Lịch sử phát triển siêu âm sản khoa

SIÊU ÂM SẢN KHOA
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN 50 NĂM

SIEÂU AÂM SAÛN KHOA

THẢM HOẠ TÀU TITANIC
•
Chìm do đụng phải núi băng ban đêm vào năm 1912 trên
Chìm do đụng phải núi băng ban đêm vào năm 1912 trên
Đại tây dương
Đại tây dương

•
NGƯỜI TA NGHĨ RA CÁCH DÙNG SÓNG SIÊU ÂM ĐỂ
NGƯỜI TA NGHĨ RA CÁCH DÙNG SÓNG SIÊU ÂM ĐỂ
DÒ TÌM :
DÒ TÌM :
•
ª MÁY SONAR DÒ NÚI BĂNG TRÔI TỪ XA VÀ DÒ TÀU
ª MÁY SONAR DÒ NÚI BĂNG TRÔI TỪ XA VÀ DÒ TÀU
TÀU( TÀU NGẦM …)
TÀU( TÀU NGẦM …)
•


•
ª PHÁT MINH RA MÁY DÒ CÁC VẾT NỨT TRONG KHỐI
ª PHÁT MINH RA MÁY DÒ CÁC VẾT NỨT TRONG KHỐI
KIM LOẠI,CÁNH MÁY BAY; KHỐI BÊ TÔNG ĐÚC…
KIM LOẠI,CÁNH MÁY BAY; KHỐI BÊ TÔNG ĐÚC…

TRÃI QUA GẦN 50 NĂM SAU
•
TỪ 1912 – 1958 :
TỪ 1912 – 1958 :
•
SIÊU ÂM CŨNG CHỈ ÁP DỤNG TRONG KỸNGHỆ , QUÂN
SIÊU ÂM CŨNG CHỈ ÁP DỤNG TRONG KỸNGHỆ , QUÂN
SỰ, TRONG Y KHOA NGƯỜI TA CHỈ MỚI THĂM DÒ
SỰ, TRONG Y KHOA NGƯỜI TA CHỈ MỚI THĂM DÒ
BÙC ĐẦU …
BÙC ĐẦU …
•


- MÁY SIÊU ÂM ĐIỀU TRỊ (giảm đau)
- MÁY SIÊU ÂM ĐIỀU TRỊ (giảm đau)
•


- MÁY SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN (chỉ mới thử nghiệm bước
- MÁY SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN (chỉ mới thử nghiệm bước
đầu )
đầu )

mãi đến 1954 người ta vẫn dùng mô hình
máy SONAR để tìm cách thăm dò thử cơ
thể.
•
DOUGLAS HOWRY cũng

DOUGLAS HOWRY cũng
xem như một nhà tiên
xem như một nhà tiên
phong trong SÂ chẩn
phong trong SÂ chẩn
đoán, 1948 ô.làmviệc tại
đoán, 1948 ô.làmviệc tại
ĐH Colorado ở DENVER
ĐH Colorado ở DENVER
•
Máy SOMATOSCOPE lần
Máy SOMATOSCOPE lần
đầu tiên dùng B-mode
đầu tiên dùng B-mode
(Brightness
(Brightness
)để ghi nhận
)để ghi nhận
tín hiệu sóng siêu âm thay
tín hiệu sóng siêu âm thay
vì A-mode như trước đây.
vì A-mode như trước đây.

Máy siêu âm của Holmes và Howry
•
Người ngâm như tàu ngầm dùng máy SONAR dò thử cơ thể !
Người ngâm như tàu ngầm dùng máy SONAR dò thử cơ thể !

cho đến khi IAN DONALD
thử nghiệm thành công năm 1958.

•
Sinh 1910 ở SCOTLAND
Sinh 1910 ở SCOTLAND
•
Tốt nghiệp Y khoa 1937ở London
Tốt nghiệp Y khoa 1937ở London
University
University
•
Tham gia WW2-1942 đến
Tham gia WW2-1942 đến
1946.ông có dòp tiếp xúc với các
1946.ông có dòp tiếp xúc với các
máy dò siêu âm >Ý tưởng áp
máy dò siêu âm >Ý tưởng áp
dụng trong y khoa.
dụng trong y khoa.
•
1955 Dùng SONAR không thành
1955 Dùng SONAR không thành
công.
công.
•
1958 ông thử dùng Máy dò vết
1958 ông thử dùng Máy dò vết
nứt kimloại “dò thử vết nứt trong
nứt kimloại “dò thử vết nứt trong
bụng bệnh nhân” chokết quả khả
bụng bệnh nhân” chokết quả khả
quan hơn vàông đã đăng trong

quan hơn vàông đã đăng trong
tạp chí LANCET tháng 6/1958
tạp chí LANCET tháng 6/1958



THÀNH CÔNG CỦA DONALD
1958
•


MỞ ĐẦU CHO SIÊU ÂM
MỞ ĐẦU CHO SIÊU ÂM
•


SẢN PHỤ KHOA
SẢN PHỤ KHOA

IAN DONALD
còn được bạn bè gọi là “Mad Donald’’

VÀ ông được đức Giáo Hoàng gặp và khen ngợi vì giúp người ta
VÀ ông được đức Giáo Hoàng gặp và khen ngợi vì giúp người ta
nhìn thấy em bé trong bụng mẹ…!
nhìn thấy em bé trong bụng mẹ…!

•
SAU KHI ÔNG MẤT 1987 NGƯỜI TA ĐẶT RA GIẢI
SAU KHI ÔNG MẤT 1987 NGƯỜI TA ĐẶT RA GIẢI

THƯỞNG CHO NGƯỜI NÀO CÓ ĐÓNG GÓP TO
THƯỞNG CHO NGƯỜI NÀO CÓ ĐÓNG GÓP TO
LỚN CHO SIÊU ÂM SẢN PHỤ KHOA GIẢI
LỚN CHO SIÊU ÂM SẢN PHỤ KHOA GIẢI
THƯỞNG MANG TÊN ÔNG ĐÓ LÀ
THƯỞNG MANG TÊN ÔNG ĐÓ LÀ
•
“
“
HUY CHƯƠNG VÀNG IAN DONALD
HUY CHƯƠNG VÀNG IAN DONALD
”
”
•


GOLD MEDAL
GOLD MEDAL
•


•
- GS. NICOLAIDES năm 2002 được giải nhờ công trình - nuchal
- GS. NICOLAIDES năm 2002 được giải nhờ công trình - nuchal
translucency .
translucency .

º1959
º1959
Ian Donald thăm dò bụng sản phụ và nhìn thấy hình ảnh

Ian Donald thăm dò bụng sản phụ và nhìn thấy hình ảnh
đầu thai nhi đầu tiên
đầu thai nhi đầu tiên
–1961 Ông đặt ra cách đo BPD
–1961 Ông đặt ra cách đo BPD




Fetal cephalometry sau này cùng với Stuart Campbell
Fetal cephalometry sau này cùng với Stuart Campbell


1971
1971
thành lập ra
thành lập ra
biểu đồ số đo BPD
biểu đồ số đo BPD
dùng theo dõi sự tăng
dùng theo dõi sự tăng
trưởng của thai nhi .
trưởng của thai nhi .
º1963
º1963
Donald nhìn thấy được túi thai trongTC ( do tình cờ )
Donald nhìn thấy được túi thai trongTC ( do tình cờ )
º1965
º1965
thấy túi thai lúc 5 tuần .

thấy túi thai lúc 5 tuần .
º1969
º1969
Kobayashi khảo sát thấy được thai ngoàiTC
Kobayashi khảo sát thấy được thai ngoàiTC
º1972
º1972
thấy được tim thai 100% ở thai 7 tuần …
thấy được tim thai 100% ở thai 7 tuần …
ºULTRASONIC BOOM
ºULTRASONIC BOOM


(bùng nổ
(bùng nổ


từ năm 1966 )người ta bắt đầu
từ năm 1966 )người ta bắt đầu
nghiên cứu và chế tạo ra máy siêu âm ở các nước trên thế
nghiên cứu và chế tạo ra máy siêu âm ở các nước trên thế
giới kỹ thuậtcàng lúc càng phát triển song song với sự phát
giới kỹ thuậtcàng lúc càng phát triển song song với sự phát
triển của máy vi tính )
triển của máy vi tính )


-từ1970 – 80 :10 năm p.triển máy siêu âm 2D ( real-time)
-từ1970 – 80 :10 năm p.triển máy siêu âm 2D ( real-time)

-từ 1980 – 90 : 10 phát triển máy siêu âm Doppler màu
-từ 1980 – 90 : 10 phát triển máy siêu âm Doppler màu


- từ1990 -2000 :10 năm phát triển máy siêu âm 3D.
- từ1990 -2000 :10 năm phát triển máy siêu âm 3D.


-từ sau năm 2000 :siêu âm live 3D (real-time 3D )= 4D
-từ sau năm 2000 :siêu âm live 3D (real-time 3D )= 4D

TỔNG KẾT SỰ PHÁT TRIỂN 50 NĂM

HÌNH AÛNH SIEÂU AÂM 1959
•
HÌNH AÛNH ÑAÀU THAI NHI NAÊM 1959
HÌNH AÛNH ÑAÀU THAI NHI NAÊM 1959
•



Năm 1967
•
HÌNH ẢNH THAI NHI NHÌN QUA MÁY SIÊU ÂM B-MODE
HÌNH ẢNH THAI NHI NHÌN QUA MÁY SIÊU ÂM B-MODE
NĂM 1967.
NĂM 1967.

CÁC SỐ ĐO THAI NHI ( fetal biometry)

•
1965 THOMPSON
1965 THOMPSON
ở Denver đưa ra số đo
ở Denver đưa ra số đo
chu vi
chu vi
ngực
ngực
(TC)giúp đánh giá trọng lượng thai ,năm
(TC)giúp đánh giá trọng lượng thai ,năm
1972
1972


được HANSMANNở Đức thống kê lại và đưa ra biểu
được HANSMANNở Đức thống kê lại và đưa ra biểu
đồ đánh giá trọng lượng thai nhi sai số # 300 g ở
đồ đánh giá trọng lượng thai nhi sai số # 300 g ở
52% trường hợp.
52% trường hợp.
•
1968 CAMPBELL
1968 CAMPBELL
xác đònh cách đo đường kính lưỡng
xác đònh cách đo đường kính lưỡng
đỉnh(BPD) lập ra biểu đồ năm 1971, năm 1975 ông
đỉnh(BPD) lập ra biểu đồ năm 1971, năm 1975 ông
đưa ra cách đo
đưa ra cách đo

chu vi bụng
chu vi bụng
(AC)từ đó có thể dùng để
(AC)từ đó có thể dùng để
đánh giá trọng lượng thai và tình trạng dinh dưỡng
đánh giá trọng lượng thai và tình trạng dinh dưỡng
của thai nhi. Lần đầu tiên năm 1972 ông còn chẩn
của thai nhi. Lần đầu tiên năm 1972 ông còn chẩn
đoán được 1 ca thai vô sọ ( Anencephaly ) đầu tiên ở
đoán được 1 ca thai vô sọ ( Anencephaly ) đầu tiên ở
thai 17 tuần và 1975 mô tả ca Spina bifida đầu tiên.
thai 17 tuần và 1975 mô tả ca Spina bifida đầu tiên.

BPD ño baèng B mode vaøA-mode.

FETAL BIOMETRY
•


1979
1979
Mantoni và Pederson ở Copenhagen thấy Yolk sac đầu
Mantoni và Pederson ở Copenhagen thấy Yolk sac đầu
tiên . Đến
tiên . Đến
1980
1980


Saueibrei và ghi nhận thấy kích thước của YS

Saueibrei và ghi nhận thấy kích thước của YS
liên hệ đến tình trạng suy thai .
liên hệ đến tình trạng suy thai .
•
Bùng nổ đến năm1980
Bùng nổ đến năm1980


gần như có đến 2 tá (24) cách đo để
gần như có đến 2 tá (24) cách đo để
ước lượng tuổi thai và trọng lượng thai
ước lượng tuổi thai và trọng lượng thai
. Tuy nhiên chỉ đến
. Tuy nhiên chỉ đến
giữa thập niên 80 người ta thống kê lại các chỉ số và đưa ra 5
giữa thập niên 80 người ta thống kê lại các chỉ số và đưa ra 5
chỉ số quan trọng nhất là
chỉ số quan trọng nhất là
CRL,BPD, HC, FL vàAC.
CRL,BPD, HC, FL vàAC.
•
Thí dụ như
Thí dụ như
BPD tính đến 1990 có đến 200 tác giả
BPD tính đến 1990 có đến 200 tác giả
ở các nước
ở các nước
trên thế giới đưa ra biểu đồkhác nhau , tuỳ theo vùng nào
trên thế giới đưa ra biểu đồkhác nhau , tuỳ theo vùng nào
trên thế giới mà các hảng bán máy SA cài đặt biểu đồ số đo

trên thế giới mà các hảng bán máy SA cài đặt biểu đồ số đo
thích hợp bên trong máy ( Campbell, Kurtz, Hadlock ,
thích hợp bên trong máy ( Campbell, Kurtz, Hadlock ,
Hansmann, Osaka ,Tokyo…)
Hansmann, Osaka ,Tokyo…)

Các tác giả liên tục nghiên cứu các chỉ số đo mới:
Các tác giả liên tục nghiên cứu các chỉ số đo mới:
•
ª Khoảng cách 2 hốc mắt ( tác gia ûP. Jeanty đưa ra 1982)
ª Khoảng cách 2 hốc mắt ( tác gia ûP. Jeanty đưa ra 1982)
•
ª Chu vi vòng đùi (tác giả Deter đưa ra 1983)
ª Chu vi vòng đùi (tác giả Deter đưa ra 1983)
•
ª Chiều dài xương đòn(Yarkoni đưa ra 1985)
ª Chiều dài xương đòn(Yarkoni đưa ra 1985)
•
ª Chiều dài bàn chân ( Mercer 1987)
ª Chiều dài bàn chân ( Mercer 1987)
•
ª Chiều dài lổ tai (Birnholz 1988)
ª Chiều dài lổ tai (Birnholz 1988)
•
ª Chiều rộng não thất, buồng tim,kích thước thận…
ª Chiều rộng não thất, buồng tim,kích thước thận…
•
ª 1987 Reece ở Đại học Yale đưa ra
ª 1987 Reece ở Đại học Yale đưa ra
số đo chiều rộng tiểu

số đo chiều rộng tiểu
não rất hiệu quả trong việc
não rất hiệu quả trong việc
ước lượng tuổi thai.
ước lượng tuổi thai.
Cho đến nay trải qua gần
Cho đến nay trải qua gần
40 năm tìm kiếm các số đo trên cơ thể
40 năm tìm kiếm các số đo trên cơ thể
thai nhi( Fetal biometry)
thai nhi( Fetal biometry)
,người ta không ngừng tìm ra công
,người ta không ngừng tìm ra công
thức tốt nhất để đánh giá chính xác TUỔI THAI và TRỌNG
thức tốt nhất để đánh giá chính xác TUỔI THAI và TRỌNG
LƯNG THAI .
LƯNG THAI .

Lòch sử phát hiện dò tật bẩm sinh
•
1961
1961
Ian DONALD ghi nhận ca Hydrocephaly đầu
Ian DONALD ghi nhận ca Hydrocephaly đầu
tiên và đăng trong tạp chí ykhoa.
tiên và đăng trong tạp chí ykhoa.
•
1964
1964
SUNDEN siêu âm phát hiện thấy Anencephaly ở

SUNDEN siêu âm phát hiện thấy Anencephaly ở
tam cá nguyệt III.
tam cá nguyệt III.
•
1968
1968
Hofmann và Hollander ở Đức báo cáo siêu âm
Hofmann và Hollander ở Đức báo cáo siêu âm
được
được
9 ca “Hydrops Fetus”
9 ca “Hydrops Fetus”
•
1970
1970
William Garrett ở Sidney –báo cáo Polycystic
William Garrett ở Sidney –báo cáo Polycystic
kidneys
kidneys
•
1972
1972
CAMPBELL –Anencephaly /
CAMPBELL –Anencephaly /
1975
1975
Spina bifida
Spina bifida
•
ĐẾN năm

ĐẾN năm
1981
1981


người ta thống kê có đến 90 DTBS
người ta thống kê có đến 90 DTBS


khác nhau được chẩn đoán với siêu âm (Stephenson)
khác nhau được chẩn đoán với siêu âm (Stephenson)

Khả năng phát hiện DTBS
•
TUỲ THUỘC 2 YẾU TỐ CHÍNH :
TUỲ THUỘC 2 YẾU TỐ CHÍNH :
•
ªKỸ NĂNG CHUYÊN MÔN (skill)
ªKỸ NĂNG CHUYÊN MÔN (skill)
•
ªMÁY SIÊU ÂM LOẠI TỐT (better resolution machine)
ªMÁY SIÊU ÂM LOẠI TỐT (better resolution machine)
•
Tổng kết khả năng phát hiện DTBS tại các nước khác nhau
Tổng kết khả năng phát hiện DTBS tại các nước khác nhau
có thể từ 80 -90%
có thể từ 80 -90%

Thí dụ : Singapore cho rằng có thể phát hiện được
Thí dụ : Singapore cho rằng có thể phát hiện được


90 % DTBS …trong đó :
90 % DTBS …trong đó :


- 80% trường hợp chỉ dùng 2D
- 80% trường hợp chỉ dùng 2D


- 20 % còn lại phải phối hợp với 3D.
- 20 % còn lại phải phối hợp với 3D.

KHÓ PHÁT HIỆN NHẤT


MORE DIFFICULT AREAS for DIAGNOSIS
MORE DIFFICULT AREAS for DIAGNOSIS
•
ª FETAL FACE ( 150 hội chứng có liên quan đến hình ảnh
ª FETAL FACE ( 150 hội chứng có liên quan đến hình ảnh
mặt thai nhi ! )
mặt thai nhi ! )
•
ª FETAL EXTREMITIES ( tứ chi )
ª FETAL EXTREMITIES ( tứ chi )
•

ª FETAL HEART ( tim-mạch )…
ª FETAL HEART ( tim-mạch )…

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP CỦA CHA MẸ?
•
- THAI NHI CÓ BỊ DỊ TẬT KHÔNG ?
- THAI NHI CÓ BỊ DỊ TẬT KHÔNG ?
•
- THAI CÓ KHOẺ MẠNH KHÔNG?
- THAI CÓ KHOẺ MẠNH KHÔNG?
•
- TRAI hay GÁI ?
- TRAI hay GÁI ?
X
X


VAY NEN SIEU AM THễỉI
VAY NEN SIEU AM THễỉI
GIAN NAỉO?
GIAN NAỉO?