Sàng lọc các cây thuốc việt nam có tác dụng ức chế xanthin oxidase in vitro












SÀNG LC CÁC CÂY THUC
VIT NAM CÓ TÁC DNG C CH
XANTHIN OXIDASE IN VITRO

KHÓA LUN TT NGHI




- 2014














SÀNG LC CÁC CÂY THUC
VIT NAM CÓ TÁC DNG C CH
XANTHIN OXIDASE IN VITRO











 2014

ng dn
1. TS. Nguy
2. TS. Nguyn Qunh Chi
c hin
B môn c lc
B môn Dc liu

LI C



 hoàn thành khoá luc s  vô cùng quý báu ca các thy
cô giáo, bi thân.
c tiên tôi xin bày t li clòng bic ti TS. Nguyn
Thu , TS. Nguyn Qunh Chi, TS. Nguyn Hoàng Anh, DS. Phc Vnh - nhng
i th, tng dng viên tôi trong sut quá trình
 tài này.
Tôi xin chân thành cng y, Ban giám hiu cùng toàn th các thy cô ào
to, các b môn, phòng ban khác ca Ti hc Hà Nu kin cho tôi hc
tng kin thc b ích trong suc va qua.
Tip theo tôi xin chân thành cy, cô và các anh ch t viên B môn c
lc nhit tình ng viên và tu kin cho tôi trong sut quá trình nghiên cu và
thc hi tài.
Tôi xin gi li cn TS. Phùng Thi Vin Dc liu; TS. Trn Th Bách,
Vin Sinh thái và Tài nguyên sinh vt Vit Nam; PGS.TS. Nguyn Th Hoài, khoa Dc, Tng
i hc Hu p mu nghiên c tôi thc hi tài.
Trong quá trình tìm kim tài liu và tra cu thông tin, tôi còn nhc s  rt
nhit tình ca các anh ch c tp ti  và Group
Tôi xin chân thành c  ht s
Li cui cùng, tôi xin gi li cn nh  n bè,
nhbên cnh và ng h ht lòng, tu kin tt nhng viên và
 tôi hoàn thành khoá lun này.
Hà Ni, tháng 5 
Sinh viên
Nguyn Th Thu Hoài

MC LC
LI C
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT VÀ KÍ HIU
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
T V 1
 3
NG CA THUC 3
1.1.1. Sinh tng hp và chuyn hóa acid uric 3
 4
ng ca các thuc h acid uric máu 6
1.2. ENZYM XANTHIN OXIDASE 8
1.2.1. Vai trò ca xanthin oxidase trong tng hp acid uric 8
1.2.2. V m cu trúc 8
1.2.3. Các yu t n hong ca enzym xanthin oxidase . 9
1.2.4. Mt s  nh ho ca enzym xanthin oxidase
10
1.3. CÁC NGHIÊN CU SÀNG LC LIU CÓ TÁC DNG H
ACID URIC THÔNG QUA C CH XANTHIN OXIDASE IN VITRO 11
ng nghiên cu trên th gii 11
1.3.2. Các nghiên cu  Vit Nam 14
        
PHÁP NGHIÊN CU 17


2.1. NGUYÊN VT LIU 17

2.1.1. M 17
2.1.2. Chun b mu nghiên cu 18
 19
 19
2.2. NI DUNG NGHIÊN CU 19
U 20
 20
 20
2.3.3. Tin hành 21
 23
T QU VÀ BÀN LUN 24
3.1. KT QU 24
3.1.1. Kt qu sàng lc tác dng c ch xanthin oxidase in vitro ca các
mc liu, thc vt 24
nh IC
50
ca các mu c liu, thc vt ti
39
3.2. BÀN LUN 41
3.2.1. V kt qu sàng lc 41
3.2.2. V kt qu c ch xanthin oxidase ca các cây thuc ti . 46
KT LUN 50
 XUT 51
TÀI LIU THAM KHO
PH LC


DANH MC CÁC CH VIT TT VÀ KÍ HIU

BP dùng
:
B phn dùng
CCTT
:

Chng NK
:
Chng nhim khun

:
ng
HA
:
Huyt áp
HGPRT
:
Hypoxanthine-guanin phosphoribosyltransferase
DMSO
:
Dimethyl sulfoxid
Oxh
:
Oxy hóa
PRPP
:
Phosphoribosyl pyrophosphatase
TDKMM
:
Tác dng không mong mun

VQG
:
n quc gia
XO
:
Xanthin oxidase















DANH MC CÁC BNG




Bng 2.1. B trí hn hp phn ng trong tng ging 21
Bng 3.1. ng ca các mc liu lên ho XO in vitro ti các n
100 µg/ml, 50 µg/ml, 10 µg/ml 25
Bng 3.2. ng ca các mu thc vt lên ho XO in vitro ti các n

100µg/ml, 50µg/ml, 10 µg/ml 34
Bng 3.3. N c ch 50% hot tính enzym xanthin oxidase (IC
50
) ca các mu
c liu, thc vt ti 39



















DANH MC CÁC HÌNH




  3

Hình 1.2. Cu trúc không gian ca xanthin oxidase 9
Hình 2.1. Quy trình thí nghing c ch xanthin oxidase ca các
mu th 22
1

T V
c bit n tính là nguyên nhân và
là yu t  dn các bt áp, bnh tim mch, bnh
thn, bng typ II [51], [82], [100]. t là bnh lý ri lon
chuyn hóa, viêm khp mn tính ph bin nhng ngày càng 
Các thuu tr  theo y hc hi rõ
ràng, tác dng nhanh và hiu qu u tr i tt. Mt trong nh
dc lý quan trng ca các thuc h acid uric máu là xanthin oxidase, enzym
then chng sinh tng hp acid uric. Tuy nhiên, t
bnh lý ri lon chuyn hóa nên bng phi dùng thuc lâu dài. Trong
ng có giá th li cho bnh nhân nhiu
tác dng không mong mun. Vì vy, vic tìm kim ngun thuc thay th vi hiu
qu u tr  hot trng thc
ng nghiên cc quan tâm phát trin.
Vic tìm kim các hp cht làm thuc t ngun nguyên liu thiên nhiên luôn
c phát tric  nhic. Khai
thác ngun tài nguyên sinh hc t nguc lic s dng theo kinh nghim
trong nhân dân và sàng lc tác dc lý ca dch chit t c liu này là
ng tip cn phát hin và phát trin các thuc mi phc v u tr [83].
Vn là mm trong vùng nhii gió
mùa, Vit Nam có thm thc vng và phong phú vi nhi
c nghiên cu v tác dng sinh hc, nn y hc c truyn phát trin t ri.
Dân gian s dng rt nhiu các bài thuc, v thu u tr các bnh v 
khng phong (bnh gút theo y hc c truyn), phong thp n nay
c ta có 3948 loài cây thuc, thuc 307 h ca 9 ngành thc vt

bc thp (k c Nm) [15].
n tác dng c ch xanthin oxidase in vitro, trên th gi
nhiu nghiên cu sàng lc t nguc liu và các cht/nhóm cht phân lp t
c lic thc hin bi các nhóm nghiên cu khác nhau [21], [46], [56],
2

[71], [76], [91], [110], [116]. Tuy nhiên, ti Vit Nam, nghiên cng này
còn hn ch. Nguyn Th Thanh Mai và cng s sàng lc c tác dng c ch
xanthin oxidase in vitro ca c liu thu hái t 4 tnh min Trung b và min
Nam ng và An Giang) [85]. Nhóm nghiên cu ti b
môn c lc, Ti hc Hà Ni tri
giá tác dng c ch xanthin oxidase in vitro ng Costar 3635 và áp
dng c c tác dng c ch xanthin oxidase in vitro ca 91 mu thc vt,
c liu thu hái  các tnh min Bc và min Trung Vit Nam [11]. 
c trin khai vi nhim ni bt tu kin thun li cho các
nghiên cu sàng lc tip theo. m rc liu, thc vt 
vào sàng l 
.                
xanthin oxidase in vitro
1. in vitro

2. nh IC
50
các  



3



1.1. 
1.1.1. 
Acid uric là sn phm chuyn hóa cui cùng ca -
nhân purin (adenin, guanin) trong          
phosphoribosyl pyrophosphatase (PRPP), nucleoside phosphorylase, xanthin
oxidase (XO) [36], [41] (H. ác base purin (adenin và guanin) là
sn phm trung gian ca quá trình thoái hóa các acid nucleic (ADN, ARN). Tip
theo, adenin và guanin b thy phân gii phóng nhóm amin to thành hypoxanthin
i tác dng ca enzym xanthin oxidase hypoxanthin b oxy hóa thành
xanthin ri thành acid uric [3].



. [41]
4




[9], [40], [96].


[58], [63].



[12], [36]. 

id uric máu


[12].

 Gii acid uric qua thn
- G 
nhân,      [41], [63].   
 
[63].
- Gim kh t acid uric  thn do s dng thuc hoc suy thn
d n ri lon ch  n. Các thu ng gp là aspirin liu thp;
phenylbutazone liu thp;   các thuc li tiu dùng kéo dài (tr nhóm
     u tr lao  
pyrazinamind; các thuc acid ethacrynic, acid nicotinic [40], [99].
 
- T sinh) là nhóm 
; 
5


 
hypoxanthin thành xanthin) [12], [36], [41].
-   
nhân pur ) bào,
 (leucemia), 
 bào trong [36], [41].
1.1.2.2. Hu qu c
 
Khi n acid uric trong huy bão hòa dn ti
 urat ti các mô, to nên các ht microtophi. S lng ca các
ht này  các v trí khác nhau gây ra các t Khi các ht tophi ti
sn khp b v s khcp; s lng vi tinh th cnh khp, màng

hot dch khp, trong mô s dn bp mn tính
do gút; các vi tinh th urat lng ti mô mm, bao gân to nên ht tophi [12],
[40].
gút [40]

gút càng cao [128].
 d uric máu và các bnh khác liên quan
Ghiu các nghiên cu  ra rng g acid 
mc bnh thn, b
ng [51], [82], [96], [118]. Các nghiên cu can thip gp
bng chng cho thy, gim urat khi s dng allopurinol có th làm chm tin trin
ca suy thn mn tính, bnh tim mch [40], [52], [96].
h
.
6

1.1.
   ca các thuc u tr     hin nay là c ch
xanthin oxidase hoc gây thi tr acid uric c tiu. Ngoài ra, nhóm thuc tiêu
n th nghim lâm sàng, tuy nhiên nhóm thuc này
gp phi nhng hn ch nhc ng du tr 
uric máu mn tính.
1.1.3.1. Gim tng hp acid uric thông qua c ch enzym xanthin oxidase
      

 Allopurinol
- : Allopurinol  
 [2], [92].
- : Allop
 [2]. 


   [2]. Vì 

[2], [23].
- T: 
-mercaptopurin [2], [67].
 Febuxostat
Febuxostat là thuc mi sau allopurinol, g
quan qun lý thuc châu Âu - EMEA và FDA phê duy u tr dài h
acid uric máu mn tính trên bnh nhân gút. So vi allopurinol, febuxostat c
chng minh làm gim ucid uric máu hiu qu   th nghim tin lâm
sàng và lâm sàng [22].
7

-   :             
enzym xanthin oxidase [42].
-  : Febu

 [100].
-  : 
; n [42]. F

1.1.i acid uric  thn


tophi [9]
 [2], [80], [97],
[100]
1.1.3.3. Tiêu acid uric
Hu hng vt có vú, tr i và các loàng trong

 u có enzyme uricase, mt loi enzym chuyn hóa acid uric thành allantoin
d    i t  [40], [97]. Vì vy, truy     c
chng minh có tác dng phân gii acid uric [90]ng này m ng
u tr mi cho nhng bnh ng vi các thuu tr 
uric máu mn tính n nay.
Rasburicase: là mt uricase tái t hc FDA cho phép s d h
acid uric ngn ngày trên trên tr em mc hi chng phân gii khi u (tumour lysis
syndrome)  [115]. Tuy nhiên quá trình s d
ng yêu c u tr    mn tính b hn ch bi tính kháng
nguyên cao, t
1/2
ngn và kh dung np kém.
8

PEGylated uricase: là mt dng dn cht cc gn thêm chui
 làm gim tính kháng nguyên và kéo dài thi gian bán thi
i uricase [49].
1.2. ENZYM XANTHIN OXIDASE
1.2.1. 
Xanthin oxidase là mt enzym có vai trò then chng to ra
c chuyn hóa thành hypoxanthin và xanthin,
i tác dng xúc tác ca enzym XO chúnc oxy hóa thành acid uric. Enzym
XO có vai trò quan tru hòa n acid uric máu, bt kì tác
ng nào n hong cn s to thành acid
uric [3], [20]. Vì vy, enzym XO là mt trong nhc lý chính
mà các thuu tr ng ti.
1.2.2. 
1.2.2.1. Ngun gc, phân b

[14]. Trong c ng

[25]
 
[20]. Enzym XO dùng trong các nghiên  bò là

 [54].
1.2.2.2. 
Xanthin oxi

FAD và hai Fe
2
S
2
[20],[54]. Phn ph molybden bao gm mt dn xut pterin hu
t cng hóa tr vi 2 nguyên t nh ca molybdopterin, 2 nguyên t
oxy và 1 nguyên t nh khác [54] (Hình 1.2).
9


A B
Hình 1.2[92]
(A:B: molybden)
1.2.3. xanthin oxidase
- :  xanthin 

 thêm [3].
- :  

 
p[3].
- : 

0

 
. 

0

0
C [44], [65]. 
   

0

- pH: 
 7,5  8,0 [65].
10

- g ( : Hg
2+
, Ag
+


[3], [14].
1.2.4.  
 
- 
 :
Xanthin + H
2

O + O
2














Acid uric + H
2
O
2
L
 [89].


-         -azino-di (3-
ethylbenzothiazoline-6-sulphonate)
   : H         

Hypoxanthin + 2H
2

O + 2O
2















Acid uric + 2H
2
O
2

Acid uric + O
2








Allantonin + H
2
O
2
+ CO
2

H
2
O
2
+ ATBS
red











ATBS
OX
+ 2H
2
O


[79].
 
             
   y,
x 
qua   
0
C [39].

11

 
  :       -amino-4-hydroxypteridin (AHP)



[103].
1.3. CÁC NGHIÊN    
ASE IN VITRO
Xanthin oxidase 
in vitro 


  oxidase

1.3.1. 
in vitro, 

 :

 

ng tip cn này khá ph bic thc hin  nhic trên th gii.
, d

kh in vitro
 
Larix laricina[91].
12

Kong và cng s
  hin tác dng c ch
enzym XO (56,56%), ch chit c ch trên 50% hot tính enzym
 (23,77%)(32,79%),
ch chit c ch (9,84%).  n
50 µg/ml, có 58 dch chit methanol (47,54%), 24 dch chit c th hin tác dng
c ch (19,67%)15 dch chit methanol (47,54%) và 2 dch chic c
ch XO trên 50% (1,64%). Dch chic ca Polygonum cuspidatum 

50
= 38 µg/ml), tuy nhiên vn yu so vi allopurinol (IC
50
=
1,06 µg/ml) [71].
 nghiên cu trên 28 dch chit t 17
loài thc vt bc nhân dân s dng vi tác dng chng viêm.  n
100 µg/ml, có 9 loài th hin tác dng c ch XO;  n 50 µg/ml có 4 loài th
hin tác dng c ch XO hát hiClerodendrum floribundum
(Verbenaceae), Eremophila maculata Ker Gawler (Myoporaceae) và Stemodia
Grossa Benth. (Scrophulariaceae), Stemodia grossavi IC

50
< 50 µg/ml [110].
, nghiên cu sàng lc tác dng c ch c tin hành vi 18
dch chic, methanol và hn hc - methanol t c lic ngi
dân b a   s dng theo kinh nghi  u tr bnh gút và các triu
chng liên quan. Kt qu cho thy 14 dch chit th hin tác dng c ch XO 
n 100 µg/mlch chit có tác dng c ch lt
tính XO và IC
50
< 100 µg/ml. Bn dch chit methanol th hin tác dng c ch XO
in vitro mnh nht: Coccinia grandis (IC
50
= 29,79 µg/ml), Datura metel (IC
50
=
76,75 µg/ml), Strychnos nux-vomica (IC
50
= 6,8 µg/ml) và Vitex negundo (IC
50
=
78,75  tác dng h acid uric in vivo trên mô hình gây
p bng kali oxonat [116].
ng s n hành nghiên cu sàng lc tác dng
c ch XO in vitro ca 84 dch chit ethanol và methylen clorid-methanol t 27
13

c li c s dng theo kinh nghi  u tr bnh gút, viêm khp hoc
bnh thp khp ca Cng hòa Séc và khu vc min Trung - t qu cho
thy, khong 50% s loài th hin tác dng c ch XO  n 200 µg/ml. Trong
  hin tác dng mnh nht là dch chit methylen chlorid-methanol ca

Populus nigra (IC
50
= 8,3 µg/ml) và Betula pendula (IC
50
= 25,9 µg/ml), dch chit
ethanol ca Caryophyllus aromaticus và Hypericum perforatum vi IC
50
< 50 µg/ml
[56].
11, các tác gi Phillipines  c ch XO ca dch
chit t 15 c liu s dng vi tác dng chng viêm trong y hc c truyn, kt
qu cho thy 5 c liu (33,33%) có tác dng c ch trên 50% hot tính XO 
n      ng y  t nhiu so vi thu i chng
allopurinol [21].   Hudaib và cng s n hành nghiên cu trên
dch chit methanol t 23 dc liu thuc 12 h thu hái  vùng Jordan, kt qu cho
thy c liu (13,04%) có tác dng c ch trên 50%  n 200 µg/ml
[59].
 
Mt s tác gi la chn ng tip cn sàng lc theo h hoc chi thc vt 
tác dng c ch XO. ng nghiên cu này tp trung nghiên cu sâu theo
mt h, mt s h hoc chi nh tìm kim và phát hin các cây thuc có
titc liu thuc các h c các nhà nghiên c
lc nhiu nht, bao gm: [113]lastrac
c hà (Lamiaceae) [53] và gc liu thuc chi Lychnophoras
 [46].
c
c truyn ca nhi

, c ch xanthin oxidase.
14

  
            
in vitro
[27], [29], [38], [40]. 

nghi   

[76]. 
               
enzym, Li 
       ) là: myricetin (IC
50
=62,7µg/ml), luteolin
(IC
50
=3,29 µg/ml) [74]. 
XO in vitro      sepigallocatechin, acacatechin, myricetin,
naringenin, daidz

50
-


50
24 ± 0,28 µg/ml [117].
1.3.2. 
       



 [106].     
 in vitro 

4, p
 
 
    
15



  
 
(Phú Yên, K). in vitro 
100 µg/ml  50 µg/ml  25 µg/ml  10 µg/ml. 
     (15,97%)  
enzym;  (7,29%)trên 50% 
  (3,51%) 
µg/ml;  (0,69%) 
10 µg/ml. TArtemisia vulgaris, Caesalpinia
sappan, Blumea balsamifera,      trong
methanol Tetracera scandens 
50
< 20
µg/ml [85]. 
N
Caesalpinia sappan 

50
 có


50
= 3,9 µM [84]. N
     Chrysanthemum sinense   1


    
50
dao   -      
allopurinol (IC
50
= 2,5 µM) [86].  Tetracera
scandens -

50
= 1,9 µM) 
50
= 2,5 µM) [87].
, T
 in
vitro  
             
16

   t
 
0 µg/ml  50 µg/ml 
10 µg/ml      ,
 trên 50%.  tác


, 
Smilax perfoliata Lour. (thu Clinacanthus
nutans (thu - Lào Cai), Homalomena occulta 
Vì- Archidendron clyearia 
      in vitro      Archidendron
clyearia (Jack.), I. N
50
là 15,6 µg/ml [11].
 

.
 các chi 

a 
n  [4], 
-
Hai là,   

 [1].
17


U

2.1.1. 
  theo
:
 
-  [4]c
 


- 

cây      
   
 
 .
 
 
.
-  thông tin và
+ 
 

[6], [13], [16].
+ 
 