Lá thư gửi thầy giáo cũ

LÁ THƯ GỬI THẦY GIÁO CŨ.
Thưa thầy kính mến,
Nhận được tin thầy đang định cư ở Canada, em mừng quá, vội viết
thư thăm hỏi sức khỏe của thầy cô và gia quyến. Mới đó đã hơn ba
mươi năm, cuộc đời dâu bể, bể dâu biết bao nhiêu thay đổi. Vậy mà
có lúc nào đó trong cuộc đời, em vẫn nhớ đến một khoảng trời rất
xanh bên ngoài khung cửa lớp, có cây sao già rì rào lời tình tự quanh
năm, nơi ấy đứa học trò lơ đãng của thầy, có lúc đã thả hồn lơ mơ
theo cánh chim bay ngoài cửa sổ.
Thưa thầy,
Nhắc lại thuở còn đi học với các thầy cô năm ấy, em nhớ thầy nhiều
nhất, vì lẽ thầy là giáo sư hướng dẫn của lớp, lại cũng là vị giáo sư
Việt văn trẻ tuổi, có nhiều bài thơ hay chứa đầy tình tự quê hương và
tình yêu tuổi trẻ. Thầy là người đã đi qua và chúng em là những
người sẽ bước tới, thầy đã chia xẻ cho đám học trò nhiều chuyện đời
buồn vui bên ngoài khung cửa lớp. Nó như một khám phá mới lạ bên
ngoài thế giới học trò, bỗng dưng em có cảm tưởng mình được chắp
đôi cánh, bay bổng vào vùng trời của sự hiểu biết. Em cám ơn thầy
nhiều lắm, nhờ vậy mà sau này em nhìn đời bằng đôi mắt thoáng
đãng hơn, quảng đại hơn để dễ dàng chia xẻ với mọi người ngay
trong những hoàn cảnh đớn đau nhất.
Thầy ơi! Thầy có nhớ cái lớp học lẫn lộn nam sinh và nữ sinh năm
ấy không hở thầy? Chúng em là lũ học trò đang tuổi lớn nên nhiều
chuyện lộn xộn lắm, thời của hoa mộng, chiến tranh chưa thực sự có
mặt trong thành phố nên lũ học trò của Thầy vẫn hồn nhiên, vô tư
như những tờ giấy trắng, thấp thoáng trong hồn là chút mơ mộng
chuyện tình yêu. Ngày nào dưới hộc bàn em cũng có một tờ giấy học
trò xếp làm tư, trong ấy khi là mấy vần thơ, khi lại là một lời tỏ tình rất
ngô nghê, ngắn ngủi, người gửi đã chẳng ký tên . Có khi tác giả
những lá thư ấy là lũ kẹp tóc tụi em chọc ghẹo nhau, có khi là của
những bạn phái nam cùng lớp, những câu tỏ tình rất ngộ nghĩnh, mà

có khi chỉ là những tia nhìn đằm thắm gởi trao. Trong ấy có đôi mắt
của anh bạn cùng lớp, chưa hề nói với em một lời nào, nhưng mãi
cho đến ngày bạn ấy từ giã bạn bè, xếp bút nghiên theo nghiệp đao
binh, rồi vì phần số ngắn ngủi, người bạn ấy đã tử trận sau một trận
đánh kinh hồn miền quê mẹ. Đôi mắt ấy cứ ám ảnh em mãi một thời
gian dài, ngay cả lúc này đây, đã ba mươi năm trôi qua, em vẫn nhìn
thấy đôi mắt ấy, đôi mắt thuở học trò, biểu tượng cho một tình cảm
trọn vẹn trong sáng đã làm em bối rối suốt một đời, mỗi lần nghĩ đến.
Sau này lớn lên, trong đời em có dịp gặp gỡ và đối diện với bao
nhiêu cái nhìn của tha nhân, em mới thấy câu " đôi mắt là cửa sổ của
tâm hồn " thật đúng.
Thầy biết không? Sau này ngẫu nhiên em lại đi vào nghề nghiệp của
thầy, nghĩa là lại trở thành một cô giáo trẻ của những đứa học trò tuổi
măng non. Thấm thoát thời gian theo vận nước nổi trôi, đã xô đẩy
mỗi người mỗi nơi mỗi ngả. Gặp bạn cũ, em nghe tin thầy thoát được
sang bên kia với ít nhiều mất mát của gia đình, nhưng bù lại thầy có
cái tự do bù trừ cho những mất mát đó. Em lại nhớ đến chuyện Tái
Ông mất ngựa, cái may cái rủi cuả đời người, và luật bù trừ của Trời
đất, như vậy thì buồn làm gì hở thầy? Như em, đứa học trò tầm
thường của thầy, có cái mặt tròn và chiếc mũi hếch, khoa thẩm mỹ
cũng không làm sao kéo dài cho thanh tú hơn. Nhưng bù lại em có
đôi lúm đồng tiền, vì vậy mà khi em cười khuôn mặt đỡ tròn hơn nhờ
hai phần lõm xuống trên đôi má, trông em lại có duyên, để người
bạn có ánh mắt năm xưa đã có công ngồi chép bài " Mười thương "
tặng cô bạn nhỏ nhoi, tội nghiệp.
Sau cái chết của anh bạn học, tự nhiên em chán đời mất một thời
gian. Không phải vì nhớ nhung người bạn cũ, nhưng có lẽ em vừa
chợt nhìn ra thân phận nhỏ bé của con người bất lực trước bàn tay
của định mệnh, những bất hạnh đổ xuống từng giây từng phút . Ngày
nào trên đường về nhà em cũng phải đạp xe ngang khu nghĩa trang,

ngày nào em cũng thấy những vành khăn trắng, những đôi mắt đỏ
hoe, những vòng hoa tang héo dần trên nấm mộ mới. Cho đến năm
em hai mươi tuổi, khi từ giã ngôi trường xưa và đang chập chững
bước vào đời, em có làm được mấy vần thơ cho người bạn cũ, để
em ghi lại cho thầy đọc:
" Người bạn thân yêu ơi!
Có những buổi chiều đi qua nghĩa trang,
Nhìn những nấm mộ bia xếp hàng im lặng,
Buổi chiều có nắng vàng se sắt,
Buổi chiều có lá sao khô,
Trên cành những bông hoa sứ nở,
Lòng tôi chợt nảy sinh bỡ ngỡ,
Rồi một mai đời sẽ tàn như nắng quái chiều hôm,
Như lá sao khô rời cành bay lả tả,
Như hoa sứ rụng trên bờ cỏ uá. . ."
( thơ Nguyên Nhung ).

Thưa thầy, đứa học trò của thầy đã ảnh hưởng phần nào nơi thầy
một chút về sự " vô thường " của cõi nhân gian, vốn là không lại trở
về không, vốn là bụi lại trở về bụi. Em vẫn nhớ những giờ học cuối
năm khi mùa thi đã qua, thầy thường ngâm thơ cho học trò nghe.
Mới đầu cả lớp khúc khích cười, nhưng sau phút giây bỡ ngỡ đó, tất
cả đều im lặng để nghe tiếng thơ rộn ràng trong thanh âm sang sảng
của ông thầy nghệ sĩ, có những uẩn khúc, có những đớn đau. Sau
này lớn lên em mới hiểu, thầy cũng cần có những phút giây để trang
trải nỗi niềm sâu kín của con tim. Như em vậy thôi, em cũng từng say
sưa đọc đi đọc lại bài viết của mình, có lúc cười như người khùng
điên, có lúc buồn chứa chan nước mắt, như lúc này đây, khi viết thư
cho thầy em cũng khóc
Năm 75, một thời gian sau em thôi làm cô giáo, lê la ngoài chợ Trời

kiếm sống, cho nên giờ này mới có lắm chuyện để kể thầy nghe. Em
nghĩ thầy rất thích đọc thư, dù không có giờ để viết thư. Ở bên này,
người ta chỉ cần nhắc phôn lên là nói đủ thứ chuyện đời, lời nói tuôn
ào ào như nước đổ xuống ngày đêm ở thác Niagara nơi thầy ở. Em
tưởng tượng một ngày nào đó nước ngừng đổ, thác chỉ còn trơ lại
những bờ đá khô queo, lởm chởm, người ta sẽ dửng dưng nhìn nó
như một phong cảnh chết, có còn lại chăng là những tấm hình lưu lại
cảnh hùng vĩ của chốn xưa. Do đấy em mới viết thư để thầy đọc, rồi
có một lúc nào đó , vô tình thầy lật lại chồng thư cũ, biết đâu lá thư
của em không mang lại cho thầy một chút vui trong cuộc sống vốn rất
nhiều phiền muộn, phải không thầy?
Em là cô giáo nghèo giữa đám học trò cũng khốn khổ như mình.
Thầy biết không? Chồng em là một sĩ quan chế độ cũ, bảy tám năm
tù tội anh để em một mình ngu ngơ nuôi hai đứa con nhỏ, chỉ có hai
đứa thôi mà nhiều khi em muốn ngã gục thì đừng nói gì đến những
người phụ nữ thay chồng nuôi một đàn con năm, bảy đứa. Em vừa
làm cô giáo vừa đi bán chợ trời. Ở trường học, em rất xấu hổ khi đã
làm nghèo đi kiến thức của học trò bằng những bài học chiến tranh,
ra trường đời, có chung đụng với sự lọc lừa kiếm sống, em ngây thơ
như con nai tơ. Sự bắt buộc phải nói những điều lếu láo trong lớp
học đã làm em xấu hổ, rồi bắt buộc phải dối trá ngoài chợ đời làm em
tủi nhục biết bao nhiêu.
Em gặp đứa học trò cũ nhiều niên học trước, đứa học trò năm xưa
vừa lớn lên, nay cũng được đẩy ra vỉa hè để tập ăn gian, nói dối với
mọi người, tất cả những gì học được nơi nhà trường mấy mươi năm
trước đều vứt đi, nếu không làm sao để sống. Đứa học trò cũ dạy lại
cô giáo năm xưa cách lừa đảo con người, biến cũ thành mới, có
thành không. Đau lòng quá, em không thể học thuộc được những
mánh khóe của cuộc đời bẩn thỉu, như đã từng bắt học trò mình học
thuộc lòng những bài học làm người trên ghế nhà trường năm xưa.

Thưa thầy, trong môi trường này em lại một lần nữa cố gắng duy trì
phần tốt của nhà giáo giữa nơi xô bồ đó, được chừng nào hay chừng
nấy, nếu không chọn được sự hoàn thiện thì cũng phải chọn điều gì ít
xấu nhất, phải không thầy? Thầy
còn nhớ thầy Nhiên dạy Anh văn? Tội nghiệp, thời điểm ấy môn sở
trường của thầy Nhiên đã trở thành cấm kỵ, người ta coi sinh ngữ
để phân định là bạn hay thù, nó được thay đổi theo lập trường chính
trị. Thầy Nhiên bỗng nhiên thất nghiệp, phải xoay nghề xe đạp ôm.
Mỗi ngày ra chợ, em đều gặp thầy kiên nhẫn đợi khách dưới tàn cây
phượng vĩ ở đầu chợ. Trong chiếc áo nhà binh rộng thùng thình, đôi
mắt kính của thầy hấp háy dưới nắng trưa, một mảng lưng áo ướt
đẫm mồ hôi, tự nhiên em muốn khóc. Giữa trưa hè nắng đổ lưả, em
sửa soạn trải tấm ni lông lên viả hè, gặp ai đi ngang cũng hỏi: "Có gì
bán không? ". Cái điệp
khúc ấy lập đi lập lại đến mỏi mồm, lại trâng tráo nữa. Một người đàn
ông đi ngang với đôi tay buông thõng, ông ta chỉ vào chiếc áo đang
mặc trên người : "Mua
không ? ". Tức thời
có mấy cái miệng đồng thanh cò kè trả giá. Sau một lúc như thế,
người đàn ông cởi chiếc áo quẳng xuống tấm ny lông trên vỉa hè.
Thưa thầy, một tấm thân gầy đếm được những chiếc xương sườn,
một bộ ngực lép phơi ra giữa nắng hè gay gắt, không còn gì để dấu
diếm nữa. Có một cái gì đó muốn cười, có một cái gì đó muốn khóc,
ngó ra gốc cây phượng bên bờ sông, trời trưa đứng gió, bóng thầy
Nhiên đứng đó đợi khách và bóng người đàn ông cởi áo bán ở chợ
trời như chập chờn, trộn lẫn vào nhau . Những giọt mồ hôi và những
giọt nước mắt, những viên kim cương và những giọt sương, em làm
sao phân biệt nổi. . .

Không ngờ có ngày em cũng trôi giạt qua đây, dù nơi nào cũng có

những nỗi cực nhọc của cuộc sống, nhưng ít ra ở đây, em cũng có
chút thì giờ thong thả để viết thư thăm thầy, để viết hết những gì
mình muốn viết. Nước Mỹ không phải thiên đàng mà cũng chẳng
phải là hoả ngục thầy nhỉ, ta có quyền chọn lựa cái nào đỡ xấu nhất,
đấy là lý do tại sao thầy trò mình có mặt nơi đây.

Em xin dừng bút nơi đây. Kính chúc thầy cô và gia đình được bình
an, khỏe mạnh. Em rất mong nhận được thư hồi âm của thầy.
Đứa học trò cũ của thầy.
N.N.