Giáo trình nghề trồng dứa mô đun phòng trù sâu bệnh hại dứa

1

B NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN








PHÒNG TR SÂU BNH HI DA

MÃ S
NGH: TRNG DA 
p ngh





2

TUYÊN B BN QUYN

Tài liu này thuc loi sách giáo trình nên các ngun thông tin có th c
phép dùng nguyên bn hoc trích dùng cho các m o và tham kho.
Mi m     ch lc hoc s dng vi m  
doanh thiu lành mnh s b nghiêm cm.
MÃ TÀI LI 05
3

LI GII THIU

Trong nhy ngh c tit bc c v s ng
và chng, nhm thc hin nhim v o ngun nhân lc k thut trc tip
ng nhu cu xã hi. Cùng vi s phát trin ca khoa hc k thut trên th gii,
c nông nghip nói chung và ngh tr
nhc phát tri. Hin nay, nhu cu hc tp mo ngn
hn v Tr  i dân  các tng bng sông Cu Long
nói riêng và trong c c nói chung vu kin tho ngn, chi phí
thp và thm hc linh hot là rt thit thc.  tu kin thun l
s dy ngh trong quá trình thc hin, vic biên son giáo trình ngh Tr
là cp thit hin nay.
Ngh Tr phân tích ngh,
phân tích công vin kin thc, k 
ca ngh , gm 
1. Chun b c khi trng
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
 t trong 6 a ngh
Tr p nghng dhn
bit các loi sâu, bnh hi, các dch hi khácng bin pháp phòng tr
mt cách có hiu qu v kinh t i vng. Ni dung cun giáo
c phân b ging dy trong thi gian 88 gi và bao g
Bài 01: Thuc bo v thc vt
Bài 02: Phòng tr sâu hi
Bài 03: Phòng tr bnh hi

Bài 04: Phòng tr chut hi
Bài 05: Phòng tr tng hp
4

 hoàn thic cun giáo trình nc s ch o,
ng dn ca V T chc Cán b - B Nông nghip và Phát trin Nông thôn; S
h ca các nhà khoa h sn xut, các nông dân sn xu
 chúng tôi xây d
trình và biên son giáo trình.
Các thông tin trong giáo trình này có giá tr ng dn giáo viên thit k, t
chc ging dy và vn dng phù hp vu kin, bi cnh thc t ca tng vùng
trong quá trình dy hc.
Trong quá trình biên sot sc c g
chc chn không tránh khi nh . Chúng tôi rt mong nhn
c ý ki i s dng và
ng trc tinh vc tr 
u chnh, b sung cho hoàn thin nâng cao cht
ng, hiu qu c nhu cu hc ngh trong thi k i mi.
Xin chân thành cảm ơn!
Tham gia biên son:
1. Ch biên: Nguyn Hng Thm
2. Kiu Th Ngc
3.  
4 
5

MC LC
 MC
TRANG
Tuyên bố bản quyền

2
Lời giới thiệu
3
Mục lục
5
Các thuật ngữ chuyên môn, chữ viết tắt
12
Các thuật ngữ chuyên môn, chữ viết tắt
12
Giới thiệu mô đun 
13
Bài 01. Thuc bo v thc vt
14
A. Ni dung
14
1. Tìm him v thuc bo v thc vt
14
1.1. Khái nim
14
1.2. Dng thuc
14
1.2.1. Ch phm  th rn khi dùng không cn hòa vc
14
1.2.2. Ch phm  th rn phi hòa v
15
1.2.3. Ch phm  th lng khi dùng không hòa loãng vc
15
1.2.4. 
16
c ca thuc

16
1.3.1. Khái nim v chc
16
 c
16
nh thi gian cách ly
19
2. Nguyên tc s dng thuc bo v thc vt
19
ng, n
19
c
20

20

21
3. S dng thuc bo v thc vt an toàn
21
3.1. Vn chuyn
21
3.2. Bo qun
22
3.3. S dng
23
4. V sinh sau khi s dng thuc bo v thc vt
29
4.1. V sinh dng c
29
4.2. V sinh môi trng

29
4.3. V sinh thân th
30
u khi b nhic thuc bo v thc vt
30
5.1. Biu hin
30
u
31
B. Câu hi và bài tp thc hành
32
1. Câu h
32
6

2. Bài tp th
34
C. Ghi nh
35


Bài 02. Phòng tr sâu hi
36
A. Ni dung
36
1. Rp sáp Dysmycocus brevipes
36
m ca rp sáp
37
1.2. Triu chng gây hi

38
1.3. Bin pháp phòng tr
40
2. B cánh cng Antitrogus sp.
41
m ca b cánh cng
41
2.2. Triu chng gây hi
42
2.3. Bin pháp phòng tr
43
3. Nh Dolichotetranychus floridanus
43
m ca nh
43
3.2. Triu chng gây hi
43
3.3. Bin pháp phòng tr
44
4. Tuyn trùng
44
m ca tuyn trùng
44
4.2. Triu chng gây hi
44
4.3. Bin pháp phòng tr
45
5. Kin
46
m ca kin

46
5.2. Triu chng gây hi
47
5.3. Bin pháp phòng tr
47
6. Mi
48
m ca mi
48
6.2. Triu chng gây hi
50
6.3. Bin pháp phòng tr
50
B. Câu hi và bài tp thc hành
51
1. Câu h
51
2. Bài tp th
54
C. Ghi nh
54


03.
56
A. Ni dung
56
1. Bnh th t, thi r (vi khun Pseudomonas ananas và nm
Phytophthora sp.)
56

1.1. Nguyên nhân gây bnh
56
1.2. Triu chng gây hi
57
7

1.3. Bin pháp phòng tr
60
2. Bnh thi trái, thi gc chi (nm Thielaviopsis paradoxa)
60
2.1. Nguyên nhân gây bnh
60
2.2. Triu chng gây hi
61
2.3. Bin pháp phòng tr
62
3. Bnh thn Erwinia carotovora)
62
3.1. Nguyên nhân gây bnh
62
3.2. Triu chng gây hi
62
3.3. Bin pháp phòng tr
63
4. Bnh khô nâu mt trái (vi khun Erwinia ananas)
63
4.1. Nguyên nhân gây bnh
63
4.2. Triu chng gây hi
63

4.3. Bin pháp phòng tr
63
5. Bu lá (virus Wilt)
64
5.1. Nguyên nhân gây bnh
64
5.2. Triu chng gây hi
64
5.3. Bin pháp phòng tr
66
6. Bnh thm Cerastomella paradoxa)
66
6.1. Nguyên nhân gây bnh
66
6.2. Triu chng gây hi
66
6.3. Bin pháp phòng tr
66
7. Bnh nm xám (nm Fusarium guttiforme)
67
7.1. Nguyên nhân gây bnh
67
7.2. Triu chng gây hi
67
7.3. Bin pháp phòng tr
67
8. Bnh luc lá
68
8.1. Nguyên nhân gây bnh
68

8.2. Triu chng gây hi
68
8.3. Bin pháp phòng tr
68
B. Câu hi và bài tp thc hành
69
1. Câu h
69
2. Bài tp th
71
C. Ghi nh
71


04.t hi
73
A. Ni dung
73
1. Tác hi
73
c tính sinh hc
74
3. Bin pháp qun lý
76
B. Câu hi và bài tp thc hành
78
8

1. Câu h
78

2. Bài tp th
78
C. Ghi nh
79


05.
80
A. Ni dung
80
1. Tìm hiu v qun lý dch hi tng hp
80
1.1. Khái nim
80
1.2. Tác hi ca vic s dng thuc bo v thc vt
80
ng phòng tr sâu bnh
81
2. Các nguyên tc ca IPM
81
2.1. Trng cây khe
81
2.2. Bo v ch
81
ng xuyên
82
2.4. Nông dân tr thành chuyên gia
82
3. Các bin pháp qun lý dch hi tng hp
82

3.1. Bin pháp kim dch và kh trùng
82
3.1.1. Kim dch thc vt
82
3.1.2. Kh trùng
83
3.2. Bii
83
3.3. Bin pháp canh tác
83
3.4. Bin pháp sinh hc
85
3.4.1.   
85
3.4.2. 
85
3.4.3. 
86
3.4.4. 
86
3.4.5. 

86
3.4.6. 
87
3.5. Bin pháp hóa hc
87
B. Câu hi và bài tp thc hành
88
1. Câu h

88
2. Bài tp th
90
C. Ghi nh
91


NG DN GING D
92
DANH SÁCH BAN CH NHIM
102
DANH SÁCH HNG NGHIM THU
102
9

CÁC THUT NG CHUYÊN MÔ

DACUM (Developing a curriculum) : Phát trin m o
 : Mô 
BVTV : Bo v thc vt
QLDHTH : Qun lý dch hi tng hp
10

 SÂU BNH HI DA
5

Gii thi
5 i gian hc tp là 88 gi trong
10 gi lý thuyt, 68 gi thc hành và 10 gi kim tra. 
i hc các kin thc và k c hin các công vic: Phòng tr sâu hi,

bnh hi, chut, kin, bin pháp phòng tr tng hp và s dng thuc 
trên cây da.
m 5 bài hc, mi bài hc kt cu theo trình t gii thiu
kin thc lý thuyc thc hin công vic, phn câu hi bài tp và ghi nh.
Ngoài ra giáo trình có phng dn ging dt v ngun lc
cn thit gm trang thit b và vc hành, cách thc tin hành, thi gian, tiêu
chun sn phm mà hc viên phc qua mi bài tp.
11

Bài 01. THUC BO V THC VT
 05-01

Mc tiêu:
- Trình bày được nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc BVTV;
- Áp dụng được nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc BVTV;
- Sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả.

A. Ni dung
1. Tìm him v thuc bo v thc vt
1.1. Khái niệm
Thuc là nhng chc có ngun gc t t nhiên
hay hóa cht tng h bo v cây trng và nông sn, chng li s phá
hoi ca nhng sinh vt gây hn tài nguyên thc vt.
Nhng sinh vt gây hi chính bao gm: Sâu hi, bnh hi, c di, chut và
các tác nhân khác.
1.2. Dạng thuốc
1.2.1. Chế phẩm ở thể rắn khi dùng không cần hòa với nước
Thuốc hạt (thuốc hột), ký hiệu: H, G, Gr

ùy 

kích 
 

: Mocap 10G, Diaphos (Diazinon) 10H.
òa 
               , 
,
Thuốc bột rắc, ký hiệu: BR, D
tùy 
 - 
câyhòa 
12

Ví Sumithion 5D (Fenitronthion).

 và 
1.2.2. Chế phẩm ở thể rắn phải hòa với nước trước khi dùng
Thuốc hạt phân tán trong nước, ký hiệu: WDG, WG
tùy hòa 

Khi hòa , 
n, 

hòa 

WDG, t
Thuốc bột thấm nước, kí hiệu: BTN, WP, DF
          tùy  hòa 
 Khi hòa 
tùy 


Thuốc bột tan trong nước, kí hiệu: SP, WSP
          tùy  hòa 
hòa n hoàn 

T
1.2.3. Chế phẩm ở thể lỏng khi dùng không hòa với nước, ký hiệu: ULV
hòa mô
tùy 
hòa 

 lít/ha.

.
ULV (Ethofenprox).
13

1.2.4. Chế phẩm ở thể lỏng khi dùng phải hòa với nước
Thuốc nhũ dầu (thuốc sữa), ký hiệu: ND, EC
tùy hòa
hòa 

         

: T
Thuốc dạng dung dịch, ký hiệu : DD, SC, AS, SL
 tùy 
hòa   () tan
hoàn 
hòa 

.
Thuốc dạng huyền phù, ký hiệu: HP, F, FL, AP

tùy hòa 

hòa 
hòa 



     : T         
tùy 
,
1.3. Tính độc của thuốc
1.3.1. Khái niệm về chất độc
Chc là nhng cht khi xâm nh sinh vng vt,
thc vt, vi sinh vt) vi ling nh gây tc t vong.
1.3.2. Tính độc và độ độc
c ca mt cht là kh  sinh vt  mng
nhnh ca ch
14

 c là biu hin m cc, là hiu lc gây nên bi mt
ng nhnh ca chc khi xâm nh sinh vt.
Các ch  c ph thuc và
trng ca sinh vt b nhic.
Ch tiêu biu th  c tính bng mg chc trên kg tr
th (mg/kg).
Độc cấp tính
Thuc xâm nh gây nhic tc thi c gi là nhic

cp tính.
Độc mãn tính
Thun d t bin t bào.
Phân loại nhóm độc
Theo t chc y t th gii, thuc khác
nhau là nhóm Ia (rc), Ib (c) và nhóm IV
(rc).
Ti Vit Nam, thuc là: I, II, III, và IV.



   có b 
l trên  màu
5.1.1).

Hình 5.1.1. Thuốc BVTV thuộc nhóm độc I
15




      


Hình 5.1.2. Thuốc BVTV thuộc nhóm độc II


    



      
màu 
(hình 5.1.3).

Hình 5.1.3. Thuốc BVTV thuộc nhóm độc III
16

    


    
b ,     
      
5.1.4).

Hình 5.1.4. Thuốc BVTV thuộc nhóm độc IV

1.4. Xác định thời gian cách ly
Thi gian cách ly là khong thc tính t ngày phun thuc ln cui
lên cây trn ngày thu hoch nông sn làm thi hoc vt nuôi.
 tính: Ngày
Thi gian cách ly tùy thuc vào tng loi thuc, loi cây trng và nông sn.
Nu không tuân th i gian cách ly khi s dng thuc BVTV, có th
i trc tip x lý thuc trên cây trng và gây ng i
s dng nông sn có phun thuc.
2. Nguyên tc s dng thuc bo v thc vt
Thuc s dng theo nguyên t  u
ng (n
2.1. Đúng liều lượng, nồng độ
 ghi .

ng thuc cn dùng cho m din tích.
17

   m bo thuc tru và tip
xúc vi dch hi nhiu nht.
 vì  
 
.
Không pha thuc vn cáo, thuc s
gim kh  tip xúc vi dch hi hoc b gim n dn làm gim hiu
qu phòng tr dch hi.
Tùy theo tình hình dch hn phát trin ca dch hn phát
trin ca cây tr chn ling thuc BVTV cho phù hp theo khuyn cáo.
2.2. Đúng thuốc


BVTV 
Chn thuc có hiu qu cao vi loi dch hi cn tr.
Thui vi, môch.
S dng thuc có tên trong danh mc thuc phép s dng và hn ch
s dng ti Vit Nam. Không s dng thuc trong danh mc cm s dng, thuc
không có ngun gc và xut x rõ ràng.
2.3. Đúng lúc
S dng thuc khi dch hi phát tring gây hng kinh
t. ng gây hi là m ca dch hi bu làm tn
ng, phát trit cây trng kinh t là m dch hi
u tin hành các bin pháp phòng tr thì chi phí b ra phc
bng vi giá tr sn phm thu lc do kt qu ca vic phòng tr.
Nên dùng thuc khi dch hi  n d mn cm vi thui k
côn trùng tui nh (sâu tui nh), bnh chm xut hin.

Không nên phun thuc khi tri nng gt, trn, s
 hoa, th phn.
Phun khi tri mát, lúc sáng sm hoc chiu mát.
Tránh phun thuc nhiu ln, loi thuc tn lâu gây c cho ong, chim và ng
vt hoang dã.
 vùng có nuôi ong mt, nên phun thuc ni hp và phun vào bui chiu
khi ong ã v t.
18

2.4. Đúng cách
Là s dng vi k thut mang li hiu qu phòng tr dch hi và hiu qu
kinh t tn mông, sc khe i nht.
P v trí dch hi c tr dch hi tip xúc vi thuc nhiu nht.
Chn ph pháp s dng thích h tng ng tính chn lc ca thuc.
Ch công c phun ri thích hp cho tng mc ch s dng.
Thc hi thut phun rãc
chiu gió, không phun thuc khi gió quá mnh, tri si nng g
t, phù hp vc thum bng thuc
dùng, phun k  sót.
Nên dùng luân phiên các loi thu  gim
tác hi ca thun sinh vt và mông, gim kh 
thuc ca dch hi.
Khi hn hp thuc BVTV, phi hn hng dn ghi trên nhãn hoc
hi ý kin cán b chuyên môn. Thun hp phi dùng ngay trong ngày, nu
 lâu thuc s b gim hiu qu.
3. S dng thuc bo v thc vt an toàn
3.1. Vận chuyển

 











hóa 


19


, 
3.2. Bảo quản





    
       

   
trong n

Hình 5.1.5. Không được để thuốc BVTV
trong nhà bếp


     
     

bón.


Hình 5.1.6. Không được đựng thuốc BVTV
chung với thực phẩm
20



BVTV 
,  và 

3.3. Sử dụng
   bnh,
ph n có thai ho
con bú, tr em (hình 5.1.7)
 c làm vic vi
thuc BVTV.

Hình 5.1.7. Trẻ em không được phun thuốc bảo
vệ thực vật


c k ng dn

c khi s dng thuc
(hình 5.1.8) hoc tham kho
ý kin ca cán b chuyên
môn v ling, thm
s dng thuc, k thut s
dng thuc.

Hình 5.1.8. Đọc hướng dẫn trước khi sử dụng
thuốc
21

 thuc bo v
thc vt tip xúc trc tip
   bng cách mang
bo h khi pha thuc (hình
5.1.9).

Hình 5.1.9. Mang bảo hộ khi pha thuốc


Không vt v thuc
BVTV ba bãi sau khi s
dng (hình 5.1.10).

Hình 5.1.10. Không vứt vỏ thuốc BVTV bừa bãi


   
thu  
bo h (hình 5.1.11).

Hình 5.1.11. Không được đong và pha thuốc
bằng tay trần
22

  tr  n
g  thuc (hình
5.1.12) và vùng x lý thuc
BVTV.

Hình 5.1.12. Không được pha thuốc gần trẻ em


Có y  qun áo
bo h (hình 5.1.13) và công
c bo h lao ng khi tip
xúc vi thuc.
Qun áo dài, tp d
bng nilon hay vi không
thm t,  khu trang,
mt kính.

Hình 5.1.13. Mang bảo hộ khi phun


Không n, ung trong
khi phun thuc (hình 5.1.14).


Hình 5.1.14. Không được ăn khi đang phun thuốc

23

Không hút thuc trong
khi phun thuc (hình 5.1.15).

Hình 5.1.15. Không được hút thuốc lá khi đang
phun thuốc


Không phun thuc
ngc chiu gió và khi
không trang b   bo
h ng (hình 5.1.16).
Không phun thuc khi
có gió ln.
Khi phun thuc nên i
vuông góc vi chiu gió.

Hình 5.1.16. Không phun thuốc ngược chiều gió


   i
thuc vào lúc tri nng nóng
(hình 5.1.17).

Hình 5.1.17. Không phun thuốc lúc trời nắng gắt
24

Ngng phun thuc
ngay khi phát hin bình

phun rò r. X van khí trong
bình   nc thuc ra
xô và tìm cách khc phc.
Khi vòi phun b tc,
cn lên bch c,
tháo vòi, ra sch. Nu kim
tra thy vòi b tc, cn ly
cng cây m  thông
(hình 5.1.18).

Hình 5.1.18. Thông vòi phun bằng cỏ mềm


Tuyi không dùng
ming thi thông vòi (hình
5.1.19).

Hình 5.1.19. Không dùng miệng thông vòi phun


Phi có bin cnh báo,
  i và gia súc
vào khu vc mi phun ri
thuc BVTV xong (hình
5.1.20).

Hình 5.1.20. Biển cảnh báo mới phun thuốc
BVTV
25

  c thuc
 hoc ra
bình phun sau khi s dng
xong và các dng c pha
thuc xung kênh rch (hình
5.1.21), ngu  
dùng sinh hot hoc nuôi
thy sn.


Hình 5.1.21. Không được đổ thuốc thừa và rửa
bình xuống sông rạch


Không dùng bao bì
ng thu  ng thc
ph c ung hoc làm
vic khác (hình 5.1.22).

Hình 5.1.22. Không được dùng vỏ chai thuốc
làm phao giăng lưới


Trong lúc phun thuc,
nu quc b dính
thuc phi thay qun áo khác
 tránh thuc th  
th. Tm, git qun áo bo h
và công c bo h  ng
bng xà phòng, thay qun áo

mi, sch (hình 5.1.23).


Hình 5.1.23. Vệ sinh sau khi phun thuốc