Thông báo một số dịch hại mới trên các loại cây trồng cần chú ý

I. RẦY NÂU NHỎ
Rầy nâu nhỏ: Small Brown Planthopper
( Laodelphax striatellus Fallén)
1. KÍ CH RỦ ẦY NÂU NHỎ :
Lúa, Yến mạch, Bắp (ngô),
Lúa mì, Mía
*Châu Âu: Áo, Bỉ, Sec, Đan Mạch, Phần Lan, Pháp, Đức,
Hungari, Ireland, Ý, Hà Lan
2. PHÂN BỐ:
*Châu Á: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật, Việt Nam

*Việt Nam:
-
Rầy nâu nhỏ phát hiện cuối tháng 4 đầu tháng 5/2009 trên giống
Nếp TK 90 và Bắc Ưu số 7 giai đoạn trỗ bông
- Phân bố tại Tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình và Bắc
Ninh
- Tổng diện tích nhiễm trên 35 ha. Mật độ phổ biến 1.000-1.500
con/m
2
, cao 4.000-6.000 con/m
2
, cá biệt 18.000-20.000 con/m
2
, gây
lép lững cao trên một số diện tích. Trong đó bị nặng là giống lúa
Nếp TK 90

Thành trùng:
3. ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA RẦY NÂU NHỎ:

-Như rầy nâu, rầy lưng trắng nhưng nhỏ hơn, thích vào đèn
-Đầu màu vàng nhạt.
-Đốt lưng con đực nối với cánh có màu đen
-Đốt ngực con cái có màu vàng nhạt ở giữa, màu đen dọc theo
rìa sau.
-Có những chấm đen ở giữa cánh nơi cuối thân
-Thành trùng có 2 dạng cánh
-Con cái đẻ 50-200 trứng, sống 3 tuần.
-Thành trùng bị hấp dẫn bởi ánh sáng đèn
*Trứng:

-Màu trắng
-Đẻ thành hàng trên gân chính của lá hoặc bẹ lá gần gốc lúa.
-Mỗi trứng có mũ chụp lên trên đỉnh.
*Ấu trùng:
-Chích hút nhựa gốc lúa
-Màu nâu nhạt đến nâu đậm.
-Vào mùa đông ấu trùng T4 nằm tiềm sinh trên cây ký
chủ trung gian như lúa, lúa mì, đại mạch, mía, bắp
4. TÁC HẠI:
Tác hại của bệnh RSV
- Rầy nâu nhỏ chích hút làm cho bông lúa có hạt biến màu sẫm, hạt lép
lững nhiều
- Là côn trùng môi giới truyền bệnh virus lùn sọc đen RSV (Rice stripe
virus disease)
.
Rầy nâu nhỏ tại Việt Nam
Rầy nâu nhỏ Hà Nội
Rầy nâu nhỏ và thiệt hại do rầy gây ra
5. CÁCH TRUYỀN BỆNH: TRUYỀN BỆNH LIÊN TỤC VÀ

QUA TRỨNG
-Lấy mầm bệnh: gần 15 phút
-Ủ bệnh: 7 ～ 10 ngày
-Truyền bệnh: hơn 15 phút
- Sau khi lấy mầm bệnh, virus
nhân mật số trong cơ thể rầy,
truyền bệnh suốt cuộc đời và
truyền qua trứng
-Ở thế hệ đầu tiên, thành
trùng truyền bệnh cho
ruộng lúa. Thế hệ thứ 2, thứ
3 sẽ phát tán mầm bệnh
khắp cánh đồng
6. CÁC ĐẶC ĐIỂM KHÁC BIỆT
a. Kích thước
Laodelphax striatellus
(Rầy nâu nhỏ)
Nilaparvata lugens
(Rầy nâu)
-Con đực:
dài 1.8-2.4mm
-Con cái:
+ Cánh dài: 3- 4.75 mm
+ Cánh ngắn: 2.4- 3 mm
-Con đực:
+ Cánh dài: 3.7- 4.2 mm
+ Cánh ngắn: 2.5-2.8 mm

-Con cái:
+ Cánh dài: 4.4- 4.6 mm

+ Cánh ngắn: 2.8-3.4 mm
b. Màu sắc lưng và mắt
Nilaparvata lugens Laodelphax striatellus
Nâu lợt
Đầu tù
Mắt xa
Nâu đậm, nâu đen
Đầu nhọn
Mắt gần
c. Dạng cánh
Laodelphax striatellus Nilaparvata lugens
Nâu nhạt Nâu sẫm
d. Vệt đen trên cánh
Laodelphax striatellus Nilaparvata lugens
Có viền rõ Có viền không rõ
e. Chân
Laodelphax striatellus Nilaparvata lugens
-
Nâu lợt
-
Nhỏ hơn
- Nâu đậm
- Lớn hơn
f. Cựa Chân
Laodelphax striatellus Nilaparvata lugens
g. Mặt trước của đầu
Laodelphax striatellus
(trái)
Nilaparvata lugens
(phải)

7. PHÒNG TRỪ RẦY NÂU NHỎ
-Theo dõi diễn biến mật số Rầy nâu nhỏ
-Trồng giống kháng hoặc giống chống chịu
-Bố trí lịch gieo sạ hợp lý
-Cắt đứt chuổi thức ăn để giảm mật số
-Phun thuốc phòng trừ. Chú ý phòng trị trên nương mạ
ở đầu vụ để hạn chế mật số ở giữa và cuối vụ
II. BỆNH VIRUS LÙN SỌC ĐEN
B. VIRUS LÙN SỌC ĐEN
-Trên thân chính, bóc bẹ lá ra thường
có u sáp và sọc đen
1. TRIỆU CHỨNG:
Bệnh vius lùn sọc đen RSV (Rice stripe
virus disease) dòng 2 gây bệnh ở miền
Bắc có triệu chứng:
-Cây bệnh thấp lùn, lá màu xanh thẫm
-Trên lá, bẹ lá có vệt song song sưng lên
-Giai đoạn có lóng thân thường nảy
chồi trên đốt thân
-Bông lúa bị bệnh thường có màu đen.
-Một số vùng trồng lúa của Trung Quốc
-
Vụ mùa 2009 ở miền Bắc nước ta
B. VIRUS LÙN SỌC ĐEN gây hại ở Trung Quốc
Bệnh hại ở Việt Nam
3. TÁC HẠI:
2. PHÂN BỐ :
5. CON ĐƯỜNG LÂY LAN:
- Bệnh không truyền qua hạt giống
- Bệnh lan truyền chủ yếu do côn trùng môi giới là Rầy lưng trắng và

Rầy nâu nhỏ.
Một kết quả thí nghiệm về khả năng lây
bệnh LÙN SỌC ĐEN tại Viện BVTV trên ngô
và lúa cho thấy: có 50% số RLT mang vius
có khả năng truyền bệnh cho lúa, trong khi
ngô là 75% (có 9 trên tổng số 12 cây ngô đã
nhiễm bệnh sau khi cho RLT mang vius
chích hút)
TN Lây bệnh tại Viện BVTV
4. KÝ CHỦ : Lúa, Ngô, Cỏ lồng vực
Đây là mối nguy hại lớn cho sản xuất
nông nghiệp của nước ta ???
6. PHÒNG TRỪ BỆNH LÙN SỌC ĐEN:
-Đối với diện tích nhiễm bệnh cần: tiêu huỷ hoàn toàn cây trồng,
đặc biệt là cỏ lồng vực, cày lật đất để diệt mầm bệnh tại chỗ và
phá nơi cư trú của rầy
-Để quản lý tốt rầy môi giới cần:
+Theo dõi chặt diễn biến mật số của rầy
+Trồng giống kháng hoặc sử dụng các loại thuốc xử lý hạt
giống như Enaldo, Cruiser plus để giảm thiểu mật số rầy
đầu vụ
+Bố trí lịch gieo sạ hợp lý
+Cắt đứt chuỗi thức ăn để giảm mật số
+Phun thuốc phòng trừ.
III. BỆNH CHỔI RỒNG HẠI SẮN
1. TRIỆU CHỨNG BỆNH TRÊN ĐỒNG RUỘNG
C©y s¾n bÞ bÖnh mäc nhiÒu chåi nh chæi rång , c¸c ®èt “ ”
th©n xÝt l¹i, nhiÒu cµnh bÖnh chÕt kh«. Nh×n chung c©y
bÖnh ph¸t triÓn cßi cäc
2. TÁC NHÂN GÂY BỆNH

Qua xác định:

D¹ng triÖu chøng -witches-
broom

KÕt qu¶ ph©n tÝch PCR mÉu
bÖnh

Th«ng tin khoa häc quèc tÕ
vÒ Phytoplasma
Viện BVTV xác định bệnh do
phytoplasma gây ra
3. PHÂN BỐ:
Theo tài liệu của CIAT tháng 5.2009