Xây dựng dự thảo tiêu chuẩn cao chiết từ hạt cần tây

B Y T
I HC HÀ NI


O
XÂY DNG D THO TIÊU CHUN
C LIU HT CN TÂY

KHÓA LUN TT NGHI







HÀ NI - 2014
B Y T
I HC HÀ NI







XÂY DNG D THO TIÊU CHUN
C LIU HT CN TÂY


KHÓA LUN TT NGHI

ng dn:
1. TS. Nguyễn Thu Hằng
2. DS. Phạm Thùy Linh
c hin:
Bộ môn Dược liệu

HÀ NI - 2014


LỜI CẢM ƠN
Lu tiên, tc bày t lòng kính trng và s bic ti TS.
NGUYN THU HNG (B  c liu -  i h c Hà Ni),
i thi gian, tâm huy tn tình ch bo, ng dn, ng
viên và khích l tôi trong sut quãng thi gian tôi thc hin khóa lun tt nghip
này.
DS. Phm Thùy Linh và DS. Nguyn Thanh
Tùng, nhng  ng d  tôi có th
hoàn thành khóa lun mt cách tt nht.
Tôi xin gi li cm c ti toàn th thy cô, các anh ch k thut viên ca
b c lii Hc Hà Nu ki tôi trong
quá trình hoàn thành khóa lun.
Xin gi li cn thy Lê Xuân K cùng các thy cô ca b môn Vt lý -
Hóa lu ki cho tôi trong quá trình thc hin khóa lun.
Cui cùng tôi mun gi li c chân thành ti nhi thân yêu trong
, các b tài ti b c
li  ng h, c  và khích l tôi trong trong sut quá trình hc tp ti
i gian thc hin khóa lun.
Tôi xin chân thành c

Hà N
Sinh viên

o


MC LC
T V 1
NG QUAN 2
m thc vt loài Apium graveolens L. 2
1.2. Phân b 2
1.3. Thành phn hóa hc 2
1.4. Tác dng sinh hc 12
1.5. Công dng 14
c tính 14
1.7. Tng quan v các tiêu chun trong chuyên luc liu 14
U 16
2.1. Nguyên vt liu, thit b 16
2.2. Ni dung nghiên cu 17
u 17
2.3.1. Cm quan 17
2.3.2. Kim nghim bn vi 17
2.3.3. Kim nghim bc 18
 m 18
2.3.5. Tro toàn phn 18
2.3.6. Cht chic liu 18
2.3.7. Tp cht 18
2.3.8. T l vn nát 19
ng 19
2.3.10. X lý kt qu thc nghim 19

C NGHIM VÀ KT QU 20
3.1. Kho sát và xây dng mt s ch tiêu kim nghic liu ht cn tây 20
3.1.1. Mô t 20
3.1.2. Bt 20
3.1.3. Vi phu 21
nh tính 22
 m 26
3.1.6. Tro toàn phn 26
3.1.7. Cht chic liu 27
3.1.8. Tp cht 29
3.1.9. T l vn nát cc liu 30
ng flavonoid toàn phn 30
3.2. D tho tiêu chun kim nghic liu ht cn tây 36
BÀN LUN 38
KT LU XUT 40
TÀI LIU THAM KHO











DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

ADP
Adenin diphosphat
Dd
dung dch

n Vit Nam IV
NXB
Nhà xut bn
R
2
H s nh
R
f
H s 
RSD
 li
SD
 lch chun
SKLM
Sc ký lp mng
STT
S th t
TLTK
Tài liu tham kho
TT
Thuc th
UV

Ultra violet
XO
Xanthin oxidase



DANH MC CÁC BNG
Bng
Tên bng
Trang
1.1
Các hp cht flavonoid có trong ht cn tây
3
1.2
Các hp cht phthalid có trong tinh du ht cn tây
5
1.3
Các hp cht monoterpenoid có trong tinh du ht cn tây
6
1.4
Các hp cht sesquiterpenoid có trong tinh du ht cn tây
7
1.5
Các hp cht khác có trong tinh du ht cn tây
8
1.6
Các hp cht furanocoumarin có trong ht cn tây
9
1.7
Các hp cht furanocoumarin glycosid có trong ht cn tây

10
1.8
Các hp chn có trong ht cn tây
11
1.9
Các hp cht glycosid khác có trong ht cn tây
11
3.1
Kt qu  m cc liu ht cn tây
26
3.2
T l phn ca ht cn tây
27
3.3
Pht chic bng ethanol trong ht cn tây
28
3.4
Php cht ln trong ht cn tây
29
3.5
T l vn nát ca ht cn tây
30
3.6
S ph thuc c hp th vào n apigenin chun
32
3.7
Kt qu ng flavonoid toàn phn trong ht cn tây
34
3.8
Kt qu kh pháp

35


DANH MC HÌNH V TH
Hình
Tên hình
Trang
1.1
Khung cu trúc ca các hp cht flavonoid có trong ht cn tây
3
1.2
Khung cu trúc các hp cht furanocoumarin có trong ht cn
tây
9
1.3
Cu trúc hóa hc ca seselin (60)
11
3.1
nh chp ht cn tây quan sát bng mi kính
lúp Leica EZ4
20
3.2

21
3.3
nh chp vi phu ht ci kính hin vi
22
3.4
nh chp s dch chit EtOH ht cn tây vi h dung
môi I

25
3.5
nh chp s dch chit EtOH ht cn tây vi h dung
môi II
25
3.6
Hình nh ph apigenin chun có to phc vi triethylamin
31
3.7
 th biu din s ph thuc c  hp th vào n 
apigenin
32


1



Apium graveolens L., 


 
[22], [28]

[67][63][21], [65], 
[21][58] 
         [51]     
[10][59] và
 [61] 




Vì v ng d tho tiêu chuc liu ht cc thc
hin vi mc tiêu kho sát và xây dng các ch tiêu kim nghim ht c
n lý chc liu này.







2


Apium graveolens 
[12]       1987) [16], chi Apium   
, phâ, , ngành Magnoliophyta,

Apium graveolens L.
Cây tho, cao 15-150 cm, toàn thân có mùi  ng 1-   c
thng, nhn, có nhiu rãnh dc, phân nhánh nhiu [14], [22], [48]. Lá hình
thuôn hoc hình trc, dài 7,0-18,0 cm, rng 3,5-8,0 cm, chia làm 3 thùy
hoc x 3, thùy cu   c 1,2-2,5 × 0,8-
hoc có khía tai bèo. Lá phía trên có cung ngn, phin lá hình tam giác rng, x
sâu 3 thùy, thùy cui có hình trng [49]. Lá  gc có cung, b to rng, có nhiu
sóng, hình tam giác - thuôn hoc dng 5 cnh có gc ct, x 3-5 thùy hình tam giác,
m hoa dng tán, rng 1,5-4,0 cm, mi
din vi lá, gm nhiu tán dài, ngu, các tán  u có cu
c 4,0-15,0 mm [22], [48], tán kép mang 8-

[12], [22], mi tán hoa có 7-c 6,0-9,0 mm theo chiu ngang. Hoa
phía ngoài có 3-8 (-16) cánh hoa mc 0,5-2,5 cm [48]. Hoa nh màu
trng hoc lc nht, tràng có cánh khum, bu nh [22]. Qu ng trt,
nhn, có cánh li chy dc thân [22], có 5 cnhc 1,3-1,5 x 1,0-2,0 mm.
Cung qu dài 1,0-1,5 mm [48]. S nhim sc th 2n = 22 [14]. Mùa ra hoa và ra
qu t [48].

Loài Apium graveolens L. có ngun gc  b bii Tây Da Trung
Hc tri  [3], thích hp và phân b nhiu 
vùng khí hi. Cây mi di nhp vào Vic trng rng rãi  nhiu
 

 vào các tài liu thu thc, có 90 chc phát hin có trong ht
3

cn tây (Apium graveolens L.). Các hp chc phân nhóm da theo cu trúc hóa
h
- Flavonoid: 10 chc ký hiu t (1) n (10).
- Tinh du: 28 chc ký hiu t (11) n (38).
- Coumarin: 22 chc ký hiu t (39) n (60).
- Glycosid khác: 17 chc ký hiu t (61) n (77).
- Các nhóm hp cht khác: 13 cht.
1.3.1. Flavonoid
Các flavonoid có trong ht cn tây gm 10 cht có khung cc trình
bày  c tng kt  bng 1.1.

Hình 1.1. Khung cu trúc ca các hp cht flavonoid có trong ht cn tây
Bảng 1.1. Các hợp chất flavonoid có trong hạt cần tây
Ký
hiu

Tên cht
R
1
R
2
R
3
TLTK
(1)
Apigenin
-H
-H
-H
[34],
[42],
[65],

(2)
Apigenin-7-O--O-
-O-feruloyl)--D-
apiofuranosyl]--D-
glucopyranosid
-H

-H
[73]
(3)
Apiin
-H

-H
[45],
[47]
4

(4)
Chrysoerinol-7-O-
apiosyl glucosid
-OCH
3


-H
[45]
(5)
Chrysoerinol -7-O-
glucosid
-OCH
3


-H
[45]
(6)
Chrysoeriol -7-O--
O--O-feruloyl)--
D-apiofuranosyl]--
D-glucopyranosid
-OCH
3

-H
[73]
(7)
Luteolin
-OH
-H
-H
[22],
[47],
[70]
(8)
Luteolin-3-
methylether-7-apiosyl
glycosid
-OH

-OCH
3

[22]
(9)
Luteolin-7-O-apiosyl
glucosid
-OH

-H
[45]
(10)

Luteolin-7-O-
glucosid
-OH

-H
[11],
[45]

Nhn xét: Các flavonoid có trong cây cn tây ch yu có khung flavon, là dn
xut ca apigenin hoc luteolin. Apigenin (1) và dn cht có tác dng chng viêm
[43], [47], chp tiu cu [43], ch[63]. Luteolin (7) có tác dng
sinh hng oxy hóa [27], chng viêm [35], chng d ng [40], ch
[37], phòng bnh thng [33].
1.3.2.Tinh dầu
Ht cn tây cha 2-3 % tinh du [22]. 
5

 

- - 42,3 % [60]
(11) (17) 
- (18) (28) 

- (29) (34) 
t.
- (35) (38) 

Bảng 1.2. Các hợp chất phthalid có trong tinh dầu hạt cần tây
Ký






TLTK
(11)
3-n-buthyl phthalid
(3nB)

6,9
[53]
(12)
Sedanolid

18,0
[62]
(13)
Sedanenolid

17,0
[18],
[46], [52]
(14)
Anhydrid
sedanonic


[22], [62]
(15)
Ligustilid

[46]
(16)
Senkiunolid-N


[52], [53]
6

(17)
Senkiunolid-J


[52], [53]

Bảng 1.3. Các hợp chất monoterpenoid có trong tinh dầu hạt cần tây
Ký





TLTK
(18)
Linalol

0,2
[5]
(19)

Limonen

60,0
[41], [60]
(20)
Cis-limonenoxid


1,1
[60]
(21)
-Myrcen

1,3
[60]
(22)
-Terpinen

0,1
[5]
(23)
-Pinen

0,1
[5]
7

(24)
-Pinen

2,3
[5]
(25)
p-mentha-2,8-dien-
1-ol


[72]
(26)
D-Carvon

1,9
[60]
(27)
L-Carvon

0,3
[5]
(28)
Piperiton


[62]

Bảng 1.4. Các hợp chất sesquiterpenoid có trong tinh dầu hạt cần tây
Ký



 


TLTK
(29)
-Selinen

1,6
[60]
(30)
-Selinen

19,5
[60]
(31)
-Selinen

0,2
[5]
8

(32)
Trans-
Caryophyllen

0,5
[5], [18]
(33)
Nerolidol

2,3
[60]

(34)
-Santalol


[22]

Bảng 1.5. Các hợp chất khác có trong tinh dầu hạt cần tây
Ký



 

TLTK
(35)
Eugenol


[62]
(36)
n-pentylbenzen

1,6
[60]
(37)
Terpinolen-3-caren


[62]
(38)

Kessan

2,2 - 7,6
[55]

  limonen (19) và -
selinen (30), sedanolid (12), sedanenolid (13), 3nB (11). Limonen (19) 
[38][71][29], [64] và
[44]. 3nB (11) [67][39]
[72] [58]. Sedanolid (12) có tác
[72][52][36].
1.3.3. Coumarin
Các coumarin có 


9

1.3.3.1. Furanocoumarin
 



Bảng 1.6. Các hợp chất furanocoumarin có trong hạt cần tây
Ký


R
1
R
2

R
3

R
4
TLTK
(39)
Psoralen
-H
-H
-H
-H
[22]
(40)
Bergapten
-OCH
3

-H
-H
-H
[22]
(41)
Xanthotoxin
-H
-OCH
3

-H
-H

[22]
(42)
Isopimpinellin
-OCH
3
-OCH
3
-H
-H
[22],
[28]
(43)
Isoimperatorin
-O-
CH
2
-
CH=
C(CH
3
)
2

-H
-H
-H
[28],
[31]
(44)
4,5,8-trimethyl

psoralen
-CH
3
-CH
3

-H
-CH
3
[22]
(45)
Bergapten
-OCH
3

-H
-H
-H
[6],
[22]
(46)
8-hydroxy-5-
methoxy psoralen
-OCH
3

-OH
-H
-H
[28],

[32]
(47)
Apiumetin
-H
-OH
-C(CH3)=
CH
2

-H
[28],
[30]
10

(48)
Celereoin
-OH
-H
-C(CH
3
)
2
OH
-H
[22]
(49)
Rutaretin
-H
-OH
-C(CH

3
)
2
OH
-H
[28],
[30]

Bảng 1.7. Các hợp chất furanocoumarin glycosid có trong hạt cần tây
Ký


R
1
R
2
R
3
R
4
TL
TK
(50)
Apiumosid
-H
-OH

-H
[22],
[28]

(51)
Nodakenin
-H
-H

-H
[22]
(52)
Celereosid
-OH
-H

-H
[22],
[28]
(53)
(+)-2, 3-dihydro-9-
hydroxy-2[1-(6-
smapmoyl) -D-
glucosyloxy-1-
methylethyl]-7H-
furo[3,2g] [l]-
benzopyran-7-on
-H
-OH

-H
[23]
(54)
(-)-2, 3-dihydro-9-

O--D-
glucosyloxy-
2-isopropenyl-7H-
furo[3,2g] [1]-
benzopyran-7-on
-H
-O--
D-
Glcpyr
-C(CH
3
)=CH
2

-H

[23]
(55)
5-methoxy-8-O--
D-glucosyloxy
psoralen
-OCH
3

-O--
D-
Glcpyr
-H
-H
[23]

11

1.3.3.2. Coumarin đơn giản
Bảng 1.8. Các hợp chất coumarin đơn giản có trong hạt cần tây
Ký



TLTK
(56)
Umbelliferon

[28], [32]
(57)
Osthenol

[28], [31]
(58)
Apigravin

[28], [31]
(59)
Celerin

[28]
Ngoài ra,         (60)
[28], [31] 

60)
1.3.4. Glycosid khác


Bảng 1.9. Các hợp chất glycosid khác có trong hạt cần tây


TLTK
(61)
Celeriosid A ((1R,4S,5R,7R,10S)-1, 11-dihydroxy-
Eudesman-14, 4-olid-11-O--D-glucopyranosid)
[41]
(62)
Celeriosid B (1b, 11-dihydroxy-eudesman-4, 14-oxid-
11-O--D-glucopyranosid)
[41]
(63)
Celeriosid C (eudesman-4(15)-en-1, 11, 14-triol-11-O-
-D-glucopyranosid)
[41]
(64)
Celeriosid D (eudesman-4(15)-en-1, 2, 11-triol-11-O-
-D-glucopyranosid)
[41]
12

(65)
Celerosid E (eudesman-1, 4, 11-triol-11-O--D-
glucopyranosid)
[41]
(66)
Citrosid A
[41]

(67)
Citrosid B
[41]
(68)
Celephthalid A ((30S)-30-hydroxy-3-butyl phthalid -
D-glucopyranosid)
[41]
(69)
Celephthalid B ((30S)-30-hydroxy-3-butyl phthalid -
D-apiofuranosyl-)--D-glucopyranosid)
[41]
(70)
Celephthalid C ((3S)-30 - hydroxysedanolid -D-
glucopyranosid)
[41]
(71)
Leonurisid A
[41]
(72)
4-hydroxy-3,5-dimethoxybenzyl alcohol 4-O--D-
glucopyranosid
[41]
(73)
Icarisid F2
[41]
(74)
Icarisid D1
[41]
(75)
Syringin

[41]
(76)
Junipediol A 4-O--D-glucopyranosid
[41]
(77)
(7S,8R,80R)-(+)-lariciresinol 9-O--D-glucopyranosid
[41]
1.3.5. Một số chất khác
Ngoài các nhóm hp cht chính là flavonoid, tinh du và coumarin, trong ht
cn tây còn có 13 hp cht thuc các nhóm lignan [9], phospholipid [55], acid hu
[32], sterol [55] và triglycerid [53].

1.4.1. Tác dụng ức chế enzym xanthin oxidase (XO)
Xanthin oxidase là enzym xúc tác phn ng oxy hóa hypoxanthin thành xanthin
và phn n n
cui cùng ca quá trình chuy
vai trò enzym chìa khóa trong bnh gút và các cht c ch enzym XO làm gim sinh
tng hp acid uric t các base purin là mt trong nhng nhóm thuc quan trng
c s d u tr các bnh liên quan t
nh gút [54].
n ethyl acetat t ht cn tây có tác dng c
ch XO in vitro rõ rt  3 n 10 µg/ml, 50 µg/ml và 100 µg/ml (p < 0,01) [10].
13

1.4.2. Tác dụng hạ acid uric huyết thanh
Dch chit ether du ha và dch chit methanol t ht cn tây vi liu 500
mg/kg có tác dng h acid uric huy     p
bng kali oxonat. Dch chit ether du ha có tác dng m  ch chit
methanol [51].
1.4.3. Tác dụng chống viêm

Dch chit ethanol ht cn tây có tác dng chng viêm trên mô hình gây viêm
màng hot dch khp gi b phù bàn chân chut ca lô th gim
18% so vi lô chng bnh (p < 0,01) [66].
Dch chic và dch chit n-hexan t ht cn tây  mc liu 100-500 mg/kg
th trng, có tác dng ch    trên chut nh c gây phù bng
formalin và xylen [59].
1.4.4. Tác dụng giảm đau
Dch chit ethanol ht cn tây vi các li c liu/kg, 50
mg/kg, 80 mg/kg chuu có tác dng gii ibuprofen  liu
ng 200 mg/kg, 100 mg/kg và 50 mg/kg chut trên mô hình nghiên cu tác
dng gi- Sellito [56].
1.4.5. Tác dụng ức chế ngưng tập tiểu cầu in vitro
Dch chit ht cn tây có tác dng c ch mnh s p tiu cu in vitro
gây ra bi ADP so vi mu chng  n rt thp (0,05 mg/ml) (p < 0,05) và th
hin tác dng mch aspirin 81 µg/ml  các n 0,10 mg/ml; 1,00
mg/ml; 2,00 mg/ml và 3,00 mg/ml mt cách rõ rt (p < 0,01) [21].
Apigenin - mt flavonoid trong ht cn tây có tác dng c ch s p tiu
cu in vitro trong máu th gây ra bi collagen, ADP, acid arachidonic và các yu t
hong ca tiu cu [65].
1.4.6. Tác dụng hạ huyết áp
Nghiên cu in vitro cho thy dch chit methanol ht cn tây có tác dng c ch
men chuyn angiotensin (IC
50
= 666,26 ± 1,32 µg/ml) so vi thu i chng
lisinopril (IC
50
= 0,19 ± 0,02 ng/ml) [68]. Tác dng h huyt áp ca ht cn tây do
3-n-butylphthalid (3nB) - mt hp cht có trong tinh du ht cn tây gây nên [67].
1.4.7. Tác dụng giải độc, bảo vệ gan
14

Dch chic t ht cn tây có tác dng làm gic tính ca acrylamid.
Dch chit cn tây có kh ng bo v gan ca
dch chit ht cn tây là cao nht [58].
1.4.8. Tác dụng chống ung thư
Dch chit methanol t ht cn tây có tác dng chng li các tác nhân gây ung
t Wistar [63]. Dch chit (ether du ha, methanol, aceton) ca cn
tây có tác dng bo v gan, chng l
4
trên chut Wistar
albino  liu 250 ch chit methanol vi liu 250 mg/kg có tác
dng bo v gan tt nhi silymarin liu 10 mg/kg [24].
1.4.9. Tác dụng hạ đường huyết
Dch chit n-buthanol t ht cn tây vi liu 60 mg/kg có tác dng h ng
huyt  chut b ng do streptozotocin [26].
Ngoài ra, ht cn tây còn có tác dng làm ging m trong máu, ci thin
s  [8], kháng khun, kháng nm [6], [50], chng
loét d dày [25], [74].
1.5. Công dng
Ht c cha bnh gút và các bnh v khp [22], [28], [55],
cao huyt áp [8], kích thích tiêu hóa [22], cha viêm bàng quang, giúp kh trùng
bàng quang và ng dc tiu [8], [22], [55]. Ngoài ra, ht cn tây còn làm gim
triu chng các bnh phnh suyn, viêm ph qun [8].
c tính
Nghiên cc tính cp trên chut thí nghim ca dch chit cn ht cn tây
ng ung cho kt qu LD
50
là 7,55g/kg [25].
Nghiên cc tính trong 28 ngày trên chung thành vi dch chit cn
qu cn tây liu 150 mg/kg/ngày hoc 5000 ng ung. Kt qu

cho thng din trên chut và không có ng bt li 
m nhic toàn thân  liu 5000 mg/kg/ngày [57].
1.7. Tng quan v các tiêu chun trong chuyên luc liu


Theo  v
15



m.












a. 3).
b. 
c. 

d. 
e. 
f. 

g. 
ngt 
.
8. 



Chuyên luc liu ht cn Anh vi các ch
tiêu: Mô t, vi phu, bnh tính bng SKLM, tp cht, tro toàn phn, tro không
tan trong acid hydrochloric, cht chic [69].
16

U


Cây cn tây có hoa và ht cc thu hái ti xã Hi Nam - Hi Hu - Nam

Mc ép tiêu b ti Phòng Tiêu bn - B môn Thc vt
- i hc Hà Ni vi s hiu tiêu bn là HNIP/17860/13.
 m hình thái ca mu nghiên cu, s dng khóa phân loi chi
Apium i chiu vi bn mô t loài theo tài liu [49], mu cn tây nghiên cu
nh tên khoa hc là Apium graveolens L., h Cn (Apiaceae).
Ht co qu 
thoáng mát.

 Hóa cht dùng cho nghiên ct tiêu chun phân tích, gm có:
- Các dung môi h
methanol, ether du ha.
- Hóa cht: NaOH, FeCl
3

, HCl, Mg, acid acetic 5%, Javen
,
xanh methylen,
carmin, triethylamin.
- Apigenin chun (Tauto  tinh khit 98,0312% (HPLC).
- Bn mng silica gel F
254
tráng sn (Merck).
 Dng c thí nghim:
- nh mc, ng nghim, bình cu, cc c m, u.
- B dng c chit h dng c chit soxhlet.

- Cân phân tích Mettler Toledo AB204-S9 (Th  chính xác 0,01 mg.
- Cân phân tích Precisa (Th chính xác 0,1 mg.
- -1900 Spectrophotometer.
-  m Precisa XM60.
- T sc).
17

- Kính hic).
- Kính lúp soi ni Leica EZ4.
- Máy ct vi phu cm tay.
- Máy nh Canon.
- Lò nung Naberthern.
- c).
- Máy siêu âm Sonic vibra cell.

Kho sát và xây dng các ch tiêu kim nghim sau cc liu ht cn tây:
1. Mô t
2. Vi phu

3. Bt
nh tính
 m
6. Tro toàn phn
7. Cht chic liu
8. Tp cht
9. T l vn nát
ng.


- Mô t c liu: Quan sát mu  ng. Mô t hình dc,
màu sc, mùi, v và th cht cc liu [1].

- Bc liu: Sc liu ht trong t sy  nhi 60
0

thuyn tán và chày ci s hoc máy xay nghin nh. Rây ly bt m
mác ly bc liu cho lên phi sn mt gic ct lamen
i kính hi m bc liu.
- Vi phu: Ct vi phu bng máy ct cm tay, ty bc Javen, nhum vi phu