Slide văn 11 CÂU CÁ MÙA THU _Văn Lợi

MỤC TIÊU BÀI HỌC
MỤC TIÊU BÀI HỌC
MỤC TIÊU BÀI HỌC
MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho
- Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho
mùa thu làng cảnh Việt Nam vùng đồng bằng bắc bộ
mùa thu làng cảnh Việt Nam vùng đồng bằng bắc bộ.
- Vẻ đep tâm hồn thi nhân: tấm lòng yêu thiên nhiên,
quê hương đất nước, tâm trạng thời thế.
- Thấy được tài năng thơ Nôm Nguyễn Khuyến với bút
pháp nghệ thuật tả cảnh, tả tình, nghệ thuật gieo vần, sử
dụng từ ngữ.
Căn cứ vào phần tiểu
dẫn em hãy trình bày
những nét chính về
cuộc đời tác giả
Nguyễn Khuyến?
I.Đọc
I.Đọc
- tiếp
- tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
1. Tác giả Nguyễn Khuyến:

a, Cuộc đời:
a, Cuộc đời:
-
Nguyễn Khuyến (1835
Nguyễn Khuyến (1835
- 1909), hiệu Quế Sơn,
- 1909), hiệu Quế Sơn,
lúc nhỏ tên là Nguyễn
lúc nhỏ tên là Nguyễn
Thắng.
Thắng.
-
-


Quê quán: Sinh ở quê
Quê quán: Sinh ở quê
ngoại xã Hoàng Xá,
ngoại xã Hoàng Xá,
huyện Ý Yên, tỉnh Nam
huyện Ý Yên, tỉnh Nam
Định. Sống chủ yếu ở
Định. Sống chủ yếu ở
quê nội : Làng Và, xã
quê nội : Làng Và, xã
Yên Đổ, huyện Bình
Yên Đổ, huyện Bình
Lục, tỉnh Hà Nam
Lục, tỉnh Hà Nam.
I.Đọc

I.Đọc
- tiếp
- tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
1. Tác giả Nguyễn Khuyến:
a, Cuộc đời:
a, Cuộc đời:
- Bản thân: thông minh,
- Bản thân: thông minh,
thi đỗ đầu ba kì thi nên
thi đỗ đầu ba kì thi nên
được gọi là « Tam
được gọi là « Tam
nguyên Yên Đổ ».
nguyên Yên Đổ ».
- Là người tài năng, có
- Là người tài năng, có
cốt cách thanh cao, có
cốt cách thanh cao, có
tấm lòng yêu nước
tấm lòng yêu nước
thương dân.
thương dân.
b. Sự nghiệp
b. Sự nghiệp

:
:
I.Đọc-
I.Đọc-
tiếp
tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
1. Tác giả Nguyễn Khuyến:
- Số lượng: Sáng tác
- Số lượng: Sáng tác
chữ Hán và chữ Nôm
chữ Hán và chữ Nôm
còn khoảng 800 bài
còn khoảng 800 bài
(chủ yếu là thơ).
(chủ yếu là thơ).
- Nội dung :
- Nội dung :


+ Tình yêu quê
+ Tình yêu quê
hương, đất nước, gia
hương, đất nước, gia
đình, bè bạn.

đình, bè bạn.


+ Cuộc sống của
+ Cuộc sống của
người nông dân khổ
người nông dân khổ
cực, chất phác.
cực, chất phác.


+ Châm biếm, đả
+ Châm biếm, đả
kích thực dân xâm
kích thực dân xâm
lược, bọn tay sai
lược, bọn tay sai
.
.
Em hãy nêu những
nét chính về sự
nghiệp văn chương
của tác giả Nguyễn
Khuyến?
b. Sự nghiệp
b. Sự nghiệp
:
:
I.Đọc-
I.Đọc-

tiếp
tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
1. Tác giả Nguyễn Khuyến:




Đóng góp nổi bật ở
Đóng góp nổi bật ở
mảng thơ Nôm với hai
mảng thơ Nôm với hai
đề tài : thơ viết về làng
đề tài : thơ viết về làng
quê và thơ trào phúng.
quê và thơ trào phúng.
- Thể loại : Thất ngôn
- Thể loại : Thất ngôn
bát cú Đường luật
bát cú Đường luật
.
.
I.Đọc-
I.Đọc-
tiếp

tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
2.Văn bản: Câu cá mùa thu
a, Vị trí, đề tài
a, Vị trí, đề tài
và thể
và thể
loại :
loại :
-
-
Vị trí : Bài thơ “Câu
Vị trí : Bài thơ “Câu
cá mùa thu’’ một trong
cá mùa thu’’ một trong
chùm ba bài thơ thu của
chùm ba bài thơ thu của
Nguyễn Khuyến.
Nguyễn Khuyến.
- Đề tài: Viết về đề tài
- Đề tài: Viết về đề tài
màu thu-đề tài quen
màu thu-đề tài quen
thuộc
thuộc

.
.
Dựa vào phần tiểu
dẫn em hãy cho
biết vị trí, đề tài và
thể loại bài thơ Câu
cá mùa thu?
I.Đọc-
I.Đọc-
tiếp
tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
2.Văn bản: Câu cá
mùa thu
b, Đọc
b, Đọc
.
.
2.Văn bản: Câu cá mùa thu
VIDEO NGÂM BÀI THƠ:
VIDEO NGÂM BÀI THƠ:
CÂU CÁ MÙA THU
CÂU CÁ MÙA THU
VIDEO NGÂM BÀI THƠ:
VIDEO NGÂM BÀI THƠ:

CÂU CÁ MÙA THU
CÂU CÁ MÙA THU


- Theo bố cục của
- Theo bố cục của
thơ Đường luật (4
thơ Đường luật (4
phần): đề, thực , luận,
phần): đề, thực , luận,
kết.
kết.
I.Đọc-
I.Đọc-
tiếp
tiếp
xúc
xúc
văn
văn
bản:
bản:
2.Văn bản “Mùa thu câu
cá”:
c, Bố cục văn bản:
c, Bố cục văn bản:
- Theo nội dung (2
- Theo nội dung (2
phần):
phần):

+ Cảnh thu.
+ Cảnh thu.


+ Tình thu.
+ Tình thu.
CẢNH MÙA THU LÀNG QUÊ VIỆT NAM
CẢNH MÙA THU LÀNG QUÊ VIỆT NAM
II.Đọc-
II.Đọc-
hiểu
hiểu
văn
văn
bản:
bản:
1. Cảnh thu
1. Cảnh thu
Từ chiếc thuyền câu ->
Từ chiếc thuyền câu ->
nhìn ra mặt ao ->nhìn
nhìn ra mặt ao ->nhìn
lên bầu trời ->nhìn tới
lên bầu trời ->nhìn tới
ngõ trúc -> trở về với
ngõ trúc -> trở về với
ao thu.
ao thu.

- Điểm nhìn:
- Điểm nhìn:
Cảnh thu được đón
Cảnh thu được đón
nhận từ gần-> cao
nhận từ gần-> cao
xa-> gần.
xa-> gần.
Bắt đầu từ
Bắt đầu từ
một khung ao hẹp,
một khung ao hẹp,
không gian mùa thu,
không gian mùa thu,
cảnh sắc mùa thu mở
cảnh sắc mùa thu mở
ra nhiều hướng thật
ra nhiều hướng thật
sinh động.
sinh động.
“
“
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lưởng trời xanh ngắt,
Tầng mây lơ lưởng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Điểm nhìn của tác
Điểm nhìn của tác
giả có gì đặc sắc? Từ
giả có gì đặc sắc? Từ
điểm nhìn ấy, nhà
điểm nhìn ấy, nhà
thơ đã bao quát cảnh
thơ đã bao quát cảnh
thu như thế nào?
thu như thế nào?
1. Cảnh thu
1. Cảnh thu
- Nét riêng của cảnh sắc mùa thu:
- Nét riêng của cảnh sắc mùa thu:
+ Màu sắc
+ Màu sắc
:
:
Nước:
Nước:
trong veo.
trong veo.

Sóng:
Sóng:
biếc.
biếc.
Trời:
Trời:
xanh ngắt
xanh ngắt
,
,
Lá
Lá
: vàng.
: vàng.


Dịu nhẹ, thanh sơ, nét riêng
Dịu nhẹ, thanh sơ, nét riêng
của làng quê Bắc Bộ.
của làng quê Bắc Bộ.
“
“
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng
Tựa gối buông cần lâu chẳng
được,
được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Những từ ngữ hình
Những từ ngữ hình
ảnh nào gợi lên nét
ảnh nào gợi lên nét
riêng của cảnh sắc
riêng của cảnh sắc
mùa thu? Em hãy
mùa thu? Em hãy
cho biết đó là cảnh
cho biết đó là cảnh
thu ở miền quê nào?
thu ở miền quê nào?
1. Cảnh thu :
Hình ảnh thơ bình dị, thân
thuộc, không chỉ thể hiện
cái hồn của cảnh thu mà
còn thể hiện cái hồn của
cuộc sống nông thôn xưa.
+ Đường nét, chuyển động:
+ Đường nét, chuyển động:

nhẹ, khẽ.
nhẹ, khẽ.
Sóng:
Sóng:
hơi gợn tí
hơi gợn tí


Lá vàng:
Lá vàng:
khẽ đưa vèo
khẽ đưa vèo


Mây:
Mây:
lơ lửng
lơ lửng


Cá
Cá
: đâu đớp động
: đâu đớp động
.
.
Lấy động tả tĩnh
Lấy động tả tĩnh
.
.



“
“
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
1. Cảnh thu :
- Không gian thu tĩnh lặng, phảng
- Không gian thu tĩnh lặng, phảng
phất buồn
phất buồn
:
:
+ Vắng teo.
+ Vắng teo.
+ Trong veo

+ Trong veo
.
.
+ Khẽ đưa vèo.
+ Khẽ đưa vèo.
+ Hơi gợn tí
+ Hơi gợn tí
.
.
+ Mây lơ lửng.
+ Mây lơ lửng.
Các hình ảnh được miêu tả
Các hình ảnh được miêu tả
trong trạng thái chuyển động
trong trạng thái chuyển động
nhẹ , khẽ hoặc ngưng
nhẹ , khẽ hoặc ngưng
chuyển động
chuyển động
“
“
Ao thu lạnh lẽo nước
Ao thu lạnh lẽo nước
trong veo
trong veo
,
,
Một chiếc thuyền câu
Một chiếc thuyền câu
bé tẻo teo.

bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn
Sóng biếc theo làn
hơi gợn tí
hơi gợn tí
,
,
Lá vàng trước gió
Lá vàng trước gió
khẽ đưa vèo.
khẽ đưa vèo.
Tầng
Tầng
mây lơ lửng
mây lơ lửng
trời xanh ngắt,
trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách
Ngõ trúc quanh co khách
vắng teo.
vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
+ Bé tẻo teo
+ Bé tẻo teo
.
.
Hãy nhận xét về

Hãy nhận xét về
không gian thu trong
không gian thu trong
bài thơ qua các
bài thơ qua các
chuyển động, màu
chuyển động, màu
sắc, hình ảnh, âm
sắc, hình ảnh, âm
thanh?
thanh?
- Đặc biệt câu thơ cuối tạo
được một tiếng động duy
nhất: Cá đâu đớp động dưới
chân bèo.
Không phá vỡ cái tĩnh lặng
mà ngược lại nó càng làm
tăng sự yên ắng, tĩnh mịch của
cảnh vật.
Thủ pháp lấy động tả tĩnh.
1. Cảnh thu:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng
teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng
được,

Cá đâu đớp động dưới chân
bèo.”
- Nói chuyện câu cá nhưng không
- Nói chuyện câu cá nhưng không
chú ý vào việc câu cá. Nói câu cá
chú ý vào việc câu cá. Nói câu cá
nhưng chỉ là để đón nhận trời thu,
nhưng chỉ là để đón nhận trời thu,
cảnh thu vào lòng.
cảnh thu vào lòng.
+ Một tâm thế nhàn:
+ Một tâm thế nhàn:
Tựa gối ôm
Tựa gối ôm
cần
cần
.
.
2. Tình thu:
2. Tình thu:
+ Một sự chờ đợi:
+ Một sự chờ đợi:
lâu chẳng
lâu chẳng
được.
được.
+ Một cái chợt tỉnh mơ hồ:
+ Một cái chợt tỉnh mơ hồ:
Cá
Cá

đâu đớp động.
đâu đớp động.
Nhan đề bài thơ có
Nhan đề bài thơ có
liên quan gì đến nội
liên quan gì đến nội
dung của bài thơ
dung của bài thơ
không?
không?
Cõi lòng nhà thơ yên tĩnh,
Cõi lòng nhà thơ yên tĩnh,
vắng lặng. Nỗi cô quạnh, uẩn
vắng lặng. Nỗi cô quạnh, uẩn
khúc.
khúc.


“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối buông cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.”
2. Tình thu:
Nguyễn Khuyến có một tâm
hồn gắn bó với thiên nhiên đất
nước, một tấm lòng yêu nước

thầm kín mà sâu sắc.
Không gian thu
Không gian thu
trong bài thơ góp
trong bài thơ góp
phần diễn tả tâm
phần diễn tả tâm
trạng nhà thơ như
trạng nhà thơ như
thế nào?
thế nào?
- Không gian thu tĩnh
- Không gian thu tĩnh
lặng
lặng


như sự tĩnh lặng trong tâm hồn
như sự tĩnh lặng trong tâm hồn
nhà thơ, khiến ta cảm nhận về
nhà thơ, khiến ta cảm nhận về
một n
một n
ỗ
ỗ
i cô đơn, man mác buồn,
i cô đơn, man mác buồn,
uẩn khúc trong lòng thi nhân.
uẩn khúc trong lòng thi nhân.
- Ngôn ngữ giản dị, trong sáng.

- Cách gieo vần đặc biệt: vần “eo”
(tử vận): được tác giả sử dụng một
cách thần tình, độc đáo, góp phần
diễn tả một không gian vắng lặng,
thu nhỏ dần, khép kín, phù hợp với
tâm trạng đầy uẩn khúc của thi
nhân.
- Lấy động nói tĩnh.
3. Đặc sắc nghệ
thuật:
Em có nhận xét gì về
Em có nhận xét gì về
ngôn ngữ trong bài
ngôn ngữ trong bài
thơ ? Cách gieo vần
thơ ? Cách gieo vần
trong thơ có gì đặc
trong thơ có gì đặc
biệt ? Cách gieo vần
biệt ? Cách gieo vần
ấy cho ta cảm nhận về
ấy cho ta cảm nhận về
cảnh thu như thế nào?
cảnh thu như thế nào?
1. Nội dung:
III.
III.
Tổng
Tổng
kết:

kết:
Cảnh mùa thu ở làng
quê sinh động, chân
thực. Đằng sau bức
tranh thu là tấm lòng
tha thiết gắn bó với
làng quê.
2. Nghệ thuật:
III.
III.
Tổng
Tổng
kết:
kết:
Ngôn ngữ giản dị,
trong sáng, bút pháp tả
cảnh ngụ tình sâu lắng.
Điểm nhìn của bài thơ Câu cá mùa thu xuất
phát từ:
A) Chiếc thuyền câu.
B) Bờ ao làng.
C) Khóm tre đầu làng.
D) Mặt ao thu.
Hãy bấm tiếp tục
Hãy bấm tiếp tục
Sai rồi
Sai rồi
Đúng rồi
Đúng rồi
Câu trả lời đúng là A

Câu trả lời đúng là A
Em chưa trả lời
Em chưa trả lời
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có
thể tiếp tục
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có
thể tiếp tục
Submit
Tiếp tục
Clear
Làm lại
Các chi tiết miêu tả trong bài thơ Câu cá
mùa thu giàu tính:
A) Ước lệ.
B) Tượng trưng.
C) Tưởng tượng
D) Hiện thực
Hãy bấm tiếp tục
Hãy bấm tiếp tục
Sai rồi
Sai rồi
Đúng rồi
Đúng rồi
Câu trả lời đúng là A
Câu trả lời đúng là A
Em chưa trả lời
Em chưa trả lời
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có
thể tiếp tục
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có

thể tiếp tục
Submit
Tiếp tục
Clear
Làm lại
Tâm trạng u hoài, uẩn khúc của nhân vật
trữ tình trong bài thơ Câu cá mùa thu là vì:
A) Cuộc đời làm quan giữa chừng phải gián đoạn không thể tiếp
tục được nữa.
B) Những suy tư về đời, về hiện trạng của đất nước, về sự bất lực
của bản thân.
C)
Không thích cuộc sống quá nhàn tản sau khi về hưu, trong lòng
luôn nhớ về những ngày tháng đã qua.
D) Đứng trước cảnh thanh vắng của mùa thu, nhân vật muốn được
sống nhàn nhã nhưng không được.
Hãy bấm tiếp tục
Hãy bấm tiếp tục
Sai rồi
Sai rồi
Đúng rồi
Đúng rồi
Câu trả lời đúng là A
Câu trả lời đúng là A
Em chưa trả lời
Em chưa trả lời
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có
thể tiếp tục
Em phải trả lời câu hỏi rồi mới có
thể tiếp tục

Submit
Tiếp tục
Clear
Làm lại