CƠ SỞ CỦA VIỆC MỞ RỘNG ASEAN TRONG THẬP KỶ 90

Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI MỞ ĐẦU
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8
tháng 8 năm 1967, sau khi bộ trưởng ngoại giao các nước INDONESIA,
MALAYSIA, PHILIPPINES, SINGAPORE VÀ THAILAND ký tuyên bố
thành lập ASEAN. Mười bẩy năm sau ngày 8-1-1984 Brunei Darusalem được
kết nạp vào ASEAN, đưa số thành viên của hiệp hội lên sáu nước. Ngày 28-7-
1995 Việt nam được kết nạp và trở thành thành viên thứ bẩy của ASEAN, năm
1997 Lào và Mianmar được kết nạp vào hiệp hội, ý tưởng về một ASEAN bao
gồm mười quốc gia Đông Nam Á thành hiện thực, bằng việc kết nạp
Campuchia vào ngày 30-4-1999 tại Hà Nội.
Sự ra đời của ASEAN đã đánh dấu một mốc quan trọng trong việc góp
phần xây dựng và hình thành một trật tự thế giới mới ở khu vự đông Nam Á nói
riêng và châu Á nói chung.
Bước sang thời kỳ 90, bối cảnh quốc tế có nhiều thay đổi và sự thay đổi
của các nước lớn đối với khu vực, nên các quốc gia ngày càng nâng cao ý thức
độc lập tự chủ ,mong muốn công việc nội bộ của Đông Nam Á do người Đông
Nam Á tự giải quyết. Trên cơ sở giảm bớt sự can thiệp của các nước khác vào
khu vực này. Điều này tạo ra cho các quốc gia ở đây xích lại gần nhau, cùng
hợp tác để phát triển. Các nước ASEAN trên tinh thần của Hiệp ước BALI đã
chủ động tích cực mở rộng tổ chức hiệp hội ra cho tất cả các nước Đông Nam
Á . yêu cầu củng cố mở rộng hợp tác ra toàn khu vực, giúp cho vai trò của
ASEAN ngày càng cao hơn trên khu vực và trên toàn thế giới.Với mong muốn
góp phần nghiên cứu ASEAN em đã chọn đề tài tiểu luân “CƠ SỞ CỦA VIỆC
MỞ RỘNG ASEAN TRONG THẬP KỶ 90”. Đây là đề tài rộng xong do phạm
vi của tiểu luận nên em xin đề cập những vấn đề sau:
I. Sự thay đổi của tình hình quốc tế và khu vực.
II. Xu thế của thế giới trong thập kỷ 90
III. Sự tác động tới việc mở rộng của ASEAN
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368

Mặc dù đã tìm tòi, học hỏi và phát huy hết khả năng của mình để trình
bày một cách trọn vẹn, nhưng do thời gian, kinh nghiệm hạn chế nên không thể
tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự giúp đỡ của thầy
để tiểu luận của em được hoàn thiện và tốt lên.
I.Sự thay đổi tình hình quốc tế và khu vục
1. Bối cảnh quốc tế :
Từ đầu những năm 90 của thế kỷ XX ,tình hình thế giới có những biến đổi
bất ngờ và diễn biến phức tạp .Chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu khủng
hoảng nghiêm trọng . Đến cuối năm 1991 ,toàn bộ hệ thống Chủ nghĩa xã hội ở
LiênXô –Đông Âu sụp đổ ,Chủ nghĩa xã hội tạm thời lâm vào thoái trào nhưng
điều đó không làm thay đổi tính chất của thời đại,loài người vẫn đang trong
thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội .
Sau khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu tan rã ,hệ thống
quan hệ quốc tế đã hình thành từ sau thế chiến thứ hai trên cơ sở hai khối đối
lập do Liên Xô và Mỹ đứng đầu không còn .Hệ thống quan hệ quốc tế Thế giới
mới hình thành tạo nên một trật tự thế giới đa cực trong đó Mỹ là một cực có
ưu thế nổi bật .
Nguy cơ triến tranh huỷ diệt thế giới bị đẩy lùi nhưng xung đột vũ
trang ,chiến tranh cục bộ, xung đột dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ
trang , hoạt động can thiệp, lật đổ khủng bố vẫn xẩy ra ở nhiều nơi, như xung
đột vũ trang giữa Pakistan và Ấn Độ ,việc Mỹ triển khai hệ thống phòng thủ
tên lửa NMD ,…
Cộng đồng thế giới đứng trước nhiều vấn đề có tính toàn cầu như: môi
trường , dân số , bệnh tật , tội pham , ma tuý , … không một quốc gia đơn lẻ
nào có thể giải quết được , mà đòi hỏi các quốc gia trên thế giới phải tham
gia.
2. Tình hình khu vực :
Khu vực Châu Á- Thái Bình Dương là một khu vực có tiềm năng kinh tế
năng động nhưng tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn định. Năm 1996 khu vực này có
nền kinh tế rất phát triển, năm1997 diễn ra khủng khoảng kinh tế do Mỹ gây

ra, cuộc khủng khoảng này đã khiến cho những đồng tiền của một số nước bị
mất giá liên tục với tốc độ chóng mặt, hàng loạt các công ty, tập đoàn tài
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chính bị phá sản và những xáo trộn trên thị trường chứng khoán đã tác động
không nhỏ tới một số nền kinh tế ở Đông Nam Á .
Việc chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ đã làm thay đổi so
sánh lực lượng quân sự và chính trị rất lớn giữa các lực lượng trên thế giới ,
ảnh hưởng đến tình hình Thế Giới nói chung và Đông Nam Á nói riêng. Sự
sụp đổ của Liên Xô với tư cách là một trong hai cường quốc trên Thế Giới có
quan hệ mật thiết với các nước Đông Nam Á đã để lại khoảng chống quyền
lực ở khu vực này.
Tình hình an ninh ở khu vực Đông Nam Á hết sức căng thẳng, việc Đông
TiMo tuyên bố độc lập, tách ra khỏi Indonexia kèm theo những vụ bạo động
đẫm máu ở khu vực này, đã thu hút sự chú ý đặc biệt của cộng đồng quốc tế ,
ngoài ra còn có vấn đề “Biển Đông” với những tranh chấp căng thẳng càng
khiến tình hình ở trong khu vực thêm phức tạp . Thủ tướng Việt Nam Phan
Văn Khải nói: “Biển Đông là mối quan tâm chung của tất cả chúng ta vì liên
quan đến hoà bình và an ninh khu vực,…”¹.
II. Xu thế của thế giới trong thập kỷ 90.
Những năm cuối cùng của thế kỷ XX đang kết thúc ,thế giới đang tiến
vào thế kỷ 21 với những biến động sâu rộng , nhanh chóng trên hầu hết các
mặt kinh tế ,xã hội . Những xu hướng phát triển của Thế Giới trong thập kỷ
này và trong thập kỷ tới , ảnh hưởng có tính quy định đối với sự phát triển
của ASEAN .
Thập kỉ XX là thế kỉ của các cuộc chiến tranh và sự đối đầu giữa các siêu
cường quốc .Tác hại to lớn của những cuộc chiến tranh này đã quá rõ ràng ,
đã gây ra những tổn thất to lớn cho nhân loại. Nếu như trước đây chiến tranh
là giải pháp hữu hiệu cho các xung đột giữa các quốc gia ,các cường quốc có

thể áp đặt ý chí của mình của mình bằng vũ lực đối với những nước nhỏ yếu
hơn ,nhưng sau chiến tranh thế giới thứ hai thực tế đó đã thay đổi , chiến
tranh không còn là giải pháp hữu hiệu nữa. Các quốc gia đặc biệt là các
cường quốc ngày càng nhận thức được rằng hoà bình ,ổn định và hợp tác là
con đường tốt nhất để giải quyết những xung đột và bất đồng giữa các quốc
gia . Trong bối cảnh quốc tế như vậy mọi quốc gia đều ưu tiên đặt mục tiêu
phát triển kinh tế, điều chỉnh đường lối, tập trung phát triển đất nước và củng
cố ổn định chính trị .
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ngoài xu thế hoà bình ổn định và hợp tác ngày càng phát triển, trở thành
đòi hỏi bức xúc của mọi quốc gia dân tộc trên thế giới thì việc phát triển khoa
học công nghệ đóng một vai trò quan trọng trong xu thế phát triển của thế
giới. Công nghệ mà nhân loại đã sử dụng cho tới nay đó là công nghệ dựa
trên kĩ thuật cơ khí. Nền công nghiệp này đã đưa nhân loại thoát khỏi thời kì
trung cổ lạc hậu, song đến những thập kỷ gần đây, các nền kinh tế công
nghiệp phát triển đã và đang vấp phải những giới hạn to lớn về tài nguyên
thiên nhiên có hạn, môi trường bị ô nhiễm nặng, không giải quyết được
những vấn đề bất bình đẳng xã hội,… con đường tốt nhất để thoát khỏi những
vướng mắc đó và khắc phục tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu thời kì này
là đẩy nhanh sự quá độ sang một cơ sở công nghệ mới về chất có tính toàn
cầu .
Một nền công nghệ toàn cầu ra đời và phát triển như trên đã trình bày
.Trước hết phải kể đến công nghệ thông tin liên lạc, viễn thông, vận tải,… Sự
phát triển của những công nghệ này đã làm cho khoảng cách của các quốc gia
được thu hẹp lại, đây là cơ sở quan trọng đầu tiên .
Các quan hệ kinh tế, trước hết là quan hệ về thương mại và đầu tư,…
hiện đã vượt ra khỏi biên giới các quốc gia, đang đòi hỏi một không gian toàn
cầu không có biên giới của các quốc gia, không có biên giới cho chúng tác

động.
Các vấn đề toàn cầu xuất hiện ngày càng nhiều không chỉ trên lĩnh vực:
chính trị, an ninh, văn hoá, xã hội đòi hỏi mọi quốc gia phải phối hợp nỗ lực
giải quyết .
Những xu thế phát triển trên đây có thể xem là những xu thế chủ yếu, có
tính dài hạn. Nhiệm vụ của tất cả các dân tộc trong thập kỉ tới là phải cùng
nhau tập trung nỗ lực đổi mới thể chế chính trị, kinh tế, xã hội, hiện đang kìm
hãm sự phát triển của công nghệ mới, đồng thời tăng thêm đầu tư cho khoa
học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực. Một nền công nghệ toàn cầu đang
xuất hiện, kéo theo nó sự phát triển mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoá và
khu vực hoá với những tác động rộng rãi trên tất cả các mặt của đời sống
quốc tế.
Ngoài những xu thế chủ yếu trên thì trên thế giới thời kỳ này còn tồn tại
xu thế các dân tộc nâng cao ý thức độc lập tự chủ, đấu tranh chống lại sự áp
đặt, can thiệp của nước ngoài ,bảo vệ văn hoá dân tộc .
Website: Email : Tel : 0918.775.368
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Các lực lượng xã hội chủ nghĩa, cách mạng và lực lượng tiến bộ trên thế
giới kiên trì đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã
hội ,cùng tồn tại hoà bình. Để phát triển hợp tác đa phương, đã trở thành đòi
hỏi thiết yếu vì lợi ích của cộng đồng.
III. Sự tác động tới việc mở rộng của ASEAN :
Những chuyển biến nhanh chóng của tình hình thế giới, khu vực và
nhưng xu hướng phát triển của thế giới đã có tác động mạnh mẽ, sâu rộng và
nhiều mặt tới khu vực Đông Nam Á.
Sự kết thúc chiến tranh lạnh vào cuối những năm 80 và đầu những năm
90 đã không chỉ đem lại cơ hội cho ASEAN mà còn đặt trước các nước này
trước các thách thức to lớn về nhiều mặt, cả về nội trí, kinh tế, môi trường an
ninh bên ngoài .

Để đối phó với những thách thức mới về an ninh trong khu vực vẫn chưa
có một cơ chế chính thức về vấn đề này,ASEAN đã tăng cường các cuộc đối
thoại với bên ngoài về những vấn đề an ninh tại các cuộc họp sau hội nghị Bộ
Trưởng Ngoại Giao . Trong khi còn có những vấn đề không chắc chắn là những
thách thức mới về an ninh khu vực , những cuộc đối thoại đó đã tạo cơ hội cho
các nước trong khu vực tăng cường hợp tác an ninh và chính trị bên cạnh việc
tiếp tục phát triển và tăng trưởng kinh tế của họ .
Diễn đàn an ninh khu vực (ARF) năm 1993 được các nước ASEAN
quyết định thành lập với sự tham gia của mười tám nước trong và ngoài khu
vực để bàn về các vấn đề an ninh trong khu vực. Mục đích của diễn đàn là đảm
bảo môi trường hoà bình , ổn định cho việc phát triển ở khu vực và trên thế giới
Ngày 30-31tháng 05 năm 1994 tại Myanmar ,mười chín quan chức và
học giả các nước Đông Nam Á gặp nhau để thảo luận về tương lai khu vực. Họ
đã gia bản “Tuyên cáo về Đông Nam Á năm 2000” ,khuyến nghị tổ chức hội
nghị thượng đỉnh ASEAN và việc tăng cường hợp tác xây dựng một cộng đồng
Đông Nam Á hoà bình và thịnh vượng ,cùng nhau chia xẻ những giá trị hoà
bình và hợp tác . Điểm lưu ý trong tuyên cáo là đè cập đến việc mở rộng các
thành viên ASAEN , bao gồm tất cả các nước trong khu vực , mở rộng việc
tham gia “Hiệp ước Ba Li” cho tất cả các quốc gia trong vùng , khuyến khích
tất cả các nước ASEAN tham gia vào các diễn đàn do ASEAN đề xướng hoặc
tổ chức (trong đó có “diễn đàn khu vực ASEAN”) xem đó là các cơ chế đối
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5