Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 cấp huyện số 2

PHÒNG GD&ĐT HÒA AN KỲ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9
CẤP HUYỆN NĂM HỌC 2011 – 2012
MÔN NGỮ VĂN
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1: (3,0 điểm).
Trong văn bản tự sự có mấy hình thức kể chuyện theo ngôi? Vai trò
của người kể chuyện là gì? Em thích loại ngôi kể nào nhất? Phân tích ngắn
gọn một ví dụ để minh hoạ?
Câu 2: (4,0 điểm).
Giá trị nội dung và nghệ thuật hình ảnh chiếc bóng trong ''Chuyện
người con gái Nam Xương'' của Nguyễn Dữ?
Câu 3: (6,0 điểm).
Người xưa nói: "Đừng thấy việc thiện nhỏ mà không làm, đừng thấy
việc ác nhỏ mà làm".
Em có suy nghĩ gì về lời khuyên trên?
Câu 4: (7,0 điểm).
Cảm nhận của em về hai khổ thơ sau:
Không có kính không phải vì xe không có kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi,
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
( )
Không có kính, rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
( Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật.
SGK Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục, 2005)
Hết
HƯỚNG DẪN CHẤM THI VÀ ĐÁP ÁN
Môn: Ngữ văn 9

Câu 1: (3 điểm).
Đáp án Điểm
Lý thuyết:
(1,5 điểm)
- Trong VBTS có
hai hình thức kể
chuyện theo ngôi
- Ngôi thứ nhất: Người kể xưng " tôi", tham gia hoặc
chứng kiến câu chuyện.
0,5
- Ngôi thứ ba: Người kể giấu mình, nhưng có mặt
khắp nơi trong văn bản, dường như biết hết mọi việc,
mọi nhân vật.
0,5
- Vai trò của người kể chuyện là dẫn dắt người đọc đi
vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật và tình huống, tả
người và tả cảnh vật, đưa ra các nhận xét, đánh giá về
những điều được kể
0,5
Vận dụng:
(1,5 điểm)
- Xác định loại ngôi kể yêu thích.
- Phân tích ngắn gọn một ngôi kể trong một tác phẩm
tự sự. ( Chú ý: Nhấn mạnh lý do chọn ngôi kể ấy đối
với giá trị của tác phẩm)
1,5
Câu 2: (4 điểm).
Đáp án Điểm
a. Giá trị nội
dung

(2 điểm)
- " Chiếc bóng" tô đậm thêm nét đẹp phẩm chất của
Vũ Nương trong vai trò người vợ, người mẹ. ( Đó là
nỗi nhớ thương, sự thuỷ chung, Đó là tấm lòng người
mẹ đối với con thơ bé bỏng.)
0,5
- " Chiếc bóng" là một ẩn dụ cho số phận mỏng manh
của người phụ nữ trong chế độ phong kiến nam quyền.
Với chi tiết này, người phụ nữ hiện lên là nạn nhân
của bi kịch gia đình, bi kịch xã hội.
0,5
- " Chiếc bóng" xuất hiện ở cuối tác phẩm khắc hoạ
giá trị hiện thực - nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
0,5
- Chi tiết này còn là bài học về hạnh phúc muôn đời:
Một khi đánh mất niềm tin, hạnh phúc chỉ còn là chiếc
bóng hư ảo.
0,5
b. Gía trị nghệ
thuật
(2 điểm)
Chi tiết " chiếc bóng" tạo nên nghệ thuật thắt nút, mở
nút mâu thuẫn, tạo sự bất ngờ, hợp lý:
+ Tạo sự bất ngờ: Một lời nói của tình mẫu tử lại bị
chính đứa con ngây thơ đẩy vào vòng oan nghiệt;
chiếc bóng của tình chồng nghĩa vợ, thể hiện nỗi khát
khao đoàn tụ, sự thuỷ chung son sắt lại bị chính người
chồng nghi ngờ " thất tiết"
+ Tạo sự hợp lý: Mối nhân duyên khập khiễng chứa
đựng nguy cơ tiềm ẩn ( Vũ Nương kết duyên cùng

Trương Sinh thất học, đa nghi, ghen tuông, độc đoán,
cộng với cảnh ngộ chia ly bởi chiến tranh  nguy cơ
tiềm ẩn bùng phát.
1,0
- Tạo kịch tính, tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm. 0,5
- Chi tiết này còn là sự sáng tạo của Nguyễn Dữ ( so
với câu chuyện " Miếu vợ chàng Trương") tạo nên vẻ
đẹp lung linh cho tác phẩm và một kết thúc tưởng như
có hậu nhưng lại nhấn mạnh hơn bi kịch của người
phụ nữ
0,5
Lưu ý: Bài viết sa vào thuật chuyện, ý mơ hồ, sai sót nhiều  cho tối đa 1
điểm
Câu 3: (6 điểm)
Đáp án
Yêu cầu về kỹ
năng:
- Học sinh viết văn bản có kết cấu đúng đặc trưng thể loại nghị
luận về một vấn đề xã hội, ý tứ rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt
chẽ, giàu sức thuyết phục, dẫn chứng cụ thể sinh động, có sáng tạo.
- Trình bày bố cục rõ ràng.
Yêu cầu về kiến
thức:
Học sinh có thể
trình bày vấn đề
bằng nhiều cách,
có thể có những
cách lập luận khác
nhau nhưng cơ
bản bài viết phải

đảm bảo được các
ý sau:
- Học sinh giải thích, chứng minh và kết luận được:
+ Việc thiện là việc làm mang đến lợi ích chính đáng, mang lại
niềm vui, tình cảm ấm áp cho mình và những người xung quanh,
góp phần làm cho xã hội trở nên tốt đẹp.
+ Việc ác là những việc làm gây nên những mất mát tổn thương,
những hậu quả tiêu cực cho những người xung quanh. Làm
việc ác có thể có lợi cho mình, nhưng lại có hại cho người
khác
+ Ý nghĩa của câu nói: khẳng định một cách dứt khoát rằng:
Chớ làm điều ác, nên làm việc thiện
+ Làm việc thiện lương tâm luôn thanh thản, thoải mái. Làm
việc ác lương tâm luôn bị day dứt, lo sợ, ám ảnh
+ Đây là một lời khuyên có ý nghĩa thiết thực với mỗi người.
Bởi vì ta thường cứ hay vô tình với những điều tưởng như nhỏ
nhoi xung quanh nhưng thực ra trong cuộc sống việc thiện hay
ác không phụ thuộc vào mức độ lớn hay nhỏ mà phụ thuộc vào
bản chất của nó. Đã là việc ác thì dù lớn hay nhỏ vẫn là ác, vẫn
bộc lộ sự ích kỷ, dã tâm của người thực hiện và việc thiện dù là
việc nhỏ hay lớn thì nó cũng luôn biểu hiện tấm lòng, cái tâm
thơm thảo của con người.
+ Nhắc nhở mọi người hãy cảnh giác với những suy nghĩ có tính
chất nguỵ biện của chính mình.
+ Có thái độ dứt khoát trong hành động, thái độ chỉ làm việc
thiện không làm việc ác dù là nhỏ nhất.
Chứng minh bằng dẫn chứng thực tế.
Liên hệ rút ra bài học cho bản thân trong cuộc sống về giá trị của
việc thiện, có ý thức làm nhiều việc thiện, lên án những việc làm
ác, có thái độ sống tích cực, biết quan tâm chia sẻ, cư xử độ

lượng với những người xung quanh
Cách cho điểm: - Điểm 5: Bài viết đạt đầy đủ những yêu cầu nêu trên, chỉ mắc
một vài lỗi nhỏ
- Điểm 5 - 4: Bài viế đáp ứng được phần lớn yêu cầu trên có mắc
lỗi nhưng không nghiêm trọng.
- Điểm 3 - 2: Bài viết đáp ứng được 1/2 yêu cầu trở lên nhưng
diễn đạt chưa rõ ý, có sai sót về lỗi từ, lỗi câu.
- Điểm 1 - 0: Khả năng hiểu biết và cảm thụ văn chương còn
yếu, viết lan man
Câu 4: (7,0 điểm)
Đề yêu cầu cảm nhận về hai khổ thơ ( Khổ đầu và khổ cuối) nhưng học sinh cần nắm
đầy đủ nội dung bài thơ để làm rõ hình ảnh chiếc xe và người lính lái xe với các yêu
cầu sau:
Đáp án Điểm
Về hình thức Cách trình bày, đặt vấn đề sáng tạo, hợp lý,
văn viết có cảm xúc đúng bố cục
1,0
Về nội dung
cần khai thác
- Kính, đèn, mui xe là trang bị hết sức cần thiết
cho người lái xe, ở đây mất hết vì " bom giật
bom rung" cho thấy sự thử thách khốc liệt đối
với người lính lái xe trong chiến tranh chống
Mỹ cứu nước
1,0
- Tư thế vẫn " ung dung" phóng tầm mắt nhìn
bao quát vũ trụ bên ngoài như được bay lên,
hoà vào, chiêm ngưỡng vũ trụ tươi đẹp, hiên
1,0
ngang, dũng cảm, không hề nao núng

- Lạc quan, ngang tàng, chất lính đặc trưng của
thời kì chống Mỹ cứu nước.
1,0
- Có tinh thần chiến đáu, lý tưởng chiến đấu, vì
nhân dân, vì tổ quốc họ vượt qua tất cả gian
khổ, hi sinh.
1,0
Liên hệ hình ảnh người lính 0,5
- Sự tương phản giữa chất thơ với hiện thực
trần trụi của chiến tranh tàn khốc qua hình ảnh
độc đáo của những chiếc xe biến dạng.
0,5
Về nghệ thuật - Giọng điệu vui tươi, trẻ trung, tinh nghịch. 0,5
- Hình ảnh chiếc xe gây sự chú ý đối với người
đọc
0,5