Bàn về vấn đề kiểm toán doanh thu tại các doanh nghiệp

Website: Email : Tel : 0918.775.368
lời nói đầu
rong cơ chế thị trờng, số ngời quan tâm đến tình hình tài chính của
doanh nghiệp và sự phản ánh của nó trong các tài liệukế toán ngày
càng mở rộng. Nhà nớc cần có những thông tin trung thực để điều tiết
vĩ mô nền kinh tế. Các nhà đầu t cần có tài liệu tin cậy để trớc hết có hớng đầu
t đứng đắn, sau đó để điều hành sử dụng vốn đầu t và cuối cùng có tài liệu
trung thực về ăn chia phân phối kết quả đầu t. Còn các nhà quản trị doanh
nghiệp cần thông tin trung thực không chỉ trên các bảng khai tài chính mà còn
thông tin cụ thể về tài chính, về hiệu quả và hiệu năng của mỗi bộ phận để có
quyết định quản lý đúng đắn . Để giải quyết những yêu cầu trên, kiểm toán
đã ra đời. Kiểm toán đã mang lại cho họ niềm tin vào những xác minh độc lập
và khách quan.
T
Để công việc kiểm toán đợc tiến hành nhanh chóng, chính xác kiểm
toán đợc chia nhỏ thành nhiều loại hình khác nhau, trong đó kiểm toán doanh
thu có ý nghĩa rất quan trọng. Vì doanh thu liên quan đến nhiều đối tợng trọng
yếu trên Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh. Nói cách khác,
tính đúng đắn của chỉ tiêu này liên quan đến các sản nghiệp lẫn kết quả hoạt
động của doanh nghiệp. Đối với Nhà nớc, chỉ tiêu doanh thu liên quan trực
tiếp và rất lớn đến thuế doanh thu và thuế lợi tức các doanh nghiệp phải nộp
ngân sách.
Nhận thức đợc tầm quan trọng của kiểm toán doanh thu cùng với kiến
thức đợc học ở nhà trờng, em quyết định chọn đề tài
Bàn về vấn đề
kiểm toán doanh thu tại các doanh nghiệp.
Do những hạn chế
về mặt lý luận cũng nh kinh nghiệm thực tế, bài viết không tránh khỏi những
khiếm khuyết. Em rất mong đợc sự góp ý và chỉ bảo của thầy giáo để bài viết
đợc hoàn thiện hơn.
Nội dung của đề tài gồm các phần sau:

Phần I : Lý luận chung về kiểm toán doanh thu
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần II: Thực tế công việc tiến hành kiểm toán doanh thu tại công ty
kiểm toán Việt Nam.
Phần III: Bài học kinh nghiệm trong công tác kiểm toán doanh thu.
phần i
lý luận chung về kiểm toán doanh thu
I/ doanh thu với vấn đề kiểm toán.
Theo quy định hiện hành, doanh thu của doanh nghiệp Nhà nớc bao
gồm doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh cơ bản và doanh thu từ các
hoạt động khác.
Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh cơ bản
là toàn bộ số
tiền thu đợc do bán sản phẩm, hàng hoá và do việc cung cấp các dịch vụ cho
khách hàng (không bao gồm thuế giá trị gia tăng) sau khi đã trừ đi các khoản
chiết khấu thanh toán, giảm giá hàng bán, giá trị hàng bán bị trả lại (nếu có
chứng từ hợp lệ) và đợc khách hàng chấp nhận thanh toán (không phân biệt đã
thu hay cha thu tiền).
Doanh thu của doanh nghiệp còn bao gồm các khoản trợ giá, phụ thu
theo qui định của Nhà nớc đối với một số hàng hoá, dịch vụ mà doanh nghiệp
đã tiêu thụ trong kỳ đợc Nhà nớc cho phép và giá trị của các sản phẩm, hàng
hoá đem biếu, tặng hoặc tiêu dùng trong nội bộ doanh nghiệp.
Doanh thu từ các hoạt động khác
bao gồm:
-Doanh thu từ hoạt động đầu t tài chính (thu nhập hoạt động tài chính)
là các khoản thu từ các hoạt động liên doanh, liên kết, góp vốn cổ phần, cho
thuê tài sản, lãi tiền gửi; thu từ hoạt động mua bán chứng khoán và hoàn nhập
dự phòng giảm giá chứng khoán (trái phiếu, tín phiếu, cổ phần) .
Website: Email : Tel : 0918.775.368

Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Doanh thu từ các hoạt động bất thờng (thu nhập bất thờng) là các
khoản thu từ các hoạt động xảy ra không thờng xuyên nh: thu từ việc bán vật
t hàng hoá, tài sản dôi thừa, công cụ dụng cụ phân bổ hết ; các khoản phải
trả nhng không cần trả; các khoản thu từ việc chuyển nhợng, thanh lý tài sản;
nợ khó đòi đã xoá nay thu hồi đợc, hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn
kho, phải thu khó đòi đã trích và các khoản thu bất th ờng khác.
1.1/ Bản chất của doanh thu.
Bất kỳ một hoạt động nào của doanh nghiệp đều mong muốn đạt đợc lợi
nhuận cao nhất, nó đồng nghĩa với việc đạt đợc doanh thu cao nhất với mức
chi phí là thấp nhất. Có doanh thu thì doanh nghiệp mới có đợc quá trình sản
xuất kinh doanh tiếp theo và nh vậy sản xuất mới có thể ổn định và phát triển.
Có doanh thu doanh nghiệp mới xác định đợc kết quả tài chính cuối cùng của
doanh nghiệp lãi hay lỗ ở mức độ nào. Đồng thời doanh thu là một chỉ tiêu để
tính các chỉ tiêu chất lợng, nhằm đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp trong từng thời kỳ hoạt động.
Theo nhận định của các kiểm toán viên chuyên nghiệp có kinh nghiệm
thì doanh thu liên quan đến hàng loạt các khoản mục quan trọng có tính chất
trọng yếu trên báo cáo tài chính, mức độ rủi ro phát hiện tập trung đáng kể vào
phần lớn các nghiệp vụ liên quan đến doanh thu
1.2/ Đặc điểm của nghiệp vụ doanh thu
Để có đợc những hiểu biết sâu sắc về doanh thu thì trớc hết cần phải
nắm đợc những đặc điểm và thuộc tính của doanh thu. Đặc điểm doanh thu
bao gồm:
- Mật độ phát sinh các nghiệp vụ về doanh thu tơng đối lớn và phúc tạp.
- Có liên quan đến các đối tợng ngoài doanh nghiệp.
- Doanh thu là cơ sở để đánh giá hiệu quả của một quá trình sản xuất
kinh doanh
- Dựa vào doanh thu để lập các phơng án phân phối thu nhập, đồng thời
thực hiện nghĩa vụ với Nhà nớc.

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Rủi ro đối với chỉ tiêu doanh thu xẩy ra theo nhiều chiều hớng khác
nhau có thể bị ghi tăng, ghi giảm hoặc vừa tăng vừa giảm theo ý đồ của doanh
nghiệp hoặc một số cá nhân. Vì vậy kiểm toán doanh thu tơng đối tốn kém
mất thời gian. Với chức năng xác minh và bầy tỏ ý kiến đối với các thông tin
tài chính nói chung và các thông tin về doanh thu nói riêng thì kiểm toán viên
không thể không xem xét tới những đặc điểm của doanh thu và ảnh hởng của
nó đến việc lập kế hoạch thiết kế các phơng pháp kiểm toán sao cho có hiệu
quả.
1.3/ Mục tiêu kiểm toán doanh thu
Kiểm toán doanh thu là một phần của chơng trình kiểm toán tài chính
nên nó có những mục tiêu đặc thù tơng ứng với các mục tiêu chung của kiểm
toán tài chính nh sau:
CSDL Các mục tiêu đối với n.vụ Các mục tiêu đối với số d
Tính hữu
hiệu
- Các n.vụ thu tiền đã ghi sổ trong
kỳ đại diện cho số tiền đã nhận
trong kỳ.
- Các n.vụ điều chỉnh doanh thu
đã ghi sổ đại diện cho các khoản
giảm giá, bớt giá, hàng bán bị trả
lại, dự phòng số d nợ khó đòi đã
đợc phê duyệt trong kỳ.
- Tài khoản phải thu khách
hàng đai diện cho số tiền mà
KH nợ tại thời điểm lập Bảng
cân đối kế toán.
- Tài khoản dự phòng nợ phải

thu khó đòi là một ớc tính hợp
lý, vì sự khác nhau giữa tổng số
khoản phải thu với giá trị có thể
thu hồi từ các khoản phải thu
đó.
Tính trọn
vẹn
Tất cả các nghiệp vụ tạo ra
doanh thu và các n.vụ điều chỉnh
doanh thu đã xảy ra trong kỳ đều
đợc ghi sổ đầy đủ.
Tài khoản phải thu khách
hàng bao gồm đầy đủ số nợ cần
thu từ KH tại thời điểm lập
Bảng cân đối kế toán.
Quyền và
nghĩa vụ
Doanh nghiệp có toàn quyền
đối với các khoản doanh thu thu đ-
ợc.
Tài khoản phải thu KH tại
thời điểm lập Bảng cân đối kế
toán đại diện quyền hợp pháp
về việc đòi KH phải thanh toán
số nợ.
Tất cả các n.vụ doanh thu và - Tài khoản phải thu khách
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đo lờng và
tính giá

điều chỉnh doanh thu đều đợc tính
đúng, tổng hợp, cộng dồn và
chuyển sổ chính xác.
hàng đại diện cho công nợ phải
thu của KH tại thời điểm lập
Bảng cân đối kế toán và phù
hợp với số tổng hợp trên sổ cái
- Tài khoản dự phòng nợ khó
đòi là một ớc tính hợp lý vì sự
khác nhau giữa tổng số khoản
phải thu với giá trị có thể thu
hồi từ các khoản phải thu đó.
Trình bày và
báo cáo
Các n.vụ doanh thu phải đợc trình
bày chính xác và hợp lý trên báo
cáo tài chính đúng chế độ quy
định
TK phải thu KH phải đợc xét
và phân loại đúng đắn trên
BCĐkiểm toán và phải khai
báo đầy đủ những thông tin
trọng yếu về các khoản phải
thu KH
1.4/ Yêu cầu của kiểm toán doanh thu
Việc kiểm toán doanh thu phải đạt đợc những yêu cầu sau:
- Thu thập bằng chứng chứng minh việc hạch toán doanh thu và hệ
thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp đã đảm bảo cho việc hạch toán
doanh thu là trung thực, hợp lý và đúng quy định của Nhà nớc.
- Thu thập đủ bằng chứng chứng minh mọi nghiệp vụ phát sinh về

doanh thu đã hạch toán phản ánh đầy đủ trong sổ kế toán.
- Thu thập bằng chứng chứng minh mọi nghiệp vụ phát sinh về doanh
thu đã hạch toán và đợc phân loại chính xác, đã đợc tính toán đúng đắn và có
thực.
II/ các sai phạm thờng gặp khi kiểm toán doanh thu
Sở dĩ vấn đề các sai phạm thờng gặp khi kiểm toán doanh thu đợc
trình bày riêng thành một mục lớn vì doanh thu là một chỉ tiêu có số lợng
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
xảy ra sai phạm lớn nhất. Các sai phạm này có thể do khách quan hoặc chủ
quan và đợc thể hiện dới nhiều chiều hớng khác nhau.
Một công ty danh tiếng thờng chú ý tăng uy tín của mình. ở đây xu h-
ớng khai tăng thờng xảy ra nhiều hơn xu hớng dấu diếm doanh thu. Tuy nhiên,
không loại trừ các trờng hợp, đặc biệt là các công ty kinh doanh theo kiểu
chụp giật hoặc tạo lỗ tình thế vẫn có xu hớng dấu diếm doanh thu và thu
nhập . Do vậy trong quá trình kiểm toán doanh thu, kiểm toán viên th ờng
gặp những rủi ro sau:
2.1/ Doanh thu phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán cao hơn
doanh thu thực tế
Trờng hợp này đợc biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp đã hạch toán vào
doanh thu những khoản thu cha đủ yếu tố xác định là doanh thu nh qui định
hoặc số doanh thu đã phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán cao hơn so với
doanh thu trên các chứng từ kế toán.
Có thể xảy ra một số các trờng hợp sau:
- Ngời mua đã ứng trớc nhng doanh nghiệp cha xuất hàng hoá hoặc
cung cấp dịch vụ cho ngời mua.
- Ngời mua đã ứng tiền, doanh nghiệp đã xuất hàng hoặc cung cấp dịch
vụ nhng các thủ tục mua bán, cung cấp dịch vụ cha hoàn thành và ngời mua
cha chấp nhận thanh toán.
- Số liệu đã tính toán và ghi sổ sai đã làm tăng doanh thu so với số liệu

phản ánh trên chứng từ kế toán.
..
2.2/ Doanh thu phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán thấp
hơn so với doanh thu thực tế.
Trờng hợp này đợc biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp cha hạch toán vào
doanh thu hết cáckhoản thu đã đủ điều kiện để xác định là doanh thu nh qui
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
định hoặc số doanh thu đã phản ánh trên sổ sách, báo cáo kế toán thấp hơn so
với doanh thu trên các chứng từ kế toán.
Có thể xảy ra một số các trờng hợp sau:
-Doanh nghiệp đã làm thủ tục bán hàng và cung cấp dịch vụ cho khách
hàng, khách hàng đã trả tiền hoặc đã thực hiện các thủ tục chấp nhận thanh
toán nhng đơn vị cha thanh toán hoặc đã thanh toán nhầm váo các tài khoản
khác (không hạch toán vào doanh thu bán hàng).
- Các khoản thu nhập về hoạt động tài chính và thu nhập bất thờng đã
thu đợc nhng đơn vị cha hạch toán hoặc đã hạch toán vào các tài khoản khác
(không hạch toán vào thu nhập hoạt động tài chính và thu nhập hoạt động bất
thờng).
- Số liệu đã tính toán và ghi sổ sai đã làm giảm doanh thu so với số liệu
phản ánh trên chứng từ kế toán.
- Tổ chức hạch toán chuyển dt những mặt hàng (nhóm hàng)có thuế
suất cao thành nhóm mặt hangf có thuế suất thấp.
- Không hạch toán doanh thu bán hàng trong các trờng hợp: hàng đổi
hàng, dùng sản phẩm hàng hoá trả lơng, thởng cho công nhân viên cức hoặc
chi cho các quỹ của doanh nghiệp theo chế độ kế toán quy định. Theo luật
thuế doanh thu, phải hạch toán vào doanh thu bán hàng các khoản nói trên
theo giá bán của mặt hàng cùng loại, cùng thời điểm
- Doanh nghiệp bán hàng thu ngoại tệ, đã cố tình sử dụng tỷ giá thực tế
thấp hơn so với quy định để làm giảm bớt doanh thu trốn thuế.

- Một số đơn vị kinh doanh thơng nghiệp bán buôn và bán lẻ, khi có
nghiệp vụ bán lẻ nhng chỉ hạch toán doanh thu (TK 511) theo giá bán buôn,
phần chênh lệch đợc ghi giảm chi phí SXKD, hoặc ghi khống một khoản công
nợ hoặc ghi tăng thu nhập bất thờng.
- Một số doanh nghiệp sản xuất dấu doanh thu, trốn lậu thuế bằng ph-
ơng pháp giả mạo hoạt động và hạch toán doanh thu nh một đơn vị nhận gia
công, doanh thu chỉ là phần tiền công đợc hởng mà không phải là toàn bộ tiền
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
bán hàng thu đợc. Phần chênh lệch giữa giá bán và gia công, các doanh nghiệp
hạch toán nh một khoản ngời mua ứng trớc hoặc một khoản công nợ phải trả.
- Nhiều doanh nghiệp bán hàng theo phơng thức trả chậm nhng lại làm
thủ tục và hạch toán theo phơng thức bán hàng đại lý, chỉ hạch toán doanh thu
theo phần hoa hồng đợc hởng. Đây là hiện tợng khá phổ biến xảy ra trong
các doanh nghiệp thơng mại dịch vụ hiện nay.
- Một số doanh nghiệp khi bán hàng, không hạch toán doanh thu mà bù
trừ thẳng vào hàng tồn kho hoặc nợ phải trả.
- Doanh nghiệp thực hiện khoán gọn lô hàng, thu về theo mức khoán
kết quả, có phản ánh doanh thu để nộp thuế nhng không đầy đủ.
- Doanh nghiệp thực hiện khoán gọn lô hàng, chỉ thu tiền lãi của cán bộ
đi thực hiện lô hàng, các khoản doanh thu và kết quả đều để ngoài sổ kế toán.
- Một số doanh nghiệp kinh doanh thơng nghiệp đợc phép nộp thuế
doanh thu trên chênh lệch giá mua và giá bán thờng tìm cách trốn thuế bằng
cách rút khoản chênh lệch này. Cách thức phổ biến các doanh nghiệp thờng áp
dụng là:
+ Làm giả thủ tục mua tại kho ngời bán, đa một số khoản chi phí vào
giá mua.
+ Dùng hình thức khoán thu kết quả nhng chủ động đua giá bán lên sát
thị trờng, vì thuế chỉ thu trên khoản kết quả mà doanh nghiệp thu đợc.
Việc hạch toán doanh thu nh trên có nhiều nguyên nhân, nhng nguyên

nhân chủ yếu là do nhân viên kế toán cha hiểu biết đầy đủ quy định về doanh
thu hoặc do trình độ nghiệp vụ của nhân viên kế toán yếu, hoặc vì lợi ích của
cá nhân hoặc doanh nghiệp trong việc trốn lậu thuế, biển thủ .
III/ trình tự kiểm toán doanh thu
1/ Kiểm toán doanh thu
1.1/ Soát xét hệ thống kiểm soát nội bộ
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Kiểm tra hệ thống kiểm soát nội bộ là việc áp dụng các thủ tục kiểm
toán nhằm thu đợc các bằng chứng về thiết kế cơ cấu hoạt động kiểm soát nội
bộ và các hoạt động kiểm soát đó của khách hàng có phù hợp trong việc phát
hiện, ngăn ngừa và sửa chữa các sai sót đáng kể hay không.
Nh đã biết, mục tiêu của việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ là
nhằm giảm đến mức tối thiểu mức độ thu thập bằng chứng kiểm toán chi tiết,
bằng việc sử dụng kết quả kiểm tra của hệ thống kiểm soát nội bộ. Việc này sẽ
làm giảm chi phí kiểm toán và thời gian của cuộc kiểm toán. Sau đây ta có sơ
đồ về hoạt động kiểm soát nội bộ (Sơ đồ 1)
Trong kiểm toán doanh thu, soát xét hệ thống kiểm soát nội bộ đợc thể
hiện thông qua các công việc sau:
- Xem xét các qui định của Nhà nớc và của doanh nghiệp về bán hàng
và cung cấp dịch vụ về doanh thu và ghi nhận doanh thu
- Kiểm tra tuân thủ các qui định của Nhà nớc và của doanh nghiệp về
bán hàng và cung cấp dịch vụ về doanh thu và ghi nhận doanh thu
- Trong việc soát xét hệ thống nội bộ đặc biệt chú ý đến việc soát xét
các qui định, việc hớng dẫn chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện các qui định và
các thủ tục kiểm soát nội bộ đối với các nghiệp vụ bán hàng, cung cấp dịch
vụtừ khâu nghiên cứu yêu cầu của khách hàng, khả năng cung cấp của đơn vị,
nội dung hợp đồng mua bán, cung ứng dịch vụ, phơng thức giao hàng, cung
ứng dịch vụ, hạch toán bán hàng, cung ứng dịch vụ, qui định theo dõi công nợ,
thanh toán tiền hàng, tiền công dịch vụ. Thực hiện kiểm tra mẫu (có thể chọn

mẫu ngẫu nhiên) để đánh giá đúng thực trạng tình hình tuân thủ các thủ tục
kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ bán hàng-thu tiền.
Sơ đồ 1: Sơ đồ đánh giá hoạt động kiểm
soát nội
Website: Email : Tel : 0918.775.368
khả năng
dựa vào
ksnb
khả năng
dựa vào
ksnb
kiểm tra sự vận hành
kiểm tra sự vận hành
nghiên cứu rủi ro về
xây dựng và các giải
pháp thay thế
nghiên cứu rủi ro về
xây dựng và các giải
pháp thay thế
Vận hành
tốt hay
không ?
Vận hành
tốt hay
không ?
nghiên cứu rủi ro
vận hành và các
gjải pháp thay thế
nghiên cứu rủi ro
vận hành và các

gjải pháp thay thế
Đánh giá cuối cùng về kiểm soát nội bộ
Đánh giá cuối cùng về kiểm soát nội bộ
ý kiến và lời khuyên
ý kiến và lời khuyên
chương trình kiểm tra số liệu tài khoản
chương trình kiểm tra số liệu tài khoản
lập kế hoạch kiểm toán
lập kế hoạch kiểm toán
hiểu biết về hệ thống và
các thủ tục kiểm soát NB
- tìm hiểu
- kiểm tra tính phù hợp
hiểu biết về hệ thống và
các thủ tục kiểm soát NB
- tìm hiểu
- kiểm tra tính phù hợp
đánh giá công tác kiểm
soát nội bộ
đánh giá công tác kiểm
soát nội bộ
Website: Email : Tel : 0918.775.368

không

1.2/ Thực hiện các thủ tục khảo sát và kiểm tra chi tiết
doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh cơ bản
Thực hiện thủ tục kiểm tra việc lập, luân chuyển sử dụng hoá đơn bán
hàng đợc lập, ghi chép đầy đủ, chính xác các yếu tố cần thiết, luân chuyển
và sử dụng qui định. Thông thờng nội dung kiểm tra gồm:

Website: Email : Tel : 0918.775.368
không
khôngcó
có
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Xem xét tính liên tục của các hoá đơn bán hàng có đánh số thứ tự trớc.
Nó giúp cho kiểm toán viên phát hiện đợc các hoá đơn bị bỏ sót, dấu diếm,
vừa tránh trùng lặp các khoản phải thu, các khoản ghi sổ bán hàng.
- Đối chiếu với bảng giá xét duyệt với hợp đồng để xác định giá bán ghi
trên hoá đơn.
- Đối chiếu với lệnh bán hàng, đơn đặt hàng để xác định chủng loại, số
lợng hàng bán ghi trên hoá đơn.
- Đối chiếu tỷ xuất thuế quy định cho nhóm hàng, mặt hàng để xác định
tỷ suất thuế giá trị gia tăng ghi trên hoá đơn.
- Kiểm tra việc tính toán xác định giá bán, giá thanh toán ghi trên hoá
đơn giá trị gia tăng.
Trong quá trình kiểm toán doanh thu kiểm toán viên cần chú ý đến tr-
ờng hợp giá bán đợc xác định và thanh toán bằng ngoại tệ, cần kiểm tra việc
qui đổi ra tiền Việt Nam tại thời điểm bán hàng có đúng với qui định tỷ giá tại
thời điểm phát sinh không ?
Thực hiện các thủ tục kiểm tra việc ghi sổ kế toán
Một công ty danh tiếng thờng chú ý tăng uy tín của mình. ở đây xu h-
ớng khai tăng thờng xảy ra nhiều hơn xu hớng dấu diếm doanh thu. Tuy nhiên,
không loại trừ các trờng hợp, đặc biệt là các công ty kinh doanh theo kiểu
chụp giật hoặc tạo lỗ tình thế vẫn có xu hớng dấu diếm doanh thu và thu
nhập. Do vậy thực hiện các thủ tục kiểm tra việc ghi sổ kế toán để xác định
xem các nghiệp vụ liên quan đến doanh thu có đợc phản ánh đầy đủ, chính
xác, trung thực và kịp thời trên sổ kế toán không là việc tất yếu. Thông thờng
nội dung kiểm tra bao gồm:
- Thử nghiệm kiểm tra việc ghi chép các nghiệp vụ bán hàng vào sổ kế

toán nhằm đảm bảo việc hạch toán đầy đủ các nghiệp vụ bán hàng, cung cấp
dịch vụ đã phát sinh và hoàn thành đều đã đợc ghi sổ và mọi nghiệp vụ ghi sổ
đều là chính xác và có thực.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Việc kiểm tra đợc thực hiện bằng cách xuất phát từ các chứng từ bán
hàng để đối chiếu xem xét việc có ghi chép đầy đủ các chứng từ này vào sổ
Nhật ký bán hàng hoặc ngợc lại; xuất phát từ các nghiệp vụ bán hàng đã đợc
ghi chép trên Nhật ký bán hàng để đối chiếu xem xét có đầy đủ chứng từ làm
căn cứ ghi vào sổ hay không ?
Ngoài ra còn có thể thử nghiệm kiểm tra bằng cách đối chiếu chứng từ
bán hàng, Nhật ký bán hàng với các tài liệu kế toán khác có liên quan nh: đối
chiếu với hợp đồng kinh tế, đối chiếu với sổ theo dõi thanh toán, với chứng từ
xuất kho hàng hoá.
Kiểm tra chi tiết các khoản giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại:
Kiểm tra các nghiệp vụ phát sinh về giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả
lại để hạch toán các khoản giảm trừ doanh thu bán hàng và xác định đúng
doanh thu bán hàng thuần, yêu cầu kiểm tra phải cụ thể từng trờng hợp phát
sinh, đối chiếu với việc thanh toán để đảm bảo sự phù hợp giữa doanh số tiêu
thụ với thu tiền bán hàng.
Các nghiệp vụ giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại là các nghiệp vụ
làm giảm doanh thu, hay làm giảm giá trị tài sản của doanh nghiệp. Vì vậy tr-
ớc khi các nghiệp vụ này xảy ra phải có sự phê chuẩn của những ngời có thẩm
quyền trong doanh nghiệp.
Khi kiểm toán đối với các khoản này trớc hết kiểm toán viên cần nghiên
cứu kỹ các qui định về bán hàng và quản lý hàng bán, các thủ tục bán hàng,
giao hàng, tiếp đó phải xem xét việc thực hiện các qui định về bán hàng và
quản lý bán hàng, các thủ tục bán hàng, giao hàng. Tiếp đó phải xem xét việc
thực hiện các qui định, các thủ tục đã qui định về bán hàng, giao hàng và quản
lý hàng bán . Cuối cùng phải kiểm tra nội dung các tr ờng hợp giảm giá hàng

bán, hàng bán bị trả lại, đảm bảo mọi trờng hợp giảm giá hàng bán, hàng bán
bị trả lạiphải có đầy đủ các chứng từ và các tài liệu (biên bản công văn của
khách hàng về việc trả lại số hàng mà doanh nghiệp đã xuất gửi bán cho
khách hàng. Trong đó ghi rõ lý do trả lại, sự chứng kiến xác nhận của hai
bên ) chứng minh đúng với thoả thuận của cả hai bên.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Kiểm tra việc khoá sổ bán hàng
Việc ghi chép các nghiệp vụ bán hàng phải bảo đảm đúng niên độ theo
qui định của chế độ kế toán mới đảm bảo phản ánh đúng doanh thu và lợi tức
của niên độ quyết toán. Do đó cần phải kiểm tra cụ thể các nghiệp vụ bán
hàng gần thời điểm cuối niên độ và đầu niên độ để phát hiện các nghiệp vụ
bán hàng của niên độ này là hạch toán nhầm vào niên độ sau và ngợc lại.
Kiểm toán viên sẽ lựa chọn một số nghiệp vụ bán hàng xảy ra trớc và
sau thời điểm khoá sổ bán hàng để kiểm tra, so sánh ngày tháng ghi trên hoá
đơn với ngày tháng ghi trên sổ sách kế toán.
Thử nghiệm kiểm tra việc phân loại doanh thu bán hàng:
Mục đích của thử nghiệm này là nhằm tránh việc phân loại doanh thu
bán hàng không đúng dẫn đến không đảm bảo việc cung cấp thông tin chính
xác phục vụ cho công tác quản lý doanh thu, tính thuế, tính lợi tức. Cụ thể cần
xem xét việc phân tích để:
- Phân biệt rõ doanh thu bán hàng trong nội bộ đơn vị (TK512) hạch
toán với doanh thu bán hàng ra ngoài (TK511)
Doanh thu bán hàng bên ngoài bao gồm các loại doanh thu bán cho các
đơn vị, tổ chức và cá nhân bên ngoài doanh nghiệp, dùng sản phẩm hàng hoá
trả lơng, thởng cho công nhân viên, chi cho các quỹ của doanh nghiệp (quỹ
phúc lợi, quỹ khen thởng .).
Doanh thu nội bộ chỉ xảy ra khi có nghiệp vụ cung cấp sản phẩm, hàng
hoá, dịch vụ lẫn nhau giữa các đơn vị thành viên trong cùng một đơn vị (Tổng
công ty, công ty, liên hiệp xí nghiệp ), trong đó mỗi đơn vị thành viên đều có

t cách pháp nhân không đầy đủ và có tổ chức bộ máy kế toán riêng
- Phân biệt giữa doanh thu bán hàng mà khách hàng cha thanh toán
ngay, phải theo dõi công nợ thanh toán với doanh thu bán hàng thu tiền ngay.
- Phải phân biệt đợc doanh thu bán hàng (TK 511) với thu nhập hoạt
động tài chính (TK 711) và thu nhập bất thờng (TK 721). Chẳng hạn nghiệp
vụ bán hàng hoá, thành phẩm, cung cấp lao vụ, dịch vụ thì khác với nghiệp vụ
Website: Email : Tel : 0918.775.368