Xquang hình ảnh gẫy mệt cột sông

HÌNH ẢNH GÃY MỆT CỘT SỐNG
(Imaging of stress fractures of the spine)
BS. Nguyễn Đại Hùng Linh
Khoa Chẩn Đoán Hình Ảnh
Bệnh Viện Chợ Rẫy
Gãy mệt
 Gãy mệt (stress, fatigue, insufficiency fracture)
 Do vi chấn thương lập lại, không nhận biết
được
+Người trẻ: thường đậm độ khoáng xương bình
thường
+Người già: thường giảm đậm độ khoáng xương
Gãy mệt
 Ở cột sống: biểu hiện đau lưng có thể liên
quan: thân sống, gian mấu khớp hay cuống
sống
 Một số trường hợp gãy mệt từ xương cùng hay
xương chậu có thể giống đau lưng thấp và có
thể bỏ sót
CỘT SỐNG
THÂN SỐNG
Xquang
 Đánh giá ban đầu khi nghi ngờ gãy ép thân
sống: Xquang thẳng (trước sau), nghiêng
 Đánh giá sự thẳng hàng, chiều cao thân sống
 Tránh nhầm: Hình chêm nhẹ ở chỗ nối thắt
lưng- cùng, “hình cung của thần ái tình”
(Cupid’s bow)
Xquang
A: Biến thể bình thường B: Hình Cupid’s bow
Phân độ gãy cột sống

 Theo Genant và cộng sự: Một thân sống nằm
giữa T4 và L4 giảm hơn 20% chiều cao và
giảm một vùng từ 10-20% chiều cao so với đốt
kế cận được xem như gãy mệt.
 Phân 4 độ:
+Độ 0: không giảm chiều cao thân sống
+Độ 1: giảm 20-25% chiều cao thân sống
+Độ 2: giảm 25-40% chiều cao thân sống
+Độ 3: giảm > 40% chiều cao thân sống
Phân độ gãy cột sống
Xquang
 Biến dạng hình chêm phía trước và trung tâm hay
biến dạng hình hai mặt lõm có thể gặp ở gãy loãng
xương
 Biến dạng hình chêm phía sau hay gãy nát nghĩ
nguyên nhân do tân sinh
 89% gãy liên quan bề mặt trên thân sống
 Bề mặt trên thân sống mỏng hơn bề măt dưới, phần
trung tâm mỏng nhất, ít bè xương > giải thích biến
dạng hình chêm phía trước và trung tâm là quá trình
sinh lý và biến dạng phần sau nghĩ do tân sinh
Xquang
 Lõm bờ sau thân sống nghĩ lành tính
 Lồi bờ sau thân sống nghĩ ác tính. 20% gãy
loãng xương có lồi bờ sau thân sống
 Gãy cấp: tăng đậm độ dọc theo bề mặt thân
sống bị đè ép
 Gãy mạn: do chấn thương từ lâu hay gãy loãng
xương có thể thấy gai xương
Gãy cấp

MRI
 Sagittal T1W,T2WFS, STIR, Axial T2W
 Mức độ phù tủy xương phản ánh độ nặng của
gãy
 Phù tủy xương điển hình: dạng dải, song song
bề mặt thân sống, bảo tồn được một số mỡ tủy
xương
MRI
 Hiện diện đường tín hiệu thấp trong vùng phù giúp
tự tin xác định do gãy
 Dấu hiếu hiếm xảy ra trong gãy ép do di căn là: Dấu
hiệu dịch (Fluid sign): gặp 40% gãy do loãng xương:
Đường tín hiệu dịch gần bề mặt thân sống gãy.
 Dấu hiệu dịch trên MRI tương ứng dấu hiệu “khe
chân không trong thân sống” (Intravertebral vacuum
cleft sign) đôi khi thấy trong gãy đốt sống do loãng
xương trên Xq, CT
Mũi tên trắng hình B: Dấu hiệu dịch (fluid sign) thường gặp gãy ép do loãng xương
Dấu hiệu dịch
Dấu khe chân không trong thân sống
MRI
 Giúp phát hiện nguyên nhân gây đau: thoát vị
đĩa đệm, tân sinh (thay thế mỡ tủy xương, phá
hủy xương, liên quan thành phần sau…)
 Có thể dùng xung khuếch tán, hình ảnh bậc
hóa học giúp phân biệt thêm
 Gãy ép loãng xương (nước ngoại bào) hạn chế
khuếch tán > gãy do u (nước nội bào)
 Hình ảnh bậc hóa học: phát hiện mỡ vi thể bảo
tồn trong gãy loãng xương (mất tín hiệu trên

out-phase khi so sánh với in-phase)
CT
 Bệnh nhân không thể chụp MRI
 Ít nhạy đánh giá tủy xương
 Thấy bảo tồn bè xương ở những vùng không
gãy có thể giúp loại trừ tân sinh
 Bờ vỏ xương CT đánh giá tốt hơn MRI
 Dấu khe chân không trong thân sống đánh giá
CT tốt hơn MRI
CT: bảo tồn bè xương dọc
MRI: lành tính
CỘT SỐNG
PHẦN GIAN MẤU KHỚP
 Gãy mệt phần gian mấu khớp hay hủy eo
(isthmic spondylolysis) (isthmic=narrow,
spondylos=vertebral, lysis= defect)
 Thường gặp thắt lưng nhưng cũng có thể gặp ở
cột sống cổ.
Khuyết eo hai bên
Khuyết eo
 Nguyên nhân còn bàn cãi
 Giả thuyết được đa số chấp nhận: do nhiều yếu
tố: vi chấn thương lập lại (gập, duỗi, xoay)
chồng lắp trên những biến thể giải phẫu bẩm
sinh
 Đánh giá Xq, CT, MRI, YHHN
Xquang
 Thẳng, nghiêng, 45
0
 Phim nghiêng: Đường thấu quang với bờ

không đều hay tròn tùy theo tuổi
 Phim 45
0
: Thấy đường ngang thấu quang qua
cổ chó Scotty