HỎI ĐÁP VỀ MÔI TRƯỜNG

HỎI ĐÁP VỀ MÔI TRƯỜNG
(Phần 1)
Môi trường là gì?
Môi trường có những chức năng cơ bản nào?
Vì sao nói Môi trường trái đất là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con
người?
Bảo vệ môi trường là việc của ai?
Phải làm gì để bảo vệ môi trường?
Khoa học môi trường là gì?
Khoa học môi trường nghiên cứu những gì?
Môi trường và phát triển kinh tế xã hội có quan hệ như thế nào?
Vì sao nói "Môi trường là nguồn tài nguyên của con người"?
Khủng hoảng môi trường là gì ?
Công nghệ môi trường là gì ?
Công nghệ sạch là gì?
Sản xuất sạch hơn là gì?
Sự cố môi trường là gì?
Ô nhiễm môi trường là gì?
Suy thoái môi trường là gì?
Tiêu chuẩn môi trường là gì?
ISO 14000 là gì?
Đánh giá tác động môi trường là gì?
Kinh tế môi trường là gì?
Môi trường là gì?
"Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ
mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất,
sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên." (Theo Điều 1, Luật Bảo vệ
Môi trường của Việt Nam).
Môi trường sống của con người theo chức năng được chia thành các loại:
• Môi trường tự nhiên bao gồm các nhân tố thiên nhiên như vật lý, hoá học,
sinh học, tồn tại ngoài ý muốn của con người, nhưng cũng ít nhiều chịu

tác động của con người. Đó là ánh sáng mặt trời, núi sông, biển cả, không
khí, động, thực vật, đất, nước Môi trường tự nhiên cho ta không khí để
thở, đất để xây dựng nhà cửa, trồng cấy, chăn nuôi, cung cấp cho con
người các loại tài nguyên khoáng sản cần cho sản xuất, tiêu thụ và là nơi
chứa đựng, đồng hoá các chất thải, cung cấp cho ta cảnh đẹp để giải trí,
làm cho cuộc sống con người thêm phong phú.
• Môi trường xã hội là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là
những luật lệ, thể chế, cam kết, quy định, ước định ở các cấp khác nhau
như: Liên Hợp Quốc, Hiệp hội các nước, quốc gia, tỉnh, huyện, cơ quan,
làng xã, họ tộc, gia đình, tổ nhóm, các tổ chức tôn giáo, tổ chức đoàn
thể, Môi trường xã hội định hướng hoạt động của con người theo một
khuôn khổ nhất định, tạo nên sức mạnh tập thể thuận lợi cho sự phát triển,
làm cho cuộc sống của con người khác với các sinh vật khác.
• Ngoài ra, người ta còn phân biệt khái niệm môi trường nhân tạo, bao gồm
tất cả các nhân tố do con người tạo nên, làm thành những tiện nghi trong
cuộc sống, như ôtô, máy bay, nhà ở, công sở, các khu vực đô thị, công
viên nhân tạo
Môi trường theo nghĩa rộng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho
sự sinh sống, sản xuất của con người, như tài nguyên thiên nhiên, không khí,
đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội
Môi trường theo nghĩa hẹp không xét tới tài nguyên thiên nhiên, mà chỉ bao gồm
các nhân tố tự nhiên và xã hội trực tiếp liên quan tới chất lượng cuộc sống con
người. Ví dụ: môi trường của học sinh gồm nhà trường với thầy giáo, bạn bè,
nội quy của trường, lớp học, sân chơi, phòng thí nghiệm, vườn trường, tổ chức
xã hội như Đoàn, Đội với các điều lệ hay gia đình, họ tộc, làng xóm với những
quy định không thành văn, chỉ truyền miệng nhưng vẫn được công nhận, thi
hành và các cơ quan hành chính các cấp với luật pháp, nghị định, thông tư, quy
định.
Tóm lại, môi trường là tất cả những gì có xung quanh ta, cho ta cơ sở để sống và
phát triển.

Về đầu trang
Môi trường có những chức năng cơ bản nào?
Môi trường có các chức năng cơ bản sau:
• Môi trường là không gian sống của con người và các loài sinh vật.
• Môi trường là nơi cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt
động sản xuất của con người.
• Môi trường là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong
cuộc sống và hoạt động sản xuất của mình.
• Môi trường là nơi giảm nhẹ các tác động có hại của thiên nhiên tới con
người và sinh vật trên trái đất.
• Môi trường là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.
Con người luôn cần một khoảng không gian dành cho nhà ở, sản xuất lương
thực và tái tạo môi trường. Con người có thể gia tăng không gian sống cần thiết
cho mình bằng việc khai thác và chuyển đổi chức năng sử dụng của các loại
không gian khác như khai hoang, phá rừng, cải tạo các vùng đất và nước mới.
Việc khai thác quá mức không gian và các dạng tài nguyên thiên nhiên có thể
làm cho chất lượng không gian sống mất đi khả năng tự phục hồi.

Về đầu trang
Vì sao nói Môi trường trái đất là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con
người?
Môi trường trái đất được coi là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người
bởi vì chính môi trường trái đất là nơi:
• Cung cấp sự ghi chép và lưu trữ lịch sử địa chất, lịch sử tiến hoá của vật
chất và sinh vật, lịch sử xuất hiện và phát triển văn hoá của loài người.
• Cung cấp các chỉ thị không gian và tạm thời mang tính chất báo động sớm
các nguy hiểm đối với con người và sinh vật sống trên trái đất như các
phản ứng sinh lý của cơ thể sống trước khi xẩy ra các tai biến thiên nhiên
và hiện tượng thiên nhiên đặc biệt như bão, động đất, v.v.

• Lưu trữ và cung cấp cho con người sự đa dạng các nguồn gien, các loài
động thực vật, các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo, các vẻ đẹp và cảnh
quan có giá trị thẩm mỹ, tôn giáo và văn hoá khác.
Bảo vệ môi trường là việc của ai?
Bảo vệ môi trường là những hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp,
cải thiện môi trường, đảm bảo cân bằng sinh thái, ngăn chặn, khắc phục các hậu
quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra cho môi trường, khai thác, sử dụng
hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
Nhà nước bảo vệ lợi ích quốc gia về tài nguyên và môi trường, thống nhất quản
lý bảo vệ môi trường trong cả nước, có chính sách đầu tư, bảo vệ môi trường, có
trách nhiệm tổ chức thực hiện việc giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và
công nghệ, phổ biến kiến thức khoa học và pháp luật về bảo vệ môi trường. Luật
Bảo vệ Môi trường của Việt Nam ghi rõ trong Điều 6: "Bảo vệ môi trường là sự
nghiệp của toàn dân. Tổ chức, cá nhân phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường,
thi hành pháp luật về bảo vệ môi trường, có quyền và có trách nhiệm phát hiện,
tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường".
Phải làm gì để bảo vệ môi trường?
Để bảo vệ môi trường, Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam nghiêm cấm các
hành vi sau đây:
• Đốt phá rừng, khai thác khoáng sản một cách bừa bãi, gây huỷ hoại môi
trường, làm mất cân bằng sinh thái;
• Thải khói, bụi, khí độc, mùi hôi thối gây hại vào không khí; phát phóng
xạ, bức xạ quá giới hạn cho phép vào môi trường xung quanh;
• Thải dầu, mỡ, hoá chất độc hại, chất phóng xạ quá giới hạn cho phép, các
chất thải, xác động vật, thực vật, vi khuẩn, siêu vi khuẩn độc hại và gây
dịch bệnh vào nguồn nước;
• Chôn vùi, thải vào đất các chất độc hại quá giới hạn cho phép;
• Khai thác, kinh doanh các loại thực vật, động vật quý hiếm trong danh
mục quy định của Chính phủ;
• Nhập khẩu công nghệ, thiết bị không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường,

nhập khẩu, xuất khẩu chất thải;
• Sử dụng các phương pháp, phương tiện, công cụ huỷ diệt hàng loạt trong
khai thác, đánh bắt các nguồn động vật, thực vật.
Khoa học môi trường là gì?
"Khoa học môi trường là ngành khoa học nghiên cứu mối quan hệ và tương tác
qua lại giữa con người và môi trường xung quanh nhằm mục đích bảo vệ môi
trường sống của con người trên trái đất".
Môi trường là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học như sinh học, địa
học, hoá học, v.v Tuy nhiên, các ngành khoa học đó chỉ quan tâm đến một
phần hoặc một thành phần của môi trường theo nghĩa hẹp mà không có một
ngành khoa học nào đang có hiện nay đủ điều kiện nghiên cứu và giải quyết mọi
nhiệm vụ của công tác bảo vệ môi trường là quản lý và bảo vệ chất lượng các
thành phần môi trường sống của con người và sinh vật trên trái đất.
Như vậy, có thể xem khoa học môi trường là một ngành khoa học độc lập, được
xây dựng trên cơ sở tích hợp các kiến thức của các ngành khoa học đã có cho
một đối tượng chung là môi trường sống bao quanh con người với phương pháp
và nội dung nghiên cứu cụ thể.

Về đầu trang
Khoa học môi trường nghiên cứu những gì?
Các nghiên cứu môi trường rất đa dạng được phân chia theo nhiều cách khác
nhau, có thể chia ra làm 4 loại chủ yếu:
• Nghiên cứu đặc điểm của các thành phần môi trường (tự nhiên hoặc nhân
tạo) có ảnh hưởng hoặc chịu ảnh hưởng con người, nước, không khí, đất,
sinh vật, hệ sinh thái, khu công nghiệp, đô thị, nông thôn v.v Ở đây,
khoa học môi trường tập trung nghiên mối quan hệ và tác động qua lại
giữa con người với các thành phần của môi trường sống.
• Nghiên cứu công nghệ, kỹ thuật xử lý ô nhiễm bảo vệ chất lượng môi
trường sống của con người.
• Nghiên cứu tổng hợp các biện pháp quản lý về khoa học kinh tế, luật

pháp, xã hội nhằm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trái đất, quốc
gia, vùng lãnh thổ, ngành công nghiệp.
• Nghiên cứu về phương pháp như mô hình hoá, phân tích hoá học, vật lý,
sinh vật phục vụ cho ba nội dung trên.
Môi trường và phát triển kinh tế xã hội có quan hệ như thế nào?
Phát triển kinh tế xã hội là quá trình nâng cao điều kiện sống về vật chất và tinh
thần của con người qua việc sản xuất ra của cải vật chất, cải tiến quan hệ xã hội,
nâng cao chất lượng văn hoá. Phát triển là xu thế chung của từng cá nhân và cả
loài người trong quá trình sống. Giữa môi trường và sự phát triển có mối quan
hệ hết sức chặt chẽ: môi trường là địa bàn và đối tượng của sự phát triển, còn
phát triển là nguyên nhân tạo nên các biến đổi của môi trường.
Trong hệ thống kinh tế xã hội, hàng hoá được di chuyển từ sản xuất, lưu thông,
phân phối và tiêu dùng cùng với dòng luân chuyển của nguyên liệu, năng lượng,
sản phẩm, phế thải. Các thành phần đó luôn ở trạng thái tương tác với các thành
phần tự nhiên và xã hội của hệ thống môi trường đang tồn tại trong địa bàn đó.
Khu vực giao nhau giữa hai hệ thống trên là môi trường nhân tạo.
Tác động của hoạt động phát triển đến môi trường thể hiện ở khía cạnh có lợi là
cải tạo môi trường tự nhiên hoặc tạo ra kinh phí cần thiết cho sự cải tạo đó,
nhưng có thể gây ra ô nhiễm môi trường tự nhiên hoặc nhân tạo. Mặt khác, môi
trường tự nhiên đồng thời cũng tác động đến sự phát triển kinh tế xã hội thông
qua việc làm suy thoái nguồn tài nguyên đang là đối tượng của hoạt động phát
triển hoặc gây ra thảm hoạ, thiên tai đối với các hoạt động kinh tế xã hội trong
khu vực.
Ở các quốc gia có trình độ phát triển kinh tế khác nhau có các xu hướng gây ô
nhiễm môi trường khác nhau. Ví dụ:
• Ô nhiễm do dư thừa: 20% dân số thế giới ở các nước giàu hiện sử dụng
80% tài nguyên và năng lượng của loài người.
• Ô nhiễm do nghèo đói: những người nghèo khổ ở các nước nghèo chỉ có
con đường phát triển duy nhất là khai thác tài nguyên thiên nhiên (rừng,
khoáng sản, nông nghiệp, ). Do đó, ngoài 20% số người giàu, 80% số

dân còn lại chỉ sử dụng 20% phần tài nguyên và năng lượng của loài
người.
Mâu thuẫn giữa môi trường và phát triển trên dẫn đến sự xuất hiện các quan
niệm hoặc các lý thuyết khác nhau về phát triển:
• Lý thuyết đình chỉ phát triển là làm cho sự tăng trưởng kinh tế bằng (0)
hoặc mang giá trị (-) để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của trái đất.
• Một số nhà khoa học khác lại đề xuất lấy bảo vệ để ngăn chặn sự nghiên
cứu, khai thác tài nguyên thiên nhiên.
• Năm 1992 các nhà môi trường đã đưa ra quan niệm phát triển bền vững,
đó là phát triển trong mức độ duy trì chất lượng môi trường, giữ cân bằng
giữa môi trường và phát triển.
Về đầu trang
Vì sao nói "Môi trường là nguồn tài nguyên của con người"?
Môi trường là nơi con người khai thác nguồn vật liệu và năng lượng cần thiết
cho hoạt động sản xuất và cuộc sống như đất, nước, không khí, khoáng sản và
các dạng năng lượng như gỗ, củi, nắng, gió, Các sản phẩm công, nông, lâm,
ngư nghiệp và văn hoá, du lịch của con người đều bắt nguồn từ các dạng vật
chất tồn tại trên trái đất và không gian bao quanh trái đất.
Các nguồn năng lượng, vật liệu, thông tin sau mỗi lần sử dụng được tuần hoàn
quay trở lại dạng ban đầu được gọi là tài nguyên tái tạo. Ví dụ như nước ngọt,
đất, sinh vật, v.v là loại tài nguyên mà sau một chu trình sử dụng sẽ trở lại
dạng ban đầu.
Trái lại, các nguồn năng lượng, vật liệu, thông tin bị mất mát, biến đổi hoặc suy
thoái không trở lại dạng ban đầu thì được gọi là tài nguyên không tái tạo. Ví dụ
như tài nguyên khoáng sản, gien di truyền. Tài nguyên khoáng sản sau khi khai
thác từ mỏ, sẽ được chế biến thành các vật liệu của con người, do đó sẽ cạn kiệt
theo thời gian. Tài nguyên gen di truyền của các loài sinh vật quý hiếm, có thể
mất đi cùng với sự khai thác quá mức và các thay đổi về môi trường sống.
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, con người ngày càng tăng cường khai
thác các dạng tài nguyên mới và gia tăng số lượng khai thác, tạo ra các dạng sản

phẩm mới có tác động mạnh mẽ tới chất lượng môi trường sống.
Khủng hoảng môi trường là gì ?
Hiện nay, thế giới đang đứng trước 5 cuộc khủng hoảng lớn là: dân số, lương
thực, năng lượng, tài nguyên và sinh thái. Năm cuộc khủng hoảng này đều liên
quan chặt chẽ với môi trường và làm cho chất lượng cuộc sống của con người có
nguy cơ suy giảm. Nguyên nhân gây nên các cuộc khủng hoảng là do sự bùng
nổ dân số và các yếu tố phát sinh từ sự gia tăng dân số. Do đó, xuất hiện một
khái niệm mới là khủng hoảng môi trường.
"Khủng hoảng môi trường là các suy thoái về chất lượng môi trường sống trên
quy mô toàn cầu, đe doạ cuộc sống của loài người trên trái đất".
Sau đây là những biểu hiện của khủng hoảng môi trường:
• Ô nhiễm không khí (bụi, SO
2
, CO
2
v.v ) vượt tiêu chuẩn cho phép tại các
đô thị, khu công nghiệp.
• Hiệu ứng nhà kính đang gia tăng làm biến đổi khí hậu toàn cầu.
• Tầng ozon bị phá huỷ.
• Sa mạc hoá đất đai do nhiều nguyên nhân như bạc màu, mặn hoá, phèn
hoá, khô hạn.
• Nguồn nước bị ô nhiễm.
• Ô nhiễm biển xảy ra với mức độ ngày càng tăng.
• Rừng đang suy giảm về số lượng và suy thoái về chất lượng
• Số chủng loài động thực vật bị tiêu diệt đang gia tăng.
• Rác thải, chất thải đang gia tăng về số lượng và mức độ độc hại.
Về đầu trang
Công nghệ môi trường là gì ?
"Công nghệ môi trường là tổng hợp các biện pháp vật lý, hoá học, sinh học
nhằm ngăn ngừa và xử lý các chất độc hại phát sinh từ quá trình sản xuất và

hoạt động của con người. Công nghệ môi trường bao gồm các tri thức dưới
dạng nguyên lý, quy trình và các thiết bị kỹ thuật thực hiện nguyên lý và quy
trình đó".
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, con người tác động vào tài nguyên,
biến chúng thành các sản phẩm cần thiết sử dụng trong hoạt động sống. Việc
này không tránh khỏi phải thải bỏ các chất độc hại vào môi trường, làm cho môi
trường ngày càng ô nhiễm. Ở các các nước phát triển, vốn đầu tư cho công nghệ
xử lý chất thải chiếm từ 10 - 40% tổng vốn đầu tư sản xuất. Việc đầu tư các
công nghệ này tuy cao nhưng vẫn nhỏ hơn kinh phí cần thiết khi cần phục hồi
môi trường đã bị ô nhiễm.
Công nghệ sạch là gì?
"Công nghệ sạch là quy trình công nghệ hoặc giải pháp kỹ thuật không gây ô
nhiễm môi trường, thải hoặc phát ra ở mức thấp nhất chất gây ô nhiễm môi
trường".
Có thể áp dụng công nghệ sạch đối với các quy trình sản xuất trong bất kỳ ngành
công nghiệp nào và bất kỳ sản phẩm công nghiệp nào. Đối với các quá trình sản
xuất, công nghệ sạch nhằm giảm thiểu các tác động môi trường và an toàn của
các sản phẩm trong suốt chu trình sống của sản phẩm, bảo toàn nguyên liệu,
nước, năng lượng, loại bỏ các nguyên liệu độc hại, nguy hiểm, giảm độc tính của
các khí thải, chất thải ngay từ khâu đầu của quy trình sản xuất.
Sản xuất sạch hơn là gì?
"Sản xuất sạch hơn là cải tiến liên tục quá trình sản xuất công nghiệp, sản phẩm
và dịch vụ để giảm sử dụng tài nguyên thiên nhiên, để phòng ngừa tại nguồn ô
nhiễm không khí, nước và đất, và giảm phát sinh chất thải tại nguồn, giảm thiểu
rủi ro cho con người và môi trường"
• Đối với quá trình sản xuất: Sản xuất sạch hơn bao gồm tiết kiệm nguyên
vật liệu, năng lượng, loại trừ các nguyên liệu độc, giảm lượng và độ độc
của các dòng thải trước khi đi ra khỏi quá trình sản xuất.
• Đối với sản phẩm: Sản xuất sạch hơn làm giảm ảnh hưởng trong toàn bộ
vòng đời của sản phẩm từ khâu chế biến nguyên liệu đến khâu thải bỏ

cuối cùng.
Về đầu trang
Sự cố môi trường là gì?
Theo Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam:
"Sự cố môi trường là các tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động
của con người hoặc biến đổi bất thường của thiên nhiên, gây suy thoái môi
trường nghiêm trọng".
Sự cố môi trường có thể xảy ra do:
a. Bão, lũ lụt, hạn hán, nứt đất, động đất, trượt đất, sụt lở đất, núi lửa phun, mưa
axit, mưa đá, biến động khí hậu và thiên tai khác;
b. Hoả hoạn, cháy rừng, sự cố kỹ thuật gây nguy hại về môi trường của cơ sở sản
xuất, kinh doanh, công trình kinh tế, khoa học, kỹ thuật, văn hoá, xã hội, an
ninh, quốc phòng;
c. Sự cố trong tìm kiếm, thăm đò, khai thác và vận chuyển khoáng sản, dầu khí,
sập hầm lò, phụt dầu, tràn dầu, vỡ đường ống dẫn dầu, dẫn khí, đắm tàu, sự cố
tại cơ sở lọc hoá dầu và các cơ sở công nghiệp khác;
d. Sự cố trong lò phản ứng hạt nhân, nhà máy điện nguyên tử, nhà máy sản xuất,
tái chế nhiên liệu hạt nhân, kho chứa chất phóng xạ.
Về đầu trang
Ô nhiễm môi trường là gì?
Theo Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam:
"Ô nhiễm môi trường là sự làm thay đổi tính chất của môi trường, vi phạm Tiêu
chuẩn môi trường".
Trên thế giới, ô nhiễm môi trường được hiểu là việc chuyển các chất thải hoặc
năng lượng vào môi trường đến mức có khả năng gây hại đến sức khoẻ con
người, đến sự phát triển sinh vật hoặc làm suy giảm chất lượng môi trường. Các
tác nhân ô nhiễm bao gồm các chất thải ở dạng khí (khí thải), lỏng (nước thải),
rắn (chất thải rắn) chứa hoá chất hoặc tác nhân vật lý, sinh học và các dạng năng
lượng như nhiệt độ, bức xạ.
Tuy nhiên, môi trường chỉ được coi là bị ô nhiễm nếu trong đó hàm lượng, nồng

độ hoặc cường độ các tác nhân trên đạt đến mức có khả năng tác động xấu đến
con người, sinh vật và vật liệu.
Suy thoái môi trường là gì?
"Suy thoái môi trường là sự làm thay đổi chất lượng và số lượng của thành
phần môi trường, gây ảnh hưởng xấu cho đời sống của con người và thiên
nhiên".
Trong đó, thành phần môi trường được hiểu là các yếu tố tạo thành môi trường:
không khí, nước, đất, âm thanh, ánh sáng, lòng đất, núi, rừng, sông, hồ biển,
sinh vật, các hệ sinh thái, các khu dân cư, khu sản xuất, khu bảo tồn thiên nhiên,
cảnh quan thiên nhiên, danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử và các hình thái vật
chất khác.
Tiêu chuẩn môi trường là gì?
Theo Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam:
"Tiêu chuẩn môi trường là những chuẩn mức, giới hạn cho phép, được quy định
dùng làm căn cứ để quản lý môi trường".
Vì vậy, tiêu chuẩn môi trường có quan hệ mật thiết với sự phát triển bền vững
của mỗi quốc gia. Hệ thống tiêu chuẩn môi trường là một công trình khoa học
liên ngành, nó phản ánh trình độ khoa học, công nghệ, tổ chức quản lý và tiềm
lực kinh tế - xã hội có tính đến dự báo phát triển. Cơ cấu của hệ thống tiêu chuẩn
môi trường bao gồm các nhóm chính sau:
1. Những quy định chung.
2. Tiêu chuẩn nước, bao gồm nước mặt nội địa, nước ngầm, nước biển và ven biển,
nước thải v.v
3. Tiêu chuẩn không khí, bao gồm khói bụi, khí thải (các chất thải) v.v
4. Tiêu chuẩn liên quan đến bảo vệ đất canh tác, sử dụng phân bón trong sản xuất
nông nghiệp.
5. Tiêu chuẩn về bảo vệ thực vật, sử dụng thuốc trừ sâu, diệt cỏ.
6. Tiêu chuẩn liên quan đến bảo vệ các nguồn gen, động thực vật, đa dạng sinh
học.
7. Tiêu chuẩn liên quan đến bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, các di tích lịch sử, văn

hoá.
8. Tiêu chuẩn liên quan đến môi trường do các hoạt động khai thác khoáng sản
trong lòng đất, ngoài biển v.v
Về đầu trang
ISO 14000 là gì?
Năm 1993, Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế (ISO) bắt đầu xây dựng một bộ các tiêu
chuẩn quốc tế về Quản lý môi trường gọi là ISO 14000. Bộ tiêu chuẩn này gồm
3 nhóm chính:
• Nhóm kiểm toán và đánh giá môi trường.
• Nhóm hỗ trợ hướng về sản phẩm.
• Nhóm hệ thống quản lý môi trường.
Phạm vi áp dụng ISO 14000:
• Tất cả các doanh nghiệp.
• Các khu vực như dịch vụ, ngân hàng, bảo hiểm, khách sạn, xuất nhập
khẩu, buôn bán, phân phối, lưu kho, vận tải hàng hoá, khai thác.
• Các cơ quan như trường học, các cơ quan chính phủ và các tổ hợp quân
sự.
Cho đến nay, rất nhiều nước trên thế giới đã áp dụng các tiêu chuẩn trong bộ
ISO 14000.
Đánh giá tác động môi trường là gì?
"Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, dự báo ảnh
hưởng đến môi trường của các dự án quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội, của
các cơ sở sản xuất, kinh doanh, công trình kinh tế, khoa học kỹ thuật, y tế, văn
hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng và các công trình khác, đề xuất các giải pháp
thích hợp về bảo vệ môi trường".
Hoạt động phát triển kinh tế - xã hội ở đây có loại mang tính kinh tế - xã hội của
quốc gia, của một địa phương lớn, hoặc một ngành kinh tế văn hóa quan trọng
(luật lệ, chính sách quốc gia, những chương trình quốc gia về phát triển kinh tế -
xã hội, kế hoạch quốc gia dài hạn), có loại mang tính kinh tế - xã hội vi mô như
đề án xây dựng công trình xây dựng cơ bản, quy hoạch phát triển, sơ đồ sử dụng

một dạng hoặc nhiều dạng tài nguyên thiên nhiên tại một địa phương nhỏ. Tuy
nhiên, một hoạt động có ý nghĩa vi mô đối với cấp quốc gia, nhưng có thể có ý
nghĩa vĩ mô đối với xí nghiệp. Hoạt động vi mô nhưng được tổ chức một cách
phổ biến trên địa bàn rộng có khi lại mang ý nghĩa vĩ mô.
Tác động đến môi trường có thể tốt hoặc xấu, có lợi hoặc có hại nhưng việc
đánh giá tác động môi trường sẽ giúp những nhà ra quyết định chủ động lựa
chọn những phương án khả thi và tối ưu về kinh tế và kỹ thuật trong bất cứ một
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội nào.

Về đầu trang
Kinh tế môi trường là gì?
"Kinh tế môi trường là công cụ kinh tế được sử dụng để nghiên cứu môi trường
và điều đó cũng có nghĩa là trong tính toán kinh tế phải xét đến các vấn đề môi
trường".
Các vấn đề này nằm giữa kinh tế và các hệ tư nhiên nên rất phức tạp, do đó có
thể coi kinh tế môi trường là một ngành phụ trung gian giữa các ngành khoa học
tự nhiên và khoa học xã hội. Những điểm cần ghi nhớ khi xem xét kinh tế môi
trường:
• Tài nguyên không tái tạo như dầu mỏ, than đá, khí đốt có thể bị cạn kiệt.
Do đó, con người phải tìm tài nguyên thay thế hoặc tìm công nghệ sử
dụng các loại năng lượng được coi là vĩnh cửu (năng lượng gió, năng
lượng mặt trời, năng lượng thuỷ triều, v.v ).
• Con người có thể kiểm soát được khả năng phục hồi tài nguyên tái tạo và
khả năng hấp thụ của môi trường.
• Nâng cao trách nhiệm đối với thiên nhiên (vai trò quản lý môi trường).
• Tìm cách kiểm soát dân số.
HỎI ĐÁP VỀ MÔI TRƯỜNG
(Phần 2)
An ninh môi trường là gì?
· Tai biến môi trường là gì?

· Quan trắc môi trường là gì?
· Sức ép môi trường là gì?
· Vì sao nói con người cũng là một nguồn ô nhiễm?
· Thế nào là sự phát triển bền vững?
· Du lịch tác động tích cực đến môi trường như thế nào?
· Du lịch tác động tiêu cực đến môi trường như thế nào?
· Du lịch sinh thái là gì?
· Du lịch bền vững là gì?
· Khí quyển trái đất hình thành như thế nào?
· Khí quyển có mấy lớp?
· Thành phần khí quyển gồm những gì ?
· Hiệu ứng nhà kính là gì?
· Biến đổi khí hậu là gì?
· Ô nhiễm không khí là gì? Vì sao không khí bị ô nhiễm?
· Các tác nhân nào gây ô nhiễm không khí?
· Mức độ ô nhiễm không khí được biểu thị như thế nào?
· Các khí nhân tạo nào gây ô nhiễm không khí nguy hiểm nhất ?
· Tầng Ozon là gì?
· Nguyên nhân nào dẫn đến thủng tầng Ozon?
· Mưa axit là gì?
· Vì sao buổi sớm, không khí trong thành phố lại bị ô nhiễm rất nặng?
· Vì sao không khí trong nhà cũng bị ô nhiễm?
· Không khí trong thành phố và làng quê khác nhau như thế nào?
· Đất là gì? Đất hình thành như thế nào?
· Các nguyên tố hoá học và sinh vật trong đất được phân chia như thế nào?
· Tài nguyên đất là gì?
· Độ phì nhiêu của đất là gì?
· Thế nào là ô nhiễm môi trường đất?
· Các hệ thống sản xuất tác động đến môi trường đất như thế nào?
· Đất ở các khu vực công nghiệp và đô thị bị ô nhiễm như thế nào?

· Hoang mạc hoá là gì?
· Đất ngập nước là gì?
· Các vùng đất ngập nước ở Việt Nam đóng vai trò quan trọng như thế nào?
· Tai biến địa chất là gì?
· Nước trên trái đất có hình thái như thế nào?
· Nước đóng vai trò quan trọng như thế nào?
· Các vấn đề môi trường liên quan tới tài nguyên nước gồm những gì?
· Tài nguyên nước của Việt Nam có phong phú không?
· Các vấn đề môi trường liên quan với tài nguyên nước của Việt Nam là gì?
· Ô nhiễm nước là gì ?
· Độ cứng, độ dẫn điện của nước là gì?
· Độ pH là gì?
· DO, BOD, COD là gì?
· Sự phú dưỡng là gì?
· Nước bị ô nhiễm kim loại nặng như thế nào?
· Nước bị ô nhiễm vi sinh vật như thế nào?
· Nước bị ô nhiễm bởi thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hoá học như thế
nào?
· Nước ngầm là gì?
· Nước ngầm ô nhiễm như thế nào?
· Nước uống thế nào là sạch ?
· Nước mưa có sạch không?
· Nước đá và các loại nước giải khát có đảm bảo vệ sinh không?
· Biển đem lại cho ta những gì?
· Biển ô nhiễm như thế nào?
· Vì sao không nên biến biển thành thùng rác?
· Biển Việt Nam đứng trước nguy cơ bị ô nhiễm như thế nào?
· Vì sao nước biển biến thành màu đỏ?
· Vì sao biển sợ nóng?
· El-Nino là gì?

· Vì sao không khí ở bờ biển rất trong lành?
· Băng là gì ?
· Sinh quyển là gì?
· Sinh khối là gì?
· Chu trình dinh dưỡng là gì?
· Hệ sinh thái là gì?
· Thế nào là cân bằng sinh thái?
· Đa dạng sinh học là gì?
· Trên trái đất có bao nhiêu loài sinh vật?
· Những loài thú mới nào được phát hiện ở Việt Nam?
· Sự tuyệt chủng là gì?
· Con người có gây ra sự tuyệt chủng của các loài trên trái đất không?
· Vì sao phải quan tâm đến các loài sắp bị tuyệt chủng?
· Côn trùng có ích hay có hại?
· Bảo tồn các quần xã sinh vật là gì?
· Các khu bảo tồn được phân loại như thế nào?
· Việt Nam hiện có bao nhiêu Vườn quốc gia?
· Vì sao cần xây dựng những khu bảo vệ tự nhiên?
· Giữa các quần thể sinh vật có bao nhiêu mối quan hệ?
· Con người tác động đến các hệ sinh thái tự nhiên như thế nào?
· Tác động vào cơ chế tự ổn định, tự cân bằng của hệ sinh thái
· Sinh học bảo tồn là gì?
· Vì sao phải trồng cây gây rừng? Phải bảo vệ rừng?
· Vì sao rừng bị tàn phá?
· Vì sao nói rừng là vệ sĩ của loài người?
· Tài nguyên là gì? Có những loại tài nguyên nào?
· Tài nguyên rừng gồm những gì?
· Phải làm gì để bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng Việt Nam?
· Tài nguyên khoáng sản là gì?
· Có những vấn đề môi trường gì liên quan đến khai thác khoáng sản?

· Tài nguyên năng lượng là gì?
· Một số vấn đề môi trường liên quan đến khai thác và sử dụng tài nguyên
năng lượng?
· Tài nguyên khí hậu, cảnh quan là gì?

An ninh môi trường là gì?
"An ninh môi trường là trạng thái mà một hệ thống môi trường có khả năng
đảm bảo điều kiện sống an toàn cho con người trong hệ thống đó".
Một hệ thống môi trường bị mất an ninh có thể do các nguyên nhân tự nhiên
(thiên tai) hoặc do các hoạt động của con người (khai thác cạn kiệt tài nguyên
thiên nhiên, thải chất độc vào môi trường gây ô nhiễm, suy thoái môi trường,
suy giảm đa dạng sinh học, ) hoặc phối hợp tác động của cả hai nguyên nhân
trên. Trạng thái an ninh của riêng phân hệ sinh thái tự nhiên được gọi là an ninh
sinh thái, do đó an ninh sinh thái là một khía cạnh của an ninh môi trường.

Về đầu trang
Tai biến môi trường là gì?
"Tai biến môi trường là quá trình gây mất ổn định trong hệ thống môi trường".
Đó là một quá trình gây hại vận hành trong hệ thống môi trường gồm 3 giai
đoạn:
• Giai đoạn nguy cơ (hay hiểm hoạ): Các yếu tố gây hại tồn tại trong hệ
thống, nhưng chưa phát triển gây mất ổn định.
• Giai đoạn phát triển: Các yếu tố tai biến tập trung lại, gia tăng, tạo trạng
thái mất ổn định nhưng chưa vượt qua ngưỡng an toàn của hệ thống môi
trường.
• Giai đoạn sự cố môi trường: Quá trình vượt qua ngưỡng an toàn, gây thiệt
hại cho con người về sức khoẻ, tính mạng, tài sản, Những sự cố gây
thiệt hại lớn được gọi là tai hoạ, lớn hơn nữa được gọi là thảm hoạ môi
trường.
Quan trắc môi trường là gì?

"Quan trắc môi trường là việc theo dõi thường xuyên chất lượng môi trường với
các trọng tâm, trọng điểm hợp lý nhằm phục vụ các hoạt động bảo vệ môi
trường và phát triển bền vững".
Các mục tiêu cụ thể của quan trắc môi trường gồm:
• Cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường trên quy mô
quốc gia, phục vụ việc xây dựng báo cáo hiện trạng môi trường.
• Cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường của từng vùng
trọng điểm được quan trắc để phục vụ các yêu cầu tức thời của các cấp
quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.
• Cảnh báo kịp thời các diễn biến bất thường hay các nguy cơ ô nhiễm, suy
thoái môi trường.
• Xây dựng cơ sở dữ liệu về chất lượng môi trường phục vụ việc lưu trữ,
cung cấp và trao đổi thông tin trong phạm vi quốc gia và quốc tế.
Về đầu trang
Sức ép môi trường là gì?
Trước khi thực hiện một dự án phát triển, người ta thường phải chú ý đến sức ép
môi trường. "Sức ép môi trường là những khó khăn, trở ngại do môi trường (tự
nhiên, kinh tế, xã hội) tác động lên dự án phát triển".
Sức ép môi trường là yếu tố nằm ngoài của dự án và hoàn toàn không được
mong đợi xảy ra khi triển khai dự án. Có thể phân loại sức ép môi trường thành
hai loại như sau:
• Sức ép môi trường "nằm trong" khả năng khắc phục của dự án. Ví dụ:
Thiếu nước, thiếu mặt bằng xây dựng, cơ chế hành chính của địa phương
chưa phù hợp, hạ tầng cơ sở chưa phát triển, ô nhiễm môi trường điểm du
lịch Nếu tăng cường đầu tư và hợp tác với địa phương sẽ giúp cho việc
khắc phục các sức ép này.
• Sức ép môi trường "nằm ngoài" khả năng khắc phục của dự án. Ví dụ:
Chế độ khí hậu thời tiết, tai biến môi trường, điều kiện sinh thái độc hại,
cơ cấu điều hành của địa phương không hiệu quả Với loại sức ép này, tự
thân khả năng của dự án không thể khắc phục được, cần có một chương

trình rộng lớn hơn hỗ trợ. Do đó, dự án cần phải thích nghi, chịu đựng
hoặc phải thay đổi.
Như vậy, có thể nhận thấy sự phân loại sức ép môi trường phụ thuộc hoàn toàn
vào năng lực, quy mô của dự án. Một yếu tố môi trường có thể là sức ép môi
trường "nằm ngoài" khả năng khắc phục của dự án này nhưng lại "nằm trong"
trong khả năng khắc phục của dự án khác có năng lực và quy mô lớn hơn. Phân
loại như vậy sẽ thuận lợi hơn trong việc đánh giá nhanh tính khả thi của dự án
và giúp cho việc tìm kiếm các giải pháp hạn chế, khắc phục các sức ép môi
trường một cách hiệu quả nhất.

Về đầu trang
Vì sao nói con người cũng là một nguồn ô nhiễm?
Con người sống trên Trái đất chủ yếu sử dụng không khí, nước và thực phẩm để
nuôi dưỡng cơ thể. Mỗi người lớn một ngày hít vào 100 lít không khí và thở ra
lượng khí cacbonic cũng nhiều như vậy. Khí cacbonic là khí thải, tụ lại nhiều
một chỗ sẽ làm vẩn đục không khí trong phòng, gây khó chịu. Nếu buổi tối đi
ngủ đóng kín cửa phòng, khí cacbonic sẽ vẩn đục khắp phòng. Bởi vậy buổi
sáng ngủ dậy phải mở cửa để không khí lưu thông, phòng ở mới sạch.
Khi người ta ăn các thức ăc để bổ sung dinh dưỡng, sẽ thải ra cặn bã. Chất cặn
bã (phân và nước tiểu) xuất hiện ở môi trường sinh hoạt nếu không được xử lý
tốt sẽ gây ô nhiễm môi trường, gây hại cho sức khoẻ con người (như gây bệnh
giun sán).
Trong quá trình thay đổi tế bào trong cơ thể con người thường toả ra nhiệt lượng
và mùi vị. Mùi vị của cơ thể mỗi người khác nhau, trong đó có một mùi rất nặng
kích thích hệ thần kinh khứu giác, đó là mùi hôi nách. Đây cũng là một nguồn ô
nhiễm của cơ thể con người.
Trong sinh hoạt hàng ngày, cơ thể con người luôn luôn toả nhiệt để điều tiết cân
bằng nhiệt độ cơ thể. Nhiệt lượng này toả ra môi trường xung quanh nên chúng
ta không thấy ảnh hưởng xấu của hiện tượng này. Ví dụ trong một toa xe đóng
kín cửa chật ních người, nhiệt độ sẽ cao dần và những người bên trong sẽ cảm

thấy khó chịu, vì nhiệt lượng toả ra từ cơ thể người đã làm tăng nhiệt độ trong
xe.
Cơ thể chúng ta là một nguồn ô nhiễm. Nêu vấn đề này ra có thể có một số
người chưa nhận thức được. Nhưng chúng ta sẽ phát hiện ra điều này khi tập
trung một số đông người trong một môi trường nhỏ hẹp. Bởi vậy, chúng ta
không những cần phòng ngừa ô nhiễm công nghiệp mà còn cần phòng ngừa cơ
thể gây ô nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ chúng ta.

Về đầu trang
Thế nào là sự phát triển bền vững?
Có thể nói rằng mọi vấn đề về môi trường đều bắt nguồn từ phát triển. Nhưng
con người cũng như tất cả mọi sinh vật khác không thể đình chỉ tiến hoá và
ngừng sự phát triển của mình. Con đường để giải quyết mâu thuẫn giữa môi
trường và phát triển là phải chấp nhận phát triển, nhưng giữ sao cho phát triển
không tác động một cách tiêu cực tới môi trường. Do đó, năm 1987 Uỷ ban Môi
trường và Phát triển của Liên Hợp Quốc đã đưa ra khái niệm Phát triển bền
vững:
"Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thoả mãn các nhu cầu hiện tại của
con người nhưng không tổn hại tới sự thoả mãn các nhu cầu của thế hệ tương
lai".
Để xây dựng một xã hội phát triển bền vững, Chương trình Môi trường Liên
Hợp Quốc đã đề ra 9 nguyên tắc:
1. Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống cộng đồng.
2. Cải thiện chất lượng cuộc sống của con người.
3. Bảo vệ sức sống và tính đa dạng của Trái đất.
4. Quản lý những nguồn tài nguyên không tái tạo được.
5. Tôn trọng khả năng chịu đựng được của Trái đất.
6. Thay đổi tập tục và thói quen cá nhân.
7. Để cho các cộng đồng tự quản lý môi trường của mình.
8. Tạo ra một khuôn mẫu quốc gia thống nhất, thuận lợi cho việc phát triển

và bảo vệ.
9. Xây dựng một khối liên minh toàn cầu.
Về đầu trang
Du lịch tác động tích cực đến môi trường như thế nào?
Tác động môi trường là những ảnh hưởng (xấu hay tốt) do hoạt động phát triển
du lịch gây ra cho môi trường, bao gồm các yếu tố môi trường tự nhiên cũng
như các yếu tố môi trường xã hội - nhân văn. Tác động của du lịch lên các yếu
tố sinh thái tự nhiên có thể là tác động tích cực hoặc tiêu cực. Các tác động tích
cực có thể gồm:
• Bảo tồn thiên nhiên: Du lịch góp phần khẳng định giá trị và góp phần
vào việc bảo tồn các diện tích tự nhiên quan trọng, phát triển các Khu Bảo
tồn và Vườn Quốc gia.
• Tăng cường chất lượng môi trường: Du lịch có thể cung cấp những
sáng kiến cho việc làm sạch môi trường thông qua kiểm soát chất lượng
không khí, nước, đất, ô nhiễm tiếng ồn, thải rác và các vấn đề môi trường
khác thông qua các chương trình quy hoạch cảnh quan, thiết kế xây dựng
và duy tu bảo dưỡng các công trình kiến trúc.
• Đề cao môi trường: Việc phát triển các cơ sở du lịch được thiết kế tốt có
thể đề cao giá trị các cảnh quan.
• Cải thiện hạ tầng cơ sở: Các cơ sở hạ tầng của địa phương như sân bay,
đường sá, hệ thống cấp thoát nước, xử lý chất thải, thông tin liên lạc có
thể được cải thiện thông qua hoạt động du lịch.
• Tăng cường hiểu biết về môi trường của cộng đồng địa phương thông
qua việc trao đổi và học tập với du khách.
Về đầu trang
Du lịch tác động tiêu cực đến môi trường như thế nào?
• Ảnh hưởng tới nhu cầu và chất lượng nước: Du lịch là ngành công
nghiệp tiêu thụ nước nhiều, thậm chí tiêu hao nguồn nước sinh hoạt hơn
cả nhu cầu nước sinh hoạt của địa phương.
• Nước thải: Nếu như không có hệ thống thu gom nước thải cho khách sạn,

nhà hàng thì nước thải sẽ ngấm xuống bồn nước ngầm hoặc các thuỷ vực
lân cận (sông, hồ, biển), làm lan truyền nhiều loại dịch bệnh như giun sán,
đường ruột, bệnh ngoài da, bệnh mắt hoặc làm ô nhiễm các thuỷ vực gây
hại cho cảnh quan và nuôi trồng thủy sản.
• Rác thải: Vứt rác thải bừa bãi là vấn đề chung của mọi khu du lịch. Đây
là nguyên nhân gây mất cảnh quan, mất vệ sinh, ảnh hưởng đến sức khoẻ
cộng đồng và nảy sinh xung đột xã hội.
• Ô nhiễm không khí: Tuy được coi là ngành "công nghiệp không khói",
nhưng du lịch có thể gây ô nhiễm khí thông qua phát xả khí thải động cơ
xe máy và tàu thuyền, đặc biệt là ở các trọng điểm và trục giao thông
chính, gây hại cho cây cối, động vật hoang dại và các công trình xây dựng
bằng đá vôi và bê tông.
• Năng lượng: Tiêu thụ năng lượng trong khu du lịch thường không hiệu
quả và lãng phí.
• Ô nhiễm tiếng ồn: Tiếng ồn từ các phương tiện giao thông và du khách
có thể gây phiền hà cho cư dân địa phương và các du khách khác kể cả
động vật hoang dại.
• Ô nhiễm phong cảnh: Ô nhiễm phong cảnh có thể được gây ra do khách
sạn nhà hàng có kiến trúc xấu xí thô kệch, vật liệu ốp lát không phù hợp,
bố trí các dịch vụ thiếu khoa học, sử dụng quá nhiều phương tiện quảng
cáo nhất là các phương tiện xấu xí, dây điện, cột điện tràn lan, bảo dưỡng
kém đối với các công trình xây dựng và cảnh quan. Phát triển du lịch hỗn
độn, pha tạp, lộn xộn là một trong những hoạt động gây suy thoái môi
trường tệ hại nhất.
• Làm nhiễu loạn sinh thái: Việc phát triển hoạt động du lịch thiếu kiểm
soát có thể tác động lên đất (xói mòn, trượt lở), làm biến động các nơi cư
trú, đe doạ các loài động thực vật hoang dại (tiếng ồn, săn bắt, cung ứng
thịt thú rừng, thú nhồi bông, côn trùng ). Xây dựng đường giao thông và
khu cắm trại gây cản trở động vật hoang dại di chuyển tìm mồi, kết đôi
hoặc sinh sản, phá hoại rạn san hô do khai thác mẫu vật, cá cảnh hoặc neo

đậu tàu thuyền
Về đầu trang
Du lịch sinh thái là gì?
Năm 1991, đã xuất hiện khái niệm về Du lịch sinh thái. "Du lịch sinh thái là loại
hình du lịch diễn ra trong các vùng có hệ sinh thái tự nhiên còn bảo tồn khá tốt
nhằm mục tiêu nghiên cứu, chiêm ngưỡng, thưởng thức phong cảnh, động thực
vật cũng như các giá trị văn hoá hiện hữu" (Boo, 1991).
Nhưng gần đây, người ta cho rằng nội dung căn bản của Du lịch sinh thái là tập
trung vào mức độ trách nhiệm của con người đối với môi trường. Quan điểm
thụ động cho rằng Du lịch sinh thái là du lịch hạn chế tối đa các suy thoái môi
trường do du lịch tạo ra, là sự ngăn ngừa các tác động tiêu cực lên sinh thái, văn
hoá và thẩm mỹ. Quan điểm chủ động cho rằng Du lịch sinh thái còn phải đóng
góp vào quản lý bền vững môi trường lãnh thổ du lịch và phải quan tâm đến
quyền lợi của nhân dân địa phương. Do đó, người ta đã đưa ra một khái niệm
mới tương đối đầy đủ hơn:
"Du lịch sinh thái là du lịch có trách nhiệm với các khu thiên nhiên là nơi bảo
tồn môi trường và cải thiện phúc lợi cho nhân dân địa phương".
Về đầu trang
Du lịch bền vững là gì?
"Du lịch bền vững là việc đáp ứng các nhu cầu hiện tại của du khách và vùng
dùng du lịch mà vẫn bảo đảm những khả năng đáp ứng nhu cầu cho các thế hệ
tương lai".
Du lịch bền vững đòi hỏi phải quản lý tất cả các dạng tài nguyên theo cách nào
đó để chúng ta có thể đáp ứng các nhu cầu kinh tế, xã hội và thẩm mỹ trong khi
vẫn duy trì được bản sắc văn hoá, các quá trình sinh thái cơ bản, đa dạng sinh
học và các hệ đảm bảo sự sống.
Mục tiêu của Du lịch bền vững là:
• Phát triển, gia tăng sự đóng góp của du lịch vào kinh tế và môi trường.
• Cải thiện tính công bằng xã hội trong phát triển.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng bản địa.

• Đáp ứng cao độ nhu cầu của du khách.
• Duy trì chất lượng môi trường.
Về đầu trang
Khí quyển trái đất hình thành như thế nào?
Khí quyển là lớp vỏ ngoài của trái đất với ranh giới dưới là bề mặt thuỷ quyển,
thạch quyển và ranh giới trên là khoảng không giữa các hành tinh. Khí quyển
trái đất được hình thành do sự thoát hơi nước, các chất khí từ thuỷ quyển và
thạch quyển.
Thời kỳ đầu, khí quyển chủ yếu gồm hơi nước, amoniac, metan, các loại khí trơ
và hydro. Dưới tác dụng phân huỷ của tia sáng mặt trời hơi nước bị phân huỷ
thành oxy và hydro. Oxy tạo ra tác động với amoniac và metan tạo ra khí nitơ và
cácboníc. Quá trình tiếp diễn, một lượng hidro nhẹ mất vào khoảng không vũ
trụ, khí quyển còn lại chủ yếu là hơi nước, nitơ, cácboníc, một ít oxy. Thực vật
xuất hiện trên trái đất cùng với quá trình quang hợp đã tạo nên một lượng lớn
oxy và làm giảm đáng kể nồng độ CO
2
trong khí quyển. Sự phát triển mạnh mẽ
của động thực vật trên trái đất cùng với sự gia tăng bài tiết, phân huỷ xác chết
động thực vật, phân huỷ yếm khí của vi sinh vật đã làm cho nồng độ khí N
2

trong khí quyển tăng lên nhanh chóng, để đạt tới thành phần khí quyển hiện nay.
Về đầu trang
Khí quyển có mấy lớp?
Khí quyển trái đất có cấu trúc phân lớp với các tầng đặc trưng từ dưới lên trên
như sau: Tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung gian, tầng điện ly.
• Tầng đối lưu là tầng thấp nhất của khí quyển, ở đó luôn có chuyển động
đối lưu của khối không khí bị nung từ mặt đất, thành phần khí khá đồng
nhất. Ranh giới trên của tầng đối lưu trong khoảng 7 - 8 km ở hai cực và
16 - 18 km ở vùng xích đạo. Tầng đối lưu là nơi tập trung nhiều nhất hơi

nước, bụi và các hiện tượng thời tiết chính như mây, mưa, tuyết, mưa đá,
bão v.v
• Tầng bình lưu nằm trên tầng đối lưu với ranh giới trên dao động trong
khoảng độ cao 50 km. Không khí tầng bình lưu loãng hơn, ít chứa bụi và
các hiện tượng thời tiết. Ở độ cao khoảng 25 km trong tầng bình lưu tồn
tại một lớp không khí giàu khí Ozon (O
3
) thường được gọi là tầng Ozon.
• Bên trên tầng bình lưu cho đến độ cao 80 km được gọi là tầng trung gian.
Nhiệt độ tầng này giảm dần theo độ cao.
• Từ độ cao 80 km đến 500 km gọi là tầng nhiệt, ở đây nhiệt độ ban ngày
thường rất cao, nhưng ban đêm xuống thấp.
• Từ độ cao 500 km trở lên được gọi là tầng điện ly. Do tác động của tia tử
ngoại, các phân tử không khí loãng trong tầng bị phân huỷ thành các ion
nhẹ như He
+
, H
+
, O
++
. Tầng điện ly là nơi xuất hiện cực quang và phản xạ
các sóng ngắn vô tuyến. Giới hạn bên ngoài của khí quyển rất khó xác
định, thông thường người ta ước định vào khoảng từ 1000 - 2000 kilômét.
Cấu trúc tầng của khí quyển được hình thành do kết quả của lực hấp dẫn và
nguồn phát sinh khí từ bề mặt trái đất, có tác động to lớn trong việc bảo vệ và
duy trì sự sống trái đất.
Về đầu trang
Thành phần khí quyển gồm những gì ?
Thành phần khí quyển trái đất khá ổn định theo phương nằm ngang và phân dị
theo phương thẳng đứng. Phần lớn khối lượng 5.10

15
tấn của toàn bộ khí quyển
tập trung ở tầng đối lưu và bình lưu. Thành phần khí quyển trái đất gồm chủ yếu
là Nitơ, Oxy, hơi nước, CO
2
, H
2
, O
3
, NH
4
, các khí trơ.
Trong tầng đối lưu, thành phần các chất khí chủ yếu tương đối ổn định, nhưng
nồng độ CO
2
và hơi nước dao động mạnh. Lượng hơi nước thay đổi theo thời
tiết khí hậu, từ 4% thể tích vào mùa nóng ẩm tới 0,4 % khi mùa khô lạnh. Trong
không khí tầng đối lưu thường có một lượng nhất định khí SO
2
và bụi.
Trong tầng bình lưu luôn tồn tại một quá trình hình thành và phá huỷ khí ozon,
dẫn tới việc xuất hiện một lớp ozon mỏng với chiều dày trong điều kiện mật độ
không khí bình thường khoảng vài chục xăngtimet. Lớp khí này có tác dụng
ngăn các tia tử ngoại chiếu xuống bề mặt trái đất. Hiện nay, do hoạt động của
con người, lớp khí ozon có xu hưởng mỏng dần, có thể đe doạ tới sự sống của
con người và sinh vật trên trái đất.
Về đầu trang
Hiệu ứng nhà kính là gì?
Nhiệt độ bề mặt trái đất được tạo nên do sự cân bằng giữa năng lượng mặt trời
đến bề mặt trái đất và năng lượng bức xạ của trái đất vào khoảng không gian

giữa các hành tinh. Năng lượng mặt trời chủ yếu là các tia sóng ngắn dễ dàng
xuyên qua cửa sổ khí quyển. Trong khi đó, bức xạ của trái đất với nhiệt độ bề
mặt trung bình +16
o
C là sóng dài có năng lượng thấp, dễ dàng bị khí quyển giữ
lại. Các tác nhân gây ra sự hấp thụ bức xạ sóng dài trong khí quyển là khí CO
2
,
bụi, hơi nước, khí mêtan, khí CFC v.v
"Kết quả của sự của sự trao đổi không cân bằng về năng lượng giữa trái đất với
không gian xung quanh, dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ của khí quyển trái đất.
Hiện tượng này diễn ra theo cơ chế tương tự như nhà kính trồng cây và được
gọi là Hiệu ứng nhà kính".
Sự gia tăng tiêu thụ nhiên liệu hoá thạch của loài người đang làm cho nồng độ
khí CO
2
của khí quyển tăng lên. Sự gia tăng khí CO
2
và các khí nhà kính
kháctrong khí quyển trái đất làm nhiệt độ trái đất tăng lên. Theo tính toán của
các nhà khoa học, khi nồng độ CO
2
trong khí quyển tăng gấp đôi, thì nhiệt độ bề
mặt trái đất tăng lên khoảng 3
o
C. Các số liệu nghiên cứu cho thấy nhiệt độ trái
đất đã tăng 0,5
o
C trong khoảng thời gian từ 1885 đến 1940 do thay đổi của nồng
độ CO

2
trong khí quyển từ 0,027% đến 0,035%. Dự báo, nếu không có biện
pháp khắc phục hiệu ứng nhà kính, nhiệt độ trái đất sẽ tăng lên 1,5 - 4,5
o
C vào
năm 2050.
Vai trò gây nên hiệu ứng nhà kính của các chất khí được xếp theo thứ tự sau:
CO
2
=> CFC => CH
4
=> O
3
=>NO
2
. Sự gia tăng nhiệt độ trái đất do hiệu ứng nhà
kính có tác động mạnh mẽ tới nhiều mặt của môi trường trái đất.
• Nhiệt độ trái đất tăng sẽ làm tan băng và dâng cao mực nước biển. Như
vậy, nhiều vùng sản xuất lương thực trù phú, các khu đông dân cư, các
đồng bằng lớn, nhiều đảo thấp sẽ bị chìm dưới nước biển.
• Sự nóng lên của trái đất làm thay đổi điều kiện sống bình thường của các
sinh vật trên trái đất. Một số loài sinh vật thích nghi với điều kiện mới sẽ
thuận lợi phát triển. Trong khi đó nhiều loài bị thu hẹp về diện tích hoặc
bị tiêu diệt.
• Khí hậu trái đất sẽ bị biến đổi sâu sắc, các đới khí hậu có xu hướng thay
đổi. Toàn bộ điều kiện sống của tất cả các quốc gia bị xáo động. Hoạt
động sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ hải sản bị ảnh hưởng
nghiêm trọng.
• Nhiều loại bệnh tật mới đối với con người xuất hiện, các loại dịch bệnh
lan tràn, sức khoẻ của con người bị suy giảm.

Về đầu trang
Biến đổi khí hậu là gì?
"Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển,
thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên
nhân tự nhiên và nhân tạo".
Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu trái đất là do sự gia tăng các hoạt động
tạo ra các chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ
và bể chứa khí nhà kính như sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất
liền khác.
Các biểu hiện của sự biến đổi khí hậu trái đất gồm:
• Sự nóng lên của khí quyển và trái đất nói chung.
• Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí quyển có hại cho môi trường
sống của con người và các sinh vật trên trái đất.
• Sự dâng cao mực nước biển do tan băng dẫn tới sự ngập úng của các vùng
đất thấp, các đảo nhỏ trên biển.
• Sự di chuyển của các đới khí hậu tồn tại hàng nghìn năm trên các vùng
khác nhau của trái đất dẫn tới nguy cơ đe doạ sự sống của các loài sinh
vật, các hệ sinh thái và hoạt động của con người.
• Sự thay đổi cường độ hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển, chu
trình tuần hoàn nước trong tự nhiên và các chu trình sinh địa hoá khác.
• Sự thay đổi năng suất sinh học của các hệ sinh thái, chất lượng và thành
phần của thuỷ quyển, sinh quyển, các địa quyển.
Các quốc gia trên thế giới đã họp tại New York ngày 9/5/1992 và đã thông qua
Công ước Khung về Biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc. Công ước này đặt ra
mục tiêu ổn định các nồng độ khí quyển ở mức có thể ngăn ngừa được sự can
thiệp của con người đối với hệ thống khí hậu. Mức phải đạt nằm trong một
khung thời gian đủ để các hệ sinh thái thích nghi một cách tự nhiên với sự thay
đổi khí hậu, bảo đảm việc sản xuất lương thực không bị đe doạ và tạo khả năng
cho sự phát triển kinh tế tiến triển một cách bền vững.
Về đầu trang

Ô nhiễm không khí là gì? Vì sao không khí bị ô nhiễm?
"Ô nhiễm không khí là sự có mặt một chất lạ hoặc một sự biến đổi quan trọng
trong thành phần không khí, làm cho không khí không sạch hoặc gây ra sự toả
mùi, có mùi khó chịu, giảm tầm nhìn xa (do bụi)".
Có rất nhiều nguồn gây ô nhiễm không khí. Có thể chia ra thành nguồn tự nhiên
và nguồn nhân tạo.
a. Nguồn tự nhiên:
• Núi lửa: Núi lửa phun ra những nham thạch nóng và nhiều khói bụi giàu
sunfua, mêtan và những loại khí khác. Không khí chứa bụi lan toả đi rất
xa vì nó được phun lên rất cao.
• Cháy rừng: Các đám cháy rừng và đồng cỏ bởi các quá trình tự nhiên xảy
ra do sấm chớp, cọ sát giữa thảm thực vật khô như tre, cỏ. Các đám cháy
này thường lan truyền rộng, phát thải nhiều bụi và khí.
• Bão bụi gây nên do gió mạnh và bão, mưa bào mòn đất sa mạc, đất trồng
và gió thổi tung lên thành bụi. Nước biển bốc hơi và cùng với sóng biển
tung bọt mang theo bụi muối lan truyền vào không khí.
• Các quá trình phân huỷ, thối rữa xác động, thực vật tự nhiên cũng phát
thải nhiều chất khí, các phản ứng hoá học giữa những khí tự nhiên hình
thành các khí sunfua, nitrit, các loại muối v.v Các loại bụi, khí này đều
gây ô nhiễm không khí.
b. Nguồn nhân tạo:
Nguồn gây ô nhiễm nhân tạo rất đa dạng, nhưng chủ yếu là do hoạt động công
nghiệp, đốt cháy nhiên liệu hoá thạch và hoạt động của các phương tiện giao
thông. Nguồn ô nhiễm công nghiệp do hai quá trình sản xuất gây ra:
• Quá trình đốt nhiên liệu thải ra rất nhiều khí độc đi qua các ống khói của
các nhà máy vào không khí.
• Do bốc hơi, rò rỉ, thất thoát trên dây chuyền sản xuất sản phẩm và trên các
đường ống dẫn tải. Nguồn thải của quá trình sản xuất này cũng có thể
được hút và thổi ra ngoài bằng hệ thống thông gió.
Các ngành công nghiệp chủ yếu gây ô nhiễm không khí bao gồm: nhiệt điện; vật

liệu xây dựng; hoá chất và phân bón; dệt và giấy; luyện kim; thực phẩm; Các xí
nghiệp cơ khí; Các nhà máy thuộc ngành công nghiệp nhẹ; Giao thông vận tải;
bên cạnh đó phải kể đến sinh hoạt của con người.
Về đầu trang
Các tác nhân nào gây ô nhiễm không khí?
Các chất và tác nhân gây ô nhiễm không khí gồm:
• Các loại oxit như: nitơ oxit (NO, NO
2
), nitơ đioxit (NO
2
), SO
2
, CO, H
2
S
và các loại khí halogen (clo, brom, iôt).
• Các hợp chất flo.
• Các chất tổng hợp (ête, benzen).
• Các chất lơ lửng (bụi rắn, bụi lỏng, bụi vi sinh vật), nitrat, sunfat, các
phân tử cacbon, sol khí, muội, khói, sương mù, phấn hoa.
• Các loại bụi nặng, bụi đất, đá, bụi kim loại như đồng, chì, sắt, kẽm, niken,
thiếc, cađimi
• Khí quang hoá như ozôn, FAN, FB
2
N, NO
X
, anđehyt, etylen
• Chất thải phóng xạ.
• Nhiệt độ.
• Tiếng ồn.

Sáu tác nhân ô nhiễm đầu sinh ra chủ yếu do quá trình đốt cháy nhiên liệu và sản
xuất công nghiệp. Các tác nhân ô nhiễm không khí có thể phân thành hai dạng:
dạng hơi khí và dạng phần tử nhỏ. Tuy nhiên, phần lớn các tác nhân ô nhiễm
đều gây tác hại đối với sức khỏe con người.
Tác nhân ô nhiễm được chia làm hai loại: sơ cấp và thứ cấp. Sunfua đioxit sinh
ra do đốt cháy than đó là tác nhân ô nhiễm sơ cấp. Nó tác động trực tiếp tới bộ
phận tiếp nhận. Sau đó, khí này lại liên kết với ôxy và nước của không khí sạch
để tạo thành axit sunfuric (H
2
SO
4
) rơi xuống đất cùng với nước mưa, làm thay
đổi pH của đất và của thuỷ vực, tác động xấu tới nhiều thực vật, động vật và vi
sinh vật. Như vậy, mưa axit là tác nhân ô nhiễm thứ cấp được tạo thành do sự
kết hợp SO
2
với nước. Cũng có những trường hợp, các tác nhân không gây ô
nhiễm, liên kết quang hoá với nhau để tạo thành tác nhân ô nhiễm thứ cấp mới,
gây tác động xấu. Cơ thể sinh vật phản ứng đối với các tác nhân ô nhiễm phụ
thuộc vào nồng độ ô nhiễm và thời gian tác động.
Về đầu trang
Mức độ ô nhiễm không khí được biểu thị như thế nào?
Cơ quan Bảo vệ môi trường của Mỹ biểu thị ô nhiễm không khí bằng chỉ số
chuẩn ô nhiễm (PSI), theo ngưỡng an toàn và nguy hiểm đối với sức khoẻ của
người. PSI là một chỉ số thu được khi tính tới nhiều chỉ số ô nhiễm, ví dụ tổng
các hạt lơ lửng, SO
2
,CO, O
3
, NO

2
được tính theo m g/m
3
/giờ hoặc trong 1 ngày.
• Nếu PSI từ 0-49 là không khí có chất lượng tốt.
• Nếu PSI từ 50-100 là trung bình, không ảnh hưởng tới sức khoẻ của
người.
• Nếu PSI từ 100-199 là không tốt.
• Nếu PSI từ 200-299 là rất không tốt.
• Nếu PSI từ 300-399 là nguy hiểm, làm phát sinh một số bệnh.
• Nếu PSI trên 400 là rất nguy hiểm, có thể gây chết người.
Dựa vào chỉ số PSI, mà những người có độ tuổi và sức khoẻ khác nhau sẽ được
thông báo trước và giảm các hoạt động ngoài trời.
Về đầu trang
Các khí nhân tạo nào gây ô nhiễm không khí nguy hiểm nhất đối với con
người và khí quyển trái đất?
Các khí nhân tạo nguy hiểm nhất đối với sức khoẻ con người và khí quyển trái
đất đã được biết đến gồm: Cacbon đioxit (CO
2
); Dioxit Sunfua (SO
2
).; Cacbon
monoxit (CO); Nitơ oxit (N
2
O); Clorofluorocacbon (còn gọi là CFC) và Mêtan
(CH
4
).
1. Cácbon đioxit (CO
2

): CO
2
với hàm lượng 0,03% trong khí quyển là nguyên
liệu cho quá trình quang hợp để sản xuất năng suất sinh học sơ cấp ở cây xanh.
Thông thường, lượng CO
2
sản sinh một cách tự nhiên cân bằng với lượng CO
2

được sử dụng cho quang hợp. Hai loại hoạt động của con người là đốt nhiên liệu
hoá thạch và phá rừng đã làm cho quá trình trên mất cân bằng, có tác động xấu
tới khí hậu toàn cầu.
2. Đioxit Sunfua (SO
2
): Đioxit sunfua (SO
2
) là chất gây ô nhiễm không khí có
nồng độ thấp trong khí quyển, tập trung chủ yếu ở tầng đối lưu. Dioxit sunfua
sinh ra do núi lửa phun, do đốt nhiên liệu than, dầu, khí đốt, sinh khối thực vật,
quặng sunfua,.v.v SO
2
rất độc hại đối với sức khoẻ của người và sinh vật, gây
ra các bệnh về phổi khí phế quản. SO
2
trong không khí khi gặp oxy và nước tạo
thành axit, tập trung trong nước mưa gây ra hiện tượng mưa axit.
3. Cacbon monoxit (CO):CO được hình thành do việc đốt cháy không hết
nhiên liệu hoá thạch như than, dầu và một số chất hữu cơ khác. Khí thải từ các
động cơ xe máy là nguồn gây ô nhiễm CO chủ yếu ở các thành phố. Hàng năm
trên toàn cầu sản sinh khoảng 600 triệu tấn CO. CO không độc với thực vật vì

cây xanh có thể chuyển hoá CO => CO
2
và sử dụng nó trong quá trình quang
hợp. Vì vậy, thảm thực vật được xem là tác nhân tự nhiên có tác dụng làm giảm
ô nhiễm CO. Khi con người ở trong không khí có nồng độ CO khoảng 250 ppm
sẽ bị tử vong.
4. Nitơ oxit (N
2
O): N
2
O là loại khí gây hiệu ứng nhà kính, được sinh ra trong
quá trình đốt các nhiên liệu hoá thạch. Hàm lượng của nó đang tăng dần trên
phạm vi toàn cầu, hàng năm khoảng từ 0,2 -,3%. Một lượng nhỏ N
2
O khác xâm
nhập vào khí quyển do kết quả của quá trình nitrat hoá các loại phân bón hữu cơ
và vô cơ. N
2
O xâm nhập vào không khí sẽ không thay đổi dạng trong thời gian
dài, chỉ khi đạt tới những tầng trên của khí quyển nó mới tác động một cách
chậm chạp với nguyên tử oxy.
5. Clorofluorocacbon (viết tắt là CFC): CFC là những hoá chất do con người
tổng hợp để sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp và từ đó xâm nhập vào khí
quyển. CFC 11 hoặc CFCl
3
hoặc CFCl
2
hoặc CF
2
Cl

2
(còn gọi là freon 12 hoặc
F12) là những chất thông dụng của CFC. Một lượng nhỏ CFC khác là CHC
1
F
2

(hoặc F22), CCl4 và CF
4
cũng xâm nhập vào khí quyển. Cả hai hợp chất CFC 11
và CFC 12 hoặc freon đều là những hợp chất có ý nghĩa kinh tế cao, việc sản
xuất và sử dụng chúng đã tăng lên rất nhanh trong hai thập kỷ vừa qua. Chúng
tồn tại cả ở dạng sol khí và không sol khí. Dạng sol khí thường làm tổn hại tầng
ôzôn, do đó là sự báo động về môi trường, những dạng không sol khí thì vẫn
tiếp tục sản xuất và ngày càng tăng về số lượng. CFC có tính ổn định cao và
không bị phân huỷ. Khi CFC đạt tới thượng tầng khí quyển chúng sẽ được các
tia cực tím phân huỷ. Tốc độ phân huỷ CFC sẽ rất nhanh nếu tầng ôzôn bị tổn
thương và các bức xạ cực tím tới được những tầng khí quyển thấp hơn.
6. Mêtan (CH
4
): Mêtan là một loại khí gây hiệu ứng nhà kính. Nó được sinh ra
từ các quá trình sinh học, như sự men hoá đường ruột của động vật có guốc, cừu
và những động vật khác, sự phân giải kỵ khí ở đất ngập nước, ruộng lúa, cháy
rừng và đốt nhiên liệu hoá thạch. CH
4
thúc đẩy sự ôxy hoá hơi nước ở tầng bình
lưu. Sự gia tăng hơi nước gây hiệu ứng nhà kính mạnh hơn nhiều so với hiệu
ứng trực tiếp của CH
4
. Hiện nay hàng năm khí quyển thu nhận khoảng từ 400

đến 765x10
12
g CH
4
.
Về đầu trang
Tầng Ozon là gì?
Khí Ozon gồm 3 nguyên tử oxy (0
3
). Tầng bình lưu nằm trên tầng đối lưu với
ranh giới trên dao động trong khoảng độ cao 50 km. Ở độ cao khoảng 25 km
trong tầng bình lưu tồn tại một lớp không khí giàu khí Ozon (O
3
) thường được
gọi là tầng Ozon. Hàm lượng khí Ozon trong không khí rất thấp, chiếm một
phần triệu, chỉ ở độ cao 25 - 30 km, khí Ozon mới đậm đặc hơn (chiếm tỉ lệ
1/100.000 trong khí quyển). Người ta gọi tầng khí quyển ở độ cao này là tầng
Ozon.
Nếu tầng Ozon bị thủng, một lượng lớn tia tử ngoại sẽ chiếu thẳng xuống Trái
đất. Con người sống trên Trái đất sẽ mắc bệnh ung thư da, thực vật không chịu
nổi nhiều tia tử ngoại chiếu vào sẽ bị mất dần khả năng miễn dịch, các sinh vật
dưới biển bị tổn thương và chết dần. Bởi vậy các nước trên thế giới đều rất lo sợ
trước hiện tượng thủng tầng Ozon.
Nguyên nhân nào dẫn đến thủng tầng Ozon?
Tháng 10 năm 1985, các nhà khoa học Anh phát hiện thấy tầng khí ozon trên
không trung Nam cực xuất hiện một "lỗ thủng" rất lớn, bằng diện tích nước Mỹ.
Năm 1987, các nhà khoa học Đức lại phát hiện tầng khí ozon ở vùng trời Bắc
cực có hiện tượng mỏng dần, có nghĩa là chẳng bao lâu nữa tầng ozon ở Bắc cực
cũng sẽ bị thủng. Tin này nhanh chóng được truyền khắp thế giới và làm chấn
động dư luận.

Các nhà khoa học đều cho rằng, nguyên nhân này có liên quan tới việc sản xuất
và sử dụng tủ lạnh trên thế giới. Sở dĩ tủ lạnh có thể làm lạnh và bảo quản thực
phẩm được lâu là vì trong hệ thống ống dẫn khép kín phía sau tủ lạnh có chứa
loại dung dịch freon thể lỏng (thường gọi là "gas"). Nhờ có dung dịch hoá học
này tủ lạnh mới làm lạnh được. Dung dịch freon có thể bay hơi thành thể khí.
Khi chuyển sang thể khí, freon bốc thẳng lên tầng ozon trong khí quyển Trái đất
và phá vỡ kết cầu tầng này, làm giảm nồng độ khí ozon.
Không những tủ lạnh, máy lạnh cần dùng đến freon mà trong dung dịch giặt tẩy,
bình cứu hoả cũng sử dụng freon và các chất thuộc dạng freon. Trong quá trình
sản xuất và sử dụng các hoá chất đó không tránh khỏi thất thoát một lượng lớn
hoát chất dạng freon bốc hơi bay lên phá huỷ tầng ozon. Qua đó chúng ta thấy
rằng, tầng zon bị thủng chính là do các chất khí thuộc dạng freon gây ra, các hoá
chất đó không tự có trong thiên nhiên mà do con người tạo ra. Rõ ràng, con
người là thủ phạm làm thủng tầng ozon, đe doạ sức khoẻ của chính mình,
Sớm ngừng sản xuất và sử dụng các hoá chất dạng freon là biện pháp hữu hiệu
nhất để cứu tầng ozon. Nhiều hội thảo quốc tế đã bàn tính các biện pháp khắc
phục nguy cơ thủng rộng tầng ozon. 112 nước thuộc khối Cộng đồng Châu Âu
(EEC) đã nhất trí đến cuối thế kỷ này sẽ chấm dứt sản xuất và sử dụng các hoá
chất thuộc dạng freon. Vì vậy các nhà khoa học đang nghiên cứu sản xuất loại
hoá chất khác thay thế các hoá chất ở dạng freon, đồng thời sẽ chuyển giao công
nghệ sản xuất cho các nước đang phát triển. Có như vậy, việc ngừng sản xuất
freon mới trở thành hiện thực. Muốn đạt được yêu cầu thiết thực này, không chỉ
riêng một vài nước mà cả thế giới đều phải cố gắng thì mới có thể bảo vệ được
tầng ozon của Trái đất.
Mưa axit là gì?
Mưa axit được phát hiện ra đầu tiên năm 1948 tại Thuỵ Điển. Nguyên nhân là vì
con người đốt nhiều than đá, dầu mỏ. Trong than đá và dầu mỏ thường chứa một
lượng lưu huỳnh, còn trong không khí lại rất nhiều khí nitơ. Trong quá trình đốt
có thể sinh ra các khí Sunfua đioxit (SO
2

), Nitơ đioxit (NO
2
). Các khí này hoà
tan với hơi nước trong không khí tạo thành các hạt axit sunfuaric (H
2
SO
4
), axit
nitơric (HNO
3
). Khi trời mưa, các hạt axit này tan lẫn vào nước mưa, làm độ pH
của nước mưa giảm. Nếu nước mưa có độ pH dưới 5,6 được gọi là mưa axit. Do
có độ chua khá lớn, nước mưa có thể hoà tan được một số bụi kim loại và ôxit
kim loại có trong không khí như ôxit chì, làm cho nước mưa trở nên độc hơn
đối với cây cối, vật nuôi và con người.
Mưa axit ảnh hưởng xấu tới các thuỷ vực (ao, hồ). Các dòng chảy do mưa axit
đổ vào hồ, ao sẽ làm độ pH của hồ, ao giảm đi nhanh chóng, các sinh vật trong
hồ, ao suy yếu hoặc chết hoàn toàn. Hồ, ao trở thành các thuỷ vực chết.
Mưa axit ảnh hưởng xấu tới đất do nước mưa ngầm xuống đất làm tăng độ chua
của đất, hoà tan các nguyên tố trong đất cần thiết cho cây như canxi (Ca), Magiê
(Mg), làm suy thoái đất, cây cối kém phát triển. Lá cây gặp mưa axit sẽ bị
"cháy" lấm chấm, mầm sẽ chết khô, làm cho khả năng quang hợp của cây giảm,
cho năng suất thấp.
Mưa axit còn phá huỷ các vật liệu làm bằng kim loại như sắt, đồng, kẽm, làm
giảm tuổi thọ các công trình xây dựng.
Vì sao buổi sớm, không khí trong thành phố lại bị ô nhiễm rất nặng?
Xưa nay chúng ta thường nghe nói "không khí buổi sớm trong lành nhất" và mọi
người dân thành phố thường tập luyện, chạy nhảy, hoạt động thể dục thể thao
vào sáng sớm hàng ngày. Nhưng gần đây, các nhà khoa học lại cảnh tỉnh rằng ở
những thành phố có ngành công nghiệp và giao thông vận tải phát triển, không

khí buổi sớm không những trong lành mà còn bị ô nhiễm rất nặng.
Vì sao các nhà khoa học lại đưa ra kết luận trái ngược với nhận định lâu nay của
nhiều người ?
Mức độ trong lành của không khí được quyết định bởi thành phần các chất trong
không khí, nhất là những chất độc hại đối với cơ thể con người. Ban ngày, ánh
nắng mặt trời làm nhiệt độ không khí tăng cao, khói thải của các nhà máy, xe cộ
và bụi đất cát do các loại xe cuốn lên bay lửng lơ trong không khí. Đến khi mặt
trời lặn, nhiệt độ không khí giảm dần. Qua một đêm, mặt đất mát dần, nhiệt
lượng toả vào không trung cách mặt đất mấy trăm mét hình thành tầng không
khí trên nóng dưới lạnh, giống như chiếc nồi áp xuống mặt đất. Lúc này khói
thải của các nhà máy không thể bốc lên cao để toả vào tầng mây mà chỉ luẩn
quẩn ở gần mặt đất với nồng độ mỗi lúc một đậm đặc. Nếu lúc này trên mặt đất
lặng gió, độ ô nhiễm không khí sẽ càng tăng.
Vì thế, các nhà khoa học khuyên dân cư các thành phố công nghiệp nên chuyển
thời gian tập thể dục và rèn luyện cơ thể từ sáng sớm sang khoảng 10 giờ sáng
và 3 giờ chiều là thích hợp nhất.
Vì sao không khí trong nhà cũng bị ô nhiễm?
Hiện nay nhiều gia đình ở nước ta vẫn dùng than làm chất đốt. Bếp than thải ra
một lượng khí cacbonic khá lớn, nhưng dù dùng bếp ga hoặc bếp dầu trong nhà
cũng không tránh được việc thải ra khí cacbonic. Ngoài ra, trong quá trình xào
nấu thức ăn sẽ bốc ra các hạt chất dầu mỡ làm ô nhiễm không khí trong bếp. Mặt
khác, điều kiện sống hiện nay ở các thành phố còn chật chội, cơ thể con người
luôn toả ra khí cacbonic và mồ hôi, chưa kể những người hút thuốc lá thải ra
một lượng lớn khói thuốc làm ô nhiễm không khí trong nhà ở. Những nơi ồn ào
hoặc giá rét, người ta lại thường đóng kín cửa sổ (để chống ồn và chống rét)
khiến các loại khí độc hại không thoát ra ngoài được.
Những đồ dùng mới sử dụng trong các gia đình như thảm nilon, giấy dán tường,
đồ nhựa, v.v cũng đem theo vào phòng ở các chất ô nhiễm như toluen,
metylbenzen, formalđehyt, Những hoá chất này đều rất có hại đối với sức khỏe
con người.

Nếu trong nhà có nuôi chó, mèo và trồng nhiều hoa, cây cảnh sẽ làm tăng thêm
lượng khí cacbonic và mùi hôi trong phòng ở. Bụi và các tạp chất khí kể trên
luôn bay lơ lửng trong không khí kèm theo các loại vi trùng, dĩ nhiên sẽ ảnh
hưởng không tốt tới sức khỏe con người.
Muốn giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí trong nhà ở, cần mở nhiều cửa sổ
thông khí, thường xuyên quét dọn lau chùi nhà cửa, làm vệ sinh cá nhân đều đặn
và không nên nuôi động vật trong phòng ở.
Về đầu trang
Không khí trong thành phố và làng quê khác nhau như thế nào?
Vào mùa hè, khi đi từ thành phố về làng quê, ta cảm thấy không khí ở hai vùng
khác nhau rất rõ rệt. Những người thường sống ở thôn quê cũng rất tự hào về
không khí trong lành nơi mình cư trú. Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chỉ ra
những khác nhau cơ bản trong không khí hai vùng là:
Thứ nhất: Không khí thành phố thường có nhiều vi khuẩn, vi trùng gây bệnh
hơn ở nông thôn, bởi vì trong thành phố mật độ dân cao, trao đổi hàng hoá
nhiều, sản xuất và xây dựng phát triển, tạo ra lượng rác lớn, phân tán, khó thu
gom kịp thời, gây ô nhiễm môi trường. Người từ các vùng khác nhau qua lại
nhiều, mang mầm bệnh từ nhiều nơi đến. Không khí lưu thông kém vì vướng
nhà cao tầng, cũng tạo cơ hội cho vi trùng gây bệnh tập trung và tồn tại lâu hơn.
Ở nông thôn, mật độ dân, lưu lượng người và hàng hoá qua lại đều thấp, nên
chất thải ít, chủ yếu là chất hữu cơ, một loại rác thải có thể dùng làm phân bón
ruộng. Nông thôn người thưa, nhiều cây xanh tạo cảm giác tươi mát, dễ chịu, lại
có khả năng tiết ra được những chất kháng khuẩn thực vật, nên lượng vi trùng
gây bệnh trong không khí cũng ít hơn.
Thứ hai: Nhiệt độ không khí thành phố cao hơn ở nông thôn, còn độ ẩm lại thấp
hơn. Vào mùa hè, nhiệt độ không khí thành phố có thể cao hơn các vùng nông
thôn từ 2 đến 6
0
C, nhiệt độ tại những bề mặt phủ gạch, bê tông cao hơn nhiệt độ
không khí từ 5 đến 8

0
C. Đó là do ở thành phố không khí lưu thông kém, làm
giảm sự phân tán nhiệt. Nhiều xe máy, ô tô đi lại, nhiều nhà máy, xí nghiệp sản
xuất dùng lò đốt, thải nhiều nhiệt vào không khí. Gạch, bê tông, đường nhựa hấp
thụ bức xạ mặt trời rất tốt, nóng lên và toả nhiệt vào không khí. Mặt nước ao hồ
lại ít, đất bị phủ gạch, nhựa, bê tông không cho nước trong đất bốc hơi, vừa
không tiêu hao được nhiệt, vừa làm không khí khô hơn.
Ở nông thôn, ngược lại, không khí không bị che chắn nên lưu thông tốt hơn. Các
nguồn thải nhiệt nhân tạo như ở thành phố ít hơn nhiều. Cây cối lại nhiều, tạo
một lớp phủ tốt chắn không cho ánh sáng mặt trời trực tiếp đốt nóng đất và còn
tiêu thụ một phần năng lượng mặt trời cho quang hợp. Mặt đất và mặt nước đều
bốc hơi tốt, tiêu thụ bớt năng lượng từ ánh nắng mặt trời.
Thứ ba: Không khí thành phố nhiều bụi bẩn hơn không khí nông thôn do trong
thành phố tập trung nhiều nhà máy xí nghiệp, thải nhiều khói, bụi, khí độc. Việc
xây dựng, đào đất, chuyên chở vật liệu diễn ra thường xuyên, rác thải không dọn
kịp, là nguồn tạo ra bụi bẩn đáng kể. Trên đường phố xe máy, ô tô thường xuyên
đi lại, nghiền vụn đất cát và cuốn bụi bay lên. Không khí khô nóng, làm cho bụi