NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH





NG NGUYN CHÂU PHNG



NÂNG CAO CHT LNG H THNG KIM SOÁT NI B
V HOT NG TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN XUT NHP KHU VIT NAM




LUN VN THC S KINH T





TP. H Chí Minh - Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

NG NGUYN CHÂU PHNG

NÂNG CAO CHT LNG H THNG KIM SOÁT NI B
V HOT NG TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN XUT NHP KHU VIT NAM

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN XUÂN HNG



Tp. H Chí Minh – Nm 2014

LI CAM OAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu và kt
qu nêu trong lun vn là trung thc và cha đc ai công b trong bt k công
trình nào khác.

Tác gi lun vn
ng Nguyn Châu Phng

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các hình v, đ th
Danh mc các ph lc
PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Tng quan v lnh vc nghiên cu 2
3. Mc tiêu nghiên cu 8
4. i tng và phm vi nghiên cu 8
5. Phng pháp nghiên cu 8
6. óng góp mi ca đ tài 9
7. Kt cu đ tài 9
CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V H THNG KIM SOÁT NI B
I VI NGHIP V TÍN DNG 10
1.1 Tng quan v h thng kim soát ni b 10
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin h thng kim soát ni b 10
1.1.1.1 Lch s hình thành h thng kim soát ni b 10
1.1.1.2 nh ngha kim soát ni b 12
1.1.2 H thng kim soát ni b trên c s khuôn mu báo cáo Coso 2004 13
1.1.2.1 Các b phn ca h thng qun tr ri ro doanh nghip theo Coso
2004 13
1.1.2.2 Nhng đim mi ca báo cáo Coso 2004 14
1.1.3 H thng lý lun v kim soát ni b ngân hàng theo báo cáo Basel 15
1.1.3.1 Mc tiêu và vai trò ca nguyên tc kim soát ni b ngân hàng 15
1.1.3.2 Các nguyên tc ca h thng kim soát ni b ngân hàng 16
1.1.4 S hu hiu và hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b 19

1.1.4.1 Các nhân t tác đng đn vic xây dng và vn hành h thng 19
1.1.4.2 S hu hiu ca h thng kim soát ni b 20
1.1.4.3 Nhng hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b 20
1.2 Kim soát ni b đi vi nghip v tín dng ti ngân hàng thng mi 21
1.2.1 Hot đng tín dng trong ngân hàng thng mi 22
1.2.1.1 Tín dng 22
1.2.1.2 Bn cht ca tín dng Ngân hàng 22
1.2.1.3 c đim ca tín dng Ngân hàng 23
1.2.1.4 Vai trò ca tín dng Ngân hàng 23
1.2.1.5 Quy trình hot đng tín dng Ngân hàng 24
1.2.2 Ri ro tín dng 26
1.2.2.1 Ri ro tín dng 26
1.2.2.2 nh hng ca ri ro tín dng 27
1.2.3 Kim soát ni b và qun lý ri ro đi vi nghip v tín dng ngân hàng
28
1.2.3.1 Thit lp quy trình cht ch 28
1.2.3.2 Thit lp h thng kim soát ni b và h thng qun lý ri ro tín
dng hiu qu 29
1.3 Kinh nghim qun lý ri ro tín dng ti các ngân hàng nc ngoài và bài
hc kinh nghim cho Vit Nam 31
1.3.1 H thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng ti các ngân hàng
nc ngoài 31
1.3.2 Bài hc kinh nghim cho ngân hàng thng mi Vit Nam 33
Kt lun chng 1 35
CHNG 2: THC TRNG H THNG KIM SOÁT NI B I VI
NGHIP V TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
XUT NHP KHU VIT NAM 36
2.1 S hình thành và phát trin hot đng tín dng ti Ngân hàng Thng
mi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 36

2.1.1 S hình thành và phát trin Ngân hàng Thng mi c phn Xut Nhp
Khu Vit Nam 36
2.1.2 Hot đng tín dng ti Ngân hàng Thng mi c phn Xut Nhp Khu
Vit Nam 39
2.2 Thc trng h thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng ti Ngân
hàng Thng mi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 42
2.2.1 Phng pháp kho sát 41
2.2.2 Nhng u đim và tn ti ca h thng kim soát ni b đi vi nghip
v tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam 42
2.2.2.1 Môi trng qun lý 42
2.2.2.2 Thit lp mc tiêu 46
2.2.2.3 Nhn dng s kin tim tàng 47
2.2.2.4 ánh giá ri ro 48
2.2.2.5 Phn ng vi ri ro 49
2.2.2.6 Hot đng kim soát 50
2.2.2.7 Thông tin và truyn thông 53
2.2.2.8 Giám sát 55
2.2.3 Nhn dng và phân tích các nguyên nhân dn đn ri ro tín dng ti Ngân
hàng Thng mi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 57
2.2.3.1 Nguyên nhân khách quan 58
2.2.3.2 Nguyên nhân ch quan 60
Kt lun chng 2 64
CHNG 3: MT S GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM
SOÁT NI B I VI NGHIP V TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM 65
3.1 Quan đim hoàn thin 65
3.2 Mt s gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b đi vi nghip v
tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam 66
3.2.1 Các gii pháp hoàn thin môi trng qun lý 66

3.2.1.1 Nâng cao nng lc b máy qun lý và c cu t chc 66
3.2.1.2 Thay đi quan đim v tng trng tín dng 66
3.2.1.3 Nâng cao cht lng đi ng cán b tín dng 66
3.2.1.4 Nâng cao vn hóa kim soát 67
3.2.2 Các gii pháp nhn dng ri ro và thit lp th tc kim soát hu hiu .67
3.2.2.1 Các gii pháp nâng cao tính hu hiu ca h thng KSNB trong
vic ngn nga, kim soát và qun lý ri ro tín dng 67
3.2.2.2 Các gii pháp qun lý hiu qu vic x lý n xu 74
3.2.3 Các gii pháp nâng cao h thng thông tin và truyn thông 74
3.2.3.1 Nâng cao cht lng h thng báo cáo và phân tích tín dng 74
3.2.3.2 Nâng cao tính hiu qu ca h thng trao đi thông tin 75
3.2.4 Các gii pháp nâng cao hiu qu giám sát hot đng tín dng 75
3.3 Mt s kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà Nc 76
3.3.1 Hoàn thin môi trng kinh t và pháp lý 76
3.3.2 To kênh thông tin cho ngân hàng 77
3.3.3 Tng cng hiu qu thanh tra, giám sát ngân hàng 78
3.3.4 y mnh tái c cu h thng ngân hàng 79
Kt lun chng 3 80
KT LUN 81
Tài liu tham kho
Ph lc


DANH MC CÁC CH VIT TT

CBTD Cán b tín dng
EXIMBANK Ngân hàng Thng mi C phn Xut Nhp Khu Vit Nam
KSNB Kim soát ni b
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi

QTRR Qun tr ri ro
TMCP Thng mi c phn


DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 1.1 S đ quy trình cp tín dng
Biu đ 2.1 Các ch tiêu tài chính c bn giai đon 2008 – 2012 ti Eximbank
Biu đ 2.2 D n và và t l n xu giai đon 2008 – 2012 ti Eximbank


DANH MC CÁC PH LC

Ph lc 1: Danh sách các cá nhân ti Eximbank đc phng vn
Ph lc 2: Danh sách các chi nhánh, phòng ban ti Eximbank đc kho sát
Ph lc 3: Kt qu kho sát thc trng h thng KSNB đi vi nghip v tín dng
ti Eximbank thông qua bng câu hi kho sát

1

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Ngân hàng thng mi (NHTM) là trung gian tài chính va thc hin huy
đng vn đng thi s dng ngun vn huy đng cung cp vn cho nn kinh t.
Trong các hot đng kinh doanh, nghip v tín dng đem li ngun thu nhp
chính cho NHTM. Tuy nhiên, hot đng này cng cha đng nhiu ri ro không
ch tác đng trc tip đn bn thân NHTM mà còn tác đng tiêu cc đn nn kinh
t. Chính vì vy, hot đng qun lý ri ro tín dng luôn đc các NHTM chú
trng. Bên cnh các k thut nghip v, NHTM luôn hng ti vic xây dng h
thng kim soát ni b hiu qu nhm góp phn trong vic kim soát và qun lý

ri ro tín dng.
Trong bi cnh nn kinh t th gii và Vit Nam đang gp khó khn do
khng hong, nhiu t chc tín dng trong nc đã và đang đi đu vi nguy c
mt kh nng thanh khon. Trên thc t, đ án tái cu trúc nn kinh t và tái c
cu h thng Ngân hàng đã đc Chính ph quyt lit thc hin nhm to ra môi
trng kinh doanh hiu qu hn. ng thi đi đôi vi tái c cu h thng Ngân
hàng, vic gii quyt n xu tn đng trong h thng các t chc tín dng cng là
vn đ cn quan tâm nhm tháo g khó khn v vn cho nn kinh t. Do đó, đ
nâng cao hiu qu và cht lng hot đng kinh doanh trong điu kin mi, các
NHTM cn đa ra bin pháp phòng nga và hn ch ri ro đc bit là vic xây
dng mt h thng kim soát ni b hu hiu.
Ngân hàng Thng mi C phn (TMCP) Xut Nhp Khu Vit Nam vi
chin lc phát trin không nm ngoài vic đy mnh hot đng tín dng trong
môi trng cnh tranh khc lit.  hoàn thành mc tiêu đ ra, bên cnh nhim v
đa ra các chính sách phù hp, Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam còn
cn đy mnh vic hoàn thin h thng kim soát ni b và nâng cao hiu qu
qun tr ri ro (QTRR) hot đng tín dng trong điu kin nn kinh t hin nay.
T thc trng nh trên, tác gi chn đ tài: “Nâng cao cht lng h thng
kim soát ni b v hot đng tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp
Khu Vit Nam” đ nghiên cu và đa ra mt s gii pháp góp phn gim thiu
ri ro trong hot đng tín dng ca Ngân hàng.
2

2. Tng quan v lnh vc nghiên cu
 tài nghiên cu v h thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng
ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam. Liên quan đn ni dung đ tài
đã có nhng nghiên cu trong nc đc thc hin nhm phân tích các nguyên
nhân dn đn ri ro trong hot đng tín dng và xây dng gii pháp hoàn thin
công tác qun lý ri ro tín dng ti các t chc tín dng, c th nh sau:
a. Lun vn thc s: Hoàn thin h thng kim soát ni b đi vi nghip v

tín dng trong các Ngân hàng thng mi Vit Nam. Tác gi Phi Th Thu
Hin, bo v nm 2004 ti Hi đng trng i hc Kinh t Tp. H Chí
Minh.
- Ni dung:  tài da trên c s lý thuyt báo cáo COSO (1992) và báo cáo
ca y ban Basel (1998) đ kho sát và phân tích các nguyên nhân ch quan
và khách quan v chính sách, con ngi, môi trng kinh t tác đng đn ri
ro trong hot đng tín dng ti các NHTM Vit Nam.
- Phng pháp nghiên cu:
o S dng bng câu hi đ kho sát thc trng kim soát ni b (KSNB) đi
vi nghip v tín dng ngân hàng;
o Tho lun vi mt s nhà qun lý, kim toán viên ni b và cán b tín
dng (CBTD) v các ri ro, các bin pháp KSNB;
o Tng hp và phân tích các bài vit v mt s v án liên quan đn s yu
kém ca h thng KSNB v hot đng tín dng ngân hàng;
o Phng vn các kim toán viên đc lp có kinh nghim kim toán lnh vc
tín dng ngân hàng.
- Kt qu đt đc:
o Xác đnh các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca h thng
KSNB đi vi nghip v tín dng ti ngân hàng thng mi;
o Kho sát, đánh giá và rút ra các nguyên nhân chính dn đn ri ro trong
hot đng tín dng ti các NHTM;
3

o a ra mt s gii pháp hoàn thin h thng KSNB nh thit lp b phn
đánh giá ri ro tín dng trong các NHTM, phân tích và đnh lng đy đ
các loi ri ro tín dng, xây dng và hoàn thin h thng đánh giá tín
dng làm c s đ ra quyt đnh tín dng trong toàn h thng ngân hàng,
xây dng h thng cnh báo sm v các khon vay có th có ri ro thông
qua vic tng cng kim soát sau cho vay.
- Hn ch:

o  tài kho sát và đánh giá ri ro tín dng trong giai đon trc nm 2004
nên ch s dng c s lý thuyt COSO 1998, cha vn dng nn tng
QTRR vào hot đng tín dng ngân hàng;
o Giai đon trc nm 2004 nhóm các ngân hàng TMCP chim th phn cho
vay khá thp, trung bình t 6 – 11% nên cha có s cnh tranh mnh m
và khc lit gia các ngân hàng. Do đó, các gian ln trong cho vay còn
hn ch, các bin pháp mà tác gi đ xut cha đ đáp ng yêu cu qun
lý ri ro tín dng hin nay ca các ngân hàng thng mi.
b. Lun vn thc s: Hoàn thin h thng KSNB đi vi nghip v tín dng
ti các Ngân hàng thng mi trên đa bàn Tp. H Chí Minh. Tác gi
Nguyn Th Thanh Tho, bo v nm 2010 ti Hi đng trng i hc
Kinh t Tp. H Chí Minh.
- Ni dung: đ tài da trên nn tng báo cáo COSO (1992) và báo cáo ca y
ban Basel (1998) tp trung nghiên cu nhng tn ti, yu kém ca h thng
KSNB v con ngi, h thng thông tin, môi trng pháp lý đi vi hot
đng tín dng ti 14 NHTM trên đa bàn Tp. H Chí Minh.
- Phng pháp nghiên cu:
o S dng bng câu hi đ kho sát thc trng h thng KSNB đi vi
nghip v tín dng ti 14 NHTM trên đa bàn Tp. H Chí Minh;
o Tho lun vi các nhà qun lý, CBTD và kim toán viên ni b v các ri
ro tín dng, các bin pháp KSNB đang đc áp dng và hn ch ca nó;
4

o Tng hp và phân tích các bài vit, các báo cáo liên quan đn ri ro hot
đng tín dng do s yu kém ca h thng KSNB.
- Kt qu đt đc:
o Xác đnh đc các tiêu chí đ đánh giá mt h thng KSNB là hu hiu,
hin hu và hiu qu. Bên cnh đó, nghiên cu cng ch ra nhng hn ch
tim tàng ca h thng KSNB;
o Nhn dng và phân tích các nguyên nhân dn đn ri ro tín dng ti các

NHTM trên đa bàn Tp. H Chí Minh thông qua các phng pháp nghiên cu;
o a ra mt s gii pháp hoàn thin h thng KSNB đi vi nghip v tín
dng ngân hàng nh xây dng và hoàn thin h thng đánh giá tín dng,
lng hóa ri ro tín dng theo mô hình 6S, xây dng và hoàn thin phòng
qun lý ri ro và b phn đánh giá ri ro tín dng, các gii pháp hn ch
gian ln, thiu trung thc và sai phm nghip v ca CBTD.
- Hn ch:
o  tài kho sát và đánh giá ri ro tín dng trên c s lý thuyt COSO
1998, cha vn dng nn tng QTRR vào hot đng tín dng ngân hàng;
o Do mi ngân hàng có đc đim và đnh hng phát trin riêng nên các
gii pháp tác gi đa ra cha rõ ràng, khó áp dng cho tng ngân hàng đ
gim thiu ri ro trong hot đng tín dng.
c. Lun vn thc s: Nâng cao cht lng qun lý ri ro tín dng ti Ngân
hàng u t và Phát trin Vit Nam. Tác gi Nguyn Trng Sn, bo v
nm 2011 ti Hi đng Hc Vin Ngân hàng Tp. Hà Ni.
- Ni dung:  tài đánh giá thc trng cht lng qun lý ri ro tín dng ti
Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam, nhìn nhn u đim và tn ti da
trên c s phân loi ri ro tín dng và phân tích nguyên nhân dn đn ri ro.
- Phng pháp nghiên cu:
o Phng pháp duy vt bin chng và logic;
o Phng pháp phân tích và tng hp;
o Phng pháp thng kê.
5

- Kt qu đt đc:
o Xác đnh các nguyên nhân dn đn ri ro tín dng và các tiêu chí phn ánh
cht lng qun lý ri ro tín dng;
o ánh giá các yu t tn ti và hn ch trong vic qun lý ri ro tín dng
ti ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam;
o a ra các gii pháp nâng cao cht lng qun lý ri ro tín dng trong

vic xây dng chính sách tín dng phù hp, hoàn thin c cu t chc,
quy trình nghip v, phân cp y quyn, nâng cao cht lng tài sn đm
bo n vay, cht lng phân loi n, h thng xp hng tín dng khách
hàng, tng cng trích lp và x lý ri ro.
- Hn ch:
o Nghiên cu không s dng khuôn mu lý thuyt chung v qun lý ri ro
tín dng;
o Giai đon thc hin nghiên cu t nm 2005 – 2009, tuy th gii đã bc
vào giai đon khng hong nhng mc đ tác đng đn nn kinh t cng
nh h thng ngân hàng Vit Nam cha rõ rt. Do đó, các gii pháp ca
tác gi cha đ cp đn yu t qun lý ri ro trong điu kin h thng
ngân hàng đang gp nhiu khó khn, cn đm bo kh nng hot đng.
d. Lun vn thc s: Qun tr nghip v phân loi n và trích lp d phòng
ri ro tín dng ti Chi nhánh Ngân hàng u t và Phát trin Hà Thành –
Thc trng và gii pháp. Tác gi Nguyn Th Hi, bo v nm 2011 ti Hi
đng Hc Vin Ngân hàng Tp. Hà Ni.
- Ni dung:  tài tp trung vào vic phân loi n và trích lp d phòng ri ro
tín dng ti các NHTM, kinh nghim thc t ti các nc và Vit Nam trong
thi gian qua. Trên c s thc trng ti Ngân hàng u t và Phát Trin –
Chi nhánh Hà Thành, tác gi đã đa ra mt s nguyên nhân và gii pháp
qun tr nghip v phân loi n và trích lp d phòng ri ro tín dng ti Chi
nhánh
6

- Phng pháp nghiên cu:
o Phng pháp logic hc;
o Phng pháp phân tích h thng, phân tích đi chiu và so sánh;
o Phng pháp chuyên gia cùng vi các bng biu, đ th đ minh ha.
- Kt qu đt đc:
o H thng hóa các lý lun v ri ro tín dng, QTRR tín dng, qun tr phân

loi n và trích lp d phòng ri ro tín dng;
o ánh giá thc trng công tác qun tr phân loi n và trích lp d phòng
ri ro tín dng ti Chi nhánh Ngân hàng u t và Phát trin Hà Thành
trong giai đon 2008 – 2010;
o  xut mt s gii pháp và kin ngh đ QTRR nghip v tín dng, phân
loi n và trích lp d phòng ti Chi nhánh nh tng cng s phi hp,
trao đi thông tin gia các b phn có liên quan, s dng phng pháp
thng kê s liu lch s và d báo tình hình bin đng trong tng lai ca
khách hàng trong phân loi n, tin hành đnh giá kp thi tài sn đm bo
nhm đm bo tính chính xác cao trong phân loi n.
- Hn ch:
o  tài không s dng khuôn mu lý thuyt chung v qun lý ri ro tín dng;
o Phm vi nghiên cu khá hp, ch ng dng ti Chi nhánh Ngân hàng u t
và Phát trin Hà Thành nên cha khái quát đc các yu t ri ro cng nh
công tác qun tr ca toàn h thng ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam.
e. Lun vn thc s: Hoàn thin h thng QTRR tín dng trong các Ngân
hàng thng mi Vit Nam. Tác gi V Th Thu Minh, bo v nm 2012
ti Hi đng Hc Vin Ngân hàng Tp. Hà Ni.
- Ni dung:  tài tp trung làm rõ các vn đ lý lun c bn v ri ro tín
dng trong các NHTM, s dng các ch s đánh giá ri ro tín dng, tìm hiu
kinh nghim v QTRR tín dng  các quc gia trên th gii và theo chun
mc quc t. Qua đó, tác gi đa ra đnh hng và gii pháp hoàn thin h
thng QTRR tín dng ca các NHTM Vit Nam.
7

- Phng pháp nghiên cu:
o Phng pháp duy vt bin chng, duy vt lch s;
o Phng pháp điu tra, tng hp;
o Phng pháp phân tích thng kê.
- Kt qu đt đc:

o Xác đnh các nguyên nhân, du hiu ca ri ro tín dng và các ch s đánh
giá ri ro tín dng;
o Phân tích thc trng QTRR tín dng trong các NHTM Vit Nam thông
qua các yu t v c cu t chc, chính sách tín dng, h thng xp hng
tín dng, trích lp d phòng ri ro tín dng và s dng công c phái sinh;
o a ra mt s gii pháp hoàn thin h thng QTRR tín dng trong các
NHTM Vit Nam nh xây dng và hoàn thin chin lc QTRR tín dng,
hoàn thin h thng xp hng tín dng ni b, nâng cao nng lc tài chính
và nâng cao hiu qu ca kim soát, kim toán ni b.
- Hn ch:
o  tài không s dng khuôn mu lý thuyt chung v qun lý ri ro tín
dng;
o Phm vi ca đ tài khá rng khi tp trung nghiên cu ri ro tín dng và
QTRR tín dng trên c hai nhóm ngân hàng thng mi Nhà nc và
ngân hàng TMCP ti Vit Nam. Do đó, vic áp dng các gii pháp s
không còn phù hp đi vi tng nhóm ngân hàng.
T các kt qu và hn ch nêu trên, đ tài ch đi sâu nghiên cu h thng
KSNB v nghip v tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam
trong giai đon 2008 – 2012.
Nghiên cu ch yu da trên báo cáo COSO (2004) trong vic qun lý ri ro
tín dng ti h thng Ngân hàng làm nn tng lý thuyt đ phát trin đ tài. ây là
khung lý thuyt đang đc nhiu quc gia trên th gii cng nh Vit Nam đa
vào ng dng thc t trong vic QTRR doanh nghip nói chung và h thng Ngân
hàng nói riêng.
8

3. Mc tiêu nghiên cu
a. Mc tiêu nghiên cu
 tài ch yu đi sâu vào vic nghiên cu nhng tn ti hin nay ca h
thng KSNB đi vi hot đng tín dng ti ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu

Vit Nam, t đó đa ra mt s gii pháp khc phc nhng yu kém ca h thng
KSNB nhm nâng cao hiu qu hot đng ca h thng trong vic phát hin và
ngn nga các ri ro tín dng.
b. Câu hi nghiên cu
- Các nguyên nhân chính dn đn ri ro tín dng trong h thng ngân hàng là gì?
- Các nguyên nhân chính dn đn ri ro tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut
Nhp Khu Vit Nam hin nay là gì?
- H thng KSNB ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam còn có
nhng hn ch gì?
- Các tn ti cn khc phc nhm hn ch ri ro trong h thng KSNB đi vi
nghip v tín dng?
- Các gii pháp hn ch nhng yu kém và nâng cao hiu qu hot đng ca
h thng KSNB đi vi nghip v tín dng?
4. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: H thng KSNB đi vi nghip v tín dng ti Ngân
hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam trên c s lý thuyt COSO 2004.
- Phm vi nghiên cu: Gii hn trong h thng KSNB v nghip v tín dng
ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam giai đon 2008 – 2012.
5. Phng pháp nghiên cu
 tài s dng nghiên cu đnh tính thông qua phng pháp phng vn và
phng pháp thu thp d liu đ tìm hiu v ri ro tín dng, h thng KSNB đi
vi nghip v tín dng, các nguyên nhân chính dn đn ri ro tín dng trong h
thng ngân hàng nói chung và ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam
và các gii pháp đã đc s dng trong các báo cáo trc đây đ hoàn thin h
thng. ng thi đ tài còn s dng nghiên cu đnh lng thông qua phng pháp
9

kho sát đ xác đnh nhng tn ti trong h thng KSNB và h thng KSNB đi
vi nghip v tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam. T đó,
tác gi đa ra các gii pháp hn ch nhng yu kém và nâng cao hiu qu hot

đng ca h thng KSNB nghip v tín dng ti Ngân hàng này. C th nh sau:
- S dng bng câu hi đ kho sát thc trng h thng KSNB nói chung và
h thng KSNB đi vi nghip v tín dng ti mt s chi nhánh, phòng giao dch
ca Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam đ xác đnh các mt còn tn
ti, yu kém trong h thng KSNB.
- Phng vn các nhà qun lý, CBTD, kim toán viên ni b các vn đ v ri
ro tín dng và h thng KSNB đi vi nghip v tín dng hin hu ti Ngân hàng;
- Tng hp và phân tích các báo cáo, các bài vit liên quan đn h thng
KSNB và ri ro hot đng tín dng xut phát t s yu kém ca h thng KSNB,
các gii pháp đã đc áp dng và mt s đ xut phù hp vi điu kin hin nay
ca h thng ngân hàng.
6. óng góp mi ca đ tài
- V mt lý thuyt:  tài đã phân tích, tng hp và làm sáng t nhng vn đ
lý lun v h thng KSNB theo báo cáo COSO nm 2004 và các ri ro trong hot
đng tín dng ca h thng Ngân hàng TMCP Vit Nam.
- V mt thc tin:  tài đã đánh giá thc trng h thng KSNB ti Ngân
hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam, nhn din các vn đ cn gii quyt, xác
lp quan đim hoàn thin và đ xut mt s gii pháp hu ích nhm hoàn thin h
thng KSNB v nghip v tín dng  Ngân hàng này.
7. Kt cu đ tài
Chng 1: Lý lun chung v KSNB đi vi nghip v tín dng.
Chng 2: Thc trng h thng KSNB đi vi nghip v tín dng ti Ngân
hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam.
Chng 3: Mt s gii pháp hoàn thin h thng KSNB đi vi nghip v
tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam.

10

CHNG 1
LÝ LUN CHUNG V H THNG KIM SOÁT NI B

I VI NGHIP V TÍN DNG
1.1 Tng quan v h thng kim soát ni b
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin h thng kim soát ni b
1.1.1.1 Lch s hình thành h thng kim soát ni b
KSNB là mt khái nim đã hình thành t đu th k XX, dn phát trin thành
mt h thng lý lun v vn đ kim soát trong t chc và có liên quan mt thit đn
qun tr doanh nghip. Xut phát t ý ngha đn gin là các bin pháp nhm bo v
tin không b nhân viên bin th, khái nim KSNB đã đc nghiên cu, xây dng
vi các đnh ngha khác nhau t đn gin đn phc tp. n nm 1992, sau quá
trình xây dng, hoàn chnh lý lun v KSNB, báo cáo COSO
1
đc công b vi ta
đ “KSNB - Khuôn kh hp nht” (Internal Control - Intergrated Framework), là kt
qu ca quá trình tìm hiu v gian ln và đa ra mt khuôn kh chung v KSNB.
Báo cáo cung cp mt h thng lý lun đy đ v KSNB, k tha và phát trin các
nghiên cu trc đó v KSNB.
Thi k tin COSO (T nm 1992 tr v trc)
T thp niên 1940, các t chc k toán công và kim toán ni b ti Hoa K
đã xut bn các báo cáo, hng dn và tiêu chun v tìm hiu KSNB trong các
cuc kim toán.
n gia thp niên 1970, KSNB đc quan tâm đc bit trong các lnh vc
thit k h thng và kim toán, ch yu là cách thc ci tin h thng KSNB và
vn dng trong kim toán. Nm 1977, sau v bê bi Watergate, quc hi Hoa K
đã thông qua o lut chng hành vi hi l  nc ngoài. iu lut này nhn
mnh đn vic KSNB nhm ngn nga nhng khon thanh toán bt hp pháp và
dn đn yêu cu ghi chép rt đy đ trong hot đng ca đn v. Ln đu tiên,
hot đng KSNB trong các t chc đc đ cp đn trong mt vn bn pháp lut.


1

Committee of Sponsoring of organizations - COSO
11

T nm 1980 đn 1985, s đ b ca các công ty c phn có niêm yt làm
cho các nhà làm lut Hoa K quan tâm đn vic KSNB ca các doanh nghip.
Nhiu quy đnh, hng dn v KSNB ca các c quan chc nng Hoa K đc
ban hành trong giai đon này nh:
- Nm 1980, Hip hi Kim toán viên công chng Hoa K (AICPA)
2
đã
ban hành chun mc v đánh giá KSNB ca kim toán viên đc lp.
- Nm 1982, AICPA ban hành và sa đi hng dn v trách nhim ca
kim toán viên đc lp trong vic nghiên cu và đánh giá KSNB khi kim toán
báo cáo tài chính.
Nhng quy đnh này mt mt làm phong phú khái nim KSNB nhng mt khác
dn đn yêu cu phi hình thành mt h thng lý lun có tính chun mc v KSNB.
S ra đi ca báo cáo COSO nm 1992
Cùng vi quá trình phát trin ca các công ty  Hoa K, quá trình phát trin
quy mô ca gian ln đã gây thit hi đáng k cho nn kinh t. Do đó, nm 1985,
Hi đng quc gia chng gian ln v báo cáo tài chính, gi tt là y ban
Treadway (National Commission of Financial Reporting - Treadway
Commission) đc thành lp nhm kho sát các nguyên nhân dn đn gian ln
báo cáo tài chính và tìm bin pháp khc phc. Cng t đó COSO, mt y ban
gm nhiu t chc ngh nghip đc thành lp nhm h tr cho y ban
Treadway. Các t chc ngh nghip trên bao gm: Hip hi k toán công chng
Hoa K (AICPA), Hi k toán Hoa K (AAA)
3
, Hip hi các nhà qun tr tài
chính (FEI)
4

, Hip hi kim toán viên ni b (IIA)
5
và Hip hi k toán viên
qun tr (IMA)
6
. Qua quá trình tìm hiu v gian ln, COSO nhn thy KSNB đã
nh hng rt ln đn kh nng xy ra gian ln. Vì vy, vic nghiên cu và đa
ra mt khuôn kh chung v KSNB đc đt ra. Báo cáo COSO 1992 là kt qu
ca quá trình nghiên cu này.


2
American Institute of Certified Public Accountants - AICPA
3
American Accounting Association – AAA
4
Financial Excecutives Institute - FEI
5
Institute of Internal Auditor - IIA
6
Institute of Management Accountants - IMA
12

Báo cáo COSO 1992 gm có 4 phn:
- Phn 1 - Bn tóm lc: Tng quan v KSNB cho nhà qun lý cp cao
- Phn 2 - H thng lý lun: nh ngha v KSNB, mô t các yu t ca
KSNB và ch ra nhng tiêu chí đ kim soát h thng.
- Phn 3 - Báo cáo cho các thành viên bên ngoài: Hng dn cách thc
báo cáo cho các đi tng bên ngoài v KSNB liên quan đn tài chính
- Phn 4 - Các công c đánh giá: Bao gm các bng biu phc v cho

vic đánh giá s hu hiu ca h thng KSNB.
Trên c s báo cáo COSO, hàng lot các nghiên cu phát trin v KSNB
trong nhiu lnh vc khác nhau đã ra đi nh:

- Phát trin theo hng công ngh thông tin: nm 1996, báo cáo COBIT
nhn mnh kim soát trong môi trng máy tính;
- Phát trin theo hng chuyên sâu vào nhng ngành ngh c th: báo
cáo Basel 1998 ca y ban Basel v khuôn kh KSNB trong ngân hàng. Báo cáo
Basel không đa ra nhng lý lun mi mà là s vn dng các lý lun c bn ca
COSO.
- Phát trin theo hng qun tr: Nm 2001 COSO tip tc trin khai
nghiên cu h thng đánh giá ri ro doanh nghip trên c s báo cáo COSO
1992. n nm 2004, d án hoàn thành và COSO công b báo cáo di tiêu đ:
QTRR doanh nghip - Khuôn kh hp nht.
- Phát trin theo hng quc gia: nhiu quc gia trên th gii có xu
hng xây dng khuôn kh lý thuyt riêng v KSNB, đin hình nh báo cáo
COSO 1995 ca Canada, báo cáo Turnbull 1999 ca Anh. Các báo cáo này
không có s khác bit ln so vi báo cáo COSO 1992.
1.1.1.2 nh ngha kim soát ni b
KSNB đã đc khái quát nh sau:
KSNB là mt quá trình do ngi qun lý, hi đng qun tr, các nhân viên
ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ cung cp mt s đm bo hp lý
nhm thc hin ba mc tiêu di đây:
13


Báo cáo tài chính đáng tin cy;


Các lut l và quy đnh đc tuân th;


Hot đng hu hiu và hiu qu (COSO, 1992).

nh ngha trên đc đa ra bi COSO trong báo cáo nm 1992 và đn nay,
đnh ngha này vn đc chp nhn rng rãi vi nm b phn cu thành h thng
KSNB, bao gm:
 Môi trng kim soát;
 ánh giá ri ro;
 Hot đng kim soát;
 Thông tin và truyn thông;
 Giám sát.
1.1.2 H thng KSNB trên c s khuôn mu báo cáo Coso 2004
1.1.2.1 Các b phn ca h thng QTRR doanh nghip theo Coso 2004
Khi hot đng kinh doanh càng m rng, phát trin thì doanh nghip phi đi
mt vi nhiu loi ri ro mi, phc tp hn, đòi hi phi có mt lý thuyt v ri
ro và các k thut đ có th qun lý ri ro mt cách hiu qu. Cùng vi yêu cu
v QTRR, các lý thuyt v ri ro, sau đó là các k thut và các h thng QTRR
đc hình thành.
Mc dù đã tn ti nhiu lý thuyt v QTRR nhng COSO vn khng đnh
rng cn thit phi có mt cách tip cn mi v ri ro và phi xây dng mt
khuôn mu lý thuyt cng nh các k thut áp dng tng đng đ các đn v
có th áp dng phù hp vi điu kin ca mình.
Theo Báo cáo ca COSO nm 2004 thì QTRR doanh nghip là mt quá trình
do hi đng qun tr, các cp qun lý và các nhân viên ca đn v chi phi, đc
áp dng trong vic thit lp các chin lc liên quan đn toàn đn v và áp dng
cho tt c các cp đ trong đn v, đc thit k đ nhn dng các s kin tim
tàng có th nh hng đn đn v và QTRR trong phm vi chp nhn đc ca
ri ro nhm cung cp mt s đm bo hp lý v vic đt đc các mc tiêu ca
đn v (COSO, 2004).

14

Cng theo báo cáo ca COSO nm 2004, QTRR doanh nghip bao gm
nhng b phn sau:
 Môi trng qun lý;
 Thit lp mc tiêu;
 Nhn dng s kin tim tàng;
 ánh giá ri ro;
 Phn ng vi ri ro;
 Hot đng kim soát;
 Thông tin và truyn thông;
 Giám sát.
1.1.2.2 Nhng đim mi ca báo cáo COSO 2004
So vi đnh ngha ca Báo cáo COSO nm 1992, thì đnh ngha này có
nhng đim mi sau:
- Ngoài ba mc tiêu báo cáo tài chính, hot đng và tuân th thì Báo cáo
COSO nm 2004 còn có thêm mc tiêu chin lc. Mc tiêu chin lc đc xác
đnh  cp đ cao hn so vi các mc tiêu còn li ca QTRR. Các mc tiêu chin
lc đc xây dng da trên s mng ca đn v. Các mc tiêu v hot đng,
báo cáo và tuân th phi phù hp vi các mc tiêu chin lc này.
- M rng hng tip cn chin lc v ri ro, trong đó QTRR đc áp
dng trong vic thit lp các mc tiêu chin lc và các chin lc đ thc hin
nhm đt đn các mc tiêu liên quan. Nh vy, các mc tiêu trong QTRR bao
trùm hn, xuyên sut hn so vi các mc tiêu trong KSNB do đó mc đ bao
quát s rng hn đi vi nhng ri ro có kh nng phát sinh.
- M rng các cp đ xem xét đi vi ri ro. S kin tác đng không ch
đc xem xét riêng l cho tng b phn trc tip liên quan mà còn đc xem xét
cho tt c các cp đ hot đng trong đn v. Khi đó s tác đng ca ri ro đc
xem xét ht t b phn, chi nhánh, đn toàn doanh nghip.
Các cp đ xem xét đi vi ri ro cn c vào phm vi có th chp nhn ca

ri ro, các phm vi có th chp nhn bao gm:
15

- Mc ri ro có th chp nhn: là mc đ ri ro mà đn v sn sàng chp
nhn đ thc hin vic làm tng giá tr xét trên bình din toàn đn v.
- Mc ri ro có th chp nhn  mc đ b phn: là mc ri ro mà đn
v sn sàng chp nhn liên quan đn vic thc hin tng mc tiêu c th.
1.1.3 H thng lý lun v KSNB ngân hàng theo báo cáo Basel
Song song vi s tn ti ca các lý lun chung v KSNB t giai đon tin
COSO đn nm 1997, mt s ngân hàng thng mi và vin nghiên cu tài
chính, tin t trên th gii cng đã son tho nhng nguyên tc, hng dn v
KSNB trong các ngân hàng thng mi, t chc tài chính.
 có thêm tài liu v vn đ kim soát hot đng ngân hàng và tng cng
kim soát thông qua vic hng dn và khuyn khích thc hành qun lý ri ro,
tháng 9 nm 1998, y ban Basel đã phát hành tài liu Khuôn kh cho H Thng
KSNB trong các Ngân hàng (Basel I). Ni dung hng dn nht quán vi báo
cáo ca COSO v KSNB – Khuôn kh hp nht.
1.1.3.1 Mc tiêu và vai trò ca nguyên tc KSNB Ngân hàng
KSNB là quá trình đc thc hin bi Hi đng qun tr, Ban điu hành và
toàn th nhân viên. ó không ch là mt th tc hoc mt chính sách đc thc
hin ti mt thi đim nào đó, mà còn tip din  tt c các cp trong ngân hàng.
Hi đng qun tr và Ban điu hành chu trách nhim thit lp môi trng vn
hoá to thun li cho quá trình KSNB đc hiu qu và vic theo dõi s hiu qu
đó đc din ra liên tc. Mi cá nhân trong mt t chc phi tham gia vào quá
trình đó (Basel, 1998). Nhng mc tiêu ch yu ca quá trình kim soát ni có
th đc phân loi nh sau:
- Nhng hot đng hu hiu và hiu qu (mc tiêu hot đng);
- S đáng tin cy, đy đ và kp thi ca các thông tin qun tr và tài
chính (mc tiêu thông tin);
- Tuân th các qui đnh và lut hin hành (mc tiêu tuân th).