn nghip
v. Nht l i vi mụn Toỏn mt mụn quan trng tiu hc, i vi lp 1 l lp
u cp nờn lng tri thc cha nhiu. Cn cho hc sinh hiu c bn cht hay
tớnh quan trng ca bi toỏn cú li vn v cỏch gii . T ú tỡm ra con ng ngn
nht, hay nht cho mt li gii. õy cng l iu trn tr nht cho bn thõn tụi v

6
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
ng nghip. Vỡ vy khai thỏc v phỏt trin dng bi toỏn cú li vn trong SGK
Toỏn 1 l iu cn thit, cp bỏch i vi giỏo viờn tiu hc phự hp vi trỡnh
i tng hc sinh ca tng da phng.
Ch ơng II: Thực trạng và những nguyên nhân
I. Sơ lợc lịch sử của đề tài :
Trờng TH&THCS Xà Hồ có nhiệm vụ giáo dục trẻ trong chơng trình Tiểu
học và THCS. Là một trờng thuộc xã vùng cao vùng đặc biệt khó khăn quả thực
còn quá nhiều khó khăn ,vất vả và thiếu thốn. 100% nhân dân trên địa bàn sinh
sống bằng nghề làm ruộng và nơng rẫy. Cuộc sống thiếu thốn bấp bênh. Trong
những năm gần đây, đợc sự quan tâm của Đảng và nhà nớc , cuộc sống của đồng
bào cũng đợc nâng nên đáng kể song thiếu thốn và khó khăn vẫn còn đó. Số hộ
đói nghèo còn nhiều .
Trong quá trình giảng dạy lớp 1, tôi nhận thấy hầu nh giáo viên nào cũng phàn
nàn khi dạy đến phần giải toán có lời văn. HS rất lúng túng khi nêu câu lời giải,

thậm chí nêu sai câu lời giải, viết sai phép tính, viết sai đáp số. Những tiết đầu tiên
của giải toán có lời văn mỗi lớp chỉ có khoảng 20% số HS biết nêu lời giải, viết
đúng phép tính và đáp số. Số còn lại là rất mơ hồ, các em chỉ nêu theo quán tính
hoặc nêu miệng thì đợc nhng khi viết các em lại rất lung túng, làm sai, một số em
làm đúng nhng khi cô hỏi lại lại không biết để trả lời . Chứng tỏ các em cha nắm đ-
ợc một cách chắc chắn cách giải bài toán có lời văn. GV phải mất rất nhiều công
sức khi dạy đến phần này.
II. Khảo sát chất lợng:
1. Kết quả điều tra năm học 2009-2010

7
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Căn cứ vào kết quả khảo sát, có thể dễ dàng nhận thấy : Tỷ lệ học sinh viết đúng
câu lời giải và làm đúng cả 3 bớc còn rất ít . Có thể xác định từ những nguyên nhân
sau:
2. Nguyên nhân từ phía GV:
GV cha chuẩn bị tốt cho các em khi dạy những bài trớc. Những bài nhìn hình
vẽ viết phép tính thích hợp, đối với những bài này hầu nh HS đều làm đợc nên GV
tỏ ra chủ quan, ít nhấn mạnh hoặc không chú ý lắm mà chỉ tập trung vào dạy kĩ
năng đặt tính, tính toán của HS mà quên mất rằng đó là những bài toán làm bớc
đệm , bớc khởi đầu của dạng toán có lời văn sau này. Đối với GV dạy lớp 1 khi dạy
dạng bài nhìn hình vẽ viết phép tính thích hợp, cần cho HS quan sát tranh tập nêu
bài toán và thờng xuyên rèn cho HS thói quen nhìn hình vẽ nêu bài toán . Có thể tập
cho những em HS giỏi tập nêu câu trả lời cứ nh vậy trong một khoảng thời gian
chuẩn bị nh thế thì đến lúc học đến phần bài toán có lời văn HS sẽ không ngỡ ngàng
và các em sẽ dễ dàng tiếp thu, hiểu và giải đúng .
3/ Nguyên nhân từ phía HS:

8

GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
TT
Lớp sĩ
số
HS viết
đúng câu
lời giải
HS viết
đúng phép
tính
HS viết
đúng đáp
số
HS giải
đúng cả 3
bớc
1 1A % % % %
2 1B % % %
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Do HS mới bắt đầu làm quen với dạng toán này lần đầu, t duy của các em còn
mang tính trực quan là chủ yếu. Mặt khác với học sinh là ngời dân tộc thiểu số ,
hầu hết các em còn cha đọc thông viết thạo, các em đọc còn đánh vần nên khi đọc
xong bài toán rồi nhng các em không hiểu nội dung bài toán, thậm chí có những em
đọc đi đọc lại nhiều lần nhng vẫn cha hiểu bài toán . Vì vậy HS không làm đúng
cũng là điều dễ hiểu.
Chơng III: Giải quyết vấn đề
I/Một số giải pháp thực hiện:
1. Bài tập mức độ 1: Ngay từ đầu học kỳ I các bài toán đợc giới thiệu ở mức
độ nhìn hình vẽ- viết phép tính. Mục đích cho học sinh hiểu bài toán qua hình vẽ,
suy nghĩ chọn phép tính thích hợp.

Thông thờng sau mỗi phép tính ở phần luyện tập có một hình vẽ gồm 5 ô vuông
cho học sinh chọn ghi phép tính và kết quả phù hợp với hình vẽ. Ban đầu để giúp
học sinh dễ thực hiện sách giáo khoa ghi sẵn các số và kết quả :

VD: Bài 5 trang 46
a)


9
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
1 2 = 3
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Chỉ yêu cầu học sinh viết dấu cộng vào ô trống để có : 1 + 2 = 3
b) Đến câu này nâng dần mức độ - học sinh phải viết cả phép tính và kết quả
1 + 1 = 2
Và yêu cầu tăng dần, học sinh có thể nhìn từ một tranh vẽ bài 4 trang 77 diễn
đạt theo 2 cách .
Cách 1:
Có 8 hộp thêm 1 hộp , tất cả là 9 hộp.
8 + 1 = 9

Cách 2: Có 1 hộp đa vào chỗ 8 hộp , tất cả là 9 hộp.

1 + 8 = 9
Tơng tự câu b : Có 7 bạn và 2 bạn đang đi tới. Tất cả là 9 bạn.

Cách 1:

10
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ

SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
7 + 2 = 9
Cách 2:
2 + 7 = 9

Đến bài 3 trang 85
Học sinh quan sát và cần hiểu đợc:
Lúc đầu trên cành có 10 quả. Sau đó rụng 2 quả . Còn lại trên cành 8 quả.
10 - 2 = 8
ở đây giáo viên cần động viên các em diễn dạt _ trình bày miệng ghi đúng phép
tính .
T duy toán học đợc hình thành trên cơ sở t duy ngôn ngữ của học sinh.
Khi dạy bài này cần hớng dẫn học sinh diễn đạt trình bày động viên các em viết
đợc nhiều phép tính để tăng cờng khả năng diễn đạt cho học sinh.
2. Bài tập mức độ 2: Đến cuối học kì I học sinh đã đợc làm quen với tóm tắt
bằng lời:
Bài 3 trang 87
B, Có : 10 quả bóng
Cho : 3 quả bóng
Còn : quả bóng?
10 - 3 = 7
Học sinh từng bớc làm quen với lời thay cho hình vẽ, học sinh dần dần thoát ly
khỏi hình ảnh trực quan từng bớc tiếp cận đề bài toán. Yêu cầu học sinh phải đọc và
hiểu đợc tóm tắt, biết diễn đạt đề bài và lời giải bài toán bằng lời, chọn phép tính
thích hợp nhng cha cần viết lời giải.

11
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Tuy không yêu cầu cao,tránh tình trạng quá tải với học sinh, nhng có thể động

viên học sinh khá giỏi làm nhiều cách , có nhiều cách diễn đạt từ một hình vẽ hay
một tình huống sách giáo khoa.
3. Bài tập mức độ 3: Giới thiệu bài toán có lời văn bằng cách cho học sinh
tiếp cận với một đề bài toán cha hoàn chỉnh kèm theo hình vẽ và yêu cầu hoàn thiện
( tiết 81- bài toán có lời văn ). T duy HS từ hình ảnh phát triển thành ngôn ngữ,
thành chữ viết. Giải toán có lời văn ban đầu đợc thực hiện bằng phép tính cộng là
phù hợp với t duy của HS.
Cấu trúc một đề toán gồm 2 phần: phần cho biết và phần hỏi, phần cho biết
gồm có 2 yếu tố.
4. Bài tập mức độ 4: Để hình thành cách giải bài toán có lời văn, sách giáo
khoa đã nêu một bài toán , phần tóm tắt đề toán và giải bài toán hoàn chỉnh để học
sinh làm quen.( Bài toán- trang 117)
Giáo viên cần cho học sinh nắm vững đề toán, thông qua việc tóm tắt đề toán.
Biết tóm tắt đề toán là yêu cầu đầu tiên dể giải bài toán có lời văn.
Bài giải gồm 3 phần : câu lời giải, phép tính và đáp số.
Chú ý rằng tóm tắt không nằm trong lời giải của bài toán, nhng phần tóm tắt cần
đợc luyện kỹ để học sinh nắm đợc bài toán đầy đủ, chính xác. Câu lời giải trong bài
giải không yêu cầu mọi học sinh phải theo mẫu nh nhau, tạo diều kiện cho HS diễn
đạt câu trả lời theo ý hiểu của mình. Quy ớc viết đơn vị của phép tính trong bài giải
HS cần nhớ để thực hiện khi trình bày bài giải.
Bài toán giải bằng phép tính trừ đợc giới thiệu khi HS đã thành thạo giải bài
toán có lời văn bằng phép tính cộng.GV chỉ hớng dẫn cách làm tơng tự,thay thế
phép tính cho phù hợp với bài toán.

12
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
ở lớp 1,HS chỉ giải toán về thêm,bớt với 1 phép tính cộng hoặc trừ,mọi HS bình
thờng đều có thể hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách nhẹ nhàng nếu đợc giáo
viên hớng dẫn cụ thể.

GV dạy cho Hs giải bài toán có lời văn cần thực hiện tốt các bớc sau:
- Đọc kĩ đề bài:Đề toán cho biết những gì?Đề toán yêu cầu gì?
- Tóm tắt đề bài
- Tìm đợc cách giảibài toán
- Trình bày bài giải
- Kiểm tra lời giải và đáp số
Khi giải bài toán có lời văn GV lu ý cho HS hiểu rõ những điều đã cho,yêu
cầu phải tìm,biết chuyển dịch ngôn ngữ thông thờng thành ngôn ngữ toán học,đó là
phép tính thích hợp.
Ví dụ,có một số quả cam,khi đợc cho thêm hoặc mua thêm nghĩa là thêm
vào,phải làm tính cộng; nếu đem cho hay đem bán thì phải làm tính trừ,
Gv hãy cho HS tập ra đề toán phù hợp với một phép tính đã cho,để các em tập
t duy ngợc,tập phát triển ngôn ngữ,tập ứng dụng kiến thức vào các tình huống thực
tiễn.
Ví dụ,với phép tính 3 + 2 = 5.Có thể có các bài toán sau:
- Bạn Hà có 3 chiếc kẹo,chị An cho Hà 2 chiếc nữa.Hỏi bạn Hà có mấy chiếc kẹo?
- Nhà Nam có 3 con gà mẹ Nam mua thêm 2 con gà. Hỏi nhà Nam có tất cả mấy
con gà?
- Có 3 con vịt bơi dới ao,có thêm 2 con vịt xuống ao.Hỏi có mấy con vịt dới ao?
- Hôm qua lớp em có 3 bạn đợc khen.Hôm nay có 2 bạn đợc khen.Hỏi trong hai
ngày lớp em có mấy bạn đợc khen?

13
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Có nhiều đề bài toán HS có thể nêu đợc từ một phép tính.Biết nêu đề bài toán từ
một phép tính đã cho,HS sẽ hiểu vấn đề sâu sắc hơn,chắc chắn hơn,t duy và ngôn
ngữ của HS sẽ phát triển hơn.
* Tìm ra điểm yếu của học sinh:
Học sinh biết giải toán có lời văn nhng kết quả cha cao.

Số học sinh viết đúng câu lời giải đạt tỷ lệ thấp.
Lời giải của bài toán cha sát với câu hỏi của bài toán.
* Quá trình nghiên cứu và thực nghiệm:
Trong phạm vi 27 tiết dạy từ tiết 81 đến tiết 108 tôi đặc biệt chú ý vào 1 số tiết
chính sau đây:
Tiết 81 Bài toán có lời văn
Có bạn, có thêm bạn đang đi tới. Hỏi có tất cả bao nhiêu bạn?
HS quan sát tranh và trả lời câu hỏi
Điền vào chỗ chấm số 1 và số 3.
- Bài 2 tơng tự.
Qua tìm hiểu bài toán giúp cho học sinh xác định đợc bài có lời văn gồm 2 phần:
- Thông tin đã biết gồm 2 yếu tố.
- Câu hỏi ( thông tin cần tìm )
Từ đó học sinh xác định đợc phần còn thiếu trong bài tập ở trang116:
Có 1 con gà mẹ và 7con gà con. Hỏi có tất cả bao nhiêu con gà?
Kết hợp giữa việc quan sát tranh và trả lời câu hỏi gợi ý của giáo viên, học sinh
hoàn thành bài toán 4 trang 116:
Có 4 con chim đậu trên cành , có thêm 2 con chim bay đến. Hỏi có tất cả bao
nhiêu con chim?

Tiết 84 Luyện tập

14
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Bài 1 và bài 2 trang 121 tơng tự bài 1,2,3 trang117.Nhng câu lời giải đợc mở rộng
hơn bằng cách thêm cụm từ chỉ vị trí vào trớc cụm từ có tất cả là
Cụ thể là
-Bài 1 tr 121 Trong v ờn có tất cả là:
-Bài 2 tr 121 Trên t ờng có tất cả là:

Tiết 86 Tiết 104
Hầu hết đều có bài toán có lời văn vận dụng kiến thức toán đợc cung cấp theo
phân phối chơng trình . Tuy nhiên, việc phân tích đề- tóm tắt- giải bài toán phải
luôn luôn đợc củng cố duy trì và nâng dần mức độ. Song cơ bản vẫn là các mẫu lời
giải cho các bài toán thêm là:
- Có tất cả là:
- Số ( đơn vị tính ) + có tất cả là:
- Vị trí ( trong, ngoài, trên, dới, )+ có tất cả là:
- đoạn thẳng + dài là:
Bài 4 trang 150 và bài 4 trang151 thì lời giải dựa vào dòng thứ 3 của phần
tóm tắt bài toán:
Số hình tam giác không tô màu là : Số hình tròn không tô màu là:
8 - 4 = 4( hình ) 15 - 4 = 11( hình )
Đáp số: 4 hình tam giác Đáp số: 11 hình tròn.
Bài 3 trang 151 Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng

? cm 2cm

13cm

15
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
Bài giải
Sợi dây còn lại dài là:
13 2 = 11( cm)
Đáp số : 11cm
Đây là phần tổng hợp chốt kiến thức của cả 2 dạng toán đơn thêm và bớt ở lớp 1
Trên đây là 1 số mẫu toán đơn giản điển hình của phần giải toán có lời văn ở

lớp 1.Tôi đã đa ra phơng pháp dạy từ dễ đến khó để HS có thể giải toán mà không
gặp khó khăn ở bớc viết câu lời giải.Tối thiểu HS có lực học trung bình yếu cũng có
thể chọn cho mình 1 cách viết đơn giản nhất bằng cụm từ: Có tất cả là: Hoặc :
Còn lại là:
Còn HS khá giỏi các em có thể chọn cho mình đợc nhiều câu lời giải khác
nhau nâng dần độ khó thì lời giải càng hay và sát với câu hỏi hơn.
II, Kết quả đạt đ ợc
1. Kết quả năm học 2010-2011

16
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
TT
Lớp sĩ
số
HS viết
đúng câu
lời giải
HS viết
đúng phép
tính
HS viết
đúng đáp
số
HS giải
đúng cả 3
bớc
1 1A % % % %
2 1B % % % %
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
III. Bài học kinh nghiệm

Qua việc nghiên cứu và áp dụng phơng pháp dạy toán có lời văn cho học
sinh lớp 1 cho thấy giải toán có lời văn ở lớp 1 không khó ở việc viết phép tính và
đáp số mà chỉ mắc ở câu lời giải của bài toán. Sau quá trình nghiên cứu và áp dụng
kinh nghiệm sáng kiến thì HS biết viết câu lời giải đã đạt kết quả cao,dẫn tới việc
HS đạt tỉ lệ cao về hoàn thiện bài toán có lời văn .Vì vậy theo chủ quan của bản
thân tôi thì kinh nghiệm sáng kiến này có thể áp dụng và phổ biến nhằm nâng cao
chất lợng cho HS về việc giải toán có lời văn.
Phần thứ ba: kết luận- khuyến nghị
I-Kết luận chung
Phơng pháp dạy giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1 giúp học sinh hoàn thiện
một bài giải đủ 3 bớc: câu lời giải + phép tính + đáp số là vấn đề đang đợc các
thầyy cô trực tiếp dạy lớp 1 rất quan tâm. Vấn đề đặt ra là giúp học sinh lớp 1 viết
câu lời giải của bài toán sao cho sát với yêu cầu mà câu hỏi của bài toán đa ra .
Chính vì vậy nên tôi mạnh dạn đa ra kinh nghiệm sáng kiến mà bản thân tôi đã vận
dụng vào trong quá trình dạy và đạt kết quả tơng đối khả quan.
Trên đây là quá trình nghiên cứu , áp dụng kinh nghiệm sáng kiến vào đổi mới
phơng pháp dạy học nói chung và phơng pháp dạy giải toán có lời văn cho học sinh
lớp 1 nói riêng. Tôi hy vọng sẽ tiếp tục nghiên cứu thành công về đổi mới phơng
pháp dạy Toán và nâng cao hiểu biết cho bản thân trong quá trình dạy học ở Tiểu
học.
II .Những kiến nghị, đề xuất

17
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn


-Khả năng bản thân giáo viên có hạn , tài liệu tham khảo ít nên phạm vi nghiên cứu
có phần hạn chế.
- Đề nghị nhà trờng thờng xuyên tổ chức các hoạt động giao lu về chuyên môn để

GV đợc học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
Quá trình nghiên cứu và kinh nghiệm dạy toán có lời văn theo chơng trình
sách giáo khoa mới tôi nhận thấy về cơ bản nội dung sách giáo khoa và chơng trình
khá phù hợp .Tất nhiên để có đợc kinh nghiệm dạy giải toán có lời văn cho HS lớp
1, ngời giáo viên phải dày công nghiên cứu tài liệu và theo dõi HS qua nhiều năm,
nắm bất đợc điểm yếu của HS để tập trung khắc phục . Có nh vậy việc giảng dạy và
giáo dục mới thành công nh mong muốn.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi đúc rút đợc qua quá
trình giảng dạy. Tuy nhiên do thời gian và năng lực có hạn chắc hẳn sẽ có những
thiếu sót . Rất mong sự góp ý, giúp đỡ của hội đồng khoa học các cấp và bạn bè
đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Trạm Tấu , tháng 4năm 2011
Ngời viết

Bùi Thị Thạo

18
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn
đánh giá của hội đồng khoa học nhà trờng








đánh giá của hội đồng khoa học nhà trờng

19
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ
SKKN: Đổi mới PP dạy Toán lớp 1 : Hớng dẫn giải toán có lời văn


20
GV: Bùi Thị Thạo Trờng TH&THCS Xà Hồ