Giải nhanh bài tập hóa học bằng đồ thị

Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

15: GI I NHANH BÀI T P HĨA VƠ CƠ D A VÀO

CHUYÊN

TH

I. Các d ng
th cơ b n
1. S c khí CO2 vào dung d ch Ba(OH)2 ho c Ca(OH)2
B n ch t ph n ng :
CO2 + Ba(OH)2 → BaCO3 ↓ + H 2 O
(1)
mol :

a ← a
→
a
BaCO3 + CO2 + H 2 O → Ba(HCO3 )2

(2)

mol : a → a
Suy ra : Lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (1), ph n ng này c n a mol CO2. Sau ó
lư ng k t t a tan d n n h t ng v i ph n ng (2), ph n ng này cũng c n a mol CO2.
V y s bi n thiên lư ng k t t a BaCO3 ho c CaCO3 theo lư ng CO2 ư c bi u di n b ng th sau :

n BaCO

3

a

n CO
2
a
2a
0
Nh n xét : D a vào d ng hình h c c a
th , ta th y ư ng bi n thiên lư ng k t t a h p v i tr c hoành t o thành
m t tam giác vuông cân.
Suy ra : N u ph n ng t o ra m t lư ng k t t a x mol (như
th dư i ây) thì ta d dàng tính ư c s mol CO2
tham gia ph n ng là x mol ho c y = (2a − x) mol .
n BaCO

3

a

x
n CO
2
y
a
x
2a
0
2. S c khí CO2 vào dung d ch ch a h n h p các bazơ NaOH (ho c KOH) và Ba(OH)2 (ho c Ca(OH)2)
B n ch t ph n ng :

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 ↓ + H 2 O
(1)
mol :

a

→ a

→

a

2NaOH + CO2 → Na2 CO3 + H 2 O
mol :

(2)

b → 0,5b → 0,5b
Na2 CO3 + CO2 + H 2 O → 2NaHCO3

mol :
mol :

(3)

0,5b → 0,5b
CaCO3 + CO2 + H 2 O → Ca(HCO3 )2

(4)

a → a
Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

1


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Suy ra : Lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (1), ph n ng này c n a mol CO2. Lư ng k t
t a không thay i m t th i gian ng v i ph n ng (2) và (3), ph n ng này c n b mol CO2. Sau ó lư ng k t t a
tan d n n h t ng v i ph n ng (4), lư ng CO2 c n dùng trong ph n ng này là a mol.
V y s bi n thiên lư ng k t t a BaCO3 ho c CaCO3 theo lư ng CO2 ư c bi u di n b ng th sau :
n BaCO
3

a

a+ b

a

0

n CO

2a + b

2

Nh n xét : D a vào d ng hình h c c a

th , ta th y ư ng bi n thiên lư ng k t t a h p v i tr c hoành t o thành
m t hình thang cân.
Suy ra : N u ph n ng t o ra m t lư ng k t t a x mol (nh hơn lư ng k t t a c c i) thì ta d dàng tính ư c s
mol CO2 tham gia ph n ng là x mol ho c y = (2a + b − x) mol .
n BaCO
3

a
x
x

0

a + b y 2a + b

a

n CO

2

3. Ph n ng c a dung d ch bazơ (ch a ion OH − ) v i dung d ch ch a mu i Al3+
B n ch t ph n ng :
3OH − + Al3+ → Al(OH)3 ↓
(1)
3a ← a

mol :

→

a

−

OH + Al(OH)3 → AlO2 − + 2H 2 O
mol : a

←

(2)

a

Suy ra : Lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (1), ph n ng này c n 3a mol OH − . Sau ó
lư ng k t t a tan d n n h t ng v i ph n ng (2), ph n ng này c n a mol OH − .
V y s bi n thiên lư ng k t t a Al(OH)3 theo lư ng OH − ư c bi u di n b ng th sau :
n Al(OH)

3

a

0

2

3a

4a

n OH−

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Nh n xét : D a vào d ng hình h c c a
th , suy ra : N u ph n ng t o ra x mol k t t a (x < a) thì có th d dàng
−
tính ư c lư ng OH tham ra ph n ng là 3x mol ho c y = (4a − x) mol .
n Al(OH)
3

a
x
3x

0

y

3a

4a

n OH−

4. Ph n ng c a dung d ch bazơ (ch a ion OH − ) v i dung d ch ch a các ion H+ và Al3+

B n ch t ph n ng :
OH − + H + → H 2 O
(1)
mol : b ← b
3OH − + Al3+ → Al(OH)3 ↓
mol :

3a ← a

→

(2)

a

−

OH + Al(OH)3 → AlO2 − + 2H 2 O
←

mol : a

(3)

a

Suy ra : ph n ng (1), OH − dùng trung hòa H+ nên lúc u chưa xu t hi n k t t a. Sau m t th i gian, k t t a
b t u xu t hi n và tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (2), ph n ng này c n 3a mol OH − . Cu i cùng
k t t a b hòa tan d n n h t ng v i ph n ng (3), ph n ng này c n a mol OH − .
V y s bi n thiên lư ng k t t a Al(OH)3 theo lư ng OH − ư c bi u di n b ng th sau :

n Al(OH)
3

a

0

b + 3a

b

b + 4a

n OH−

5. Ph n ng c a dung d ch axit (ch a ion H+) v i dung d ch ch a ion AlO2 − hay [Al(OH )4 ]−
B n ch t ph n ng :
H + + AlO2 − + H 2 O → Al(OH)3 ↓
(1)
mol : a ← a

→

a

3H + + Al(OH)3 → Al3+ + 3H 2 O

(2)

mol : 3a ← a

Suy ra : Lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (1), ph n ng này c n a mol H+. Sau ó k t t a
b hịa tan d n n h t ng v i ph n ng (2), ph n ng này c n 3a mol H+.

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

3


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

V y s bi n thiên lư ng k t t a theo lư ng H+ ư c bi u di n b ng
n Al(OH)
3

th sau :

a

n H+
4a
a
0
6. Ph n ng c a dung d ch axit (ch a ion H+) v i dung d ch ch a các ion OH − và AlO2 − ( [Al(OH )4 ]−
Phương trình ph n ng :
H + + OH − → H 2 O
(1)
mol : b ← b
H + + AlO2 − + H 2 O → Al(OH)3 ↓
mol : a ← a

→

+

a

3H + Al(OH)3 → Al
mol : 3a ← a
Suy ra
: (1), H+ dùng ph n
hi n và tăng d n n c c
d n n h t ng v i ph n
V y s bi n thiên lư ng k

(2)

3+

+ 3H 2 O

(3)

ng v i OH − nên lúc u chưa xu t hi n k t t a. Sau m t th i gian, k t t a b t u xu t
i a mol ng v i ph n ng (2), ph n ng này c n a mol H+. Cu i cùng k t t a b hòa tan
ng (3), ph n ng này c n a mol 3a mol H+.
t t a Al(OH)3 theo lư ng H+ ư c bi u di n b ng th sau :

n Al(OH)

3

a

n H+
0
b + 4a
b
b+a
7. Ph n ng c a dung d ch bazơ (ch a ion OH − ) v i dung d ch ch a ion Zn2+
B n ch t ph n ng :
2OH − + Zn 2 + → Zn(OH)2 ↓
(1)
mol :

2a ← a
−

→

a

2OH + Zn(OH)2 → Na2 ZnO2 + 2H 2 O
mol :

(2)

2a ← a

Suy ra : Lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol ng v i ph n ng (1), ph n ng này c n 2a mol OH − . Sau ó
lư ng k t t a tan d n n h t ng v i ph n ng (2), ph n ng này cũng c n 2a mol OH − .

4

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

V y m i liên h gi a lư ng k t t a Zn(OH)2 và lư ng OH − ư c bi u di n b ng

th sau :

n Zn(OH)

2

a

n OH−

0
2a
4a
8. Ph n ng c a dung d ch bazơ (ch a ion OH − ) v i dung d ch ch a các ion H+ và Zn2+
B n ch t ph n ng :
H + + OH − → H 2 O
(1)
mol : b → b
2OH − + Zn 2 + → Zn(OH)2 ↓
mol :

2a ← a

→

(2)

a

2OH − + Zn(OH)2 → Na2 ZnO2 + 2H 2 O

(3)

mol : 2a ← a
Suy ra : Ph n ng (1) là ph n ng trung hịa nên chưa có k t t a. Sau ó lư ng k t t a tăng d n n c c i a mol
ng v i ph n ng (2), ph n ng này c n 2a mol OH − . Sau ó lư ng k t t a tan d n n h t ng v i ph n ng (2),
ph n ng này cũng c n 2a mol OH − .
V y m i liên h gi a lư ng k t t a Zn(OH)2 và lư ng OH − tham gi ph n ng ư c bi u di n b ng th sau :
n Zn(OH)

2

a

0

b

b + 2a

b + 4a

n OH−

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

5


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

II. Các ví d minh h a
Ví d 1: Khi cho 0,02 ho c 0,04 mol CO2 h p th h t vào dung d ch Ba(OH)2 thì lư ng k t t a thu ư c
nhau. S mol Ba(OH)2 có trong dung d ch là :
A. 0,01 mol.
B. 0,02 mol.
C. 0,03 mol.
D. 0,04 mol.
Hư ng d n gi i
G i a là s mol Ba(OH)2. Căn c vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có th sau :
n BaCO

u như

3

a
0,02

0

0,02 a

0,04

2a

n CO

2

Suy ra : 2a − 0,04 = 0,02 ⇒ a = 0,03
Ho c có th tính như sau : 0,04 − a = a − 0,02 ⇒ a = 0,03
Ví d 2*: Cho m gam h n h p X g m Ba, BaO, Ba(OH)2 có cùng s mol vào nư c, thu ư c 500 ml dung d ch
Y và V lít H2 ( ktc). H p th 3,6V lít CO2 ( ktc) vào 500 ml dung d ch Y, thu ư c 37,824 gam k t t a. Giá tr
c a m là: A. 41,49 gam.
B. 36,88 gam.
C. 32,27 gam. D. 46,10 gam.
( thi th
i h c l n 1 – THPT C m Khê – Phú Th , năm h c 2013 – 2014)
Hư ng d n gi i
Theo b o tồn electron, ta có :
V
3V
n Ba = n H =
(mol) ⇒ n Ba(OH) = n Ba + n BaO + n Ba(OH) =
(mol);
2
2
2

22,4
22,4
3,6V
37,824
n CO =
; n BaCO =
= 0,192 mol.
2
3
22,4
197
Ta có th :
n BaCO
3

3V
22,4
0,192

n CO
2
3V 3,6V
6V
22,4 22,4
22,4
Căn c vào tính ch t c a th , suy ra :
6V 3,6V
1,792
−
= 0,192 ⇒ V = 1,972 ⇒ m =

(137 + 153 + 171) = 38,88 gam
22,4 22,4
22,4
0

6

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Ví d 3*: Th i khí CO2 vào dung d ch ch a 0,02 mol Ba(OH)2, thu
0,005 ≤ n CO ≤ 0,024. Giá tr c a m là :

ư c m gam k t t a. Bi t s

2

A. 0 < m ≤ 3,94.
B. 0 < m ≤ 0,985.
C. 0,985 ≤ m ≤ 3,94.
D. 0,985 ≤ m ≤ 3,152.
( thi th
i h c l n 2 – THPT Xuân Áng – Phú Th , năm h c 2013 – 2014)
Hư ng d n gi i
Ta có th sau :
n Ba(OH)

2

0,02
0,016
0,005
0,02 0,024

0 0,005

0,005 ≤ n CO ≤ 0,024

Ta th y : Khi

2

thì

n CO

0,04

2

0,005 ≤ n BaCO ≤ 0,02
3

(bi u di n b ng nét

m). Suy ra

0,985 ≤ n BaCO ≤ 3,94

3

Ví d 4*: H p th h t V lít khí CO2 vào dung d ch ch a 0,42 mol Ca(OH)2, thu ư c a gam k t t a. Tách l y
k t t a, sau ó thêm ti p 0,6V lít khí CO2 n a, thu thêm 0,2a gam k t t a. Th tích các khí o
ktc. Giá tr
c a V là:
A. 7,84 lít.
B. 5,60 lít.
C. 6,72 lít.
D. 8,40 lít.
( thi th
i h c l n 4 – THPT chuyên Nguy n Hu – Hà N i,
năm h c 2011 – 2012)
Hư ng d n gi i
Theo gi thi t, suy ra : Khi cho V lít CO2 vào dung d ch ch a 0,42 mol Ca(OH)2 thì chưa có hi n tư ng hịa tan k t
t a. Sau khi l c b k t t a thêm ti p 0,6V lít CO2 vào thì ã có hi n tư ng hịa tan m t ph n k t t a (n u khơng có
hi n tư ng hịa tan k t t a thì lư ng k t t a thu ư c ph i là 0,6a gam).
Xét tồn b q trình ph n ng, ta có :
1,6V
1,2a
n CO =
mol; n CaCO =
mol.
2
3
22,4
100
K t qu thí nghi m ư c bi u di n b ng th sau :
n CaCO
3

0,42
0,012a
0,01a
0

V
22,4

0,42

1,6V
22,4

0,84

n CO

2

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

7


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

T

th , suy ra :

 V
= 0,01a


 22,4
a = 30 gam
⇒

 0,84 − 1,6V = 0,012a  V = 6,72 lít


22,4

Ví d 5: S c CO2 vào 200 gam dung d ch Ca(OH)2, k t qu thí nghi m ư c bi u di n b ng
n CaCO

th sau :

3

n CO
2
0,8
1,2
0
N ng % ch t tan trong dung d ch sau ph n ng là :
A. 34,05%.
B. 30,45%.
C. 35,40%.
D. 45,30%.

Hư ng d n gi i
D a vào
th , ta th y b n ch t c a ph n ng là : S c 1,2 mol CO2 vào dung d ch ch a 0,8 mol Ca(OH)2, lư ng
k t t a tăng d n n c c i sau ó b hòa tan m t ph n. K t qu thu ư c :
n CaCO = 2n Ca(OH) − n CO = 0,4 mol ⇒ n Ca(HCO ) = 0,4 mol
3

2

2

3 2

0,4.162
⇒ C%Ca(HCO ) =
.100% = 30,45%
3 2
200 + 1,2.44 − 0,4.100
Ví d 6: S c 4,48 lít khí CO2 ( ktc) vào 1 lít dung d ch h n h p Ba(OH)2 0,12M và NaOH 0,06M. Sau khi các
ph n ng x y ra hoàn toàn thu ư c m gam k t t a. Giá tr c a m là
A. 19,70.
B. 23,64.
C. 7,88.
D. 13,79.
( thi tuy n sinh i h c kh i B năm 2012)

Hư ng d n gi i
Theo gi thi t, ta có :
n CO = 0,2 mol; n Ba(OH) = 0,12 mol; n NaOH = 0,06 mol.
2

2

G i a là s mol BaCO3 t o thành trong ph n ng.
Căn c vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có
n BaCO

th sau :

3

0,12
a

0

0,12

0,18 0,2

0,3

n CO

2

Suy ra : a = 0,03 − 0,02 = 0,01 ⇒ m BaCO3 = 19,7 gam

8

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Ví d 7: S c 4,48 lít CO2 ( ktc) vào 2 lít dung d ch Ba(OH)2 2x mol/lít và NaOH x mol/lít. Sau khi các ph n ng
x y ra hoàn toàn thu ư c 19,7 gam k t t a. Giá tr c a x là:
A. 0,025 ho c 0,03.
B. 0,03.
C. 0,025.
D. 0,025 ho c 0,02.
( thi th
i h c l n 2 – THPT chuyên KHTN Hà N i, năm h c 2012 – 2013)
Nh n xét : n CO

2

phản ứng

> n BaCO

0,2

3

tạo thành

Hư ng d n gi i
nên có hai kh năng x y ra.

0,1

Trư ng h p 1 : K t t a không b hòa tan
Suy ra :
n Ba(OH) = n BaCO ⇒ 4x = 0,1 ⇒ x = 0,025 ⇒ n(Ba(OH) , NaOH) = 6x = 0,15 mol.
2
3
2
Quan sát

th ta th y : N u n CO2 ≤ n(Ba(OH)2 , NaOH) thì khơng có hi n tư ng hịa tan k t t a. Trên th c t thì

n CO > n(Ba(OH)

2,

2

0,2

NaOH)

nên ã có hi n tư ng hịa tan k t t a. V y trư ng h p này không th a mãn.

0,1

Trư ng h p 2 : K t t a b hịa tan m t ph n
Ta có th :
n BaCO

3

4x
0,1

0

4x

6x 0,2

10x

n CO

2

Suy ra : 10x − 0,2 = 0,1 ⇒ x = 0,03
Ví d 8: Dung d ch X ch a ng th i các ch t tan: NaOH 0,2M và Ba(OH)2 0,1M. Khi d n 0,336 lít khí CO2
ho c 1,456 lít khí CO2 vào V ml dung d ch X u thu ư c k t t a có s gam b ng nhau (các th tích khi o
i u ki n tiêu chu n). Th tích V là
A. 200.
B. 300.
C. 240.
D. 150.
( thi th
i h c l n 4 – THPT chuyên HSP Hà N i, năm h c 2011– 2012)
Hư ng d n gi i
D a vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có th :
n BaCO

3

0,1V

0 0,015 0,1V

0,3V 0,065 0,4V

n CO

2

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

9


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

th ta th y : 0,065 − 0,3V = 0,1V − 0,015 ⇒ V = 0,2 lít = 200 ml

D a vào

Ví d 9*: S c V lít CO2 ( ktc) vào dung d ch ch a a mol Ba(OH)2 thì thu ư c 19,7 gam k t t a (TN1). M t
khác, s c V lít CO2 ( ktc) vào dung d ch ch a a mol Ba(OH)2 và a mol NaOH thì thu ư c 39,4 gam k t t a
(TN2). Giá tr c a V và a tương ng là:
A. 6,72 và 0,1.
B. 5,6 và 0,2.
C. 8,96 và 0,3.

D. 6,72 và 0,2.
( thi th
i h c l n 3 – THPT chuyên KHTN Hà N i, năm h c 2012 – 2013)
Hư ng d n gi i
Lư ng CO2 tham gia ph n ng và lư ng Ba(OH)2 hai thí nghi m u b ng nhau, nhưng TN1 thu ư c lư ng
k t t a ít hơn TN2. Suy ra TN1 k t t a ã b hòa tan m t ph n. D a vào tính ch t c a th TN1 suy ra :
n CO = 2n Ba(OH) − n BaCO = (2a − 0,1) mol .
2
2
3
th bi u di n s bi n thiên lư ng k t t a theo lư ng CO2
n BaCO
3

TN2 :

a

n CO
2
a
2a
3a
0
D a vào
th và s mol CO2 tìm ư c trên, ta th y :
n (Ba(OH) , NaOH) = 2a > n CO = 2a − 0,1 nên chưa có hi n tư ng hịa tan k t t a.
2

2

N u CO2 chuy n h t vào k t t a thì :
n CO = n BaCO = 0,2 mol ⇒ a = n Ba(OH) = n BaCO ở TN1 + n Ba(HCO ) ở TN1 = 0,15 mol.
2
3
2
3
3 2
0,1

(0,2 − 0,1)/ 2

Suy ra : n BaCO3 > n Ba(OH)2 : Vô lý.
V y CO2 không chuy n h t vào k t t a, ta có :
a = n Ba(OH) = n BaCO = 0,2 mol ⇒ n CO = 2a − 0,1 = 0,3 mol. V y V = 6,72 lít và a = 0,3 mol
2

3

2

Ví d 10: Cho 18,3 gam h n h p X g m Na và Ba vào nư c, thu ư c dung d ch Y và 4,48 lít H2 ( ktc). Xác nh
th tích CO2 ( ktc) cho vào dung d ch Y thu ư c k t t a c c i?
A. 2,24 lít ≤ V ≤ 4,48 lít.
B. 2,24 lít ≤ V ≤ 6,72 lít.
C. 1,12 lít ≤ V ≤ 6,72 lít.
D. 4,48 lít ≤ V ≤ 6,72 lít.
( thi th
i h c l n 1 – THPT chuyên Lê Quy ôn – Qu ng Tr ,
năm h c 2013 – 2014)

Hư ng d n gi i
Trong ph n ng c a X v i H2O, theo gi thi t và b o toàn eclectron, ta có :



2n Ba + n Na = 2n H2 = 0,4  n Ba = 0,1
 n Ba(OH)2 = 0,1
⇒
⇒ Trong Y coù 

 n Na = 0,2
137n Ba + 23n Na = 18,3
 n NaOH = 0,2




10

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Khi s c khí CO2 vào dung d ch Y, s bi n thiên lư ng k t t a theo lư ng CO2 ư c bi u di n b ng
n BaCO

th sau :

3

0,1

0

D a vào

0,1

0,3

n CO

0,4

th suy ra : Khi 0,1 ≤ n CO ≤ 0,3 hay 2,24 lít ≤ VCO
2

2

(đktc)

2

≤ 6,72 lít

Thì k t t a i giá tr c c i là 0,1 mol hay 19,7 gam.
Ví d 11: D n V lít khí CO2 ( ktc) vào 200 ml dung d ch ch a KOH 0,2M và Ba(OH)2 0,1M, thu ư c m gam
k t t a tr ng. N u 0,112 ≤ V ≤ 1,456 thì giá tr m là :
A. 0,985 ≤ m ≤ 3,94 .

B. 2,955 ≤ m ≤ 3,94 .
C. 0,985 ≤ m ≤ 2,955 .
D. k t qu khác.
( thi th
i h c l n 3 – THPT chuyên HSP Hà N i, năm 2013)
Hư ng d n gi i
Theo gi thi t ta có :
n KOH = 0,04 mol; n Ba(OH) = 0,02 mol; 0,005 mol ≤ n CO ≤ 0,065 mol.
2
2
D a vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có
n BaCO
3

th :

0,02
0,015
0,005
0 0,005 0,02

0,06 0,065 0,08

n CO

2

Khi 0,005 mol ≤ n CO2 ≤ 0,065 mol thì lư ng k t t a bi n thiên theo ư ng nét

m trên

th .

i mc c

i là

0,02 và c c ti u là 0,005.
Suy ra : 0,985 gam ≤ m BaCO2 ≤ 2,94 gam

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

11


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Ví d 12: S c V lít khí CO2 ( ktc) vào dung d ch ch a h n h p Ca(OH)2 và NaOH, k t qu thí nghi m ư c bi u
di n b ng th sau :
n CaCO
3

x

0,1

0

Giá tr c a x là :
A. 0,07.

B. 0,06.

0,22

n CO

0,27

2

C. 0,04.

D. 0,05.
Hư ng d n gi i
Căn c vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có th :
n CaCO
3

x
x

0

0,1

0,22

n CO

0,27

Nhìn vào
th ta th y :
n Ca(OH) = 0,1 mol; n NaOH = 0,12 mol; n CO phản ứng = 0,27 mol.
2
2

2

thí nghi m này k t t a ã b tan m t ph n.

thí, suy ra : 0,1 − x = 0,27 − 0,22 ⇒ x = 0,05

Căn c vào d ng hình h c c a

Ví d 13: S c V lít khí CO2 ( ktc) vào dung d ch ch a h n h p Ba(OH)2 và KOH, k t qu thí nghi m ư c bi u
di n b ng th sau :
n BaCO

3

1,25a

0

1,25a

Giá tr c a V b ng bao nhiêu
A. 4,48 ≤ V ≤ 8,96.
C. 4,2 ≤ V ≤ 8,904.

12

2,65a

0,585

n CO

2

thu ư c k t t a c c i ?
B. 2,24 ≤ V ≤ 6,72.
D. 2,24 ≤ V ≤ 5,376.
Hư ng d n gi i

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Căn c

th ta th y : n Ba(OH)2 = 1,25a mol; n NaOH = 1,4a mol. Suy ra

vào

hòa tan h t k t t a thì

n CO = 2n Ba(OH) + n NaOH = 3,9a mol.

2

2

M t khác, theo th , hòa tan h t lư ng k t t a c n 0,585 mol CO2.
Suy ra : 3,9a = 0,585 ⇒ a = 0,15.
thu ư c k t t a c c i thì
1,25a = 0,1875 ≤ n CO ≤ 2,65a = 0,3975 ⇒ 4,2 lít ≤ VCO
2

2

(đktc)

≤ 8,904 lít

Ví d 14: Cho h n h p X g m x mol NaOH và y mol Ba(OH)2 t t vào dung d ch ch a z mol AlCl3 th y k t t a
xu t hi n, k t t a tăng d n và tan i m t ph n. L c thu ơc m gam k t t a. Giá tr c a m là :
A. 78(4z – x – 2y). B. 78(2z – x – y). C. 78(4z – x – y). D. 78(2z – x – 2y).
Hư ng d n gi i
Theo gi thi t :
3m
n OH− = 2n Ba(OH) + n NaOH = (2y + x )mol; n Al3+ = z mol; n Al(OH) =
mol.
2
3
78
D a vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có th :
n Al(OH)

3

z
m
78
3m
3z x + 2y 4z
78
D a vào tính ch t hình h c c a th , ta có :
0

n OH−

m
= 4z − 2y − x ⇒ m = 78(4z − 2y − x)
78
Ví d 15: Trong m t c c ng 200 ml dung d ch AlCl3 2M. Rót vào c c V ml dung d ch NaOH có n ng a mol/lít,
ta ư c m t k t t a; em s y khô và nung n kh i lư ng không i ư c 5,1 gam ch t r n. N u V = 200 ml thì a
có giá tr nào?
A. 2M.
B. 1,5M hay 3M.
C. 1M hay 1,5M.
D. 1,5M hay 7,5M.
Hư ng d n gi i
2.5,1
Theo gi thi t, ta có : n Al3+ = 0,4 mol; n Al(OH)3 = 2n Al2 O3 =
= 0,1 mol.
102

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

13


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Căn c vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có
n Al(OH)

th sau :

3

0,4

0,1
0,3
0
D a vào tính ch t hình h c c a

1,5 1,6
1,2
th , ta th y :

n OH−


0,3
 n OH− min = 0,3 [NaOH] min = 0,2 = 1,5M
n Al(OH) = 0,1 ⇔ 

⇒
3
1,5
 n OH− max = 1,5 

[NaOH] max = 0,2 = 7,5M

Ví d 16: X là dung d ch NaOH C%. L y 18 gam X ho c 74 gam X tác d ng v i 400 ml AlCl3 0,1M thì lư ng k t
t a v n như nhau. Giá tr c a C là :
A. 4.
B. 8.
C. 7,2.
D. 3,6.
Hư ng d n gi i
Theo gi thi t, ta có :

n Al3+ = 0,04 mol;

n NaOH /18 gam dd

=

n NaOH/ 74 gam dd

 n NaOH /18 gam dd = 9x mol
18 9

=
⇒
74 37  n NaOH / 74 gam dd = 37x mol



D a vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có

th :

n Al(OH)

3

0,04
3x
9x
0
D a vào tính ch t hình h c c a

0,12 37x 0,16
th , ta có :
0,004.9.40
0,16 − 37x = 3x ⇒ x = 0,004 ⇒ C% =
= 8% ⇔ C = 8
18

14

n OH−

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Ví d 17: Hịa tan hồn tồn m gam h n h p NaOH và KOH vào nư c, thu ư c dung d ch Z, trong ó
0,1 ≤ n − ≤ 0,14 . Cho dung d ch Z ph n ng v i dung d ch ch a 0,04 mol AlCl3, kh i lư ng k t t a thu ư c
OH

là m gam. Giá tr c a m là :
A. 1,56 ≤ m ≤ 2,6.
B. m = 2,6.
C. 1,56 ≤ m ≤ 3,12. D. m = 3,12.
( thi th
H l n 1 – THPT chuyên Nguy n Hu – Hà N i, năm h c 2013 – 2014)
Hư ng d n gi i
D a vào b n ch t c a ph n ng và gi thi t, ta có th :
n Al(OH)
3

0,04
0,1 / 3
0,02
9x

0

0,1 0,12 0,14 0,16

th , ta th y khi 0,1 ≤ n OH− ≤ 0,14 thì lư ng k t t a bi n thiên theo ư ng nét

Căn c vào d ng hình h c c a
trên

n OH−

m

th .

Suy ra : 0,02 ≤ n Al(OH)3 ≤ 0,04 ⇒ 1,56 ≤ m Al(OH)3 ≤ 3,12
n Al ( OH )

n Al ( OH )

3 min

3 m ax

Ví d 18: X là dung d ch Al(NO3)3 aM. Thêm 6,21 gam Na vào 100 ml dung d ch X (TN1) thu ư c m gam k t
t a. M t khác, n u thêm 6,44 gam Na vào 100 ml dung d ch X (TN2) thì thu ư c 0,8m gam k t t a. Các ph n
ng x y ra hoàn toàn. Giá tr c a a là
A. 1,2M.
B. 0,9M.
C. 0,8M.
D. 1,24M.
( thi th
i h c l n 2 – Trư ng THPT chuyên Lê H ng Phong –
Nam nh, năm h c 2012 – 2013)
Hư ng d n gi i
Ta có : n NaOH / TN1 = n Na = 0,27 mol; n NaOH/ TN2 = n Na = 0,28mol.
Theo gi thi t, suy ra : TN2 k t t a ã b hòa tan m t ph n; TN1 k t t a có th ã b hịa tan ho c chưa.
n Al(OH)

3

a

n OH−
3a
0 t a chưa b hịa tan thì căn c vào d 4a hình h c c a th , ta có:
● N u TN1 k t
ng

m

n OH−
TN1: 78 = 0,09
m = 7,02
TN1: n Al(OH)3 =

⇒
⇒
3

TN2 : n
TN2 : 0,8m = 4.0,1a − 0,28 a = 0,88
= 4n Al3+ − n OH−
Al(OH)3


78


Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

15


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282

Suy ra : TN1: n Al(OH) = 0,088 <

n OH−

= 0,09 (loại). Vì như th có nghĩa là ã có hi n tư ng hịa tan k t t a.
3
● N u TN1 k t t a ã b hịa tan thì căn c vào d ng hình h c c a th , ta có :

m
TN1: n Al(OH) = 4n Al3+ − n OH−
TN1: 78 = 4.0,1a − 0,27



m = 3,9
3
⇒
⇒

TN2 : n Al(OH)3 = 4n Al3+ − n OH−
TN2 : 0,8m = 4.0,1a − 0,28  a = 0,8




78

Ví d 19: Cho V lít dung d ch NaOH 2M vào dung d ch ch a 0,1 mol Al2(SO4)3 và 0,1 mol H2SO4 n khi ph n
ng hoàn toàn, thu ư c 7,8 gam k t t a. Giá tr l n nh t c a V thu ư c lư ng k t t a trên là :
A. 0,35.
B. 0,25.
C. 0,45.
D. 0,05.
Hư ng d n gi i
Ta có : n H+ = 2n H SO = 0,2 mol; n Al3+ = 2n Al (SO ) = 0,2 mol; n Al(OH) = 0,1 mol.
3

2

4

2

4 3

D a vào b n ch t ph n ng và gi thi t, ta có
n Al(OH)
3

3

th :

0,2

0,1
0
0,2
D a vào d ng hình h c c a

0,5
th , ta th y :

0,8 0,9 1,0

n NaOH

0,9
= 0,45 lít
2
Ví d 20: Khi nh t t
n dư dung d ch NaOH vào dung d ch h n h p g m a mol HCl và b mol AlCl3, k t qu
thí nghi m ư c bi u di n trên th sau :
n Al(OH)

n Al(OH) = 0,1 mol ⇒ n NaOH max = 0,9 mol ⇒ Vdd NaOH 2M =
3

3

0,4
0
T l a : b là
A. 2 : 1.

0,8

2,0

B. 2 : 3.

2,8

n NaOH

C. 4 : 3.

D. 1 : 1.
( thi tuy n sinh
Hư ng d n gi i
Căn c vào b n ch t ph n ng và gi thiêt, ta có th :
n Al(OH)
3

b
0,4
0

16

0,8

2,0

3b + 0,8 2,8

n NaOH

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

i h c kh i A năm 2014)


Biên so n : Th y Nguy n Minh Tu n – Trư ng THPT chuyên Hùng Vương – Phú Th ; T : 01223 367 990 ho c 0936 079 282


a = 0,8
a 4
a = n HCl = n H+ = 0,8
Suy ra : 
⇒
⇒ =
b 3

(3b + 0,8 − 2) = 3(2,8 − 3b − 0,8)  b = 0,6

Trên bư c ư ng thành cơng khơng có d u chân c a k lư i bi ng

17