đề cương ôn tập môn cơ sở văn hóa

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/

Câu 1:Khái niệm văn hoá, cấu trúc của văn hoá?
 Khái niệm văn hoá:
Đã có rất nhiều các tổ chức, các quốc gia và các chuyên gia nghiên cứu về văn hoá đưa ra các
khái niệm về văn hoá và các vấn đề liên quan, và hiện tại chưa có một khái niệm nào về văn hoá
được thống nhất tuyệt đối. Có thể đưa ra một số quan niệm, khái niệm và định nghĩa về văn hoá
như sau:
Chủ tịch Hồ Chí Minh: Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo
và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật,
những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những
sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá.
Cố TT Phạm Văn Đồng: Văn hóa bao gồm cả hệ thống giá trị: tư tưởng và tình cảm, đạo đức với
phẩm chất, trí tuệ và tài năng, sự nhạy cảm và sự tiếp thu cái mới từ bên ngoài, ý thức bảo vệ tài
sản và bản lĩnh của cộng đồng dân tộc, sức đề kháng và sức chiến đấu để bảo vệ mình và không
ngừng lớn mạnh.
PGS.TS Trần Ngọc Thêm: Văn hoá là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do
con người sáng tạo và tích luỹ qua quá trình hoạt động thực tiễn trong sự tương tác giữa con
người với tự nhiên và xã hội của mình.
UNESCO: Văn hoá hôm nay có thể coi là một tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật
chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay của một nhóm người trong xã
hội. Văn hoá bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống, những quyền cơ bản của con
người, những hệ thống các giá trị, những phong tục và những tín ngưỡng.

 C
- Văn hoá sản xuất: Np xóm làng vnh hình sinh
tn và phát trin là ming Bc ta núi tip bin.
- Văn hoá vũ trang: Ngh thut chiu ci Ving bng thuyn - tho
thu chin và dung dân binh h tr quân binh.
- Văn hoá sinh hoạt: Li sng ca tng cng, tc
th hic ,cách .
ng
1.  
 











Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/







a) 
 














 

+ 





cà.


Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/

 

+ 

" Có cá 




+ 
 





ng chè
 


VN 


 Tính 



l


hi

 







Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/

 
*  
* 



- 


+ 
ung

tính ).
+ 

 


+ 
 

him
ngói mùa thu, chim cu mùa hè "
+ 




b) Mc
i vit chon trang phc do nh ng bi 2 nhân t
+ Khí hu
+ Ngh nghip
m trang phc ci Vit:
- c mc bn
- c m
- p vì la lúa tt vì phân
- Chân tt vì hài , tai tt vì hoa
* Trang phc vi Vit:
Nam gii: Kh , áo bà ba , áo the , qu

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
N gii: ym , áo cánh , áo dài, váy , qu

c)  i
 ng phó vi khong cách giao thông.
+)  xã hi Vit Nam c truyn, do bn cht nông nghip snh
i ít có nhu cu di chuyc bit nhiu c già  nông thôn thm chí còn ít
y ,d dàng hi yu bng b,thuc lo
vc kém phát trin.
T th k XX còn phát trii bng gia súc: trâu, ng
bin v
+) Hong ch yu ci nông nghip Vit Nam là di chuyn gn t ng,t nhà
 n xe nên h dùng sc là
ch yu là dùng sc.Chính vì vy trên th gii này không mt ngôn ng có s ng ch hot
ng vn chuyn bng sng vit.
 ng phó vi thi tit, khí hu : nhà ca, kin trúc
i vi nông nghip thì ngôi nhà chính là t  i phó vi thi tit nóng lnh, n
gió bão- 1 trong nhng yu t quan trng nh m bo cho h 1 cuc snh: "
i có lc nghip " hay " th nh nhì âm phn ". Do ngôi nhà chim
v trí quan trc bit trong cuc sng nên Nhà ( ch  c ng nht v
Ngôi nhà  Vit Nam có nhm sau:
+. Do khu vi Ving gn lin vc.
Nhi sng bng ngh i, ch ng ly thuyn, bè là nhà  gi
là nhà thuyn, nhà bè, nhii là xóm chài và làng chài. Tuy v vn có nhà
trên sàn trên m ng phó vi vic ngp lt và khí hu nhii v m cao thêm vào

n thì ko có tác dng thc t gì, to dáng
v c bit và gi cm giác bay bng cho ngôi nhà vc tri rng trên mt bng
 hòa mình vào thiên nhiên.
 i phó vng t nhiên tiêu chun ngôi nhà  Vit Nam v mt cu trúc là nhà
cao ca rng.
Kiên trúc m to không gian thoáng mát, giao hòa vi t nhiên, cái cao ca ngôi nhà VN bao
gm 2 yêu cu : sàn và nn cao so vi mt và mái cao so vi sàn/ nn. Nhà cao mà ca ko
cao mà phi rng, c tránh nh nng chiu xiên vào còn ca r 
tránh nóng.
+. Bin pháp quan trong ko kém là chng nhà, cht, tn dng t mnh ca môi
ng t nhiên.
ng nhà tiêu bing Nam " Ly v c vào
a vt xung quanh vào s có mt ca núi rng, ca sông, cng " Phong" và
" Thy" là 2 yu tô quan trng nht, thut phong thc xây d
vy mà nhà phong thy cn nm v u hòa là
tt nht. Tuy nhiên trong vic " ch i Vit còn có tính cng mà ko th
quên làng " Nht cn th, nh cn lân, tam cn giang, t cn ln "
+. V cách thc kim ca ngôi nhà VN truyn thng là rng và linh hot.
Chng linh hoc hc th hin  li kt cu khung, ct lõi ca ngôi nhà là b
phn khung chu lc to nên bi các b phn liên kt vi nhau trong ko gian 3 chiu: theo chiu
ng, theo chiu ngang và theo chiu dc. Tt c các chi tit cc liên kt vi nhau
bng mng, mn li ra ca 1 b phn này vi ch
ng ca 1 b phn khác.






Nguyễn Hoàng Hải

Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
+. V hình thc kin trúc thì ngôi nhà là tng phm ca truyn th
dân tc.
c hc phn ánh qua cách làm nhà sán vi vách riêng và mái cong
hình thuyn. Ri tính cng th hin  vic trong nhà ko chia thành nhiu phòng nh bit lp
y.
i Vit Nam có truyn thng th cúng t tiên và hiu khách cho nên vi bàn
gh tip khách là ko ngoi l. Hình thc kin trúc ngôi nhà còn tuân th nguyên tc coi trng s
l ca truyn thp : Ng môn 5 ca 9 lu, ct c 3 cp, s gian ca ngôi
nhà bao gi  l.
Cách liên kt theo li ghép m phn va gn bó cht ch li v
ng và linh hot. Nhìn chung ch trong 1 vic n
ng ti 1 cuc sng hài hòa chi phi Vit Nam 1 cách trn vn.

2. ng xã hi :
  ng xã hi là nh i, nhng t  c ho ng,
nhng yu t hp thành mt t chc, nhng th ch (pháp lut, kinh t, xã hi, ngh
nghii
 u xã hi Vit Nam c truyn:

Làng

ng x vng xã hn lc, dung hòa và tích hp nhiu
ngun gc tng x vng xã h
chính là cách chn lc, dung hòa và tích hp nhiu ngun gc bc l tính ch ng và kh 
chi phi, tác dng tr li ca trong quá trình tip nhn. Dung hp gi
b     i lai
S dung hp ca các hi    i lai vi nhau
tng hp các tôn giáo  xut hi+ S tn ti ca Tam giáo (Pht giáo, Lão giáo,

 tích h Tây vi hc thuyt Mác. S dung hp VH
  Tây
Chính s dung hòa, hiu hòa, linh hou t VH ngoc tip nhn
không h t.

 



Tuy nhiên 


 








Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/

             





    
 Phép













 


 

g


giúp chúng ta ngày càng

     



Câu 3: Chn c

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
Vhoá có 5 chc; chn thc d báo; chm
m và ch  i trí, ch   tc và phát trin lch s.
N   n ca các ch    
- Chc: là chcác hong, các sn phm ca
mình nhng mt cách có h thn s phát trin tinh thn, th cht ci,
i dn dn có nhng phm chc theo nhng chun mc xã h ra.
c hin chc không ch bng nhng giá tr nh là truyn thng
ng c nhng giá tr  này to thành mt h thng
chun mng ti. Nh vnh trong vic hình
thành nhân cách  i, trong vic "tri ". Vi cho nên
s phát trin liên tc ca lch s mi dân tch s nhân lo
trin bn sc dân tc và là cu ni hu ngh gn bó các dân tc, gn kt các th h trong mc tiêu
n cái Chân- Thin- Mi di truyn phm cht ci
li cho các th h sau.
- Chn thc, d báo: Là chu tiên, tn ti trong mi ho
Bi không có nhn thc thì không th có bt c m
quá trình nhn thc này ci trong các ho
c thù c nhn thc ci chính là phát huy nhng tim
   i.
- Chm m: Cùng vi nhu cu hiu bii còn có nhu cng thng
ti nhào nn hin thc theo quy lut ci có

ch sáng to ca coi theo quy lut cp,
c ngh thut là biu hin tp trung nht s sáng to y. V
ci tip nhn ch thanh lng
   p và khc phc cái xu trong m i .
- Chi trí: Trong cuc sng, ngoài hong và sáng ti còn có
nhu cu gii trí. Các hoc b, bo tàng, l hi, ca nhc, s c
các nhu cu y, s gii trí bng các ho ích, cn thit, góp phn
ng sáng to có hiu qu i phát trin.
- Ch tc và phát trin:

Câu 4: Khái nim bn sc
 Bản sắc là nhng nét riêng, nha s vt, hing giúp phân bit nó
vi nhng s vt, hing khác.
 Bản sắc dân tộc là sc thái bao quát mt cách uyn chuyn, linh hot nhm
ca dân tc to nên mt din mo riêng ca dân tc y, không th ng nht vi các dân
tc khác trong cng khu vc hay ci.
 Bn sa dân tc là cách thc xây dng na dân tc, là s lan to
sn, trí tu, ngôn ng, cung cách, hành vi ng x trong
 thung sáng to ra vt cha dân
tc.
 Bn sc là mt kiu tng hp, kt hp nhng phm cht, nhng giá tr
i sinh và ngoi sinh to thành linh hn, sc sng bn vng ca dân tc, có
nht s dân tc khác, mang tính nh trong quá trình lch s u
tranh và xây dng ca dân t

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
Các yu t th hin bn sc
 S gn kt gia Nhà  Làng  c
 Ngôn ng
 Tôn giáo
Câu 5: Khái nim ngôn ng . Nhn ca ngh thut ngôn t Vit Nam
 
  giao th hay    , , và
  theo lôgic
        , âm thanh,  , hay     
t , , và 

   

 Nhn ca ngh thut ngôn t Vit Nam:
Ngh thut ngôn t Vit Nam có TÍNH BIU  cao. Tính biu  th hin 
xu ng khái quát hóa, c l hóa, công thc hóa vi nhng cu trúc cân i, hài hòa.
Xu ng ước lệ bc l  ch ting Vit thích nhng cách din t bng các con số biểu
trưng. Li  duy tng hp mi yu t, li sng n nh có quan h tt vi ht thy mi
i dn n xu ng trọng sự cân đối hài hòa trong ngôn t  mt biu hin khác ca
tính biu  Tính cân xứng là mt c tính rt n hình ca ting Vit.
c m th hai ca ngh thut ngôn t Vit Nam là nó rt GIÀU CHT BIU CM
 sn phm tt yu ca mt nn  hóa trng tình cm.    ,    này 
   các  bên     mang  thái  trung hòa,  có   
    thái    Bên  màu xanh trung tính, có   xanh rì, xanh
rờn, xanh rợn, xanh ngắt, xanh um, xanh lè, xanh lét Bên  màu đỏ trung tính thì có đỏ
rực, đỏ au, đỏ lòm, đỏ loét, đỏ hoe từ láy mang  thái       
trong  

V mt ng pháp, ting Vit s dng rt nhiu các  t có sc thái biu cm: à, ư, nhỉ, nhé,
chăng, chớ, hả, phỏng, sao, chứ Cu trúc c  mang sc thái  giá (sách siếc, bàn
biếc  góp phn quan trng trong vic  ng h thng các  tin biu cm cho
ting Vit.
Ngh thut ngôn t Vit Nam    m th    NG và LINH
HOT.Tính ng, linh hot này c ht bc l  h thng ng pháp. Trong khi ng pháp bin
hình ca các ngôn ng châu Âu là mt th pháp cht ch ti mc máy móc thì ng pháp ting
Vit t chc ch yu theo li dùng các t   biu hin các ý  và quan h ng pháp,
khin cho i s dng c quyn linh hoạt ti  Ng pháp ca các ngôn ng  Tây
là ng pháp hình thc, còn ng pháp Vit Nam là ngữ pháp ngữ nghĩa. Nói bng mt ngôn ng
châu Âu, ta bt buc phi chia ng t theo các th, các  phi t danh t vào các ging,
các s, các  phi t tính t vào nhng hình thái phù hp vi danh t tóm li là phi
 ng y  mi  hi tai quái nht mà h thng ng pháp ca ngôn ng  yêu cu (ngay
c khi ý  ng pháp   c th hin  by ln trong câu bng nhng hình thái khác
ri  vy). Còn trong ting Vit thì tùy theo ý  ca i nói mà anh ta có th din t,






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
không din t hay din t nhiu ln mt ý  ng pháp nào  Chính vì linh hot  vy
mà ting Vit có khả năng diễn đạt khái quát rt cao:
Tính ng, linh hot ca ngôn t Vit Nam còn bc l  ch trong li nói, i Vit
rt thích dùng cấu trúc động từ: trong mt câu có bao nhiêu hành ng thì có by nhiêu ng t.
Tính linh hot,  ng còn là nguyên nhân khin cho ting Vit ưa dùng cấu trúc chủ
động mà ít dùng cu trúc b ng. i Vit thm chí dùng cu trúc ch ng ngay c trong

câu b ng:  trúc   thích  cho      duy   khách quan
(tách    nói)    Tây, còn  trúc   thì thích  cho 
    duy    quan  bó     nói)   hóa
nông   
  có  nói  trong giao    Nam có thiên  nói   nội
dung tĩnh (tâm lý, tình      thơ ca và  pháp biểu trưng)  hình
thức động  trúc động từ,  phápngữ nghĩa linh hoạt). Trong khi    Tây nói
riêng và    hóa   nói chung  có thiên  nói   nội
dung động (hành        văn xuôi và  pháp tả thực)  hình
thức tĩnh  trúc danh từ,  pháp hình thức chặt chẽ).

Câu 5: Khái nim l hi, phân tích nhng giá tr ca l hi c truyn Vit Nam, phân tích
cu trúc ca l hi c truyn Vit Nam.
Khái nim: Lễ hội là hình thức sinh hoạt tập thể của nhân dân sau những ngày lao động vất vả
hoặc là một dịp để mọi người hướng về một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước, hoặc liên
quan đến những sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân hoặc chỉ đơn thuần là những hoạt động có
tính chất vui chơi, giải trí nên có sức hấp dẫn cao đối với khách.
Nhng giá tr ca l hi c truyn Vit Nam:





Giá trị cố kết và biểu dương sức mạnh cộng đồng:


- 















Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/





Giá trị hướng về cội nguồn:



- 
- 
 


 



tr


Giá trị cân bằng đời sống tâm linh:

- - 
 tôn giáo tín




                 



 làm




- 




Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/


Giá trị sáng tạo và hưởng thụ văn hóa:
-  


















Giá trị bảo tồn và trao truyền văn hóa:






n

 





 









Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/




Cu trúc ca l hi c truyn Vit Nam: Bao gm 2 phn chính : phn l(yu t chính) và phn
hi ( yu t phát sinh)
Phn l:

 Ph n linh bo tr
 Gm các nghi thu, dâng trà, dâng hoa qu, dâng thn)
 Mi l hi ch
Phn hi là phn khác nhau gia các l hi . Phn. Trò din là hot
ng mang tính nghi l, din li toàn b hay mt phn ho ng ca nhân v c
phng th. Chng hn trò dic Ân trong hi Gióng hay Quang
i phá quân Thanh trong l h
 Phu, biu din nhân vt th phng
 Trình t: t  vn ra mt s kin nào liên quan nhân vt th phng .
Các trò din trong l hi là các lng ca các thi k lch s khác nhau
lng li, phn ánh nhng sinh hot cp trc gn kt
vc phng th.
 n vi nhiu thi k c lng li, phn ánh cách sinh hot ca dân
t th phng
 n vc vi. Ví d: Ct pháo); Cu an (Th diu);
c vng nhanh nhn, khéo léo (thn c
Quy trình din ra trong l hi
• Cúng: M u và kt thúc l hi
• T: là mt hình thc ding mang tính nghi l, nghi thng nim, tôn vinh thn
linh vi ngôn ngu b ng.
• i dia mang tính nghi l trang nghiêm, li va mang
tính vui nhng vi u múa
• Ding s tích: nhm tái hin s t ca mi v thn linh.

Câu 6: Nho giáo và khai thác giá tr 
Nho giáo Vit Nam

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
Nho giáo Vit Nam c xem là mt trong nhng quan trng ca Vit Nam
góp trong vic xây dng ch da vng chc trong vic phát trin kinh t, lch s, kin trúc và tn
ti các trii phong ki Nhà Lý, Nhà Trn, Nhà Lê, Nhà Nguyn, Hin nay có khong
n khong 20% dân s theo Nho giáou ht là  Bc B và Bc Trung b
QUÁ TRÌNH DU NHP
t s bng chng cho thy Nho giáo c truyn vào th k 1 TCN khi  Trung Quc
i tn h Triu và giành ly quyn thng tr và cho lp 3
qun ti Bc B, tuy niên tm ng Nho giáo còn rt hn ch, song song  Nho giáo là
công c thng tr ca chính quy và phc v cho chính quy, Nho giáo c
 du nhp ch Hán vào Vit Nam và dn Hán hóa ngôn ng ca dân tc Vit Nam to ra
v mt k thut vi mt kho tàng tri thc v xã hi và t c, s hc, trit
hc và y hc tip thu t i Trung Hoa c i.
[1]

n th k 9, sau chin thng Bi ca Ngô Quyn, khi dân tc Vit Nam c
sang k c lp, t ch và thc s bt tay vào xây dng ni Vit trong
khuôn kh ca mc phong kin quân ch tp quyn, thì xã hi Vit Nam lúc này mi
t ra nhng yêu ci vi s tn ti và phát trin ca Nho giáo  Vit Namu tiên phi k
n là mun tn ti thì phi truyn bá Nho giáo i dân, cng c quyn lc phong kin
ln mnh và không b gic ngoài tn công.
Vì quyn lc cm trong tay nhà vua, nên ch a Nho giáo cc
ti cng c quyn lc ca nhà vua. Ngay t thi Lý  Trn, trung vi vua không tách ri
trung vng ông vua thc s u hành cuc chin tranh gi c ca dân
tc Vit Nam n thng li.  Vit Namng gn v cao trách
nhim c   i vi T qu       , trong Hch

n Quc Tung ga, nc phong kin
tp quyn mun tr nên hùng mnh thì ph
n c   gii phóng nhân dân
khi áp bc ca quân c.
[2]

Thi k khi ch  phong kin lâm vào khng hong, Nho giáo không ngng cng c và phát
trin vào gia th k 19, yêu cu tt yu này d suy sp và dn nht phai khi s
du nhp mnh m ca thc dân Pháp, tuy nhiên Nho giáo vn là công c nh
i vi nhc cách mi Châu, Nguyn Thái Hc hay H
Chí Minh,
NN NHÂN SINH
Nho giáo u i ta hiu h
hc bit, bn tính "Thi cao các giá tr v chính tr, phm cht quý giá, phm trù
vi ch "Nhân" do Khng T  li, ch  nh bn tính,
quan h gii vi, t quý tn nông dân
[3]

n tác phc và châm ngôn
Nho giáo c xem là có sc lan ta và c Vit Nam
bc lng Kii Cáo"
ca Nguy cao tính dân tc, nguyn vc lp ca Nhân dân Vit Nam, trong
 tác phm "Nam Qu c Nam, vua Nam , rành rành
nh phn ti sách Tr quyn và luôn chng li s uy hip t
c cho dù chng mình vi trt mà nhân dân kính phng.

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
Câu châm ngôn "Tiên Hc L, Hu H a dân tc Vit Nami
vi Nho giáo, ch "L" luôn nhi dân rng phi hc l , ng x tôn ti trt t cao
tính l kính vi và phi rõ ràng, còn ch luôn nhc nh phi h
 sau này con cháu muôn thu i sau phi nh n công lao c li trong sut
nhi bin  khng hc trên c c, không nhng th nó còn là
mt công c hu ích trong vic phát trin xã hi Vit Nam hin nay.
ng vng H Chí Minh
H Chí Minh tng nói: "khc ta luôn b dp tt là bng ln"
cho nên  ng H Chí Minh là mt phn không th thi i vi chính tr và xã hi Vit
Nam hin nay, bao gm nhng tôn giáo, tri         
ng Nho giáo, li sng Pht Giáo vi quan nim "T       
ng kinh t, cuc cách mn, li sng

Câu 7:  Nam
- Nằm trong khu vực Đông Nam Á (gn h 
con sông ln, chênh lch ln gia bình nguyên và núi rng, chênh lch nh gia bình nguyên và
mt bi à u nóng, u có gió mùa.
- Nng c t nhiên VN: Nhiệt - Ẩm –
Gió mùa.
- Hệ sinh thái phồn tạpng sinh hc, thc vt phát tring vt.
- Địa hình Việt Nam: Dài Bc  Nam; Hp Tây   -
i - Thung - Châu th - Ven bin - Bin - H Bt ngang.
- Đa dạng môi trường sinh thái à c và thc vt.
c vt: B Rau - Cá), tc th cây.
c: K thu
ng x (Linh hoc); Sinh hot cn ).

- Khó khănt, bão à tng, tinh thn c kt c
Câu 8: pht giáo và khai thác giá tr trong pht giáo
Pht giáo Vit Nam
Pht giáo Vit Nam là Pht giáo c ba hóa khi du nhp t  vào Vit Nam, Pht
giáo Vit Nam mang nhm khác bit so vi Pht giáo nguyên thy và Pht giáo ca
 gii. Pht giáo là tôn giáo có ng sâu rng nht  Vit Nam.
Pht giá vào Vit Nam t rt si nhà Lý, nhà Trn, Pht giáo phát
trin cc thc coi là quc giáo, n tt c mi v trong cuc sn
i nhà Hu Lê thì Nho giáo c coi là quc giáo và Phn






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
cui th k XVIII, vua Quang Trung c gng cho Pht, ch
mt sm nên vic này không có nhiu kt qun th k 20, mc dù ng mnh ca quá
trình Âu hóa, Pht giáo Vit Nam li phát trin mnh m khu t cá min Nam vi
ng cn Chiu
[5]
.
Tóm li, lch s Pht giáo Vit Nam tri qua bn:
· t n ht thi k Bc thuc n hình thành và phát trin rng
khp;
· thi Nhà Lý - Nhà Trn n cc thnh;
· t i Hu Lê n cui th k 19 n suy thoái;
· t u th k n nay là gn ph

m ca Pht giáo Vit Nam
ng truyn bá và hi nhp, Pht giáo luôn luôn c gng thc hi
lý và kh u thit trong hai yu t này Pht giáo s chng còn là Pht giáo na. Duy
trì và phát trin hai yu t này, Phc truyn vào Vic khác.
Kh lý là nói v mng nh kh lý nên dù  thi gian và không gian nào, giáo lý Pht-
vn hp vng vn luôn luôn phong phú, sâu sc mà vn gi c bn cht ca
mình và ch có mt v  gii thoát
[13]
.
Kh ng v mt lch s nh kh nh và qu nào thì s sinh
hot, th hin, truyng
[13]
. Tùy theo phong tc tp quán ca mi quc
gia mà vn không h mt gc (Pht giáo). Nói mt cách khác thì có th n
theo tng vùng mi truyn bá giáo lý Pht-n sc ca Pht giáo
là ng hp vi mi tng l
Tên gn là mt nên gi là kh lý, dù mt mà không phi mt, nên
có lm tên Pht giáo Vit Nam, Pht giáo Tây Tng, Pht giáo Thái Lan, v.v. tt c u có tên
chung là Pht giáo, bo rng gio ri là kh 
là ba hóa, hay sc thái Pht giáo ca tng vùng min.
Khi Phc truyn vào Vic các v thii Vit ba hóa, khin
Pht giáo hòa mình vào lòng dân tc to nên mt sc bit ca riêng Vit Nam. Pht giáo
n cùng dân tm này d dàng nhn thy trong nhng thnh ca
n u là nhng lúc Phnh và các v
thi trí quan trng trong các tric b quyn mình vào lòng
dân tn Pht giáo Vit Nam vc truyn tha trong su
m lch s Pht giáo Vit Nam
[5]
.

Tng hp gia Phng truyn thng
Pht giáo th Pht trong chùa  ng truyn thng Vit Nam là th thn trong miu và
th Mu trong ph, bn v th c th nhiu nht là T pháp: Mây--Sm-Chp. Tuy
nhiên bn v thc "Phc gng Pht Pháp
Vân, Pht Pháp Lôi và Phn, trên thc t 






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
khc theo tiêu chun ca mng Ph ng tt cùng 80 v p, mà
mt trong nhng nét tiêu bing nhc k, nhng kh n, và khuôn my lòng t
mn v.v. Các h thng th ph này tng hp vi nhau to nên các ngôi chùa "tin Pht, hu thn"
hay "tin Pht, hu Mi Vi Thn, Thánh, Mu, thành hoàng th a,
anh hùng dân tc vào th s  c bia hu, bát nhang cho các linh
ht.
Tng hp gia các tông phái Pht giáo
Các tông phái Phi tha sau khi du nhp vào Vit Nam trn ln vi nhau. Dòng thin
T      n vi Mt giáo. Nhiu v thi     Vn Hnh, T o
Hnh, Nguyn Minh Khôngu gii pháp thut và có tài thn thông bin hóa. Thin tông còn
kt hp vi T c tng nim Ph Tát.
n th  chùa min Bc có vô cùng phong phú các long Pht, b tát, la hán ca các
tông phái khác nhau. Các chùa ming kt hp Tiu tha vii tha. Nhiu
chùa mang hình thc Tiu tha (th Pht Thích Ca Mâu Nii theo giáo
i tha; bên cnh Phng Pht nh khác, bên cnh áo vàng
còn có áo nâu, áo lam.

Tng hp gia Pht giáo vi các tôn giáo khác
ng truyn thp nhn Pht giáo ngay t t giáo
ng truyn thng tip nhn o giáo. Ri tt c cùng tip nhn Nho giáo  làm nên
ng nguyên" (c ba tôn giáo có cùng mt gng quy" (c ba tôn
giáo có cùng mt m giúp ln nhau: Nho giáo lo t chc xã ho giáo
lo th i, Pht giáo lo tâm linh, kip sau ci. Trong nhiu th k, hình nh
"Tam giáo t i Thích Ca Mâu Ni  gia,Lão T  bên trái, Khng T  bên ph
vào tâm thc mi Vit
[14]
.
Ngoài ra Pht giáo Vic hòa trn vi tt c  hình thành o
 vào thp niên 1920 vm là "Thiên nhân hp nht" và "Vn giáo nht lý".

Sau tính tng h     t trong nhc tính khác ca l  
nghip, nó ng rt ln Pht giáo Vit Nam làm cho Pht giáo Vit Nam có phn thiên
v n tính.
Các v Pht   xut thân là nam gii, khi vào Vit Nam b bin thành "Pht ông - Pht
bà". Pht Bà Quan Âm (bin th ca Quán Th Âm B Tát) là v thn h mnh ca vùng Nam Á
c gi là Quan Âm Nam Hi Vit còn có nhng v Pht riêng ca
 t Mu (tên khác: Pht Mu), Quan Âm Th Kính (tên khác: Quan Âm
Tng T), Quan Âm Diu Thin (tên khác: Ph
Tính linh hot]
Pht giáo Vit Nam còn có mm là rt linh hot, mà nhà Phng gi là "tùy duyên
bt bin; bt bin mà vc vào tình hung c th i
ta có th tu, gii thích Phn không xa rn
ca nhà Pht. Ví d: Các v b tát, các v c gi chung là Pht, Pht Bà Quan
Âm (vn là b tát), Pht Di Lc (vng), Ngoài ra Pht  Vit Nam mang dáng dp
hin hòa và dân dã: ông Bt c (ch Thích Ca Tuyt

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
u Pht truyn thng ca ph n Vit
Nam.
Pht
Phm nhun vào cách t ci Vit nên du vt Pht giáo trong
 m nét. Nhi i Vit theo l   vào nhng ngày mng mt hay
ngày rm.
  c thì truyn Nôm bình dân k li truyn Bà Chúa Ba tc truyn Quan âm chùa
. Ngh thut trình din có v chèo Quan Âm Thị Kính. Truyện Kiều ca T Nguyn
Du a nhing Pht giáo.
n khu thì s tc ng ca dao n Pht giáo rng.
i thì có:
Dù xây chín đợt phù-đồ
Không bằng làm phúc cứu cho một người
Nhn xét nhân th thì có:
Hiền như Bụt
Oan Thị Kính
Đi với Bụt mặc áo cà-sa
Đi với ma mặc áo giấy
Miệng thì nam-mô
Bụng bồ dao găm
Châm bim thì có:
Trao lược cho sư
Nhất sư nhì vãi

Quay đầu trở lại
Nhất vãi nhì sư
[15]
.

Câu 8: Trình bày nhm cn, Nhà Lý, nhà Trn, Thi k
Pháp thut Nam hii. Có th khai thác nhng giá tr t th,
phi vt th) ca thi k này phc v hong kinh doanh DL
1. Nhà Lý
 ng
Trong các i Vit thi Lý, Pht giáo v n là tôn giáo có ng nhiu nht,
ngoài ra Nho giáo và o giáo i sng chính tr xã hi. Thi Lý, bên cnh
ng dân gian truyn thng tam giáo đồng nguyên, coi trng c 3 tôn giáo này.
o Pht phát trin và truyn bá r
1129, khánh thành 84000 bo tháp
   
ngôi,  
trong các chùa.






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
              
  



    



Hà Nam Lý Thái Tông 
               Lý Nhân
Tông 

     

  - 

 


 Lý Thánh Tông 

giáo và Nho giáo.
Nho giáo 
 




 Lý Cao Tông
 tam giáo đồng nguyên 



 ng dân gian hình thành t nhi i vn c coi trong và rt ph bin.
Nhng phong tc m r cúng t tiên, th cúng các anh hùng
dân ti có công vi làng, v
 ,
       Phù
 a.


 Ngh thut, kin trúc
 







Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/

     
Xây dựng các cung điện trong kinh thành Thăng Long, phía trước dựng điện Càn Nguyên
làm chỗ coi chầu, bên tả làm điện Tập Hiền, bên hữu dựng điện Giảng Võ. Lại mở cửa
Phi Long thông với cung Nghênh Xuân, cửa Đan Phượng thông với cửa Uy Viễn, hướng
chính nam dựng điện Cao Minh, đều có 3 thềm rồng, trong thềm rồng có hành lang dẫn
ra xung quanh bốn phía
                  núi
Nùng (Long 



côn
 p và công phu
 Phong phú v loi hình (t 3 hàng chân ct ti 6 hàng chân ct mt vì)
 Quy mô rng ln (có kin trúc dài 13 gian vt thúc trong h khai qut)
 Trang trí rt tinh xo, kt hp hài hòa gia các cht liu g -  - gch - t nung
 Quy hoch thng nht và cân xng
) còn giúp các nhà

 Chân ct b si, nn nhà lát gch vuông, có cc
 Mt bng kin trúc kiu ch nht nhiu gian, có t 3 cn 6 ct, bên cnh các mt bng
kiu lc giác, bát giác
 

   
                
 Lý Thái Tông 
                

 
 

 chùa Dâu, Hà
Nam Lý Thái Tông cho xây  
 1105, Lý Nhân Tông 


 




 thiền, tịnh, mật 






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
   cao
 



Ngoài chùa, nhà Lý 
Cung vua,   -             



[6]



 
u rng trang trí mái cung n thi nhà Lý.

 bia 


 hoa cúc 
cánh, hoa sen 

 chuông    

1. Tháp Báo Thiên còn gi Th    c xây trên mt qu gò
cnh h Lc Thy     1057 i vua Lý Thánh Tông, trong phm
vi chùa Báo Thiên. Tháp xây 12 tng, cao my chng
2. n (chùa Mt Ct  Hà Ni 1080 thi Lý Nhân Tông.
3. ng Pht Di Lc chùa Qunh Lâm (u, Qung Ninh  
Không L ng (khong 20 mét).

 ng Ph chùa Pht Tích - Bc Ninhc t 1057, cao 2,77
mét, lin vi b. Nét mng trn rng r
 u (Garuda)
 ng (Kinnari) mang phong cách ngh thut Cham Pa, nét
mp du dàng, tr
  n 3 mét, rng 1,5 mét có v 
 Dãy 10 con thú nm  ca ting chùa Pht Tích
 ng rng nm dài theo bc thi, voi, nga
 

hài hòa

Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
 Giáo dc
  

[1]
   
 
[2]
. 


 Lý Thánh Tông    ,
 , Chu Côngm 1076vua Lý Nhân
Tông                  


[3]
.
 ,  không

 Tây Hồ chí  

[3]
.
 - 

[3]




[4]
.

[5][6]
:
 Mt là nhi bit ch  t, m lp dy h kim sng hoc
tng lp quan li hoc nh t, vì nhi nhà (ngh  sa thi,
t quan ) m lp dy cho con em mình hoc nhi thân thích.
 ng hc tn ti trong các chùa do cng dy (không ch dy Pht
giáo và truyt c kin thc Nho giáo).
 
gia 

giáo
[7]
 
[8]
.
     
 tôi, cha  
- 
 nhà Lý 

[9]
.
 





 Gia Bình  inh
 
[10]
.






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/


[11]

 Y quốc thiên  thiên tử truyện 




[12]

 1195  Lý Cao Tông

[13]
     theo


[

 c và ngh thut
    -Lê
 Việt Nam
cổ Văn học sử    Trong thế kỷ 10, cửa chùa đã đóng một vai
trò quan trọng về văn học. Cũng vì thế mà Đạo Phật ở Việt Nam từ đó càng lắm tín đồ và
được chính phủ vị nể.
  








  



hù


 -Nho giáo 
                 
 nhà Lý 




 


2. Nhà Trn:






Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
 Tôn giáo
       
giáo Nho giáo 

 
Tông,      

 
     
[2]
         
 (c 


[2]
) lên

làm 
 Ninh Bình  
 1298 
các dòng Tì-ni---chi, Vô Ngôn Thông         
hoàng .



 Ninh Bình
 Hà 
 
 

u

Tuy  
theo mô hình Hán   Trun          Trung
Hoa   

Sang 1298-1344


  

[6]


[1]
, ít



 
 1396  







Nguyễn Hoàng Hải
Email: FB: Fb.com/hainh.tmdt
Web: hoicudem.com/
Nho giáo
  
 , M.
 . Các nho
  
  

                , Pháp
Loa và 

Ngoài    


 , Chi, , 
Hán Siêu, Hàn Thuyên 
m sâu
[10]

 

   là   ,    và        
Siêu và   .
   



    

 tiên 
[1]
.

 



[13]
.
Công giáo
Tuy Công giáo   
 
 
[14]
 
  Công giáo   
[14]
.


 



[15]
.