Bài 46. Cơ chế điều hòa sinh sản

Giáo án sinh học 11 CB
Ngày soạn: 03/ 4/ 2011
Ngày dạy: / / 20
Tiết: 50
TÊN BÀI DẠY - BÀI 46: CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN
I. Mục tiêu: Sau khi dạy xong bài này, học sinh phải:
1. Kiến thức:
- Nêu được cơ chế điều hòa sinh tinh trùng.
- Nêu được cơ chế điều hòa sinh trứng.
- Nêu được ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng.
2. Kỹ năng:
- Quan sát, tư duy, so sánh khái quát hóa
- Hoạt động nhóm
- Vận dụng kiến thức
3. Thái độ: Tự giác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe vị thành niên hiệu quả .
II. Trọng tâm:Vai trò của hoocmôn trong cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng .
III. Phương pháp: - Trực quan, so sánh
- Thảo luận nhóm
- Đàm thoại
IV. Chuẩn bị:
1. Giáo viên: - Hình 46.1, 46.2 SGK phóng to
- Sơ đồ cơ chế điều hòa sinh tinh
- Sơ đồ cơ chế điều hòa sinh trứng
- PHT: (số 1,2) theo mẫu
2. Học sinh: Tự nghiên cứu SGK bài mới
V. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp: (1-2 phút)Kiểm tra sĩ số HS
2. Kiểm tra bài cũ( 3-5 phút)
Câu hỏi: Nêu ưu và nhược điểm của sinh sản hữu tính ở động vật?
3 . Bài mới ( 38 phút):
* ĐVĐ: Tại sao sinh sản ở động vật diễn ra một cách bình thường theo chu kì? Đó là nhờ

cơ chế điều hoà sinh sản chủ yếu là cơ chế điều hoà sản sinh tinh trùng và sinh trứng. Trong đó
HTK, môi trường và đặc biệt là hoocmôn đóng vai trò quan trọng.

* Vào bài:
* Hoạt động I: Tìm hiểu cơ chế điều hoà sinh tinh và sinh trứng( 20 phút)
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng
Cho HS quan sát hình 46.1 SGK, đọc
thông tin trong mục I 1. Trả lời các câu
hỏi:
-Mô tả cơ chế sản sinh tinh trùng?
-Tên các loại hoocmôn và tác dụng
của chúng, nơi sản sinh ra hoocmôn?
bằng cách hoàn thành phiếu học tập
số 1.
GV cho một HS trình bày, các em
khác bổ sung.
(?) Tại sao nồng độ hoocmon
testosteron trong máu lại có thể ảnh
hưởng đến việc sản xuất các
hoocmon của tuyến yên và vùng
dưới đồi?
Thảo luận nhóm và hoàn thành
vào phiếu học tập số 1.
HS lên trình bày, HS khác
nhận xét.
Vì: nồng độ hoocmon
testosteron trong máu cao sẽ
gây ức chế ngược lên tuyến
yên và vùng dưới đồi, làm hai
bộ phận này giảm tiết GnRH,

FSH, và ICSH -> tế bào kẽ
I. Cơ chế điều hoà sinh tinh và
sinh trứng:
1. Cơ chế điều hòa sinh tinh:
- Các hoocmôn sinh dục như
FSH, LH của tuyến yên,
testostêron của tinh hoàn và một
số hoocmôn của vùng dưới đồi
có vai trò chủ yếu trong quá trình
sản sinh tinh trùng ở tinh hoàn.
Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 1-
Giáo án sinh học 11 CB
GV cho HS quan sát hình 46.2 SGK,
đọc thông tin trong mục I.2 và cho
biết
Tên các loại hoocmôn và tác dụng của
chúng đến quá trình phát triển, chín và
rụng của trứng, nơi sản sinh ra
hoocmôn? bằng cách hoàn thành
phiếu học tập số 2
GV gọi một HS lên trình bày, các em
khác theo dõi và bổ sung.
Tại sao phụ nữ uống viên thuốc
tránh thai có thể tránh thai? Giải
thích?
giảm tiết testosteron -> không
gây ức chế lên vùng dưới đồi
và tuyến yên nên hai bộ phận
này lại tăng tiết hoocmon.

Thảo luận nhóm và hoàn thành
vào phiếu học tập số 2.
Lên trình bày, HS khác nhận
xét.
Giải thích nhanh.
2. Cơ chế điều hòa sinh trứng:
- Các hoocmôn sinh dục như FSH,
LH của tuyến yên, ơstrôgen và
progestêron của buồng trứng và một
số hoocmôn của vùng dưới đồi có
vai trò chủ yếu trong quá trình phát
triển, chín và rụng trứng ở buồng
trứng.
* Hoạt động II: Tìm hiểu ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh
tinh và sinh trứng. ( 10 phút)
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng
(?) HTK và môi trường ảnh hưởng tới
quá trình sản sinh tinh trùng như thế
nào? bằng cách hoàn thành phiếu học
tập số 3
GV gọi một HS lên trình bày, các em
khác theo dõi và bổ sung.
GV cho HS đọc thông tin trong mục II.
Hoàn thành phiếu học tập số 4
HTK và môi trường có ảnh hưởng như
thế nào đến quá trình sản sinh trứng?
bằng cách hoàn thành phiếu học tập số
4
GV gọi một HS lên trình bày, các em
khác theo dõi và bổ sung.

HS dựa vào SGK Và
hiểu biết để trả lời
Lên trình bày, HS khác
nhận xét.
- HS đọc nội dung ở SGK
Lên trình bày, HS khác
nhận xét.
II. Ảnh hưởng của thần kinh
và môi trường sống đến quá
trình sinh tinh và sinh trứng :
1. Vai trò của hệ thần kinh và môi
trường đến quá trình sinh tinh:
- HTK tác động lên tinh hoàn thông
qua tuyến yên.
- Môi trường gây ảnh hưởng lên
hoạt động của tinh hoàn gián tiếp
thông qua HTK và hệ nôi tiết.
2. Vai trò của hệ thần kinh và môi
trường đến quá trình sinh trứng:
- HTK và các yếu tố môi trường
ảnh hưởng lên quá trình sản sinh
trứng thông qua hệ nội tiết.
- Thần kinh căng thẳng ảnh hưởng
đến hệ nội tiết, dẫn đến rối loạn
trong quá trình sinh trứng.
- Sự hiện diện của con đực hoặc
cái…
- Nhiệt độ, thức ăn.
→ Tất cả các yếu tố đó đều tác
động lên HTK, HTK tác động lên

hệ nội tiết mà ảnh hưởng đến quá
trình sản sinh trứng.

4. Củng cố và dặn dò: ( 5-8 phút)
a. Củng cố: Tìm ví dụ thực tiễn mà con người đã can thiệp vào cơ chế điều hòa sinh sản ở vật nuôi
và con người?
- HS liên hệ thực tế trả lời: uống viên thuốc tránh thai
Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 2-
Giáo án sinh học 11 CB
b. Dặn dò: - Học bài và trả lời các câu hỏi ở sách giáo khoa
- Tìm hiểu cho biết ngoài cách dùng thuốc tránh thai còn cách nào khác.
5. Rút kinh nghiệm:

Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 3-
Giáo án sinh học 11 CB
PHIẾU HỌC TẬP số 1: Cơ chế điều hòa sinh tinh
Tên hooc môn Nơi sản sinh Vai trò
GnRH



FSH



LH

Testôstêrôn



PHIẾU HỌC TẬP số 2: Cơ chế điều hòa sinh trứng
Tên hooc môn Nơi sản sinh Vai trò
GnRH



FSH



LH



Progesteron và
ơtrogen


Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 4-
Giáo án sinh học 11 CB
Phiếu học tập số 3: Vai trò của HTK và MTS đối với con đực
Nhân tố ảnh hưởng Vai trò
- Hệ thần kinh.

- Sự thay đổi nhiệt độ, AS, thức
ăn.
- Thiếu ăn, suy dinh dưỡng.
- Các chất kích thích (người
nghiện thuốc lá, rượu…)








Phiếu học tập số 4: Vai trò của HTK và MTS đối với con cái
Nhân tố ảnh hưởng Vai trò
- Hệ thần kinh.



- Sự thay đổi nhiệt độ, AS, thức
ăn.
- Thiếu ăn, suy dinh dưỡng.
- Các chất kích thích (người
nghiện thuốc lá, rượu…)

Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 5-
Giáo án sinh học 11 CB
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP số 1
Tên hooc môn Nơi sản sinh Vai trò
GnRH Vùng dưới đồi Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH

FSH Tuyến yên Kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng
LH Tuyến yên Kích thích tế bào kẽ( tb leiđich) sản xuất
hoocmon testosteron.
Testosteron tế bào kẽ trong tinh hoàn Kích thích ống sinh tinh phát triển và sản sinh
tinh trùng.
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP số 2
Tên hooc môn Nơi sản sinh Vai trò
GnRH Vùng dưới đồi Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH
FSH tuyến yên Kích thích nang trứng phát triển và tiết ra ơstrôgen
LH tuyến yên - Làm trứng chín, rụng, tạo thể vàng.
- Thể vàng tiết ra HM progesteron và ơtrogen.
Progesteron và ơtrogen thể vàng Làm niêm mạc tử cung ( dạ con) dày lên để hợp tử
làm tổ.

Đáp án phiếu học tập số 3: Vai trò của HTK và MTS đối với con đực
Nhân tố ảnh hưởng Vai trò
Hệ thần kinh
- HTK ảnh hưởng lên hoạt động của tinh hoàn chủ yếu thông qua tuyến yên.
- Căng thẳng thần kinh kéo dài…giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
- Sự thay đổi t

0
, AS, TA.
- Thiếu ăn, suy dinh dưỡng.
- Các chất kích thích (người
nghiện thuốc lá, rượu…)
- Ảnh hưởng quá trình sản sinh tinh trùng, gây hiện tượng động dục
(ĐV hoang dã sống vùng lạnh)
- Giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
- Tinh hoàn giảm khả năng sản sinh tinh trùng.
Đáp án phiếu học tập số 4: Vai trò của HTK và MTS đối với con cái
Nhân tố ảnh hưởng Vai trò
Hệ thần kinh
- HTK ảnh hưởng lên hoạt động của buồng trứng chủ yếu thông qua tuyến yên.
- Căng thẳng thần kinh kéo dài gây rối loạn quá trình trứng chín và
rụng. Lo âu, sợ hãi…kéo dài rối loạn chu kì kinh nguyệt ở phụ nữ.
- Sự thay đổi t
0
, AS, TA.
- Thiếu ăn, suy dinh dưỡng.
- Các chất kích thích (người
nghiện thuốc lá, rượu…)
- Ảnh hưởng quá trình sinh trứng và hành vi sinh dục của con cái (ĐV
hoang dã sống vùng lạnh)
- Giảm khả năng sản sinh trứng
- Buồng trứng giảm khả năng sản sinh trứng.
Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 6-
Giáo án sinh học 11 CB

+ Sơ đồ 1:

Môi trường vùng dưới đồi tuyến yên tế bào kẽ/tinh hoàn
ngoài


Ống sinh tinh / tinh hoàn

Tinh trùng
+ Sơ đồ 2 :
Môi trường ngoài Vùng dưới đồi Tuyến yên

Buồng trứng
⇒
Trứng
Nang trứng / buồng trứng
Thể vàng
Ơstrôgen
` Prôgestêrôn
Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 7-
Kích thích
GnRH
LH
Testôstêron
→
FSH
( 1 )
( 2 )
( 3 )
( 2 )

LH
( 4 )
Ức chế
( 4 )
Kích thích GnRH
( 3 )
FSHH
( 1 )
Ức chế
Giáo án sinh học 11 CB
Tử cung
Trường THPT Phạm Phú Thứ Tổ: Sinh - Công nghệ GV soạn: Nguyễn Vũ Anh Thy
-Trang 8-