Vận dụng phương pháp ACB vào kế toán chi phí và tính giá thành tại công ty TNHH MTV cao su krông buk

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM


Lê Th Thu Linh

VN DNGăPHNGăPHÁPăABCăVÀOăK TOÁN CHI PHÍ VÀ
TÍNH GIÁ THÀNH TI CÔNG TY TNHH MTV CAO SU
KRÔNG BUK







LUNăVNăTHCăSăKINHăT






Tp. H Chí Minh ậ Nmă2013



B GIÁO DCăVÀăÀOăTO

TRNGăI HC KINH T TP.HCM


Lê Th Thu Linh


VN DNGăPHNGăPHÁPăABCăVÀOăK TOÁN CHI PHÍ VÀ
TÍNH GIÁ THÀNH TI CÔNG TY TNHH MTV CAO SU
KRÔNG BUK

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS . TS. VẪăVNăNH





Tp. H Chí Minh ậ Nmă2013


LIăCAMăOAN
Tôiăxinăcamăđoanăđ tƠiă“ăVn dngăphngăphápăABCăvƠoăk toán chi phí và tính giá
thành ti công ty TNHH MTV Cao su Krông Buk”ălà công trình nghiên cu khoa hcăđc
lp ca riêng tôi vi s tăvn, h tr caăngiăhng dn khoa hc. Các s liu,bng
biu là trung thc có ngun gc rõ ràng.

Tác gi lunăvn


Lê Th Thu Linh

















DANH MC CÁC CH VIT TT
ABC: (Activity- Based Costing): H thng chi phí da trên mcăđ hotăđng.
CP : Chi phí
SX : Sn xut
CS : Cao su
CP NVLTT: Chi phí nguyên vt liu trc tip
CP NCTT : Chi phí nhân công trc tip
CP SXC : Chi phí sn xut chung.

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 1.1: Hotăđng và các tiêu thc phân b
Bng 1.2: So sánh h thng ABC viăphngăphápătruyn thng
Bng 2.1 : Bng kê xut phân bón
Bng 2.2 : Bng chm công
Bng 2.3: S chi tit tài khon Chi phí sn xut chung
Bng 2.4: Bng tng hp gi công
Bng 2.5: S chi tit tài khon chi phí sn xut chung
Bng 2.6: Bng tng hpăchiăphíăbánăhƠngănmăă2012
Bng 2.7: Bng tng hp chi phí qunălýănmă2012
Bng 2.8: Bng giá thành m caoăsuăs ch
Bngă2.9:ăBinăđngăchiăphíăsnăphmăcaoăsuăquaăhaiănmă2011ăvƠă2012
Bng 3.1: Bng phân loi chi phí
Bng 3.2: Bng tính toán h s phân b  trungătơmăchmăsócăcơy
Bng 3.3: Bng kê chi phí hotăđngăchmăsócăvn cây
Bng 3.4: Tính toán h s phân b chi phí hotăđng vn chuyn nguyên vt liu
Bng 3.5: Bng kê chi phí hotăđng vn chuyn
Bng 3.6: Bng tính toán h s phân b ti trung tâm ch bin
Bng 3.7: Bng kê chi phí hotăđng chun b sn xut
Bng 3.8: Bng kê chi phí hotăđôngăqun lý sn xut

Bng 3.9: Bng kê chi phí hotăđng phc v sn xut
Bng 3.10: Bng kê chi phí hotăđng kim tra chtălng sn phm
Bng 3.11: Bng tính toán h s phân b hotăđng phân phi hàng hóa
Bng 3.12: Bng kê chi phí hotăđng phân phi
Bng 3.13: Bng kê chi phí hotăđng qun lý
Bng 3.14: Bng tính toán chi phí hotăđng cho sn phm SVR3L
Bng 3.15: Bng tng hp các tiêu thc phân b và h s phân b trongănm
Bng 3.16: Bng phân b chi phí cho tng hotăđng
Bng 3.17: Bng tính giá thành cho tng loi sn phm

DANH MCăCÁCăSă
Săđ 1.1: Các cpăđ hotăđng trong ABC
Săđ 1.2:ăPhngăphápăphơnăb chiăphíătrênăcăs hotăđng
Săđ 2.1:ăSăđ b máy qun tr ca công ty
Săđ 2.2: B máy k toán ca công ty
Săđ 3.1:ăăSăđ t chc mi
Săđ 3.2 : Trung tâm hotăđng và các hotăđng











MCăLC



Trangăphăbìa

Liăcamăđoan

Mcălc

Danhămcăcácăchăvitătt,ăcácăbngăbiu

Danhămcăcácăsăđ

PHNăMăU

1.ăSăcnăthităcaăđătƠiầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
1
2.ăTng quanănghiênăcuầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
2
3.ăMcătiêuănghiênăcuăcaăđătƠi ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
3
4.ăPhngăphápănghiênăcuầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
3
5.ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcuầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
3
6.ăBăccăcaăđătƠi ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
3
CHNGă1:ăCăsălýălunăvăkătoánăchiăphíăvƠăkătoánăchiăphíătheoăABCầầầầ
5
1.1. MtăsăvnăđăchungăvăchiăphíăvƠăgiáăthƠnhăsnăphmầầầầầầầầầầ.
5
1.1.1. KháiănimăchiăphíăvƠăgiáăthƠnhầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
5
1.1.2. PhơnăloiăchiăphíăvƠ giá thànhầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
6
1.1.2.1.ăPhơnăloiăchiăphí ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
6
1.1.2.2.ăPhơnăloiăgiáăthƠnhăsnăphmầầầầầầầầầầầầầầầầ
10
1.2.ăCácăhăthngăkătoánăchiăphíăvƠăgiáăthƠnhăsnăphmăầầầầầầầầầầầ

11
1.2.1. KătoánăchiăphíăsnăxutăvƠătínhăgiáăthƠnhătheoăchiăphíăthcătầầầầ
11
1.2.2. KătoánăchiăphíăsnăxutăvƠătínhăgiáăthƠnhătheoăchiăphíăthcătă
ktăhpăchiăphíăcătính
13
1.2.3. KătoánăchiăphíăvƠătínhăgiáăthƠnhătheoăchiăphíăđnhămc ầầầầầầầ
14
1.3.ăcăđimăcaăkătoánăchiăphíătheoăphngăphápăABCầầầầầầầầầầầ
15
1.3.1. Nhngăvnăđăchungầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
15
1.3.1.1. nhănghaầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
16
1.3.1.2. Vai tròầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
17
1.3.2. QuyătrìnhăngădngăABCầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
17
1.3.2.1. NhnădinăchiăphíăngunălcăvƠăcácăhotăđngăchcănngầầầầ
18
1.3.2.2. Laăchnătiêuăthcăphơnăbầầầầầầầầầầầầầầầầ.
19
1.3.2.3. Phngăphápăphơnăbăchiăphíătrênăcăsăhotăđngầầầầầầầ
21
1.3.3.ăSoăsánhăhăthngăABCăviăhăthngăchiăphíătruynăthngầầầầầầầ
22
1.3.4. iuăkinăthcăhinăầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
24
1.4ăăcăđimăsnăxutănôngănghipăchiăphiăđnăvnădngăABCầầầầầầầầ.
25

1.4.1.ăcăđimăhotăđngăsnăxutănôngănghipầầầầầầầầầầầầầ
25
1.4.2.ăcăđimăkătoánăchiăphíăsnăxutăvƠăgiáăthƠnhăsnăphmănôngănghipầầ
26
1.4.3. căđimăsnăxutănôngănghipăchiăphiăđnăvnădngăABCăầầầầầ
28
KTăLUNăCHNGăIầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
31
CHNGăII:ăăThcătrngăkătoánăchiăphíătiăcôngătyăầầầầầầầầầầầầ
32
2.1.ăGiiăthiuăchungăvăcôngătyăầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
32
2.1.1.ăLchăsăhìnhăthƠnhăvƠăphátătrinầầầầầầầầầầầầầầ.
32
2.1.2.ăQuyămôăhotăđngăvƠăcăcuătăchcầầầầầầầầầầầầ
33
2.1.3.ăTăchcăsnăxutăvƠăquyătrìnhăsnăxut:ầầầầầầầầầầầ
37











2.1.4.ăTìnhăhìnhătăchcăcôngătácăkătoánătiăcôngătyăầầầầầầầầ.

38
2.2.ăKătoánăchiăphíăvƠăgiáăthƠnhătiăcôngătyăCaoăsuăKrôngăBukăầầầầầầầ.
39
2.2.1.ăcăđimăkătoánăchiăphíătiăcôngătyầầầầầầầầầầầầầ
39
2.2.2.ăKătoánătpăhpăchiăphíăsnăxutăvƠătínhăgiáăthƠnhăầầầầầầầ
41
2.2.2.1.ăKătoánătpăhpăchiăphíăsnăxutầầầầầầầầầầầầ
41
2.2.2.2. Tính giá thànhầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
46
2.3.ăánhăgiáăh thngăkătoánăchiăphíătiăcôngătyầầầầầầầầầầầầầ.
48
2.3.1.ăNhnăxétầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
48
2.3.2.ău,ănhcăđimầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
52
2.3.3. Nguyên nhânầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
53
KTăLUNăCHNGăIIăầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
54
CHNGăIII:ăVnădng ABC vƠoăkătoánăchiăphíăvƠătínhăgiáăthƠnhătiầ ầầầ
55
3.1.ăQuanăđimătipăcnầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
55
3.1.1.ăPhùăhpăđcăđimătăchcăhotăđngăcaăcôngătyăầầầầầầầ.
55
3.1.2.ăNơngăcaoăchtălngăthôngătinăđăphcăvăqunălýầầầầầầầ.
55
3.1.3.ăCơnăđiăchiăphíăvƠăliăíchăầầầầầầầầầầầầầầầầầ

55
3.2.ăGiiăphápăhoƠnăthinăầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
56
3.2.1.ăHoƠnăthinătăchcăsnăxutăầầầầầầầầầầầầầầầầầ
56
3.2.2.ăHoƠnăthinăphngăphápăphơnăloiăchiăphíăầầầầầầầầầầầ.
58
3.2.3.ăHoƠnăthinăquyătrìnhătpăhpăchiăphí,ătngăhpătínhăgiáăthƠnhăầầầầ
67
3.2.4.ăHoƠnăthinăkimăsoátăchiăphíăầầầầầầầầầầầầầầầầ
72
3.2.5.ăThôngătinăhuăíchătăphngăphápăABCăđưăđcăvnădngầầầầầ.
74
3.3.ăMtăsăkinănghăăviăcôngătyầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
74
KTăLUNăCHNGăIIIầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
77
KTăLUNăCHUNGầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.
78
TƠiăliuăthamăkho

Phălc



1

PHN M U
1. S cn thit caăđ tài
Cùng vi s thayă điă că ch vƠă trìnhă đ qun lý kinh t, h thng k toán doanh

nghip Vit Nam nói chung và k toán chi phí sn xut, tính giá thành sn phm  các
doanh nghipăcaoăsuănóiăriêngăđưăkhôngăngngăđc ci tin và hoàn thin. Tuy nhiên do
điu kinăđc thù ca ngành sn xut cao su thiên nhiên, công tác hch toán chi phí sn
xut và tính giá ca doanh nghip sn xut cao su Vit Nam hin nay vn còn nhiu hn
ch,ăchaăthc s đápăngăđc yêu cu qun tr chi phí sn xut và giá thành sn phm
trong doanh nghip.
 khc phc nhng hn ch trong công tác hch toán chi phí sn xut và tính giá
thành sn phm trong các doanh nghip cao su nói chung và ti công ty cao su Krông
Buk nói riêng, doanh nghip cn phi tip tc ci tin h thng k toán nói chung, h
thng k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phmănóiăriêngătheoăhng phù hp
vi ch đ,ăchínhăsách,ăđápăngăđc yêu cu v tính cnh tranh ngày càng cao trong
điu kin kinh t th trng.
Doăđóăđ có quytăđnh chính xác, kp thiăđòiăhi nhà qun tr phi nhn thc rõ vai
trò ca chi phí phát sinh trong doanh nghip ca mình. K toán chi phí da trên mcăđ
hotăđng (ABC) là mtăphngăphápăcung cp thông tin chính xác v chi phí tính cho
sn phm giúp nhà qun tr côngătyăcaoă suăKrôngăBukă đaăraănhng quytăđnh kinh
doanh sáng sut.
MôăhìnhăABCăđưăkhc phc nhng hn ch ca mô hình k toán chi phí truyn thng
khi phân b chi phí gián tip do có s gn kt gia tiêu thc phân b vƠăcácăđiătng
chu chi phí nên các nhà qun tr s đc cung cp thông tin v chi phí cho sn phm
chínhăxácăhn.
Chính t nhng s cn thitătrênătôiăđưăchnăđ tài “Vn dngăphngăphápăABCă
vào k toán chi phí và tính giá thành ti công ty cao su Krông Buk”. Tác gi hy vng
rng lunăvnăphn nào s giúpăcôngătyănơngăcaoăhnăna chtălng công tác k toán chi
phí sn xut và tính giá thành sn phm, làm cho công tác k toán thc s tr thành công
c h tr đc lc cho b máy qun tr doanh nghip.
2

2. Tng quan nghiên cu
Bùi khánh Vân, 2008. Hoàn thin công tác k toán chi phí sn xut và tính giá

thành sn phm ti các công ty cao su trc thuc tp đoàn cao su Vit Nam. Lunăvnă
thcăs.ăi hc Kinh t Thành ph H Chí Minh. Trình bày nhngăđcăđim v k toán
chi phí tiăcácăcôngătyăcaoăsuănóiăchungăvƠăđaăraănhng giiăphápăđ hoàn thin k toán
chi phí.
Lunăvnăcònăthamăkho các lunăvnăThcăsăv k toán chi chi phí và vic vn
dngăphngăphápăABCănh:
Nguyn Trng Huy,2005. Vn dng phng pháp ABC  công ty c phn kem
KIDO. LunăvnăThcăs.ăi hc Kinh t Thành ph H Chí Minh. Trình bày vic vn
dngăphngăphápăABCăvƠoăcôngătyăsn xut kem t nhng hotăđng thc t ti công ty
đưăxácăđnhăđc bn cht ca tng loi chi phí, la chn các t hpăchiăphíătngăng
vi các hotăđngăvƠăđ xutăcăs phân b hp lý cho tng hotăđng.
Lâm Th Trúc Linh, 2010. Vn dng h thng chi phí da trên mc đ hot đng
(ABC) ti công ty ADC. LunăvnăThcăs.ăi hc Kinh t Thành ph H Chí Minh.
Tác gi đưăđ ra các giiăphápăcnăc vào tình hình thc t tiăcôngătyăADC,ăđ xut vic
ci t li công tác k toán chi phí , t chc li mô hình qun lý theo trung tâm hotăđng,
xácăđinhăli các hotăđng gây phát sinhăchiăphíăvƠăxácăđnh các tiêu thc phân b chi phí
hp lý. Tác gi cngăđiăsơuăvƠoăvic ng dng h thng EPR nhm giúp công ty trong
quá trình qun lý các ngun lc.
Nguyn Th Hng Châu, 2011. Vn dng h thng chi phí da trên c s mc đ
hot đng vào công tác k toán ti Vin thông Bình Dng. LunăvnăThcăs.ăi hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh. LunăvnăđưătrìnhăbƠyăvic vn dngăphngăphápă
ABC vào công ty hotăđngătrongălnhăvc cung cp dch v, huănhăkhôngăcóăthôngătină
v chi phí nhân công trc tip và nguyên vt liu trc tip mà ch có chi phí sn xut
chung, lunăvnăđưăđaăraăđc nhngăđim thun li khi áp dngăphngăphápăABCă
vào doanh nghip hotăđngătrongălnhăvc cung cp sn phm là dch v.
Cácăđ tƠiănóiătrênăchaăcóăđ tƠiănƠoăđiăvƠoănghiênăcu vic vn dng và tip cn
phngă phápă ABCă trongă k toán chi phí và tính giá thành sn phm ca các doanh
3

nghip sn xut nông nghip. Mt trong nhngălnhăvc sn xut kinh doanh có nhiu

đc thù, do vy tôi chnăđ tƠiă“Vn dng phngăphápăABCăvƠoăk toán chi phí và tính
giá thành ti công ty cao su Krông Buk”ănhm góp phn giúp công ty có mt cái nhìn
khác v k toán chi phí và tính giá thành, ci thin nhngănhcăđim v k toán chi phí
theoăphngăphápăhin tiămƠăcôngătyăđang áp dng.
3. Mc tiêu nghiên cu caăđ tài
Mc tiêu nghiên cu caăđ tài là tìm hiu k toán chi phí tiăcôngătyăvƠăđaăraăcácă
gii pháp nhm vn dngăphngăphápăABCăvƠoăk toán chi phí ti công ty cao su Krông
Buk.
Mc tiêu c th: Trênăcăs ktăhpăgia lý lun v k toán chi phí và k toán chi phí
theoăphngăphápăABCăvi vicăphơnătích,ăđánhăgiáăthc trng v k toán chi phí ti
công ty, tìm ra nhng thiu sót và s cn thit phi chuyn sang k toánătheoăphngă
pháp ABC. T đóăđ tài s đaăraăcácăgii pháp nhm vn dng phngăphápăABCăvào
k toán chi phí và tính giá thành ti công ty.
4. Phngăphápănghiênăcu
Tác gi s dngăphngăphápănghiênăcuăđnhătínhălƠăphngăphápănghiênăcu ch
đoăđ thc hin lunăvn.
5. iătng và phm vi nghiên cu
Lun vnăkhông trình bày phn chng t, tài khon, s sách k toán mà ch tp trung
nghiên cu vn dngăphngăphápăABCăvƠăphơnăb chi phí ti công ty nhm cung cp
thông tin giá thành mt cách thích hpăvƠăđángătinăcy
Lunăvnăch trình bày k toán chi phí trong hotăđng sn xut kinh doanh, không
trình bày chi phí tài chính và các chi phí khác.
6. B cc caăđ tài
Ngoài phn m đu và kt lun, lunăvnăđc thit k lƠmă3ăchng:
Chng 1:ăCăs lý lun v k toán chi phí và k toánăchiăphíătheoăphngăpháp ABC
Chng 2: Thc trng k toán chi phí và tính giá thành ti công ty TNHH MTV Cao su
Krông Buk
4

Chng 3: Vn dngăphngăphápăABCăvào k toán chi phí và tính giá thành sn phm

ti công ty TNHH MTV Cao su Krông Buk
Ngoài ra lunăvnăcònăcóăph lc nhm minh ha và giiăthíchărõăhnăv nhng
lp lunăđc trình bày trong phn ni dung.
























5

CHNGă1:ăCăs lý lun v k toán chi phí và k toánăchiăphíătheoăphngăphápă

ABC
1.1. Mt s vnăđ chung v chi phí và giá thành sn phm
1.1.1. Khái nim chi phí và giá thành
Khái nim chi phí
Trong mi hotăđng ca doanh nghipăđuăphátăsinhăcácăhaoăphí,ănhănguyênăvơtă
liu, tài sn c đnh, scălaoăđngầBiu hin bng tin toàn b hao phí phát sinh nói trên
giălƠăchiăphí,ănhăchiăphíănguyênăvt liu, chi phí khu hao tài sn c đnh, chi phí nhân
côngầ
Tip cn theo hc thuyt giá tr: Chi phí là biu hin bng tin toàn b hao phí v lao
đng sngăvƠălaoăđng vt hóa phát sinh trong quá trình hotăđng sn xut kinh doanh
ca doanh nghip.
Chi phí sn xut: là toàn b chiăphíăliênăquanăđn ch to sn phm hoc thc hin
dch v trong mt thi k nhtăđnh và tùy thucăvƠoăđcăđim kinh t k thut ca tng
hotăđng, chi phí sn xutăđc sp xp thành nhng khon mc có ni dung kinh t
khác nhau.
(oƠnăNgc Qu, 2009).
Chi phí ngoài sn xut:
Là nhng chi phí phát sinh trong quá trình tiêu th sn
phm và qun lý chung toàn doanh nghip. (oƠnăNgc Qu, 2009).
Khái nim giá thành
Giá thành là toàn b haoăphíălaoăđng vt hóa (nguyên vt liu, nhiên liu,ăđng
lc, khu hao tài sn c đnh và công c nh)ăvƠălaoăđng sng trong sn xut, tiêu th
sn phm, lao v ca doanh nghip (
oƠnăNgc Qu, 2010)
Giá thành sn xut: là toàn b chi phí sn xutăcóăliênăquanăđn khiălng công
vic, sn phm hoàn thành.
Giá thành toàn b: là toàn b chiăphíăphátăsinhăliênăquanăđn mt khiălng sn
phm hoàn thành t khi sn xutăđn khi tiêu th xong sn phm.
Mi quan h chi phí và giá thành:
Bn cht ca giá thành là chi phí- chi phí, phí tn v ngun lc kinh t có mcăđíchăă

đc sp xp theo yêu cu ca nhà qun lý.
6

Giá thành th hin miătngăquanăgia chi phí vi kt qu đtăđc trong tng giai
đon, hotăđng nhtăđnh.
Giá thành th hin phm vi gii hn chi phí trong mtăđnăv, khiălng sn phm,
dch v hoàn thành.
1.1.2. Phân loi chi phí và giá thành
1.1.2.1. Phân loi chi phí
Phân loi chi phí theo tính cht, ni dung kinh t ca chi phí
Theo cách phân loi này, toàn b chiăphíăđc chia thành các yu t sau:
- Chi phí nguyên vt liu: là toàn b giá tr nguyên vt liu s dng cho hotăăđng
sn xut kinh doanh trong k.
- Chi phí nhân công: là tinălngăchính,ătinălngăph, các khonătríchătheoălngă
( Bo him xã hi, Bo him Y T,ăkinhăphíăcôngăđoƠn,ăbo him tht nghip) và các
khon phi tr khácăchoăngiălaoăđng trong k.
- Chi phí khu hao tài sn c đnh: là phn giá tr hao mòn ca tài sn c đnh
chuyn vào chi phí sn xut kinh doanh trong k
- Chi phí dch v mua ngoài là các khon tinăđin, tinănc,ăđin thoi, thuê mt
bngầ.
- Chi phí khác bng tin: là nhng chi phí sn xută kinhă doanhă khácă chaă đc
phn nhă trongă cácă chiă phíă trênă nhngă đưă chiă bng tină nhă chiă phíă tip khách, hi
nghầ.
Phân loi chi phí theo chc nng hot đng
Chiăphíăđc chia làm 2 loi là chi phí sn xut và chi phí ngoài sn xut.
- Chi phí sn xut: là toàn b chiăphíăliênăquanăđn ch to sn phm hoc thc hin
dch v trong mt thi k nhtăđnh và tùy thucăvƠoăđcăđim kinh t k thut ca tng
hotăđng, chi phí sn xutăđc sp xp thành nhng khon mc có ni dung kinh t
khác nhau:
i vi doanh nghip sn xut chi phí sn xutăđc chia thành 3 khon mc:

Chi phí nguyên vt liu trc tip: là biu hin bng tin nhng nguyên vt
liu ch yu to thành thc th vt cht ca sn phmănhă:ăst, thép, g, vi, siầvƠă
7

nguyên vt liu có tác dng ph thuc nó kt hp vi nguyên vt liuăchínhăđ sn xut
ra sn phm hocălƠmătngăchtălng ca sn phm, hoc to ra màu sc, mùi v cho sn
phm, hoc rút ngn chu k sn xut sn phmầăChiăphíănguyên vt liu trc tipăđc
hch toán trc tipăvƠoăcácăđiătng chu chi phí.
Chi phí nhân công trc tip: là tinălngăchính,ălngăph, các khon trích
theoă lngă nhă bo him xã hi, bo him y t,ă kinhă phíă côngă đoƠn,ă bo him tht
nghip, và các khon phi tr khác cho công nhân trc tip sn xut. Chi phí nhân công
trc tipăđc hch toán trc tipăvƠoăcácăđiătng chu chi phí.
Chi phí sn xut chung là nhngăchiăphíăđ sn xut ra sn phmănhngă
không k chi phí nguyên vt liu trc tip và chi phi nhân công trc tip. Chi phí sn
xut chung bao gm chi phí nguyên vt liu gián tip, chi phí nhân công gián tip, chi phí
khu hao tài sn c đnh s dng trong sn xut và qun lý sn xut, chi phí sa cha bo
trì, chi phí qunălýăphơnăxng.
Trong hotăđng sn xut, s kt hp các chi phí trên to nên nhng loi chi phí khác
nhau:
+ Kt hp gia chi phí nguyên vt liu trc tip vi chi phí nhân công trc tip
đc giălƠăchiăphíăbanăđu, th hin chi phí ch yu cn thit khi btăđu sn xut sn
phm.
+ Kt hp gia chi phí nhân công trc tip và chi phí sn xutăchungăđc gi
là chi phí chuynăđi, chi phí ch bin, th hin chi phí cn thităđ chuyn nguyên vt
liu thành sn phm.
- Chi phí ngoài sn xut: Là nhng chi phí phát sinh trong quá trình tiêu th sn
phm và qun lý chung toàn doanh nghip. Chi phí ngoài sn xut bao gm hai khon
mc chính là:
Chi phí bán hàng: Là toàn b nhng chi phí phát sinh cn thităđ tiêu
th sn phm, hàng hóa, bao gm các khonăchiăphíănhăvn chuyn, bc vác, bao bì,

lngănhơnăviênăbánăhƠng,ăhoaăhng bán hàng, khu hao tài sn c đnh, và nhng chi
phíăliênăquanăđn d tr, bo qun sn phm, hàng hóa.
8

Chi phí qun lý doanh nghiêp: Là toàn b nhng chi phí chi ra cho vic
t chc và qun lý trong toàn doanh nghip.ăóălƠănhng chi phí hành chính, k toán,,
qunălýăchungầ.
Phân loi chi phí theo mi quan h vi thi k xác đnh kt qu kinh doanh
Theo cách phân loiănƠyăchiăphíăđc chia thành hai loi là chi phí sn phm và chi phí
thi k.
Chi phí sn phm: là nhng chi phí liên quan trc tipăđn vic sn xut sn phm hoc
mua hàng hóa, Chi phí sn phmăđc xem là gn lin vi tngăđnăv sn phm, hàng
hóaăkhiăchúngăđc sn xut ra hocăđc mua vào, chúng gn lin vi sn phm, hàng
hóa tn kho ch bán và khi sn phm,ăhƠngăhóaăđc tiêu th thì mi tr thành phí tnăđ
xácăđnh kt qu kinh doanh. Vì vy, chi phí sn phmăcóăđcăđim là thi k phát sinh
chi phí sn phm và thi k ghi nhn chi phí sn phm trên báo cáo kt qu hotăđng
kinh doanhăthng khác nhau tùy thuc vào mi quan h gia snălng sn xut vi sn
lng tiêu th trong tng thi k.
Chi phí thi k: là nhng chi phí phát sinh trong mt thi k vƠăđc tính ht vào phí tn
trong k đ xácăđnh kt qu kinh doanh; bao gm chi phí bán hàng và chi phí qun lý
doanh nghip.ăi vi các doanh nghip có chu k sn xut kinh doanh dài và trong k
không có hocăcóăítădoanhăthuăthìăchúngăđc tính vào phí tn ca k sauăđ xácăđnh kt
qu kinh doanh.
Phân loi chi phí theo mi quan h vi đi tng chu chi phí
Chiăphíăđc phân thành 2 loi là chi phí trc tip và chi phí gián tip
Chi phí trc tip là nhng chi phí liên quan trc tipăđn tngăđiătng chu
chiăphíăvƠăđc hchătoánăvƠoăđiătngăcóăliênăquan.ăThôngăthng chi phí trc tip là
nhngăchiăphíăđnănht cu to bi mt yu t nhăchiăphíănguyênăvt liu, chi phí tin
lngầăChiăphíătrc tipăthngăđcăđoălng, ghi nhn chính xác cho tngăđiătng
nên không to nên s sai lch v chi phí này khi tính giá thành sn phm.

Chi phí gián tip là nhngăchiăphíăliênăquanăđn nhiuăđiătng chu chi
phí,ădoăđóănóăđc phân b vƠoăcácăđiătng có liên quan theo tiêu thc nhtăđnh. Chi
phí gián tipăthng là nhng chi phí tng hp ca nhiuăchiăphíăđnănht. Chi phí gián
9

tip rtăkhóăđoălng, ghi nhn chính xác cho tngăđiătng, vì vy chi phí gián tip
thng to nên s khác bit gia thc t phát sinh và mc phân b chi phí gián tip vào
giá thành do s dng nhng tiêu thc,ăphngăphápăphơnăb khác nhau.
Phân loi chi phí theo cách ng x ca chi phí
Theo cách phân loiănƠyăchiăphíăđc chia thành 3 loi là binăphí,ăđnh phí và chi phí
hn hp.
- Bin phí (Chi phí kh bin): là chi phí mà tng s ca nó s binăđng khi mcăđ hot
đngăthayăđi trong phm vi phù hp. Thôngăthng bin phí ca mtăđnăv hotăđng
thìăkhôngăđi. Bin phí ch phát sinh khi có hotăđng kinh doanh.
Binăphíăđc chia thành hai loi:
Bin phí t l: là nhng bin phí có s binăđng cùng t l vi mcăđ hotăđng
sn xut kinh doanh. Ví d: Chi phí nguyên vt liu trc tip, chi phí nhân công trc tip,
giá vnăhƠngăbán,ăchiăphíăbaoăbìăđóngăgói,ăhoaăhngăbánăhƠngầlƠăbin phí t l, vì chúng
binăđi cùng t l vi mcăđ hotăđng.
Bin phí cp bc là nhng loi chi phí không binăđng liên tc so vi s bin
đng liên tc ca mcăđ hotăđng. S hotăđng phiăđtăđn mt mcăđ nƠoăđóămi
dnăđn s binăđng v chi phí. Ví d:ăChiăphíălngăca th bo trì máy móc, thit b.
- nh phí: Là nhng chi phí mà tng s caănóăkhôngăthayăđi hoc rtăítăthayăđi khi
mcăđ hotăđngăthayăđi trong mt phm vi phù hp.
nh phí có th chia làm 2 loi sau:
nh phí bt buc là nhngăchiăphíăcóăliênăquanăđn máy móc, thit b, nhà
xng,ăcăs h tng, qunălýầ.NhngăđnhăphíănƠyăcóă2ăđcăđim:
Có bn cht lâu dài: Gi s khi mt quytăđnh mua sm hoc xây dng các tài sn
c đnhăđc thc hin thì nó s liênăquanăđn vic kinh doanh caăđnăv trong nhiu
nm

Không th ct gimăđn không dù mcăđ hotăđng gim xung hoc khi hot
đng sn xut b giánăđon
10

Thuc loiăđnhăphíănƠyăthng bao gm chi phí khu hao tài sn c đnh, tinălngă
nhân viên qun lý, chi phí thuê máy móc, thit b hayă nhƠă xng theo hpă đng dài
hnầ
nhăphíătùyăý(ăđnh phí không bt buc) là nhng chi phí có th thayăđi
trong tng k k hoch do nhà qun tr quytăđnh. Vì vy,ăđnh phí này còn giălƠăđnh
phí qun tr. NhngăđnhăphíănƠyăcóăhaiăđcăđim:
Có bn cht ngn hn
Trong nhngătrng hp cn thit có th ct gimăchúngăđi
Thuc loi này gm chi phí qungăcáo,ăchiăphíăđƠoăto, nghiên cuầ
- Chi phí hn hp: là chi phí mà thành phn ca nó bao gm c yu t bt bin và kh
bin.  mcăđ hotăđngăcnăbn, chi phí hn hpăthng th hinăcácăđcăđim ca
đnh phí,  mcăđ hotăđngăvt quá mcăcnăbn nó th hinăđcăđim ca bin phí
Ví d: Chi phí v đin thoiăđ bàn có th đc xem là chi phí hn hpătrongăđóăphn
đnhăphíăđc xem là chi phí thuê bao, phn bin phí là chi phí tính trên thi gian gi.
1.1.2.2. Phân loai giá thành sn phm
Phân loi giá thành sn phm theo thi đim xác đnh giá thành
i vi doanh nghip sn xut giá thành sn phmăđc chia thành 3 loi:
Giá thành k hoch:ălƠăgiáăthƠnhăđcătínhătrc khi btăđu sn xut kinh
doanh cho tng sn phm k hoch da trên chi phíăđnh mc ca k k hoch.
GiáăthƠnhăđnh mc:ălƠăgiáăthƠnhăđcătínhătrc khi btăđu sn xut kinh
doanhăchoă1ăđnăv sn phm daătrênăchiăphíăđnh mc ca k k hoch.
Giá thành thc t lƠăgiáăthƠnhăđcăxácăđnhăsauăkhiăđưăhoƠnăthƠnhăvic ch
to sn phmătrênăcăs các chi phí thc t phát sinh và kt qu sn xutăkinhădoanhăđt
đc.
Phân loi giá thành sn phm theo ni dung kinh t cu to giá thành
Giá thành sn phmăđc chia thành 2 loi là giá thành sn xut và giá thành toàn b.

Giá thành sn xut là toàn b chi phí sn xutăcóăliênăquanăđn khiălng, công vic, sn
phmăhoƠnăthƠnh.ăi vi doanh nghip sn xut, giá thành sn xut bao gm 3 khon
mc chi phí:
11

Chi phí nguyên vt liu trc tip
Chi phí nhân công trc tip
Chi phí sn xut chung
Giá thành toàn b: toàn b chiăphíăphátăsinhăliênăquanăđn mt khiălng sn phm hoàn
thành t khi sn xutăđn khi tiêu th xong sn phm
Giá thành toàn b còn giălƠăgiáăthƠnhăđyăđ vƠăđcătínhănhăsau:
Giá thành toàn b = Giá thành sn xut + Chi phí ngoài sn xut
1.2. Các h thng k toán chi phí và giá thành sn phm trong doanh nghip
1.2.1. K toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t
căđim ca mô hình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí
thc t đc th hin qua 2 yu t:
- Tp hp chi phí sn xutăcnăc vào chi phí sn xut thc t phát sinh
- Tng hp chi phí sn xut và tính giá thành sn phmăđu daătrênăcăs chi
phí sn xut thc t
Nhngăđcăđimătrênăđơyăth hin thông tin giá thành sn phm theo mô hình k toán chi
phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t ch cóăđc sau khi kt thúc
quá trình sn xut, giá thành, sn phm th hin chi phí sn xut trong quá kh, rt phù
hp vi thông tin theo yêu cu ca k toán, nguyên tc k toán, chun mc k toán chung
khi lp và trình bày báo cáo tài chính. S phù hp này th hin vai trò tích cc ca mô
hình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí sn xut thc t qua
mt thi gian lch s khá dài. Tuy nhiên, trong thiăđiăngƠyănay,ăkhiămôiătrng sn
xut kinh doanh, công ngh sn xutăthayăđi nhanh chóng, k toán chi phí sn xut và
tính giá thành sn phm theo chi phí thc t đangăđngătrcăđòiăhi, áp lc ci tin cp
bách v k thut x lýăthôngătin,ăchiăphí,ăgiáăthƠnhăđ đápăng ttăhnănhuăcu thông tin
phc v cho qun tr chi phí.

(oƠnăNgc Qu, 2010).
- iătng tp hp chi phí sn xut,ăđiătng tính giá thành, k tính giá thành
iătng tp hp chi phí sn xut: iătng tp hp chi phí sn xut là phm
vi, gii hn nhtăđnhăđ tp hp chi phí sn xut. Thc cht caăxácăđnhăđiătng tp
12

hp chi phí sn xutălƠăxácăđnh chi phí phát sinh  niănƠoă(phơnăxng, b phn, quy
trình sn xutầ)ăvƠăthi k chi phí phátăsinhăăđ ghi nhnăvƠoăniăchu chi phí.
 xácăđnhăđcăđiătng tp hp chi phí sn xutăthng da và nhngăcnăc
nh:ăđaăđim sn xut,ăcăcu t chc sn xut, tính cht quy trình công ngh sn xut,
loi hình sn xut,ăđcăđim sn phm, yêu cu qunălý,ătrìnhăđ vƠăphngătin ca k
toán.ăCácăđiătng tp hp chi phí sn xut có th lƠăphơnăxng sn xut, quy trình
công ngh sn xut, sn phm hay nhóm sn phm,ă côngă trngă thiă công,ă đnă đt
hƠngầ(
oƠnăNgc Qu, 2010)
iătng tính giá thành:ăiătng tính giá thành sn phm là khiălng sn
phm, dch v hoàn thành nhtă đnh mà doanh nghip cn tính tng giá thành và giá
thƠnhăđnăv.ăXácăđnhăđiătng tính giá thành gn lin vi gii quyt hai vnăđ căbn.
Th nht v mt k thut, khi nào sn phm, dch v đc công nhn là hoàn thành, th
hai, v mt thông tin, khi nào cn thông tin tngăgiáăthƠnhăăvƠăgiáăthƠnhăđnăv.ă xác
đnhăđiătng tính giá thành, k toán có th da vào nhngăcnăc nh:ăquyătrìnhăcôngă
ngh sn xut,ăđcăđim sn phm, tính hàng hóa ca sn phm, yêu cu qunălý,ătrìnhăđ
vƠăphngătin ca k toán.
iătng tính giá thành sn phmăthngăđc chn là sn phm, dch v hoàn
thành hoc chi tit, khiălng sn phm, dch v đn mtăđim dng k thut thích hp
mà nhà qun lý cn thông tin v giá thành.
Giaăđiătng tính giá thành viăđiătng tp hp chi phí sn xutăthng có nhng
mi quan h ln nhau:
 Mtăđiătng tp hp chi phí sn xutătngăng vi mtăđiătng tính
giá thành sn phmănhătrongăcác quy trình công ngh sn xut ginăđn,ăsn xut theo

đnăđt hàng.
 Mtăđiătng tp hp chi phí sn xutătngăng vi nhiuăđiătng tính
giá thành sn phmănhă trongăcácăquyătrìnhă côngăngh sn xut to ra nhiu loi sn
phm.(
oƠnăNgc Qu, 2010)
13

 Nhiuăđiătng tp hp chi phí sn xutătngăng vi mtăđiătng tính
giá thành sn phmănhătrongăcácăquyătrìnhăcôngăngh sn xut phc tp gm nhiu giai
đon. .(oƠnăNgc Qu, 2010)
K tính giá thành: K tính giá thành sn phm là khong thi gian cn thit phi
tin hành tp hp, tng hp chi phí sn xut và tính tngăgiáăthƠnh,ăgiáăthƠnhăđnăv. tùy
thucăvƠoăđcăđim kinh t. k thut sn xut và nhu cu thông tin giá thành, k tính giá
thƠnhăđcăxácăđnh khác nhau. Trong mô hình k toán chi phí sn xut và tính giá thành
sn phm theo chi phí thc t, k tínhăgiáăthƠnhăđc chn trùng vi k k toánănhă
tháng,ăquý,ănm. .(
oƠnăNgc Qu, 2010)
- Quy trình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc
t
Quy trình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t đc
trìnhăbƠyăquaăcácăbcăcăbnănhăsau:
Xácăđnhăđiătng tp hp chi phí sn xut,ăđiătng tính giá thành, k tính giá
thành và kt cu giá thành sn phm thích hp vi tng loi hình doanh nghip
Tp hp chi phí sn xut cho tngăđiătng tp hp chi phí
Tng hp chi phí sn xut
Tính tngăgiáăthƠnhăvƠăgiáăthƠnhăđnăv tng sn phm. .(oƠnăNgc Qu, 2010).
1.2.2. K toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t kt
hp chi phí c tính
Mô hình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t kt hp
chiăphíăcătínhăcóăcácăđcăđim sau:

Mô hình này k toán chi phí và tính giá thành sn phmăđc thc hin theo trình
t: t chi phí sn xut thc t phátăsinhăđc tp hp cho tngăđiătngăsauăđóăda vào
kt qu sn xutăđuăraăđ tínhăgiáăthƠnhăđnăv sn phm, daăvƠoăgiáăthƠnhăđnăv sn
phmăđ tính tr giá sn phm d dang thành phmầ
Khi tin hành tp hp chi phí sn xut cho tt c các khon mc chi phí thì vn tp
hp theo chi phí thc t phátăsinh.ăNhngăkhiătng hp chi phí sn xut và tính giá thành
sn phm, ch có khon mc chi phí sn xutăchungălƠăđcătínhătheoăchiăphíăsn xut
14

chungăc tính phân b, còn các khon mc chi phí còn liăđuăđc tính theo chi phí
thc t. Vì vy trong kt cu giá thành sn phm, khon mc chi phí nguyên vt liu trc
tip và chi phí nhân công trc tipăđu là chi phí thc t, ch có khon mc chi phí sn
xutăchungălƠăchiăphíăc tính
Do chi phí sn xut chung khi tp hp vào bên n TK 627 là theo chi phí thc t,
nhngăkhiăphơnăb (hoc kt chuyn) sang TK154 li theo chi phí sn xutăchungăc
tính, nên cui k trênăTKă627ăthng phát sinh khon chênh lch dnăđn yêu cu k
toán phi tin hành x lý chênh lch chi phí sn xut chung thc t và chi phí sn xut
chungăc tính.
Công tác t chc chng t, tài khon, s sách k toánănhìnăchungătngăt nhămôă
hình k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí thc t.ăNhngăkhiă
tính giá thành, k toán không s dngăcácă“ăbngătínhăgiáăthƠnh”ămƠăs dngăcácă“ăbáoă
cáo sn xut”.ăCácăbáoăcáoănƠyăvaăđcăxemănhălƠăbng tính giá thành vaăcóăýănghaă
vô cùng quan trng vi nhà qun lý trong vic kimăsoátăchiăphí,ăđánhăgiáăhotăđng ca
tngăphơnăxng.
(oƠnăNgc Qu, 2010)
1.2.3. K toán chi phí và tính giá thành sn phmătheoăchiăphíăđnh mc.
GiáăthƠnhăđnh mc là nhngăchiăphíăđcăđnhătrcăđi vi chi phí nguyên vt
liu trc tip, chi phí nhân công trc tip và chi phí sn xut chung. Nó thngăđc
trìnhăbƠyănhăgiáăthƠnhăđnăv sn phm hoàn thành.
Trong h thng k toán chi phí sn xutăvƠătínhăgiáăthƠnhătheoăchiăphíăđnh mc,

các d liuăđnh mc s thay th tt c các d liu thc t. Các tài khonănhănguyênăvt
liu, chi phí nguyên vt liêu trc tip, chi phí nhân công trc tip, chi phí sn xut chung,
sn phm d dang, thành phm và giá vnăhƠngăbánăđc phnăánhătheoăchiăphíăđnh
mc. Tt c các bút toán ghi n, ghi có  tài khonănƠyăđuăđc ghi nhn theo chi phí
đnh mc, khôngăđc ghi nhn theo chi phí thc t. Tt c các s dăca các tài khon
tnăkhoăđuăđc tính daătrênăchiăphíăđnh mcăđnăv. Nhân viên k toán chi phí ghi
chép riêng bit các chi phí thc t đ so sánh viăchiăphíăđnh mc. Nhân viên k toán chi
phí ghi chép riêng bit các chi phí thc t đ so sánh viăđnh mc. Nhân viên k toán chi
phí tính toán các chênh lch vào cui k k toán ( tùy theo yêu cu kim soát chi phí ca
15

các nhà qun tr doanh nghip, k k toán có th là hàng ngày, hàng tun, hàng tháng,
hoc hàng quý). Nu chênh lchălƠăđángăk, nhân viên k toán chi phí tìm nguyên nhân
các chênh lch gia chi phí thc t vƠăđnh mcălƠmăcăs đ đaăraăcácăbin pháp x lý.
QuáătrìnhănƠy,ăđc gi là phân tích các chênh lch, là mt công c kim soát chi phí
hiu qu (
oƠnăNgc Qu, 2010).
Phân bit ba mô hình k toán chi phí và tính giá thành
Môăhìnhătheoăchiăphíăthcăt
Môăhìnhătheoăchiăphíăthcătă
ktăhpăcătính
Mô hình theo chi phí
đnhămc
Cungăcpăthôngătinăchoăvică
lpăbáoăcáoătƠiăchính,ăhochă
đnh,ăkimăsoátăraăquytăđnh,ă
tinăhƠnhănghiênăcu,ăciătină
chiăphíăsnăxut
Cungăcpăthôngătinăvăchiăphíă
mtăcáchăkpăthi,ăhiuăqu,ă

phcăvălpădătoánăngơnăsách,ă
kimăsóatăchiăphí
Cungăcpăthôngătinăhuă
íchăchoăvicălpădătoánă,ă
kimăsoátăchiăphíăkpă
thi,ăđánhăgiáăthƠnhăquă
dădƠng,ălƠmăđnăginăkă
toánăhƠngătnăkhoăvƠă
tính giá thành
Tpăhpăchiăphíăsnăxută
cnăcăvƠoăchiăphíăthcătăphátă
sinh,ătngăhpăchiăphíăsnăxută
vƠătínhăgiáăthƠnhăsnăphmăđuă
daătrênăcăsăchiăphíăsnăxută
thcătă
Tpăhpăchiăphíăsnăxutăcnăcă
vƠoăchiăphíăthcătăphátăsinh,ă
tngăhpăchiăphíăsnăxutăvƠă
tínhăgiáăthƠnhăsnăphmăchăcóă
khonămcăchiăphíăsnăxută
chungălƠăđcătínhătheoăchiăphíă
snăxutăchungăcătínhăphơnă
b,ăcácăkhonămcăcònăliătínhă
theo chiăphíăthcăt
Cácădăliuăđnhămcăsă
thayăthăttăcăcácădă
liuăthcăt,ăkhôngăghiă
nhnăchiăphíăthcăt.
DaăvƠoăcácăchiăphíăsnăxută
thcătăphátăsinhăđătínhăgiáă

thƠnhăsnăphm
DaăvƠoăktăquăsnăxutăđuăraă
đătínhăgiáăthƠnhăđnăvăsnă
phm,ăsauăđóătínhăgiáătrădă
dang,ăthƠnhăphm
Ttăcăcácăkhonămcă
chiăphíăsnăxutăvƠătínhă
giáăthƠnhăsnăphmăđuă
đcăphnăánhătheoăchiă
phíăđnhămc.ăTínhătoánă
chênhălchăgiaăđnhă
mcăvƠăthcătăvƠoăcuiă
kăkătoán.

1.3. căđim ca k toánăchiăphíătheoăphngăphápăABC
1.3.1. Nhng vnăđ chung
Theoăphngăphápăk toán chi phí truyn thng, giá thành sn phm ch bao gm
chi phí nguyên vt liu trc tip, chi phí nhân công trc tip, chi phí sn xut chung.
Trongăđó,ăchiăphíăsn xutăchungăthngăđc phân b cho tng sn phm da trên mt
tiêu thc nhtăđnh. Vic phân b này là không phù hp bi chi phí chung bao gm nhiu
16

khon mc có bn cht khác nhau, có vai trò và tham gia vi mcăđ khác nhau vào quá
trình sn xut và tiêu th sn phm.
i viăphngăphápăk toán chi phí truyn thng, khái nim giá thành sn phm
ch đc hiuătheoănghaăhp là : “giá thành sn xut”,ătheoăđóăcácăchiăphíăgiánătipănhă
chi phí qunălý,ăchiăphíăbánăhƠngăkhôngăđc tính vào giá thành sn phm. Trên thc t
các doanh nghipăkhiătínhă“giá thành toàn b”ăcóăphơnăb các chi phí qun lý và chi phí
bán hàng vào giá thành sn phm. Tuy nhiên, tiêu thc phân b thng da trên sn
lng tiêu th,ăđiuănƠyăcngăkhôngăphùăhp.

PhngăphápăABCăđc gii thiu lnăđu tiên vào gia thp k 80, bi Robert
KaplanăvƠăRobinăCooper,ătrc ht nhm gii quytăhaiănhcăđim caăphngăphápăk
toán chi phí truyn thngătrên.ăTheoăphngăphápăABCăgiáăthƠnhăsn phm không ch
bao gm chi phí sn xut mà là toàn b chi phí sn xut kinh doanh, bao gm các chi phí
gián tipănhăchiăphíăbánăhƠng,ăchiăphíăqun lý doanh nghip. Do t trng chi phí gián
tip ngày càng ln, vic không phân b các chi phí này vào giá thành sn phm có th
dnăđn nhng ng nhn v mc li tc sn phmăvƠădoăđóăsaiălm trong vic ra quyt
đnh kinh doanh.
Cùng vi vic phân b toàn b các chi phí vào giá thành sn phm,ăphngăphápă
ABC s dng mt h thng các tiêu thc phân b đc xây dngătrênăcăs phân tích chi
tit mi quan h nhân qu gia chi phí phát sinh cho tng hotăđng và mcăđ tham gia
ca tng hotăđng vào quá trình sn xut và kinh doanh sn phm, thay vì ch s dng
mt tiêu thc phân b nhăphngăphápătruyn thng. Các tiêu thc phân b doăđóăphn
ánhăchínhăxácăhnămcăđ tiêu hao ngun lc thc t ca tng sn phm.ăTheoăđó,ăABCă
s giúp các nhà qun lý tránhăđc nhng quytăđnh sai lm do s dng thông tin không
chính xác v giá thành
H thngăchiăphíătrênăcăs hotăđng ABC có th đc dùngăđ giám sát vic s
dng ngun lc ca t chc, giúp nhà qun lý tiêu dùng và chi tiêu trong công ty. Vi
ABC, nhà qun tr có th n lcăđ thc hin hotăđng,ăđnh giá bán sn phm hoc thay
đi kt cu sn phm hiu qu hn
1.3.1.1. nhăngha:
17

ABCăđcăsădngănhălƠăcáchăđăđoălngănhngăhotăđngăcaăcôngăty,ăngunălcă
đcătiêuăhaoă biănhngăhotăđng,ă snăphmăvƠădchăvăđcăsinhăraătănhngăhotă
đngăđó.ăABCăraăđiănhmăđápăngăsăcnăthităvăthôngătinăchínhăxácăcaănhngăngună
lcăbătiêuătnăbiănhngăsnăphm,ădchăv,ăkháchăhƠng,ăkênhăphơnăphi.ăABCăchoăphépă
nhngăchi phíăgiánătipăvƠăchiăphíăhătrăđcăphơnăb,ătrcătiênătiăcácăhotăđng,ăsauă
đóătiăsnăphm,ădchăvăkháchăhƠng.ăABCăchoăngiăqunălýăthyărõărƠngăvătìnhăhìnhă
kinhădoanhăcaădoanhănghip.ăABCăkhôngăchătheoădõiăcáchătínhăchiăphíămƠănóăcònălƠă

phngăphápăqunălýăhotăđngăđángătinăcyăchoăphépăđaăraănhngăquytăđnhăchínhă
xácănht. (S.Kaplan;Cooper, 1998).
TácăgiăcóăthăkháiăquátăkháiănimăvăABCănhăsau:ăKătoánăchiăphíătrênăcăsăhotă
đngă(ABC)ălƠămtăhăthngăkătoánăthcăhinăvicătpăhpăvƠăphơnăbăcácăngunălcă
vƠoăcácăhotăđngădaătrênămcăđăsădngăcácăngunălcănƠyăcaăcácăhotăđng,ăsauăđóă
chiăphíăcácăhotăđngăđcăphơnăbăđnăcácăđiătngăchuăphíădaătrênămcăđ sădngă
caăcác điătngăđó.
1.3.1.2. Vai trò
ABC có kh nngăphơnăb chiăphíăđn sn phm t nhng hotăđng kinh t ca doanh
nghip. Ví d, chun b máy móc có th đc phân b trên s s ln chun b máy móc
tngăng vi tng sn phm.
H thng chi phí truyn thng giúp nhà qunălýăđoălng,ăđánhăgiáăkt qu hotăđng
trong quá kh nhngăs raăđi ca h thng k toán chi phí daătrênăcăs hotăđng
không nhng giúp nhà qunălýăđoălng,ăđánhăgiáăchínhăxácăhnăhotăđng mà còn giúp
nhà qun lý nhn thc và tìm ra ngun gc, nguyên nhân gây nên chi phí trong môi
trng kinh doanh luôn luôn binăđng.
1.3.2. Quy trình ng dng ABC
Trc tiên, ABC nhn dng các hotă đngă đangă đc thc hină đ tiêu tn các
ngun lc ca doanh nghip.ăSauăđó,ăh thng này tp hp chi phí ngun lcăđn nhng
hotăđngăđ tính chi phí ca mtăđonăv hotăđng. Tip theo, ABC tp hp chi phí hot
đngăđn nhng sn phm qua vicăxácăđnh nhng tiêu thc phân b chi phí gn lin vi
hotăđngăđóă(gi là tiêu thc phân b chi phí hotăđng), tính h s phân b chi phí hot
18

đng, và s dng h s nƠyăđ tính chi phí hotăđng cho tng sn phm.ăi vi mi sn
phm (hay dch v, khách hàng,) s lngăđnăv mcăđ hotăđngăđc nhân vi h s
phân b chi phí hotăđngăđinhămc. Cách này có v phc tpănhngăthc s kháăđnă
gin khi minh ha và vn dng trong thc t.
(oƠnăNgc Qu, 2010).
1.3.2.1. Nhn din chi phí ngun lc và các hotăđng chcănng

Hotăđng là mt công vic hay mtăđnăv có nhim v c th. Ví d: hotăđng
thit k có nhim v thit k sn phm theo yêu cu khách hàng; hotăđng kim tra có
nhim v kim tra chtălng sn phmầ
 có th thc hinăđc ABC, thì toàn b quá trình kinh doanh phiăđc chia
thành nhiu hotăđng.ăXácăđnh nhng hotăđng chính có th d dàng theo dõi thông
tin v chi phí. Nhóm các hotăđng chính có liên quan thành trung tâm hotăđng.  giai
đon này h thng chi phí ABC nghiên cu các hotăđng chính gây ra hao tn ngun lc
ca t chc, mi quan h nhân qu gia các hotăđng và ngun lcăđ xácăđnh tiêu thc
phân b cho tng nhóm hotăđng t đóătínhăchiăphíăcho mt hotăđng.
ABC phân loi hotăđng theo cpăđ sn phm:
- Hot đng  cp đ đn v sn phm: th hin nhng công vicăđc thc hin cho
tngăđnăv sn phm. S lngăđnăv ngun lc s dng cho nhng hotăđng  cpăđ
đnăv sn phm t l thun vi s lng sn phm sn xut và tiêu th.
- Hot đng  cp đ lô sn phm: th hin nhng công vicănhăchun b máy móc
choăđt sn xut ti, mua nguyên vt liu, x lýăđnăđt hàng ca khách hàng. Có mt s
khác bit quan trng gia nhng hotăđng  cpăđ lô sn phm và nhng hotăđng 
cpăđ đnăv sn phm.ăóălƠămcăđ s dng ngun lcăđ thc hin mt hotăđng 
cpăđ lô sn phm không ph thuc vào s lng sn phm có trong mt lô. H thng
chi phí truyn thng xem các chi phí ca nhng ngun lc s dngăđ thc hin nhng
hotăđng  cpăđ lô sn phm là c đnh, biăvìăchúngălƠăđc lp vi s lng sn
phm có trong lô. Tuy nhiên, trên thc t, nu càng nhiu hotăđng  cpăđ lô sn
phmă đc thc hină(đ chun b máy móc cho nhiuăđt sn xut trong mt doanh
nghip sn xut nhiu loi sn phm,ăđ mua ph tùng t rt nhiu phiu yêu cu mua
hƠng,ă đ tha mãn nhiuă đnă đt hàng có giá tr nh ca tng khách hàng có nhân),