Vận dụng phương pháp tính giá trên cơ sở hoạt động (ABC) tại công ty wanek furniture

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM









NGUYN TH HOÀNG GIANG


VN DNG PHNG PHÁP TÍNH GIÁ
TRểNăCăS HOTăNG (ABC)

TI CÔNG TY
WANEK FURNITURE


LUN VN THC S KINH T






TP. HCM, Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM








NGUYN TH HOÀNG GIANG

VN DNG PHNG PHÁP TÍNH GIÁ
TRểNăCăS HOTăNG (ABC)

TI CÔNG TY
WANEK FURNITURE

Chuyên ngành: Qun Tr Kinh Doanh
Mã s: 60340102


LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. NGUYN QUANG THU

TP. HCM, Nm 2014


LI CAM OAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b
trong bt k công trình nào khác.


H và tên tác gi

NGUYN TH HOÀNG GIANG

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC HÌNH
PHN M U 1
1. Tính cp thit caăđ tài nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca lunăvn 2
3. Phngăphápănghiênăcu ca lunăvn 3
3.1 Ngun d liu s dng 3
3.2 Phng pháp thc hin 3
4. iătng và phm vi nghiên cu ca lunăvn 3
4.1 i tng nghiên cu 3
4.2 Phm vi nghiên cu 3
5. Kt cu ca lunăvn 3
CHNG 1: C S LÝ THUYT V PHNG PHÁP

TÍNH GIÁ DA
TRÊN C S HOT NG (ABC) 4
1.1 Khái quát v phngăphápătínhăgiáădaătrênăcăs hotăđng (ABC) 4
1.1.1 Khái nim phng pháp tính giá da trên c s hot đng (ABC) 4
1.1.2 c đim ca phng pháp ABC 6
1.1.3 Mt s khái nim c bn liên quan đn phng pháp tính giá da trên c s

hot đng (ABC) 6
1.2 Trình t thc hinăphngăphápăABC 8
1.2.1 Xác đnh các hot đng 9
1.2.2 Tp hp chi phí cho tng hot đng 10
1.2.3 Xác đnh ngun sinh phí 12
1.2.4 Tp hp chi phí ca hot đng cho tng đi tng (hay nhóm đi tng) tính
giá thành 13
1.2.5Tính giá thành tng loi sn phm 14
1.3ăSoăsánhăphngăphápătính giáăABCăvƠăphngăpháp truyn thng 14
1.3.1 So sánh phng pháp tính giá ABC và phng pháp tính giá truyn thng 14
1.3.2 u và nhc đim ca phng pháp ABC 17
1.3.3 iu kin vn dng phng pháp ABC 20
1.4. Mt s nghiên cu có liên quan 20


Tóm ttăchng 1 25
CHNG 2: C IM SN XUT VÀ CÔNG TÁC TÍNH

GIÁ THÀNH
SN PHM TI CÔNG TY WANEK FURNITURE 26
2.1 c đi m sn xut kinh doanh và t chc sn xut ti Công ty
Wanek Furniture 26
2.1.1 Gii thiu v Công ty Wanek Furniture 26
2.1.2 c đim mt hàng sn xut kinh doanh và c cu sn phm 26
2.2 Cách tính chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Công ty
Wanek Furniture 27
2.2.1 Quy trình công ngh sn xut sn phm 27
2.2.2 Cách tính chi phí sn xut 32
2.2.3 Tính giá thành sn phm 35
2.2.4 ánh giá cách tính chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Công ty

Wanek Furniture 35
Tóm ttăchng 2 37
CHNG 3: VN DNG PHNG PHÁP TÍNH GIÁ ABC

TI CÔNG TY
WANEK FURNITURE 38
3.1 C s vn dng phng pháp tính giá da trên c s hot đng
(ABC) ti Công ty Wanek Furniture 38
3.2 Vn dng phngăphápătínhăgiá daătrênăcăs hotăđng (ABC) ti Công
ty Wanek Furniture 40
3.2.1 Xác đnh các hot đng 40
3.2.2 La chn ngun phát sinh chi phí 41
3.2.3 Tp hp chi phí cho tng hot đng 42
3.2.4 Tp hp chi phí ca hot đng cho tng đi tng (hay nhóm đi tng)
tính giá thành 60
3.2.5 Tính giá thành cho tng loi sn phm 65
3.3 So sánh phng pháp tính giá ABC và phng pháp tính giá hin
hành ti Công ty Wanek Furniture 65
3.4 Kin ngh mt s gii pháp vn dngăphngăphápăABCăvƠoăthc t công
ty Wanek Furniture 67
Tóm ttăchng 3 68
1. KT LUN 69
2. KIN NGH 70
TÀI LIU THAM KHO



DANH MC CÁC CH VIT TT

- ABC : Activity Based- Costing

- APD : Activity – Product - Dependence
- BHTN : Bo him tai nn
- BHXH : Bo him xã hi
- BHYT : Bo him y t
- CP : Chi phí
- CP NCTT : Chi phí nhân công trc tip
- CP NVLTT : Chi phí nguyên vt liu trc tip
- CP SXC : Chi phí sn xut chung
- CCDC : Công c dng c
- EAD : Expense – Activity – Dependence
- H : Hot đng
- KH : Khu hao
- QC : Quality Control
- SXC : Sn xut chung
- TSC : Tài sn c đnh












DANH MC CÁC BNG

S hiu

bng
Tên bng
Trang
Bng 1.1
Bng so sánh phng pháp tính giá truyn thng và phng pháp
ABC
16
Bng 1.2
Bng tóm tt mt s nghiên cu có liên quan đn vic vn dng
phng pháp ABC
21
Bng 2.1
C cu sn phm xut hàng ca công ty t tháng 5/2013 -8/2013
27
Bng 2.2
Bng tin lng công nhân tháng 5/2013 – 8/2013
33
Bng 2.3
Bng chi phí sn xut chung tháng 5/2013 – 8/2013
34
Bng 2.4
Bng tính giá thành sn phm tháng 5/2013 – 8/2013
35
Bng 3.1
Bng chi phí sn xut chung tháng 7/2013
42
Bng 3.2
Bng ma trn EAD
43
Bng 3.3

Bng phân b h s t l chi phí CCDC tháng 7-2013
44
Bng 3.4
Bng phân b h s t l chi phí KH TSC tháng 7-2013
45
Bng 3.5
Bng phân b h s t l chi phí thuê xng tháng 7-2013
45
Bng 3.6
Bng phân b h s t l chi phí nhân công gián tip tháng 7-2013
46
Bng 3.7
Bng phân b h s t l chi phí đin tháng 7-2013
47
Bng 3.8
Bng phân b h s t l chi phí BHXH, BHYT và các khon BH
khác tháng 7-2013
48
Bng 3.9
Bng phân b h s t l chi phí đào to tháng 7-2013
49
Bng 3.10
Bng phân b h s t l chi phí v sinh, x lý rác thi tháng 7-2013
51
Bng 3.11
Bng phân b h s t l chi phí xe nâng tháng 7-2013
52
Bng 3.12
Bng phân b h s t l chi phí bo v tháng 7-2013
52

Bng 3.13
Bng phân b h s t l chi phí sa cha, bo trì tháng 7-2013
55


S hiu
bng
Tên bng
Trang
Bng 3.14
Bng phân b h s t l chi phí hành chánh tháng 7-2013
56
Bng 3.15
Bng h s t l EAD tháng 07-2013
57
Bng 3.16
Bng giá tr bng tin ma trn EAD tháng 07-2013
59
Bng 3.17
Bng ma trn APD
60
Bng 3.18
Bng thi gian tiêu tn ca hot đng ct g sn phm casewood
tháng 7-2013
61
Bng 3.19
Bng phân b h s t l các sn phm đi vi hot đng ct g tháng
7-2013
61
Bng 3.20

Bng h s ma trn APD
63
Bng 3.21
Bng gía tr bng tin ma trn APD
64
Bng 3.22
Bng tính giá thành sn phm tháng 7-2012
65
Bng 3.23
Bng so sánh giá thành theo phng pháp tính giá
65
















DANH MC HÌNH

S hiu

hình
Tên hình
Trang
Hình 1.1
Lý thuyt ABC
8
Hình 1.2
Mi quan h gia Chi phí – Hot đng – Sn phm
12
Hình 2.1
Quy trình sn xut thành phm
28

TÓM TT LUNăVN


Mc đích ca nghiên cu này là vn dng phng pháp tính giá trên c s
hot đng (ABC) vào thc t công ty Wanek Furniutre.
Da trên lý thuyt v phng pháp tính giá ABC, tác gi đư vn dng 5 bc
tin hành phng pháp này bao gm: Xác đnh các hot đng; La chn ngun phát
sinh chi phí; Tp hp chi phí cho tng hot đng; Tp hp chi phí ca hot đng
cho tng đi tng (hay nhóm đi tng) tính giá thành; Tính giá thành cho sn
phm.
Trong đó, tác gi dùng ma trn Chi phí- Hot đng (EAD) (Expense –
Activity – Dependence) trong vic phân b h s t l chi phí cho tng hot đng
khác nhau, và ma trn Hot đng – Sn phm (APD) (Activity – Product –
Dependence) trong vic phân b chi phí t các hot đng cho tng sn phm, t đó
tính giá ca sn phm. S liu thu thp đc bng các phng pháp khác nhau: c
đoán, đánh giá h thng và d liu thc t.
Kt qu nghiên cu cho thy phng pháp ABC xác đnh và phân b chi phí
mt cách hp lý đn tng đi tng chu phí, do đó s cho thông tin chi phí đáng tin
cy. Ngoài ra, vic áp dng phn mm Expert Choice h tr trong vic tính toán các
h s phân b giúp tit kim thi gian x lý s liu và cho thông tin phân tích đáng
tin cy hn là đim mi trong lun vn này.
Cui cùng tác gi trình bày nhng kin ngh và hàm ý nghiên cu cho các
nghiên cu tip theo.

1

PHN M U

1. Tính cp thit caăđ tài nghiên cu
Ngày nay, các doanh nghip làm vic trong môi trng sn xut tiên tin và
cnh tranh gay gt. i mi trong trong sn xut và công ngh truyn thông đư làm
thay đi cách các doanh nghip tin hành các hot đng ca mình. Nhng thay đi
ln trong c cu chi phí sn xut đư làm cho h thng tính chi phí truyn thng, cách
tính da vào vic phân b chi phí theo sn lng đư mt đi s chính xác khi mà lao
đng trc tip không còn chim mt t trng đáng k nh trc na. Nhng h
thng tính chi phí truyn thng có xu hng làm cho vic tính toán chi phí sn
phm không đc chính xác và dn đn nhng quyt đnh chin lc không phù
hp (Johnon & Kaplan, 1987) [14].
Hin nay, công ty Wanek Furniture vn đang áp dng phng pháp tính giá
truyn thng. Theo cách này, giá thành sn phm bao gm chi phí nguyên vt liu
trc tip, chi phí nhân công trc tip, và chi phí sn xut chung. Trong đó, chi phí
sn xut chung đc phân b cho tng sn phm da trên mt tiêu thc phân b c
đnh, phân b theo t l chi phí nhân công trc tip. Vic phân b toàn b chi phí
chung theo mt tiêu thc phân b c đnh nh vy là không phù hp bi chi phí
chung bao gm nhiu khon mc có bn cht khác nhau, có vai trò và tham gia vi
mc đ khác nhau vào quá trình sn xut sn phm. Ví d: chi phí khu hao máy
móc, chi phí khi đng dây chuyn sn xut, chi phí nghiên cu phát trin sn phm
v.v các chi phí này không t l thun vi chi phí nhân công trc tip. Mt khác,
vi quy mô và đc đim sn phm ca công ty Wanek, các quá trình sn xut
thng s dng nhiu máy móc thit b, lao đng trc tip ngày càng gim đi. Vì
vy, vic áp dng mt tiêu thc phân b c đnh cho toàn b chi phí chung s khin
cho giá thành thc t ca sn phm b phn ánh sai lch.
Mt phng pháp tính chi phí mi đc thit k nhm khc phc các nhc

đim ca nhng h thng tính giá thành truyn thng, đó là h thng tính chi phí
theo hot đng (ABC – Activitiy- Based Costing). Phng pháp này đc gii thiu
2

đu tiên vào gia thp k 80, bi Robert Kaplan và Robin Cooper. ây là mt
phng pháp tính chi phí đc s dng đ tính thng chi phí chung vào các đi
tng tính chi phí (Cooper, 1987a; 1987b; Cooper và Kaplan, 1988) [10,11]. Nhng
đi tng này có th là các sn phm, dch v, quá trình, hoc khách hàng
v.v Phng pháp ABC s dng mt h thng các tiêu thc phân b đc xây dng
trên c s phân tích chi tit mi quan h nhân qu gia chi phí phát sinh cho tng
hot đng và mc đ tham gia ca tng hot đng vào quá trình sn xut và kinh
doanh sn phm, thay vì ch s dng mt tiêu thc phân b (ví d chi phí nhân công
trc tip) nh phng pháp truyn thng. Các tiêu thc phân b do đó phn ánh
chính xác hn mc đ tiêu hao ngun lc thc t ca tng sn phm, và do đó s
cho nhng thông tin chính xác hn v giá ca sn phm.
Mt u đim na ca phng pháp ABC so vi phng pháp truyn thng là
trong khi phng pháp truyn thng ch cung cp thông tin v mc chi phí thì
phng pháp ABC còn cung cp thông tin v quá trình và nguyên nhân phát sinh
chi phí, điu này s giúp doanh nghip kim soát tt hn các hot đng ca mình và
có hng ci thin tt hn.
Vi nhng li th mà phng pháp ABC mang li, ngoài vic cung cp
thông tin chính xác v giá thành, ABC còn cung cp thông tin chi tit v c cu chi
phí ca tng sn phm, giúp cho nhà qun lý có th linh hot hn trong vic lp k
hoch ngân sách cng nh điu chnh các chính sách, chin lc sn phm ca
doanh nghip trong điu kin th trng luôn bin đng nh hin nay. Vi mong
mun góp phn hoàn thin hn công tác tính giá thành ti Công ty Wanek
Furniture, tác gi chn nghiên cu đ tài: “Vn dngăphngăphápătínhăgiá da
trên hotăđng (ABC) tiăcôngătyăWanekăFurniture”
2. Mc tiêu nghiên cu ca lunăvn
Nghiên cu cách tính chi phí sn xut và phng pháp tính giá truyn thng

hin đang áp dng ti công ty Wanek Furniture.
Vn dng phng pháp tính giá ABC trong vic tính giá sn phm và đ xut
mt s gii pháp đ có th áp dng phng pháp ABC ti công ty.
3

3. Phngăphápănghiênăcu ca lunăvn
3.1 Ngun d liu s dng
D liu th cp: lun vn có s dng ngun d liu thng kê ni b t các b
phn khác trong công ty: phòng k toán, phòng k hoch, v.v…
D liu s cp: lun vn có s dng ngun d liu điu tra thông qua phng
pháp chuyên gia trong vic tính toán các h s phân b Chi phí – Hot đng – Sn
phm.
3.2 Phng pháp thc hin
S dng phng pháp nghiên cu trng hp, phân tích, đánh giá, tng hp,
so sánh, lun vn đánh phân tích cách tính giá hin ti và vn dng phng pháp tính
giá trên c s hot đng cho sn phm PU ti Công ty Wanek Furniture.
4. iătng và phm vi nghiên cu ca lunăvn
4.1 i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn là cách tính chi phí sn xut và tính giá
thành sn phm theo phng pháp ABC ti công ty Wanek Furniture.
 đn gin và thun tin, tác gi vn dng phng pháp ABC ti xng sn
xut PU ca công ty.
4.2 Phm vi nghiên cu
Nghiên cu vic vn dng phng pháp tính giá ABC ti Công ty Wanek
Furniture.
5. Kt cu ca lunăvn
Phn m đu
Chng 1: C s lý thuyt v phng pháp tính giá trên c s hot đng
Chng 2: Thc trng công tác tính giá thành ti công ty Wanek Furniture
Chng 3: Vn dng phng pháp tính giá ABC ti Công ty Wanek Furniture

và đ xut mt s gii pháp đ áp dng phng pháp ABC ti Công ty.
Kt lun
Tài liu tham kho

4

CHNG 1: C S LÝ THUYT V PHNG PHÁP

TÍNH GIÁ
DA TRÊN C S HOT NG (ABC)

1.1 Khái quát v phngăphápătínhăgiáădaătrênăcăs hotăđng (ABC)
1.1.1 Khái nim phng pháp tính giá da trên c s hot đng (ABC)
Vào nhng nm 1980, ngi ta đư bt đu nhn thy nhng hn ch ca h
thng chi phí truyn thng, mc dù h thng này đư đc ng dng rng rãi trong
nhng thp niên trc đó khi mà các loi sn phm sn xut ra còn hn ch, chi
phí nhân công trc tip và nguyên vt liu trc tip chim phn ln trong tng chi
phí sn xut, chi phí gián tip liên quan đn qun lý và phc v sn xut thì li
chim t trng rt nh. Vì vy vic sai lch t vic phân b chi phí qun lý da
trên mt tiêu thc đn gin nh sn lng sn xut, s gi lao đng,…theo h
thng chi phí truyn thng lúc by gi đc xem là không đáng k.
Sau nhng nm 1980, nhng thách thc bt đu đt ra cho vic tính toán
và áp dng nhng h thng thông tin chi phí mi. Do s phát trin mnh m ca
khoa hc công ngh, dây chuyn sn xut t đng đư tr nên ph bin, nhiu loi
sn phm đc sn xut ra hàng lot, chi phí lao đng chim t trng ngày càng
nh trong tng chi phí sn xut, trong khi chi phí qun lý và phc v sn xut
tng dn và chim t trng đáng k, vic phân b chi phí gián tip da trên tiêu
thc phân b gin đn tr nên không còn phù hp.
Các nhà chuyên môn, các t chc bt đu trin khai phng pháp tip cn mi
đi vi các thông tin v chi phí. Robin Cooper, Robert Kaplan và H.Thomas

Johnson chính là nhng ngi đu tiên đa ra phng pháp ABC.
Kaplan & Cooper (1998) đư đa ra khái nim v phng pháp tính giá
ABC, tác gi cho rng phng pháp ABC đc thit k nhm cung cp mt cách
thc phân b chính xác chi phí gián tip cho hot đng, quá trình kinh doanh,
các sn phm và dch v [14]. Trên thc t nhiu ngun lc ca doanh nghip
không ch phc v cho vic cu thành nên yu t vt cht ca sn phm mà còn
cung cp nhiu hot đng h tr đ đa ra các sn phm, dch v đn vi khách
5

hàng. Mc tiêu ca phng pháp ABC không phi là phân b chi phí chung cho
các sn phm mà mc tiêu ca ABC là đo lng và tính giá tt c các ngun
lc s dng cho các hot đng mà có th h tr cho vic sn xut và phân phi
sn phm, dch v đn vi khách hàng.
Theo Deepak Mohan & Hemantkumar Patil (2003) thì ABC là mt mô
hình chi phí đ đo lng chi phí hot đng, kt qu, các ngun lc và các đi tng
chi phí. ABC gán ngun lc cho các hot đng, các hot đng đi tng chi phí theo
tiêu th thc t và công nhn mi quan h nhân qu ca các trình điu khin chi phí
vi hot đng, ABC tp trung nhiu hn v chi phí và nguyên nhân da vào quá
trình và các hot đng ch không phi là v các phòng ban và các chc nng truyn
thng [16].
Nguyen Thanh Hoa (2010) cho rng phng pháp ABC là s ci tin ca
phng pháp tính giá truyn thng bng vic tp trung vào các hot đng c th
nh là các đi tng chi phí c bn. Mt hot đng có th là mt s kin, mt
hành đng và phân b chi phí cho tng sn phm hoc dch v da trên hot đng
đc tiêu dùng bi sn phm hay dch v đó [16].
Nh vy, mi hc gi có mt khái nim khác nhau nhng nhìn chung
phng pháp tính giá da trên c s hot đng là phng pháp tính giá khc phc
đc nhng nhc đim ca phng pháp tính giá truyn thng. Ngoài ra,
phng pháp này còn là mt công c qun lý chi phí chin lc, giúp doanh
nghip xác đnh hot đng nào to ra giá tr, hot đng nào không to ra giá tr, t

đó không ngng ci tin quá trình kinh doanh nhm h giá thành sn phm, nâng
cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip.
Tóm li, ABC là mt h thng đo lng chi phí, tp hp và phân b chi
phí ca các ngun lc vào các hot đng da trên mc đ s dng các ngun
lc, sau đó chi phí ca các hot đng đc phân b đn các đi tng tính giá da
trên mc đ s dng ca chúng.


6

1.1.2 c đim ca phng pháp ABC
ây là mt phng pháp tính chi phí đc s dng đ tính thng chi phí
chung vào các đi tng chu chi phí. Nhng đi tng này có th là sn
phm, dch v, quá trình hoc khách hàng… Phng pháp ABC cng giúp cho
nhà qun lý ra đc nhng quyt đnh đúng vi c cu sn phm và chin lc
cnh tranh ca doanh nghip mình.
V c bn phng pháp ABC khác vi phng pháp truyn thng  hai
đim. Th nht, giá thành sn phm theo phng pháp ABC bao gm toàn b chi
phí phát sinh trong k, k c các chi phí gián tip nh chi phí bán hàng, chi phí
qun lý doanh nghip. Th hai, phng pháp ABC phân b chi phí phát sinh
vào giá thành mi sn phm da trên mc chi phí thc t cho mi hot đng và
mc đ đóng góp ca mi hot đng vào quá trình sn xut và tiêu th sn phm.
Nói cách khác, phng pháp ABC phân b chi phí vào giá thành sn phm da
trên mi quan h nhân qu gia chi phí – hot đng – sn phm. Kt qu là giá
thành sn phm phn ánh chính xác hn mc chi phí thc t kt tinh trong mi
đn v sn phm.
1.1.3 Mt s khái nim c bn liên quan đn phng pháp tính giá da trên c
s hot đng (ABC)
Ngun lc
Ngun lc là các yu t kinh t đc cung cp và s dng đ thc hin các

hot đng ca doanh nghip (Hilton, 2011) [19]. Ví d: nguyên vt liu, công c
dng c, lao đng, máy móc thit b là các ngun lc ch yu đ tin hành hot
đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip. Ngun lc có th đc phân thành
hai loi ch yu: các ngun lc bin đi và các ngun lc c đnh.
Hot đng
Hot đng là mt quy trình, chc nng hoc công vic x lý đu vào hay
sn xut đu ra (Hilton, 2011) [19]. Nói cách khác, mt hot đng là s bin đi
nhng yu t đu vào thành nhng sn phm đu ra đc thc hin bng nhng
cách thc nm trong s kim soát ca đn v. Ví d: hot đng x lý đn đt hàng,
7

hot đng vn chuyn nguyên vt liu t kho đn ni sn xut.
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí là mt nhân t, mt khía cnh ca hot đng có th đnh
lng đc và gây ra s phát sinh chi phí. Mt hot đng có th đc xem xét
theo nhiu khía cnh khác nhau nhng ch nhng khía cnh này gây ra s phát
sinh chi phí và có th đnh lng đc mi có th đc coi là ngun phát sinh
chi phí (Hilton, 2011) [19].
i tng tính giá
i tng tính giá thng rt đa dng và tu thuc vào nhu cu thông tin
ca nhà qun tr mà ngi thit k h thng s thit lp các đi tng tính giá khác
nhau. Mt s đi tng tính giá đin hình là : Sn phm, dch v, lô sn phm, hp
đng, công vic, d án, nhóm khách hàng, kênh phân phi…(Hilton, 2011) [19].
Tiêu thc phân b chi phí ngun lc
Tiêu thc phân b chi phí ngun lc là yu t đo lng s tiêu hao
ngun lc cho các hot đng (Sakesun Suthummanon (2011) [20]. Nu ngun lc
là con ngi, nhng ngi này tiêu tn thi gian cho nhng hot đng khác nhau,
khi đó t l thi gian tng ng tiêu tn cho mi hot đng s là tiêu thc phân b
chi phí ngun lc.
Tiêu thc phân b chi phí hot đng

Tiêu thc phân b này là cu ni gia các hot đng và các đi tng tính
giá, đo lng sn phm, dch v…là yu t dùng đ đo lng s tiêu hao ca hot
đng cho các đi tng tính giá, đc to ra trong mi hot đng (Sakesun
Suthummanon (2011) [20].
Theo Boris Popesko (2010) [9] tiêu thc phân b chi phí hot đng phi là
yu t có th truy vt mt cách đáng k đ xác đnh chi phí tiêu tn cho hot đng
đó. Tiêu thc phân b thng là nhng yu t ch ra nguyên nhân ca vic tiêu tn
chi phí cho các hot đng và thng có 3 dng sau:
- Phân b giao dch (s lng các giao dch).
- Phân b thi gian (khong thi gian cn thit đ thc hin hot đng).
8

- Phân b mc đ (liên quan trc tip đn ngun tiêu tn ca các hot đng).
Tiêu thc phân b có th đc xác đnh tng t nh phng pháp phân chia
t l trong phng pháp truyn thng trong trng hp chi phí các hot đng phân
b theo thi gian. Mt yêu cu quan trng trong viêc xác đnh tiêu thc phân b là
kh nng doanh nghip có th đo lng đc tiêu thc và đnh lng đc mc tiêu
hao theo tiêu thc này. ôi khi tiêu thc phân b đc xác đnh theo cách “xác đnh
mc bin đng chi phí”, điu này có ngha là nu s lng hot đng ca doanh
nghip gim thì tng chi phí ca hot đng cng gim. Trong mt s trng hp thì
phân tích hi quy và tng quan cng có th đc s dng đ xác đnh tiêu thc
phân b. Trng hp him gp là tiêu thc này cng đc phân b theo h s c
đnh ca mt đc tính nào đó. ôi khi nó ch đn gin là đo lng mc phân b các
chi phí.
Narcyz Roztocki (1999) [15] ch ra rng, khi mt hot đng chính đc xác
đnh, tng chi phí ca hot đng cn đc tính toán. Phân loi các loi chi phí liên
quan đn hot đng và xác đnh tiêu thc phân b da trên tng loi chi phí này,
chng hn nh hot đng chun b báo giá liên quan đn chi phí tin lng, chi phí
thuê vn phòng, khách hàng. Trong trng hp này, chi phí thuê vn phòng s phân
b theo din tích chim gi, trong khi chi phí tin lng s phân b theo thi gian

mà nhân viên tiêu tn cho hot đng chun b báo giá này.
1.2 Trình t thc hinăphngăpháp ABC
Hình 1.1 cho ta thy cái nhìn khái quát v lý thuyt vn dng phng pháp
ABC này:





Hình 1.1: Lý thuyt ABC
Ngun: Cooper, R. (1987a), Cooper, R. (1987b) [10,11]
Sn phm, dch v
Hot đng
Tiêu hao ngun lc
Chi phí
9

 thc hin phng pháp ABC, Narcyz Roztocki (1999) [15] chia thành 5
bc c bn gm nhng công vic nh sau:
1.2.1 Xác đnh các hot đng
Vic xác đnh các hot đng là nhân t quyt đnh cho s thành công ca
phng pháp ABC.  vn dng phng pháp ABC, trc tiên, phi phân tích
quá trình sn xut hay cung cp dch v thành các hot đng mt cách có h
thng. S lng hot đng trong mt doanh nghip có th khá ln, nu chia thành
nhiu hot đng đ tp hp và phân chia chi phí thì đ chính xác ca thông tin s
rt cao, nhng chi phí cho vic thu thp và x lý thông tin s ln. Vì vy các nhà
qun lý luôn quan tâm phân tích mi quan h gia li ích đt đc và chi phí b
ra. Các doanh nghip thng nhóm các hot đng có liên quan tiêu dùng cùng mt
ngun lc vào mt tâm đim hot đng, đc gi là trung tâm hot đng.  d
dàng nhn din các hot đng, Hilton (2011) [19]

đư chia các hot đng trong
doanh nghip theo các cp đ khác nhau nh đc trình bày di đây:
Hot đng  cp đ đn v (unit – level activities): hot đng này đc thc
hin mi khi mt đn v sn phm hay dch v đc sn xut. Chi phí trong hot
đng này gm chi phí lao đng trc tip, nguyên vt liu trc tip, chi phí v nng
lng, chi phí bao gói sn phm, chi phí hot đng ca máy móc khi sn xut mt
sn phm…
Hot đng  cp đ lô, nhóm sn phm (batch – level activities): hot đng
này đc din ra khi có mt lô hàng đc sn xut, chi phí  cp lô sn phm thay
đi theo tng lô sn phm sn xut ra nhng là c đnh cho tt c sn phm trong
cùng mt lô. Ví d: chi phí lp đt máy móc, tài nguyên dùng cho vic lp k
hoch sn xut, d toán chi phí sn xut cho lô sn phm, kim tra cht lng
mi lô sn phm và vn chuyn nguyên vt liu.
Hot đng cp đ sn phm (product - level activities): hot đng này gn
vi vic sn xut và tiêu th mt loi sn phm đc lp, ví d nh hot đng
nghiên cu, thit k sn phm, thc hin ci tin sn phm.
Hot đng cp khách hàng (customer - level activities): hot đng này bao
10

gm toàn b chi phí liên quan đn vic bán sn phm hoc cung cp dch v đn
tng khách hàng riêng bit. Chi phí này s thay đi ph thuc vào s lng và kt
cu sn phm, dch v cung cp cho khách hàng. in hình cho chi phí ca hot
đng này bao gm chi phí vn chuyn hàng đi bán, chi phí cài đt vn hành th,
chi phí bo hành sn phm, hng dn s dng cho sn phm…
Hot đng h tr phng tin sn xut (Facility - level activities): hot đng
này  cp đ cao nht, đc thc hin nhm h tr cho quá trình sn xut nói chung
bao gm hot đng ca đi ng nhân viên qun lý phân xng, qun lý chung và
qun lý tài sn, chi phí v sinh…
Tuy nhiên, tu theo đc đim ca doanh nghip mà có th phân chia thành các trung

tâm hot đng cho phù hp.
1.2.2 Tp hp chi phí cho tng hot đng
Theo phng pháp ABC, toàn b các chi phí phát sinh liên quan đn các
hot đng đc chia thành 2 loi: Chi phí trc tip là các chi phí liên quan trc tip
đn tng đi tng hay hot đng thì tp hp trc tip đn đi tng hay hot đng
đó. Chi phí gián tip là nhng chi phí nh chi phí đin, nc, lng lao đng gián
tip… liên quan đn nhiu hot đng, do đó các chi phí này cn phân b cho các
hot đng mt cách trc tip hay gián tin. Nu quy np trc tip, ta thc hin bng
cách hi nhân viên đ có đc c tính hp lý ca ngun lc đc tiêu dùng cho
mi hot đng là bao nhiêu. Nu phân b gián tip đn tng hot đng thì nhng
tiêu thc phân b chi phí trong giai đon này phi đc n đnh đi vi tng
nhóm chi phí da trên tiêu chí các ngun phát sinh chi phí. Ví d chi phí lng
có th đc tác đng bi thi gian mà ngi nhân viên s dng cho hot đng này.
Xác đnh chi phí ca tng trung tâm hot đng bng cách thit lp ma trn Chi
phí – Hot đng (EDA). Theo ma trn này, các nhóm chi phí biu din theo ct
và các hot đng đc biu din theo hàng. Nu hot đng i có s dng loi chi
phí j đánh du vào ô ij. Sau đó thay th nhng du đư đánh bng mt t l nht
đnh, t l này đc c lng bng cách s dng mt trong các phng pháp
sau sao cho tng các ct ca ma trn EDA bng 1. Có ba phng pháp đc s
11

dng trong vic tính toán nhng t l này, có mc đ chính xác theo th t là :
c đoán, đánh giá h thng và thu thp d liu thc t.
Phng pháp c đoán: Phng pháp này đc s dng trong trng hp
không có s liu thc t hoc vic thu thp s liu thc t s rt tn kém. Phng
pháp c tính đc thc hin bng cách phi hp gia nhà qun lý tài chính, b
phn qun lý và các nhân viên chc nng có quan h trc tip đn hot đng. Nhóm
này có th cung cp t l c đoán v t l chi phí phân b ca phng pháp ABC.
Mc đ chính xác ca phng pháp này da trên s phi hp gia các b phn và
kin thc ca h.

Phng pháp đánh giá h thng: ây là mt cách tip cn khoa hc hn
đ xác đnh t l chi phí bng cách s dng k thut h thng nh quá trình
phân tích th bc (AHP – Analytic Hierarchical Process) [17, 21]. AHP là công c
thích hp cho vic x lý các ý kin ch quan thành nhng thông tin đi din. Ví
d, doanh nghip cn phân b chi phí nhiên liu cho 3 hot đng là bán hàng,
phân phi và bo trì. Thông qua vic đt câu hi cho nhng b phn s dng
ngun lc này và yêu cu h đánh giá v t l nhiên liu s dng trong mt thi
gian nht đnh, AHP có th đa ra đc t l chi phí này và phân b chúng cho
tng hot đng. APH cng có th s dng trong giai đon phân b chi phí t các
hot đng cho sn phm.
Phng pháp thu thp d liu thc t: ây là phng pháp chính xác nht
nhng cng tn nhiu chi phí nht đ tính toán t l da trên vic thu thp s
liu thc t. Trong hu ht các trng hp, th tc thu thp s liu phi đc
xây dng và phi mua các thit b thu thp s liu. Hn na, vic thu thp s liu
phi đúng thi đim và ngi thu thp s liu đòi hi phi có k nng nht đnh.
Kt qu thng đc phân tích bng các công c thng kê. Ví d, ly mu công
vic có th đc s dng đ c tính t l thi gian giám sát vic sn xut mt sn
phm nht đnh. Trong trng hp này, cán b giám sát s đc phng vn vào
nhng thi đim ngu nhiên đ xác đnh sn phm đang đc giám sát. Nhng
thông tin cn thit có th có đc da trên nhng d liu này.
12

 có đc giá tr bng tin ca tng hot đng, ta áp dng công thc sau:

j=1
TCA(i)= ∑ Chi phí(j) * EDA(i,j) (1)
M
Trong đó:
TCA(i) : Tng chi phí ca hot đng i
M : S loi chi phí

Chi phí (j) : Giá tr bng tin ca nhóm chi phí j
EAD (i,j) : H s t l  ô i, j ca ma trn EDA

1.2.3 Xác đnh ngun sinh phí
Ngun sinh phí (ngun phát sinh chi phí) là nguyên nhân gây ra s phát
sinh chi phí. Các chi phí trc tip có th liên kt trc tip đn mt sn phm mà
không cn có ngun sinh phí. Tt c các chi phí sn xut khác cn liên kt gia chi
phí, hot đng và sn phm. Ngun sinh phí là các liên kt, mi hot đng đu có
th có mt hay nhiu ngun sinh phí liên quan. Mt ngun sinh phí có th liên kt
mt nhóm chi phí trong mt hot đng vi sn phm, hoc mt ngun sinh phí có
th liên kt chi phí trong mt hot đng vi các hot đng khác. Nhiu lp hot
đng có th cùng tn ti, mt hot đng có th liên quan đn hot đng khác ngay
c trc khi quan h vi sn phm đc xác lp. Sau đây là mô hình tính giá
ABC hai giai đon ca Cooper nhm th hin mi quan h gia Chi phí – Hot
đng – Sn phm.






13

Hình 1.2: Mi quan h gia Chi phí ậ Hot đng ậ Sn phm
Ngun: Cooper, R. (1987a), Cooper, R. (1987b) [10,11]

La chn ngun phát sinh chi phí phù hp nht là da trên mi quan h gia
chi phí và ngun phát sinh chi phí cng nh da trên trình đ thu thp thông tin
ca doanh nghip. ây là mt vn đ rt phc tp trong vic thc hin h thng
ABC.

1.2.4 Tp hp chi phí ca hot đng cho tng đi tng (hay nhóm đi tng)
tính giá thành
Sau khi đư xác đnh đc ngun phát sinh chi phí, kt hp vi d liu v mc
đ tiêu dùng các hot đng (thc cht là tiêu dùng ngun phát sinh chi phí) ca tng
loi sn phm, chi phí sn xut chung đư đc tp hp  các trung tâm hot đng s
đc phân phi cho tng loi sn phm, dch v. Trong bc này, các hot đng
đc s dng cho tng sn phm đc xác đnh và ma trn Hot đng – sn phm
(APD) đc lp. Nhng hot đng đc biu din theo ct còn các sn phm đc
Chi phí 1
Chi phí 2
Chi phí 3
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí

Ngun sinh phí
Hot đng 1
Hot đng 2
Hot đng 3
Sn phm 1
Sn phm 2
Giai
đon
I
Giai
đon
II
14

biu din theo hàng. Nu sn phm i s dng hot đng j, ta đánh du vào ô ij.
Nhng ô đư đánh du đc thay th bng mt t l đc c lng bng cách
s dng mt trong các phng pháp đư đ cp trong phn trc. Tng các ct
ca ma trn APD phi bng 1.
1.2.5 Tính giá thành tng loi sn phm
 tính giá thành sn phm cn phi xác đnh đc chi phí chung ca sn
phm, áp dng công thc nh sau:
j=1
OCP(i)= ∑ TCA (j) * APD (i,j) (2)
M
Trong đó:
OCP (i) : Chi phí chung ca sn phm i
N : S hot đng
TCA (j) : Gía tr bng tin ca hot đng j
APD (i,j) : T l  ô ij ca ma trn EAD
Trên c s phân b chi phí sn xut chung tp hp theo các hot đngcho

các sn phm và cùng vi vic tính toán, hch toán các chi phí trc tip cho các
sn phm, giá thành sn phm đc hình thành. Giá thành ca tng loi sn phm
đc tính toán nh sau:
Giá thành sn phm n= Chi phí sn xut trc tip ca sn phm n + Chi phí
sn xut chung phân b cho sn phm n.
1.3 SoăsánhăphngăphápătínhăgiáăABCăvƠăphngăphápătínhăgiáătruyn thng
1.3.1 So sánh phng pháp tính giá ABC và phng pháp tính giá truyn thng
Phng pháp tính giá da trên c s hot đng (ABC) thc cht là s phát
trin cao hn phng pháp tính giá truyn thng. Do đó, phng pháp ABC đư ch ra
mô hình tính giá truyn thng làm sai lch giá thành sn phm bi chi phí sn xut
chung đc phân b cho sn phm, dch v thông qua các yu t nh gi công lao
đng trc tip, gi máy chy hay lng nguyên vt liu tiêu hao. Vì vy, mi loi sn
phm có sn lng sn xut khác nhau nhn đc chi phí sn xut chung phân b cho
15

tng đn v sn phm là nh nhau. Cooper và Kaplan cho rng cn phân tích các hot
đng thc t thc hin phi gánh chu chi phí. Các hot đng đc kt hp vi đi
tng chi phí đư tiêu dùng chúng và vì th, trc tiên chi phí đc phân b cho các
hot đng và sau đó chi phí hot đng đc phân b cho đi tng chi phí thông qua
ngun phát sinh chi phí. Phng pháp ABC cho phép d dàng xác đnh ngun lc
đc tiêu dùng bi các hot đng riêng bit cng nh chi phí cho tng sn phm,
dch v. T đây, chúng ta cng có th nhn thy rng 2 phng pháp này có nhng
đim tng đng và đim khác nhau nh sau:
Ging nhau:
C hai phng pháp tính giá đu tri qua hai giai đon: Giai đon
đu tiên liên quan đn vic tp hp chi phí đu vào vào các trung
tâm chi phí, giai đon hai là phân b chi phí cho tng sn phm, dch
v.
Cách tp hp chi phí nguyên vt liu trc tip ca hai phng pháp
ging nhau, chi phí này đc tp hp trc tip vào đi tng tính giá

thành. Chi phí nhân công trc tip trong c hai phng pháp tính
giá này có phn ging nhau, đó là tiêu thc phân b chi phí luôn gn
lin vi s lng sn xut, hoc kt hp vi đnh mc thi gian sn
xut sn phm. Tuy nhiên, chi phí nhân công trc tip trong
phng pháp tính giá ABC có phn chi tit hn bng cách tp
hp các chi phí này theo các hot đng gn lin vi chu trình làm
vic trc khi tin hành phân b.
C hai phng pháp tính giá đu hng đn mc tiêu cui cùng là
giá thành sn phm tính ra phi phn ánh chính xác tt c chi phí
thc s tiêu hao đ sn xut hoc mua sn phm đó.
Khác nhau: Gia phng pháp ABC và phng pháp tính giá truyn
thng có nhiu đim khác nhau. Bng so sánh hai phng pháp này th hin tóm gn
nh sau: