đánh giá tác động của xâm nhập mặn đến hoạt động nuôi trồng thủy sản tại hạ lưu sông thu bồn- quảng nam

I HNG
I HM
KHOA SINH – MÔI TRƢỜNG




NGUYỄN THỊ VÂN NGA







ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA XÂM NHẬP MẶN
ĐẾN HOẠT ĐỘNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN
TẠI HẠ LƢU SÔNG THU BỒN- QUẢNG NAM

Đà Nẵng - Năm 2015








I HC NG
I HM
KHOA SINH - MÔI TRƢỜNG




NGUYỄN THỊ VÂN NGA




ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA XÂM NHẬP MẶN ĐẾN

HOẠT ĐỘNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN TẠI HẠ
LƢU SÔNG THU BỒN- QUẢNG NAM





Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trƣờng



Người hướng dẫn: PGS TS. VÕ VĂN MINH






Niên khóa: 2011- 2015






LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Đánh giá tác động của xâm nhập mặn đến hoạt động
nuôi trồng thủy sản tại hạ lưu sông Thu Bồn- Quảng Nam” là công trình nghiên
cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Đà Nẵng, tháng 4 năm 2015
Tác giả



Nguyễn Thị Vân Nga





LỜI CẢM ƠN

 n tt nghi c
n thng dn ch bo cho em sut thng thi
 ng,
i hi hy dc h mang
kin thc bit, em xin gi li c
   ng, Nguyn Hu Thp, Nguyn Tn Mn, Nguyn Quang
Trung, ch  Kim Hu, ch T Th Thu Hiu  
n u ki em trong sut th
lun.


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
MỞ ĐẦU 1
1. p thit c  1
2. M  2
2.1. M t 2
2.2. M th 2
3. c c  2
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. p m din bin   3
1.1.1. m v p mn 3

1.1.2. Xu th din bin 4
1.2. ng cp mng thy s
th git Nam 6
1.2.1.  gii 6
1.2.2.  Vit Nam 8
1.3. u kin t  i khu vc h n 11
1.3.1. V u kin t  11
1.3.2. u kin kinh t i khu vc h n. 12
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 15
u 15
u 15
2.1.2. Phu 15
2.2. Nu 15




u 16
i cu d liu, s liu 16
n cng 16
n Leopold 17
 mi 17
2.3.5. H thng IQS (impact quantitative system) 18
  liu bng phn mm Excel 19
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ BẢN LUẬN 20
3.1. Thc trp m p mn  khu vc h 
Bn 20
3.1.1. Thc trp mn 20
3.1.2. Xu th nhp mn 24

3.2. Thc trng thy sn ti khu vc h n tnh Qung
Nam 25
3.2.1. Thc trng v khu vng. 27
3.2.2. Thc trng v ng 28
3.2.3. Thc trng NTTS khu vc h n 30
3.2.ch bng thy sn. 34
 ng thy sn 35
ng cm nhp mn hong thy sn t 
n 36
3.3.1. Phng 37
3.3.2. M ng 41
 51
 xut gin bn vi vi hong thy sn ti
khu vc h n 52
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 54
KẾT LUẬN 54
KIẾN NGHỊ 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO 56




PHỤ LỤC 59
PHỤ LỤC 1 : Danh sách phỏng vấn 59
PHỤ LỤC 2: Bảng điều tra tác động của xâm nhập mặn đến hoạt động nuôi
trồng thủy sản 60
PHỤ LỤC 3: Bảng điều tra ma trận Leopold 62
PHỤ LỤC 4: Kết quả điều tra phỏng vấn ngƣời dân về tác động của xâm nhập
mặn đến hoạt động nuôi trồngthủy sản. 63
PHỤ LỤC 5 : QCVN 10 : 2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất

lƣợng nƣớc biển ven bờ. 64
PHỤ LỤC 6 : QCVN 02 -19 : 2014/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về
cơ sở nuôi tôm nƣớc lợ - điều kiện đảm bảo vệ sinh thú y, bảo vệ môi trƣờng và
an toàn thực phẩm. 65
PHỤ LỤC 7: Phân loại mức độ tác động của xâm nhập mặn đến hoạt động
nuôi trồng thủy sản. 66
PHỤ LỤC 8 : Một số hình ảnh phỏng vấn tại khu vực hạ lƣu sông Thu Bồn 67



















DANH MỤC VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Tiếng Anh
Tiếng Việt

BNNPTNT

B 
BOD5
Biochemical Oxygen Demand
Nhu c
BTNMT

B ng
COD
Chemical Oxygen Demand
Nhu cc
DO
Oxygen Demand

Lc cn thit
cho s p cc
FAO
Food and Agriculture
Organization of the United
Nations
T ch
Hip Quc
NTTS

ng thy sn
MODIS
Moderate-resolution Imaging
Spectroradiometer
H th

QCVN

Quy chun Vit Nam
Smax

 mn ln nht
Smin

 mn nh nht
TSS
Total Suspended Solids
Tng cht rng
UBND


UNEP
United Nations Environment
Programme
p Quc
WB
World Bank
 gii

DANH MỤC BẢNG

S
hiu
bng
ng
Trang
1.1.
Din bin di     ng thy sn c  
n 2011-2014
14
2.1.
H thng IQS
18
2.2.
i tng mc d ng c mng thy
sn
19
3.1.
 mn ln nhy trn t 2010-
2014
21
3.2.
 mn ln nh
21
3.3.

 mn ln nh nht d-2014)
23
3.4.
   ng thy s       
2014
26
3.5.
u king c ng
28
3.6.
Sng thy sn khu vc h n
28
3.7
Tng hp kt qu   10/
2013
31

3.8.
  u t    ng sng ca h
s
32

3.9.
 t h
32

3.10.
ng ch
33
3.11.

  i n
34
3.12.
i bng thy sn
34
3.13.
M ng cp mn khu vc h 
Bn
37
3.14.
Ma trng - ma trn Leopold
41
3.15.
Ding thy sn t 2010-2014
43






DANH MỤC HÌNH
S hiu
bng
ng
Trang
2.1.
Phcu
15
3.1.

Din bi  m   ca mt con triu l 
i 3 v 
Bn  Hi An
20
3.2.
Din bi  m        

22
3.3.
Din bi my trc ln nht d
Bn 2014
23
3.4.
B   mn ln nh
Bn
24
3.5.
B  mn theo kch b
n, Qung Nam.
25
3.6.
Ngun gng thy sn
27
3.7.
       hc vn c  
trng thy sn khu vc h n
35
3.8.
Thu nh ng thy sn
36

3.9.
 ng cp mn hong
thy sn khu vc h n
42
3.10.
S m-2014
45
3.11.
Ch
49
3.12.
Bi c triu xung
50
1



MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
ng thy sn (NTTS)  trng trong s n kinh t i,
ng ci nhm to ra ngun thc phm cung c
phm bc, thc phm, n gii quyt nhu cng
i tn, to ra th  i vi
n ph ngh lnh hay th
i vng t ng thy s
phn gim thiu s n thy sn t n bo v 
ng thc vt bin kh  khai th m b
dng sinh hn nay, hong thy s gi
u nhiu ng bu t 
hung, dch bi

bng ca s p mc bing thy s
ven bi[1][7][12][15p mn hu h
cnh ca hou t ng, dch bng, sn
 n c5].
ng thy st th mnh c 
quan trn gii quyt vin.
 ng thy sp nhi u kin sn xut,
thc trng sn xut thi gian qua cho thng thy sn ti khu vc h
n vng do t hp nhi
p mn, biu hit  s  bing theo th
p mn, hong thy sn khu vc h 
Thu B  [9]. Hin nay, t 
Bu v p mng cp
mn s n kinh t    ng thy sn
. Vy v p m
ng cp mn hong thy sn t 
2



  gii quyt v nh ch “đánh giá tác
động của xâm nhập mặn đến hoạt động nuôi trồng thủy sản tại hạ lưu sông Thu
Bồn -Quảng Nam’’.
2. Mục tiêu của đề tài
2.1. Mục tiêu tổng quát
ng cp mn hong thy
sn nhng thy sn bn vng ti khu vu.
2.2. Mục tiêu cụ thể
c trng thy sn khu vc h ln
nh hin trp mng din bip mn khu

vc h n.
nh ph ng cp mnh ca
ho   ng thy s    ng, s ng, din  ch
bu t ng t n.
ng cp mn hong thy sn khu
vc h n.
 xut gic phng vi nhp mn
n hong thy sn.
3. Ý nghĩa khoa học của đề tài
ng cp mn hong thy s
phn t cho vic hi
trng thy sn bn vng khu vc h hu Bn.
3



CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Xâm nhập mặn và xu thế diễn biến ở các vùng cửa sông
1.1.1. Khái niệm về xâm nhập mặn
Hit nhi nhp mp mn. Theo
i t c, xnhp ming din ra   ra
bin hoc  ng bng ven bic bin mc ngt
ct
1
.
p mn xy ra trong tng chc ngt ven bin khi s ch
 cc mn  c ngc bin d 
ng chc ngt. Cn c vo  mn, Zernop (1934)  phn chia gii
hn cc loi nc t

nhin nh sau
 mn t 0 - 0,5 c ngt, t 0,5 -
c lc m mn t 16-c qu mn  mn ln
 47 [16].
i vi bin, hip mn t bi
y  bic bic t  ra
bin gim thp, thy triu t bin s c mn l
 nhp mn. N mn s gim dng bng.
M p mt lin ph thu5 yu t
lc t ng ngu vc mn 
t lin, th  tri n tric
m  Th  ng phu t thun li
cho s p mn. Th u t  bit
lin, nhi  n li
ong kinh t ci, vic lc nhi 
mt lin nhi


1
i t c, />man.html
4



Do s t v t trng gic biu
truy c ng gn. Khi tri
 mn s di chuy dc ngt t ngun
chy ra bic v c li, khi
tri n s  ng bin, cng theo sy cc
ngt t ng n t 

gi tric ngt t ng
  [21].
   Johnson, Ted (2007), x p mn   chuy ng
ca c mn c ngt  dn o nhim nguc u
nhng hu qu  6].  p m   di     c
ngm theo t  do thy lc kt ni gia c ngm  c bin, bc
mc ngm c
  do mt s hong cc bi hot
 c ngm t gic ngt  n  p mn 
nhiu khu vc ven bin [35][36]. c ch b mt
         n trong vic    p mn
mn. V  l nhp mn s u do
thic ngm hi bc 4].
Hu hm v nhp mu cho rnhp m
nhp cc bin. 
nhp mn ch nhp mn c bi
nhc ngt b mt n.
1.1.2. Xu thế diễn biến
Hin nay, u nhp mn, do h qu
ca biu, s c cn kinh t 
hn nguc, S 
2
, CH
4
, O
3
,
N
2
O, CFCs, H

2
n biu,
bin nhiu yu t  i v nhing
  bn h va
5



 i ch  nhit
c.  bii mc bit h qu a
bu.
Theo kch bn bic bii
vi kch bn cui th k 21, nhi 
2-3
0
n ln di u h,
m bin t 2-7i vi mc bii ven
bin Vit Nam, mc bing t 57-73 cm, khu vc t 
c bi
Nu mc bi ng 39% ding bu
ng bng ng, Qung Ninh,  2,5 % din
n mi H 
 ngp. G thung b
 ng bng, Qung Ninh, g  tnh ven
bin mikho  H  ng trc
tip. y, xu th din bin cnhp mt Nam s 
theo xu th din bin ca mc bi
u, d  din bip mc bing
  n Bc B c   
mc bip mn tc

dng bng ven bin Bc B din bin phc tt
lin, c phc v . Kt qu 
cu do ng dy kiu cho
thy, i vi kch bn nn theo kch bn biu Vit nam, ti v 
c mn cao nht t
ng 7
3,5 m 17,6 . Khi mc bing 0, 5m vy
ng vi tn su mn ln nht ti
; ti c
m 19 
6



nhp mn tn Bc B r
c phc [13].
i vn khu vc Nam B, yu t quan trng ng ti
p mn  ng b 
 ng trong bin Hn Kratie. Din bin mc Bin
H  tm thi m
ng gim nhanh,  trp so v
ng giu
y mc Bin H th,
y kit v ng b m so vu t
bt li cho vic cy mn  ng bc ta [33].
ong kinh t din ra ti
ng ci   
ng trc tin s nhp m din binhp m
Khang, Phng biu hiu ca biu ca bii
n khu vc ven bin Ngh An, hong n h 

y ngn tc bi
nh th t li p mn. t
ng bng ven bin cn
phi ht sc thn trc  nh cao
n, khi tric bin d t lip
mn. Hoc ngc
ngt b xp xung. Hing tri
 v  n suu tr ngng
n kinh t n [16].
1.2. Tình hình nghiên cứu tác động của xâm nhập mặn đến nuôi trồng thủy
sản trên thế giới và Việt Nam
1.2.1. Trên thế giới
ng thy st trong nhi
vi s c th gii, m n phm thy sn
7



xp x 45% nhu c c. ng thy sn
c thc hi t  
ven bin.  ging 1-1,5 triu ha ct ngc ven bi
c chuyi     y   ng mu  ng ngp
mm lp. Di yu  Trung Qu

Nicaragua (Rosenberry, FAO 1999). Ch  
ng ngp m 
2
. D
ng tin hu do biu ph thuu t 
hu: nhii, cn nhiu t ling bin

c ngc l; cui quan h v a
c. S  hong thy sn cho thy khu vng
thy sn ch yu tp trung tu nhin nhit i c
 Theo Hip hi NTTS th gii, khu v 
ln nht th git 53,1 triu t
tng s thy sng th gii. T n
nn 2000  u so v
v gic thuc khu v 
 thy sng cao nht
th gi    Quc,  , Vi     Lan,
[36].
 ng nh  c thp trong chui th  
ng v bin chi ng thy sn
 gii. Vic nu kia
ii s  gii quyt hoc
gim thing ca biu. u t a s u
n ng thy sc bi
, s i ch  u c
thng v nguc cn phng. S 


2

8



 ca nguc phc v ho ng
 n hong thy sn  
i hn nhit tng, bnh thy

sn s ng ln hon sut bnh d
vi khu, nh t ng vi nh
 xng ca bi 
n xut  n nhinh nhng 
c  ng
c na. Gn 65% sng thy sn tp
trung  nn nhii cng ca bin
 n nguc,
ng trm tr 
 [35][38].
1.2.2. Ở Việt Nam
Ti Ving thy sn l
tng thu nhp qu n ho
y sc nhiu s ng
nh n hong thy sn[1].
Trong nh ng ni ciu, 
nhp mnnhim  ng  n 
ng thy sn. u ca TS. Nguy
cng s v bing  Ving do bi
hu   n ho   ng thy sn biu hin ti h  
c gim t ng ca thy sn, tu kin bt
ly sinh ng thy sn t n nay, gim
ng tha thu kin th i, nh
n chng s n ca thy sinh. Mng
p ca mt s y sc ngng ngp mn. Ao h cn
ki c thi k thu hoch, s   ng gi  t. Suy gim sn
ng thy sn, ding thy sn [24].
9

ng ng
ti cht n Ging ca thy tri
p mn chi v
 m sinh s 15  25y
nu   mp (<10) ho
 p cho ngh   m      u t   
c rnh theo th bi
 c v ng ca thy triu t 
kim HCO3- cng, Ca
2+
, Mg
2+
ng t l thun v mn ca
u t  m gi  v tr
nh. Hu hc trc tip t ch t
    hoc h thng ao l  ng bi ng v 
ng s ng trc ti si ti
bnh tng th,  vn th v vn
 bo v ng. Ch  t tri
n vit thi t 
ng hi. Hu qu c b nhp bn
nng kh a mm ba khu vc
[22].
u v ng ca bi
hng thy sn, ng ca bic bi
p mnhim ng cc b
n h thy sinh vt, hay mng sinh hc.
T u gi
th mc nhng gii lai mi xut hi cnh tranh

vc bi 
ng thy sn, nhim c m
sng Xp mn ng trc tin hong thy
s n vic lm ln, ny
ng n hoa ca to hay t
10



ng xy ra, thiu oxy u kin thun l bnh
dn rng. S i ch   thay
i n mu  sng
ch  nh ng tt ngt, ng tn
y. S i v nhi  n hong sn
xut. Khi nhi c trong gim m
c xn s sinh trn c
u kin thun li cho s n ct
 lt l
n trong nh ch nhi gi
n s ng ln sc khe cy sn
3
.


  
 

 
    








    
 [36].


3

11



1.3. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội khu vực hạ lƣu sông Thu Bồn
1.3.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên
H n nm trong h th - Thu Bn,  thng
n nhn min Trung. u Gia  Thu B
vc : 10.350 km
2
m  tkm
2
i ch
yu thua phn tnh Qu c
  
 ra bin Ca
i. Di ng nu km
2


vn Giao Thkm
2

 
n bic tp, b chia ct m
d- m phn ln di cao ph
bin t - i, ti 
 cao thp dn t  3 - 
ng bng, i bng phi, tp trung ch y
c; 4  g ch
dc b bin. V   
h
0
C, s gi n ng 1.870 gi n 2.290
gi 
khong b


o

o

o

o

 






12




 26,5%. [10][11].
H t ngc rng ln, quan trng  khu
vm Thanh, Cm Nam, Cm Kim, C cn v
1200 ha di 
i v Thu Bn tn
Tin, c n
p mn sinh sng nhc [11].

2
,



1.3.2. Điều kiện kinh tế xã hội khu vực hạ lƣu sông Thu Bồn.
1.3.2.1. Điều kiện kinh tế xã hội khu vực phía bắc hạ lưu sông Thu Bồn
c h      H      
u hong kinh t n. Hong thy sn
din ra  ng Cm Thanh, Cu, Cm Nam, Cm An thuc
 H     ng C  m Nam s d c
     ng thy sn. ng C     t t
 , v


C   ng sn xut kinh t     p,
thy si du lch.  tham
gia sn xuy st gieo trt gm
i sng 665,6 tt 5 t/ha. V ng
y st trong nhng th
mnh cng, sy sn t 1010 tnh khai
y sn, Cc tp trung hong thy sn ln
nh n, vi dim
u chuyng
13



ng t  cho sng ch yu
 t s 
hng. C     c    i 273 h  ng. V 
nghing C sn cut v sn xut 7,5 t
i du lt th mnh cng, vi 287 h thwong
nghi   [30][31].
ng C
2
v trung bi, m
i/km
2
 sn xup ct 129,5
tri sn xut thy st 460,8 tri sn xui
du lt 4.129,1 tri sn xup 424,7 tring, sn
n [28]. ng Ct khu v
trng bit lp vi, vi dit
ng   li trng

g 
canh.
1.3.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội khu vực phía Nam hạ lưu sông Thu Bồn
Hong thy sn khu v n tp
trung ch yu   Vinh thuc huy
t trong nhm v a huy
n kho
 
ng C H
c bao bc bn  ng
Giang    i tng di          750
i/km
2
.       vi 10.059 kh    
i, n i, chim t l . Tng s
h  vi 1.250 khu; chim 9,98% tng s h 
12,42% tng s khi chm t l 8,32%
trong s c ti
ng ph ng [27].
14



Hong thy sp trung ch yng
n vi 56 h  y
th u v  s c th n v 2,
chuyi qua c
 ha) [27].
Bảng 1.1. Din bin ding thy sn ca 
n 2011-2014


S h NTTS
Di
Sng (tn)
2011
40
19,1
49
2012
45
19,1
59
2103
47
19,1
66
2014
52
19,1
79
t trong nht
ng thy sn thuc khu vc h n. nm v
 i An 3km v 
b
y c
Thu By dc theo
 t, tng di 
 vng b
ngh u kinh t u th p i dich
v bng thy s n.

Vi tng di
Thu   c
ng ln th 2 sau ng Cm Thanh v ng thy sn. Ti
p 7 t c 
 ng t cng ph  V n ra t 
 ph s k10 [32].



15



CHƢƠNG 2
ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
2.1.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu
a. Hin trnhp mn khu vc h n.
b. Hong thy sn khu vc h  ng, din
ng, chng, yu t i v k thut, kinh nghing.
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phm vi v : Thuc h n t Ci 
  mn t 0,5 - 32 %
0.
-
Phm vi v thi gian: T g 3/2015


Hình 2.1. Phu

2.2. Nội dung nghiên cứu
 thc hi p trung gii quyt mt s ni dung
sau: