Giáo trinh MD2 sản xuất cây giống nghề trồng rau công nghệ cao

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
SẢN XUẤT CÂY GIỐNG
MÃ SỐ: 02
NGHỀ: TRỒNG RAU CÔNG NGHỆ CAO
Trình độ: Sơ cấp nghề
Hà Nội, 2014
1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN:
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 02
2
LỜI GIỚI THIỆU
Phát triển chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nhằm đáp ứng nhu cầu đào
tạo nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn giai đoạn 2009 – 2015 của Bộ Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn, là nhu cầu cấp thiết của các cơ sở đào tạo nghề.
Đối tượng người học là lao động nông thôn, đa dạng về tuổi tác trình độ văn hoá và
kinh nghiệm sản xuất. Vì vậy, chương trình dạy nghề cần kết hợp một cách khoa
học giữa việc cung cấp những kiến thức lý thuyết với kỹ năng, thái độ nghề nghiệp.
Trong đó, chú trọng phương pháp đào tạo nhằm xây dựng năng lực và các kỹ năng
thực hiện công việc của nghề theo phương châm đào tạo dựa trên năng lực thực
hiện.
Sau khi tiến hành hội thảo DACUM dưới sự hướng dẫn của các tư vấn trong
và ngoài nước cùng với sự tham gia của các chủ trang trại, công ty và các nhà trồng
rau, chúng tôi đã xây dựng sơ đồ DACUM, thực hiện bước phân tích nghề và soạn
thảo chương trình đào tạo nghề trồng kỹ thuật trồng rau công nghệ cao cơ cấp độ
công nhân lành nghề. Chương trình được kết cấu thành 5 mô đun và sắp xếp theo
trật tự lô gíc nhằm cung cấp những kiến thức và kỹ năng từ cơ bản đến chuyên sâu

về kỹ thuật trồng rau công nghệ cao.
Chương trình đào tạo nghề “Trồng rau công nghệ cao” cùng với bộ giáo trình
được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã cập nhật
những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sản xuất rau công nghệ cao tại các
địa phương trong cả nước, do đó có thể coi là cẩm nang cho người đã, đang và sẽ
trồng rau công nghệ cao.
Bộ giáo trình gồm 6 quyển:
1) Giáo trình mô đun Chuẩn bị trước gieo trồng
2) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống
3) Giáo trình mô đun Trồng và chăm sóc rau trong môi trường đất
4) Giáo trình mô đun Trồng và chăm sóc rau không dùng đất
5) Giáo trình mô đun Thu hoạch, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm rau
Giáo trình mô đun “Sản xuất cây giống” giới thiệu khái quát về kỹ thuật chọn
hạt giống, xử lý hạt giống, gieo hạt, trồng cây giống đúng khoảng cách, mật độ, bón
phân, chăm sóc và quản lý dịch hại. Bao gồm các bài:
Bài 1: Chuẩn bị làm cây giống
Bài 2: Gieo ươm và chăm sóc cây giống
Bài 3: Chuẩn bị cây giống xuất vườn
Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng dẫn
của Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề - Bộ Lao
động - Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác, giúp đỡ Trung tâm phát triển nông
3
nghiệp công nghệ cao – Hải Phòng, Bộ môn cây rau – Viện cây lương thực, thực
phẩm, Trung tâm nghiên cứu thực nghiệm rau, hoa quả - Viện rau. Đồng thời
chúng tôi cũng nhận được các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cán bộ kỹ
thuật của các Viện, Trường, cơ sở sản xuất rau công nghệ cao, Ban Giám Hiệu và
các thầy cô giáo Trường Cao đẳng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Bắc Bộ.
Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và
PTNT, Tổng cục dạy nghề, Ban lãnh đạo các Viện, Trường, các cơ sở sản xuất, các
nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến

quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ giáo trình này.
Trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng tôi
mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật,
các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tham gia biên soạn
1. Phạm Thanh Hải: Chủ biên
2. Phùng Trung Hiếu
3. Kiều Thị Thuyên
4. Nguyễn Thị Thao
4
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU 3
MÔ ĐUN: SẢN XUẤT CÂY GIỐNG 3
BÀI 1: Chuẩn bị làm cây giống 3
A. Nội dung: 3
1. Chọn địa điểm thành lập vườn ươm 3
1.2. Điều kiện đất đai 3
1.3. Nguồn nước tưới 3
2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm 3
2.1. Các loại vườn ươm 3
2.2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm chuyên sản xuất cây giống 5
2.3. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm vừa sản xuất cây giống, sản xuất cây
thương phẩm 6
3. Các điều kiện, dụng cụ, sản xuất cây giống rau 7
3.1. Điều kiện làm giống rau: 7
3.2. Dụng cụ làm giống 7
3.3. Chuẩn bị giá thể ươm cây giống 9
4. Lựa chọn nguồn giống rau 9
B. Các bài thực hành 12

BÀI 2: GIEO ƯƠM VÀ CHĂM SÓC CÂY GIỐNG 13
A. Nội dung: 13
1. Nhân giống cây cà chua 13
1.1. Nhân giống cà chua bằng phương pháp gieo hạt 13
1.1.1. Xác định thời vụ trồng gieo ươm giống 13
1.1.2. Giới thiệu một số giống cà chua 14
1.1.3. Nhân giống cây giống cà chua 16
1.2. Nhân giống cà chua bằng phương pháp ghép 20
2. Nhân giống cây xà lách 25
2.1. Xác định thời vụ trồng 25
2.2. Xử lý hạt giống 25
2.3. Gieo hạt 25
2.4. Chăm sóc cây giống 26
3. Sản xuất cây giống dưa chuột 26
3.1. Xác định thời vụ trồng 26
3.2. Giới thiệu một số giống dưa chuột 26
3.3. Xử lý hạt giống 27
3.4. Gieo hạt vào khay xốp 27
3.5. Chăm sóc cây giống 27
4. Nhân giống cây ớt ngọt 28
4.1. Xác định thời vụ trồng 28
4.2. Giới thiệu một số giống ớt ngọt 29
1
4.3. Gieo ươm cây giống trong khay bầu: 29
4.4. Chăm sóc cây giống 30
B. Câu hỏi và bài tập thực hành 30
BÀI 3: Chuẩn bị cây giống xuất vườn 32
A. Nội dung: 32
1. Cây giống cà chua 32
1.1. Tiêu chuẩn cây giống xuất vườn 32

1.2. Huấn luyện cà chua trước khi xuất vườn 33
2. Cây giống xà lách 33
2.1. Tiêu chuẩn cây xà lách xuất vườn 33
2.2. Huấn luyện cây giống xà lách trước khi xuất vườn 34
3. Cây giống dưa chuột 34
3.1. Tiêu chuẩn cây dưa chuột xuất vườn 34
3.2. Huấn luyện dưa chuột trước khi xuất vườn 35
4. Cây giống ớt ngọt 35
4.1. Tiêu chuẩn cây giống xuất vườn 35
4.2. Huấn luyện ớt ngọt trước khi xuất vườn 35
B. Câu hỏi và bài tập thực hành 35
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 36
V. Hướng dẫn đánh giá kết quả học tập 40
5.1. Bài 1: Chuẩn bị làm cây giống 40
5.2. Bài 2: Kỹ thuật gieo và chăm sóc cây giống 41
5.3. Bài 3: Chuẩn bị cây giống xuất vườn 42
2
MÔ ĐUN: SẢN XUẤT CÂY GIỐNG
Mã mô đun: MĐ 02
Giới thiệu mô đun:
Mô đun 02 sản xuất cây giống có thời gian học tập là 64 giờ, trong đó có 14
giờ lý thuyết, 48 giờ thực hành và 02 giờ kiểm tra. Mô đun này trang bị cho người
học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: xác định thời vụ, xử
lý hạt giống, gieo hạt, chăm sóc và quản lý sâu hại đối với các loại rau cà chua, xà
lách, dưa chuột, ớt ngọt đạt chất lượng và hiệu quả cao

BÀI 1: Chuẩn bị làm cây giống
Mã bài: MĐ02 – 01
Mục tiêu:
Sau khi học xong bài học này học viên có khả năng:

- Liệt kê được các công việc chuẩn bị trong sản xuất cây giống
- Chuẩn bị được các vật tư sản xuất cây giống;
- Lựa chọn được nhà cung cấp cây giống phù hợp.
A. Nội dung:
1. Chọn địa điểm thành lập vườn ươm
1.1. Điều kiện khí hậu
- Vườn ươm phải đặt ở nơi có điều kiện khí hậu phù hợp với yêu cầu sinh
thái của các chủng loại cây rau cần nhân giống, tránh được các yếu tố thời tiết
bất thuận như: giá rét, sương muối hoặc nhiệt độ quá cao.
1.2. Điều kiện đất đai
- Khu đất xây dựng vườn ươm phải bằng phẳng, có độ dốc nhỏ hơn 5
o
và
tiêu thoát nước tốt. Đối với các chủng loại cây rau được gieo trồng trực tiếp trên
nền đất, yêu cầu đất làm vườn ươm phải có kết cấu tốt, tầng canh tác dày, màu
mỡ, có khả năng giữ nước và thoát nước tốt.
1.3. Nguồn nước tưới
- Nguồn nước tưới: có nguồn cung cấp đủ nước tưới tất cả các tháng trong
năm, bảo đảm yêu cầu về chất lượng. Ngoài ra, vườn ươm phải đặt ở nơi có vị
trí thuận lợi về giao thông, gần thị trường yêu cầu cây giống.
2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm
2.1. Các loại vườn ươm
Tuỳ theo nhiệm vụ và thời gian sử dụng mà có thể chia thành 2 loại vườn ươm:
- Vườn ươm cố định: Vườn ươm để cây ghép cố định có hình bán nguyệt,
rộng 2,5m, dài 4m. Diện tích khoảng 10m
2
. Sử dụng ống nhựa tiền phong hoặc
thép đường kính 3cm, dài 6 – 8m để làm khung nhà, mỗi khung cắm cách nhau
0,8 – 1m, dùng các thanh ngang hoặc kèo để cố định nhà tránh gió, bão.
3

Toàn bộ khung nhà được che kín bằng nilong trắng loại 0,2 – 0,3mm sao
cho phía trong nhà kín hoàn toàn. Phía trước nhà có lối đi rộng 0,6 x 0,8m, được
bịt kín bằng một loại cửa 2 cánh. Bên trên lớp nilong là 2-3 lớp lưới đen (giảm
ánh sáng). Phía dưới được san thành luống hoặc để phẳng trải nilong sau đó bơm
nước vào, giữ mực nước vừa phải, dùng các giá đỡ hoặc gạch kê các khay đựng
cây sao cho không bị ngập khay để cây cà chua sau ghép.
Hình 2.1.1: Vườn chuyên sản xuất cây giống
- Vườn ươm tạm thời: Có thể tháo ra, lắp lại dễ dàng giúp nông dân tiết
kiệm diện tích và có thể cất giữ sau mỗi vụ ghép. Nguyên liệu là những thanh tre
dài khoảng 3m (tùy thuộc độ rộng của nhà để cây), được cắm thành hình vòng
cung cách nhau 50 – 60 cm trên một khu đất. Dùng dây cố định các thanh tre lại
với nhau, sau đó dùng nilong trắng phủ kín, phía trên che phủ thêm 2 – 3 lớp
lưới đen để giảm tối đa ánh sáng mặt trời. Xung quanh nhà đắp đất kín để tránh
thoát hơi nước và chuột phá hại. Phía dưới cùng (mặt đất) trải nilong để giữ
nước.

Hình 2.1.2: Vườn ươm cây giống tạm thời
4
2.2. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm chuyên sản xuất cây giống
- Một vườn ươm nhân giống cây rau cố định được chia thành các khu
riêng biệt bao gồm:
* Khu cây giống: được chia thành hai khu vườn nhỏ.
- Vườn cây giống cung cấp vật liệu ghép: là vườn trồng các giống rau để
cung cấp vật liệu nhân giống cho vườn ươm; vườn cây giống được thiết kế với
khoảng cách trồng 3-5 x 3-5 (cm) và quy mô diện tích được tính toán dựa trên số
lượng cây giống vườn ươm cần sản xuất.
Hình 2.1.3: Vườn ươm cây giống cung cấp vật liệu ghép
- Vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc ghép: là vườn trồng các giống
cây rau cung cấp hạt làm gốc ghép; vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc
ghép được thiết kế trồng với khoảng cách tương tự như vườn trồng sản xuất của

từng chủng loại cây rau tương ứng.
5
Hình 2.1.4: Vườn cây giống cung cấp vật liệu làm gốc ghép
* Khu nhân giống.
Tuỳ theo quy mô, nhiệm vụ và khả năng sử dụng các phương pháp nhân
giống của cơ sở. Khu nhân giống cây gốc ghép cần được thiết kế có mái che
bằng các vật liệu thích hợp, thời gian và mức độ che sáng phụ thuộc vào chủng
loại cây rau cần nhân giống.
Hình 2.1.5: Khu gieo ươm cây gốc ghép
- Khu ra ngôi và nhân giống:
Cây gốc ghép được đưa ra ngôi ghép và chăm sóc đến khi đạt tiêu chuẩn
xuất vườn. Các chủng loại cây rau được nhân giống bằng gieo hạt cũng được
gieo ươm hoặc ra ngôi chăm sóc tại khu này. Cây giống được trồng trong túi bầu
polyêtylen hoặc các vật liệu làm bầu thích hợp khác.
- Khu đảo và huấn luyện cây con trước khi xuất vườn: là khu dùng để
phân loại và áp dụng các biện pháp chăm sóc tối thiểu nhằm huấn luyện cây
giống thích nghi dần với điều kiện đưa ra trồng sản xuất.
2.3. Quy hoạch và thiết kế vườn ươm vừa sản xuất cây giống, sản xuất
cây thương phẩm
- Đối với vườn ươm nhân giống cây rau tạm thời chỉ quy hoạch xây dựng
khu nhân giống. Tuỳ thuộc vào quy mô sản xuất của cơ sở, khả năng áp dụng
các biện pháp nhân giống mà khu nhân giống được chia thành các khu tương tự
như vườn ươm cây cố định hoặc chỉ bao gồm các khu:
+ Khu gieo ươm cây gốc ghép,
+ Khu ra ngôi và nhân giống,
+ Khu đảo cây và huấn luyện cây con trước khi xuất vườn.
Toàn bộ vật liệu ghép, hạt gốc ghép hoặc vật liệu khác làm gốc ghép được
cung cấp từ vườn ươm cây giống của các vườn ươm chuyên sản xuất cây giống
6
3. Các điều kiện, dụng cụ, sản xuất cây giống rau

3.1. Điều kiện làm giống rau:
- Sản xuất cây giống rau phải đảm bảo các điều kiện:
+ Khí hậu
+ Đất đai
+ Nguồn nước
Ngoài ra, để sản xuất được cây giống cơ sở phải có trình độ kỹ thuật
thành thạo có kinh nghiệm trong sản xuất và có cơ sở vật tư đầy đủ để đáp ứng
được công việc sản xuất cây giống.

Hình 2.1.6: Công nhân sản xuất cây giống
3.2. Dụng cụ làm giống
- Tùy vào điều kiện vật chất của cơ sở làm giống mà dụng cụ sẽ có mức
độ cơ giới hóa khác nhau, nhưng dù cơ sở làm thủ công hay hiện đại thế nào
chăng nữa cũng phải đảm bảo có các loại dụng cụ làm giống sau:
+ Khay xốp
Khay làm bằng chất
liệu xốp, hoặc khay nhựa
Hình 2.1.7: Khay làm cây giống
7
+ Máy tra hạt
Hình 2.1.8: Máy tra hạt giống
+ Máy trộn đất với
phân
Hình 2.1.9: Máy trộn đất với phân bón
- Ống ghép bằng cao su,
chiều dài 14 – 15mm, đường
kính 2 – 3 mm, độ dày thành
ống 0,3 – 0,5mm
Hình 2.1.10: Ống ghép băng cao su
8

- Dụng cụ ngâm ủ hạt
giống: Xô nhựa, chậu nhựa,
rổ, giá, bao tải, khăn vải,
nilong
Hình 2.1.11: Dụng cụ ngâm ủ hạt giống
3.3. Chuẩn bị giá thể ươm cây giống
- Sử dụng các nền giá thể thích hợp để gieo hạt giống vào các khay nhựa,
xốp hoặc bầu, với kích thớc thích hợp đảm bảo nền giá thể sạch bệnh đủ dinh
dưỡng để cây giống sinh trưởng, phát triển tốt, cây con khoẻ mạnh.
- Sử dụng hỗn hợp giá thể sau:
+ Đất bột (đất sa hoặc đất bùn ải phơi khô đập nhỏ)
+ Mùn mục (hoặc phân chuồng hoai mục)
+ Trấu hun
Hỗn hợp trên được chuẩn bị 10 - 15 ngày trước khi sử dụng.
4. Lựa chọn nguồn giống rau
Hiện nay, trên thị trường Việt Nam có rất nhiều nhà cung cấp giống có uy
tín. Sau đây, là một số cách xác định lựa chọn nguồn cấp giống:
4.1. Công ty cổ phần giống cây trồng trung ương
Công ty cổ phần giống cây trồng trung ương với thương hiệu VINASEED
là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Công ty hiện
là doanh nghiệp có doanh số và sản lượng giống cây trồng lớn nhất tại Việt nam.
- Nghiên cứu, chọn tạo, sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu các loại
giống cây trồng nông, lâm nghiệp.
- Sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu các loại nông sản và vật tư nông
nghiệp.
9
Hình 2.1.12: Giống dưa chuột của công ty giống cây trồng trung ương
4.2. Viện nghiên cứu rau, quả
Địa chỉ: Thị trấn Trâu Quỳ - Huyện Gia Lâm - Thành phố Hà Nội
Điện thoại: 04. 8276254; 04. 8276275

Fax: 04. 8276148
E-mail:
- Viện Nghiên cứu Rau quả là đơn vị sự nghiệp khoa học, trực thuộc Viện
Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, có nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và chuyển
giao công nghệ về rau, quả, hoa, cây cảnh, dâu tằm tơ.
4.3. Viện cây lương thực, thực phẩm
Tên tiếng Việt: Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm
Địa chỉ: Xã Liên Hồng - Huyện Gia Lộc - Tỉnh Hải Dương
Điện thoại: 0320 3716463 - Fax: 0320 3716385
Email:
Website : www.fcri.com.vn
Viện là một địa chỉ tin cậy chuyên cung cấp các giống cây lương thực,
thực phẩm như: giống cà chua, bí xanh, đậu đỗ….có năng suất cao và phẩm chất
tốt.
4.4. Công ty Trang Nông
Công ty Trang Ký Chành là tiền thân của công ty Trang Nông đã hoạt
động chuyên ngành kinh doanh hạt giống cây trồng từ năm 1938.
- Tên tiếng Việt: Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Thương Mại Trang
Nông.
- E-mail:
- Trụ sở chính
10
Địa chỉ: 2E Lê Quang Sung, P.2, Q.6, TP.Hồ Chí Minh.
Tel: (08) 3969 0931 – 3969 0632 Fax: (08) 3969 1563
- Công ty Trang Nông là doanh nghiệp chuyên sản xuất kinh doanh, xuất
nhập khẩu hạt giống F1 và OP rau củ quả hoa, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón
lá, vật tư nông nghiệp. Nghiên cứu, chọn tạo thử nghiệm giống mới.
A: Giống rau muống
B: Giống xà lách
Hình 2.1.13: Một số giống rau của công ty Trang Nông

4.5. Công ty giống cây trồng Nông Hữu
Địa chỉ: Xã Long An – Long Thành – Đồng Nai
Điện thoại: 06138444630
Công Ty Giống Cây Trồng Nông Hữu thành lập từ năm 1994, là Công Ty
có vốn đầu tư 100% nước ngoài của Đài Loan, chuyên hoạt động về lĩnh vực
kinh doanh hạt giống cây trồng (dưa, rau quả).
Ngoài ra còn có rất nhiều nhà cung cấp giống có uy tín khác để nông dân
có thể lựa chọn. Ví dụ: Công ty hai mũi tên đỏ, Hữu nông…
Chú ý: Không nên sử dụng giống không rõ nguồn gốc
Hình 2.1.14: Một số giống rau không rõ nguồn gốc
11
4.6. Lựa chọn cơ sở sản xuất cây giống
- Giống tự sản xuất phải có hồ sơ ghi lại đầy đủ các biện pháp xử lý hạt
giống, cây con, hóa chất sử dụng, thời gian, tên người xử lý và mục đích xử lý
- Nếu mua, phải có hồ sơ ghi rõ tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân và thời
gian cung cấp, số lượng, chủng loại, phương pháp xử lý giống
B. Các bài thực hành
2.1. Bài thực hành số 2.1.1: Điều tra đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc
xây dựng vườn ươm trồng rau công nghệ cao
2.2. Bài thực hành số 2.1.2: Thiết kế các khu sản xuất của vườn ươm
trồng rau công nghệ cao
2.3. Bài thực hành số 2.1.3. Lựa chọn địa điểm xây dựng vườn ươm trồng
rau công nghệ cao ?
2.4. Bài thực hành số 2.1.4. Thăm quan mô hình sản xuất rau công nghệ
cao
2.5. Bài thực hành số 2.1.5: Nhận biết một số loại hạt túi trồng rau đủ tiêu
chuẩn đem trồng, gieo hạt và đề xuất một số biện pháp xử lý hạt giống
12
BÀI 2: GIEO ƯƠM VÀ CHĂM SÓC CÂY GIỐNG
Mã bài: MĐ02 – 02

Mục tiêu:
Sau khi học xong bài học này học viên có khả năng:
- Trình bày được các bước gieo ươm và chăm sóc cây giống rau, dưa
chuột, cà chua, ớt ngọt, xà lách;
- Thực hiện được các công việc chăm sóc cây giống rau, dưa chuột, cà
chua, ớt ngọt, xà lách;
A. Nội dung:
1. Nhân giống cây cà chua
1.1. Nhân giống cà chua bằng phương pháp gieo hạt
- Thường được sản xuất ở trong nhà lưới đơn giản có mái che cố định
hoặc tạm thời: để khắc phục những tác động bất thường của thời tiết : lạnh, mưa
lớn, nắng nóng, tiết kiệm hạt giống, tiết kiệm thời gian
1.1.1. Xác định thời vụ trồng gieo ươm giống
-

Cà

chua

tr
ồ
ng

trong

nhà

l
ư
ớ

i

có

th
ể

tr
ồ
ng

quanh

n
ă
m,

th
ư
ờ
ng

thì

1

n
ă
m
có

th
ể

tr
ồ
ng
đ
ư
ợ
c

2

v
ụ

(01

v
ụ

tr
ồ
ng

06

tháng).
-

Tr
ồ
ng

cà

chua

theo

th
ờ
i

v
ụ

thông

th
ư
ờ
ng:
+

V
ụ

Hè

Thu:

Gieo

tháng

7,

tháng

8,

tr
ồ
ng

tháng

8,

tháng

9,

thu
ho
ạ
ch

vào

cu
ố
i tháng

10

và

tháng 12
+ Vụ Thu Đông: Gieo từ giữa tháng 9 sang cuối tháng 10, trồng tháng 11
để thu hoạch vào tháng 2, tháng 3.
+ Vụ Đông Xuân: Gieo tháng 11, trồng tháng 12 và thu hoạch tháng 3,
tháng 4.
+ Mấy năm gần đây, do yêu cầu của thị trường nhiều nơi còn gieo thêm cà
chua vụ Xuân - Hè, gieo hạt tốt nhất từ thượng tuần tháng 1 đến trung tuần tháng
2 để cây con được trồng chậm nhất vào quãng 15 tháng 3, cho thu hoạch vào
tháng 5 - 6.
- Nếu trồng các giống F1 trong nước thì một năm trồng được 1,5 vụ (7-8
tháng cho 1 vụ), nếu trồng một số giống chuyên trồng trong nhà màng như
Labell thì một năm được 1,2 vụ (9-10 tháng cho 1 vụ)
13
- Sau khi trồng 1 vụ cà chua nên trồng thêm 1 vụ xà lách hoặc tần ô để
luân canh cây trồng nhằm hạn chế sâu bệnh rồi mới nên trồng lại cà chua.
1.1.2. Giới thiệu một số giống cà chua
- Giống F1 nhập nội
+ Gi
ố
ng

cà

chua

ch
ọ
n

tr
ồ
ng

trong

nhà

l
ư
ớ
i

theo

ph
ư
ơ
ng

pháp

th
ủ
y

canh
nên

ch
ọ
n gi
ố
ng

có

th
ờ
i

gian

sinh

tr
ư
ở
ng

vô

h
ạ
n,

th
ờ
i

gian

t
ừ

tr
ồ
ng

đ
ế
n

thu
ho
ạ
ch

là

6

–

8

tháng. Nên

ch
ọ
n

gi
ố
ng

có

kích

th
ư
ớ
c

trái

phù

h
ợ

p

v
ớ
i

th
ị

hi
ế
u
ng
ư
ờ
i

tiêu

dùng:

trái

tròn

ho
ặ
c tròn

dài

(gi
ố
ng

cà

chua

h
ồ
ng),

tr
ọ
ng

l
ư
ợ
ng
kho
ả
ng

80

–

100

g/trái,

màu

đỏ

bóng

đ
ẹ
p.
Ví d
ụ
:

Các

gi
ố
ng

ngo
ạ
i

nh
ậ
p:

Appolo,

Grandeur,

Tropic

boy,

Avanti,
Summer.
- Red Crown 250
+ Là giống lai F1, thân sinh trưởng vô hạn cao 1,5-2m, cần làm giàn chắc
chắn, cây tăng trưởng mạnh.
+ Chống chịu tốt bệnh héo vi khuẩn và thối hạch khá
+ Trồng được trong mùa nắng cũng như trong mùa mưa, khả năng đậu trái
cao trong mùa mưa, trái phát triển đều, trái tròn, hơi có khía, rất cứng và ít nứt
trái trong mùa mưa.
+ Giống cho thu hoạch 65-70 ngày sau khi trồng, thời gian thu hoạch dài,
năng suất 30-40 tấn/ha.
Hình 2.2.1: Giống cà chua red crown 250
14
- Giống cà chua: F1 TN5
+ Là giống lai F1, thân sinh trưởng hữu hạn,
+ Trái to dạng hình vuông, chín đỏ đẹp, thịt dầy rất cứng, trọng lượng trái
trung bình 90-100g,
+ Thu hoạch 65-70 ngày sau khi trồng, năng suất biến động từ 20-30
tấn/ha, lượng hạtt giống gieo cho 1.000m
2
từ 8-10 g (330-350 hạt/g).
+ Trồng được quanh năm

Hình 2.2.2: Giống cà chua lai F1 TN5
- Các

gi
ố
ng

t
ạ
i

Vi
ệ
t

Nam:

-
TN

386

+ Dạng cây sinh trưởng vô hạn, kháng bệnh tốt, trồng quanh năm.
+ Trái tròn vuông, thịt dày cứng, chín đỏ đẹp, chắc, thích hợp cho vận
chuyển xa.
+ Trái nặng 80 - 100 g.
+ Năng suất có thể đạt 4 – 5 kg quả / cây
- Cà chua F1 số 607
+ Là giống lai F1, thân sinh trưởng hữu hạn, tán cây và lá phân bố gọn,
kháng bệnh héo xanh tốt, chịu nhiệt, trồng được quanh năm.

+ Trái dạng trứng, ngắn, hơi vuông, chín màu đỏ tươi, cứng, trọng lượng
trung bình 100-120g/quả.
15

Hình 2.2.2: Giống cà chua lai F1 số 605
1.1.3. Nhân giống cây giống cà chua
Bước 1: Chuẩn bị nguyên vật liệu
- Đất bột (đất phù sa hoặc đất bùn ải phơi khô đập nhỏ) + mùn mục (hoặc
phân chuồng hoai mục) + trấu hun theo tỷ lệ 1 : 0,7 : 0.3 được xử lý bằng vôi
bột 10 kg + 1,0 kg thuốc Basudin + 1,0 kg Zineb + 1,0 kg đạm +1,5 kg lân + 1,5
kg kali/ 1000kg hỗn hợp
Hình 2.2.3: Chuẩn bị đất gieo hạt
Bước 2: Cho đất vào chậu khay
- Trộn đều đất bột, phân chuồng, trấu hun vào với nhau
- Lấy hỗn hợp đất cho vào khay xốp
Lưu ý: Hỗn hợp đất cho vào khay không quá chặt, quá lỏng
16
Hình 2.2.4: Giá thể được cho vào khay xốp
Bước 3: Xử lý hạt giống
(Tùy vào mùa vụ mà có thể phải ngâm hạt giống hoặc không. Ví dụ: Mùa
mưa không cần ngâm hạt giống trước khi gieo.)
-

Ngâm

h
ạ
t

gi

ố
ng:

h
ạ
t

gi
ố
ng

đ
ư
ợ
c

ngâm

trong

n
ư
ớ
c

ấ
m

(3

sôi

2

l
ạ
nh)

trong
2

gi
ờ
,

sau

đ
ó

v
ớ
t

ra

và

ủ

l
ạ
i

trong

kh
ă
n

v
ả
i

đ
ư
ợ
c

v
ắ
t

ráo

n
ư
ớ
c

trong

vòng

2

ngày.

Bước 4: Gieo hạt
- Sử dụng trực tiếp bằng tay tiến hành chọc lỗ để bỏ hạt giống được đồng
đều và nhanh.
- Sử dụng bằng máy tra hạt giống
-
L
ư
ợ
ng

gi
ố
ng

đ
ể

tr
ồ
ng

cho

2.000

m
2
là

15

–

20g

(kho
ả
ng

7.000

h
ạ
t,

có

độ
n
ẩ
y

m
ầ
m

trên

80%).
-

H
ạ
t

cà

chua

đ
ư
ợ
c

gieo

trong

khay

ư
ơ

m

(7

l
ỗ

x

12

l
ỗ
),

m
ỗ
i

ng
ă
n

ch
ỉ

b
ỏ

1

h
ạ
t
–

độ

sâu

h
ạ
t

t
ừ

0,2

-0,5

cm.

Hình 2.2.5: Tra hạt giống vào khay xốp
17
Bước 5: Chăm sóc cây giống trồng
a. Tưới nước
-

Trong

th
ờ
i

gian

này

ch
ỉ

dùng

n
ư
ớ
c
sạch
đ
ể

t
ư
ớ
i.
- Tưới phun mưa bằng hệ thống máy bơm
- Trời nắng nóng, độ ẩm thấp đất khô hanh
+ Tưới 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát

- Trời rét tùy độ ẩm đất
+ Tưới 1 lần/ngày hoặc 2 lần/ngày
+ Tưới vào lúc 10 – 11 giờ sáng hoặc 3- 4 giờ chiều
Hình 2.2.6: Tưới nước cho cây cà chua giai đoạn vườn ươm
b. Bón phân thúc
- Vườn ươm không cần bón nhiều phân thúc
-

Khi

t
ỉ

l
ệ

cây

có

2

lá

th
ậ
t

kho
ả

ng

80%

s
ố

l
ư
ợ
ng

thì

b
ắ
t

đ
ầ
u

t
ư
ớ
i

phân

bón

v
ớ
i
EC ( nồng độ muối)

=

1,5

và

pH ( nước trung tính)

=

6

b
ằ
ng

cách

phun

s
ư
ơ
ng.

- Trường hợp bón phân thúc khi cây sinh trưởng phát triển kém:
+ Trà phân ủ pha với nước sạch, phân ngâm từ hạt đậu tương.
+ Bón thúc tối đa 2 lần ( lần 1 khi cây có 2 -3 lá thật, lần 2 sau lần 1
khoảng 7 – 10 ngày)
18
Hình 2.2.7: Cây cà chua giai đoạn nẩy mầm
Lưu ý: Trước khi nhổ đi trồng 10 ngày không được bón thúc
- Không nên bón thúc nhiều lần làm cây con quá tốt, non, khả năng chống
chịu sâu bệnh kém, khi trồng ra ruộng sản xuất tỷ lệ sống thấp.
c. Quản lý sâu bệnh hại
* Quản lý bệnh hại: Ở giai đoạn vườn ươm thường xuất hiện các bệnh
sau:
+ Bệnh lở cổ rễ
Hình 2.2.8 : Bệnh lở cổ rễ ở cây cà chua
- Phòng bệnh bằng cách:
+ Mật độ gieo không quá dày
+ Sử dụng phân chuồng hoai mục để bón lót
19
+ Làm giàn che để tránh mưa, gió nắng
* Quản lý sâu hại
- Giai đoạn vườn ươm thường xuất hiện các loại sâu sau: Dế, kiến, sâu xám
- Biện pháp phòng
+ Phơi ải đất, bón vôi trước khi gieo
-

Khi

cây

con

đ
ư
ợ
c

1

tu
ẩ
n

tu
ổ
i

thì

phun

thu
ố
c

Ridomil

gol
d
đ
ể

ng
ă
n

ng
ừ
a
m
ộ
t

s
ố

b
ệ
nh
1.2. Nhân giống cà chua bằng phương pháp ghép
- Ghép là kỹ thuật nhân giống cây trồng dựa trên sự kết hợp hài hòa giữa
gốc ghép và ngọn ghép với mong muốn lợi dụng khả năng chống bệnh, chống
hạn của giống làm gốc ghép và khả năng cho năng suất ưu việt của giống làm
ngọn ghép.
- Ưu điểm của phương pháp là dùng cây gốc ghép là cây cà tím để ghép
cà chua với mục tiêu tạo cây giống cà chua có khả năng chống được một số loại
sâu bệnh héo xanh vi khuẩn, thối gốc, tuyến trùng, bệnh vi rút…cho năng suất
cao, chất lượng quả tốt trong các điều kiện bất thuận như mua, ngập, nóng….Để
đạt được mục tiêu trên phải thực hiện các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị nguyên vật liệu
a. Lựa chọn giống gốc ghép:

- Gốc ghép cho cà chua là các gốc cà tím EG203 có khả năng chống
bệnh, đang được sử dụng phổ biến.
Tùy tình hình thời tiết, hạt cà tím được gieo trước hạt cà chua 5 – 10 ngày
sao cho khi ghép đường kính cây gốc ghép và ngọn ghép tương tự nhau. Nếu
nhiệt độ 28 – 32
0
C hạt cà tím sẽ nảy mầm sau gieo 4 – 5 ngày, nếu nhiệt độ 21 -
24
0
C thời gian nảy mầm là 7 – 9 ngày.
Hạt cà chua sẽ nảy mầm sau gieo 2 – 3 ngày.
Hạt cà tím trước khi gieo phải ngâm nước ấm 45 - 50
0
C trong 3 – 4 giờ,
gieo 2 - 3 hạt/hốc. Sau đó phủ rơm hoặc trấu lên trên rồi tưới ẩm thường
xuyên trong 1 tuần.
Sau khi gieo 10 ngày phải dặm lại những hốc không có cây. Khi cây mọc
1 - 2 lá thật, tỉa bỏ những cây xấu, cây biến dạng, sâu bệnh, chỉ để 1 cây/hốc.
Hạt cà chua có thể gieo vào khay hoặc gieo ra đất gần nơi gieo hạt cà tím để
thuận tiện cho công việc ghép sau này.
Sau gieo 15 – 16 ngày đối với cây dùng làm ngọn ghép và 19 – 20 ngày
đối với cây dùng làm gốc ghép phải hạn chế tưới nước để cây đanh cứng. Sau
khi gieo hạt cây làm gốc ghép 25 – 26 ngày cần phân loại cây và đưa vào ghép.
Trong vườn ươm cần chú ý phòng trừ bệnh lở cổ rễ cho cây cà tím bằng
cloruoxit đồng 0,1 – 0,2%, sâu vẽ bùa và bộ phấn bằng dầu khoáng SK99 1%.
20
* Tiêu chuẩn cây làm gốc ghép và ngọn ghép:
+ Cây dùng làm gốc ghép phải cao 18 – 20cm, có từ 5 – 6 lá, đường kính
thân cây 0, 2 – 0,3 cm, cây đanh cứng, không sâu bệnh.
+ Cây làm ngọn ghép: cao 15 – 18 cm, có 4 – 5 lá, đường kính thân cây

0,2 – 0,3 cm, cây đanh cứng không sâu bệnh.
Hình 2.2.9: Gieo ươm giống cà tím EG203 để làm gốc ghép
b. Lựa chọn giống cà chua làm ngọn ghép
Hình 2.2.10: Cây cà chua làm ngọn ghép
* Các giống cà chua làm ngọn ghép phải là những giống chịu nhiệt, có
một số đặc điểm sau:
21