TIET 128. CHUA LOI VE CN VA VN( TIEP)

TiÕt 128
Ch÷a lçi vÒ chñ ng÷ vµ vÞ ng÷
( TiÕp theo)

Vị ngữ
Khái
niệm
Nêu lên hành động, đặc
điểm, trạng thái, của sự
vật hiện t ợng đ ợc nêu ở
chủ ngữ.
Đặc
điểm
-
Khả năng kết hợp: phó
từ chỉ thời gian (đã, đang,
vừa, mới, sẽ, ).
-
Trả lời câu hỏi : Làm gì?
Làm sao? Thế nào?
Cấu tạo
-
Th ờng là: động từ, cụm
động từ, tính từ, cụm tính
từ.
-
Câu có thể có 1 hoặc
nhiều Vị ngữ.
Chủ ngữ

Nêu lên sự vật, hiện t ợng có hành
động, đặc điểm, trạng thái, đ ợc
miêu tả ở vị ngữ.
-Khả năng kết hợp: Số từ, l ợng
từ( những, các, mọi, mấy )
-
Trả lời câu hỏi : Ai? Cái gì? Con
gì?
-
Th ờng là: Danh từ, đại từ, cụm
danh từ. Có những tr ờng hợp là
động từ, tính từ hoặc cụm động từ,
cụm tính từ
-
Câu có thể có 1 hoặc nhiều CN

Tìm chủ ngữ, vị ngữ của mỗi câu sau:
a. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên.
a. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên.
TN
Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ.
b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng
sáu tháng
b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng
TN
sáu tháng.
Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ
Nguyên nhân: Nhầm trạng ngữ là chủ ngữ, vị ngữ

Các cách chữa lại câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ:

Thêm chủ ngữ và vị ngữ
-
Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi lại nhớ về những ngày tháng hào hùng của dân tộc.
C V
-
Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng,
TN
những ng ời công nhân đã xây dựng xong ngôi nhà cao tầng đó.
C V
//
//

Cho biết mỗi bộ phận in đậm trong câu sau nói về ai?
Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta
thấy d ợng H ơng Th ghì trên ngọn sào giống nh một hiệp sĩ của Tr ờng Sơn
oai linh, hùng vĩ.
- Mỗi bộ phận in đậm trong câu nói về d ợng H ơng Th
- Viết câu nh vậy, ng òi đọc sẽ t ởng phần in đậm là miêu tả hành động của
ta chứ không phải của d ợng H ơng Th .
Câu sai về nghĩa giữa thành phần trạng ngữ chỉ cách thức với thành
phần chủ ngữ của câu.
Nguyên nhân:
+ Ng òi viết ch a có kĩ năng viết câu có trạng ngữ chỉ cách thức.
+ Ng òi viết không rành mạch trong t duy.

Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy d ợng H
ơng
Th ghì trên ngọn sào giống nh một hiệp sĩ của Tr ờng Sơn oai linh, hùng vĩ.
- Cách sửa:
+ Cách 1 : Bỏ bớt từ ta thấy để chủ thể trong nòng cốt câu và trong

trạng ngữ đồng nhất với nhau.
Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, thấy
d ợng H ơng Th ghì trên ngọn sào giống nh một hiệp sĩ của Tr ờng
Sơn oai linh, hùng vĩ.
+ Cách 2: Bỏ bớt từ ngữ nào đó trong câu sắp xếp lại một số bộ phận
trong câu để biểu đạt đúng quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần câu.

D ợng H ơng Th ghì trên ngọn sào hai hàm răng cắn chặt, quai
hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa giống nh một hiệp sĩ của Tr ờng
Sơn oai linh, hùng vĩ.
ta

+ Cách 3: đ a cụm từ ta thấy lên đầu câu, đảo thành
phần trạng ngữ ra phía sau cụm từ D ợng H ơng Th
ghì trên ngọn sào:

Ta thấy d ợng H ơng Th ghì trên ngọn sào hai
hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy
lửa, giống nh một hiệp sĩ của Tr ờng Sơn oai linh,
hùng vĩ.

Xác đinh chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
a, Năm 1945, cầu đ ợc đổi tên thành cầu Long Biên.
( Theo Thuý Lan)
b. Cứ mỗi lần ngẩng đầu lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh,
lòng tôi lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và
oai
hùng.
( Theo Thuý Lan)
c. Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực n ớc cuồn cuộn

chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh
thân th ơng, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi cảm thấy chiếc cầu
nh chiếc võng đung đ a, nh ng vẫn dẻo dai, vững chắc.
( Theo Thuý Lan)

a, Năm 1945, cầu// đ ợc đổi tên thành cầu Long Biên.
C V
b. Cứ mỗi lần ngẩng đầu lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh,
lòng tôi//lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt
và
C V
oai hùng.
c. Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực n ớc cuồn cuộn
chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh
thân th ơng, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi //cảm thấy chiếc
cầu
nh chiếc võng đung đ a, nh ng vẫn dẻo dai, vững chắc.

Bài 2: Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp vào những
chỗ trống d ới đây để tạo thành những câu hoàn chỉnh:
a. Mỗi khi tan tr ờng,
b. Ngoài cánh đồng,
c. Giữa cánh đồng lúa chín,
d. Khi chiếc ô tô về đến đầu làng,
tôi lại đi xe đạp về nhà.
các bác nông dân đang gặt lúa.
lúa đang trổ bông.
lũ trẻ ùa ra đón.

Bài 3: Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách chữa các câu sau đây:

a. Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính.
b. Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân
tộc ta, một dân tộc anh hùng.
c. Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà
Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.
Các câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ( chỉ có trạng ngữ)
Cách chữa: thêm chủ ngữ và vị ngữ.
cỏ mọc xanh rì.
chúng ta đã bảo vệ đ ợc nền độc lập.
ng ời ta đã đ a hình ảnh cây cầu Long Biên vào bảo tàng lịch sử.

Các câu sau sai ở chỗ nào? Nên chữa nh thế nào?
a. Cây cầu đ a những chiếc xe vận tải nặng nề v ợt qua
sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
b. Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thuý cất
vội cặp sách rồi đi ngay.
c. Khi em đến cổng tr ờng thì Tuấn gọi em và đ ợc bạn ấy
cho một cây bút mới.

H ớng dẫn:
- Xác đinh chủ ngữ và vị ngữ của câu.
-
Tìm hiểu mối quan hệ giữa chủ ngữ với từng vị ngữ của
câu.
Cây cầu//đ a những chiếc xe vận tải nặng nề v ợt qua sông
C V1
và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
V2

Chủ ngữ chỉ phù hợp với vị ngữ thứ nhất, không phù

hợp với vị ngữ thứ hai( nếu viết nh vậy, ng ời đọc sẽ hiểu
cây cầu bóp còi rộn vang cả dòng sông)

Cây cầu//đ a những chiếc xe vận tải nặng nề v ợt qua sông
và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
Cách sửa
- Biến câu đã cho thành một câu ghép
Cây cầu//đ a những chiếc xe vận tải nặng nề v ợt qua
sông,
còi xe// rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
- Biến câu đã cho thành hai câu đơn với hai chủ ngữ khác
nhau
Cây cầu đ a những chiếc xe vận tải nặng nề v ợt qua
sông. Còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.



H ớng dẫn tự học
-
Nhớ đ ợc cách chữa lỗi do đặt câu thiếu cả chủ ngữ và vị
ngữ, câu sai quan hệ ngữ nghĩa.
- Ôn tập lại về dấu câu( đã học ở tiểu học)