GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI CÁC NGÂN HÀNG TMCP NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
o0o







LÊ HU HOÀNG MAI





GII PHÁP HN CH RI RO THANH
KHON TI CÁC NGỂN HÀNG THNG
MI C PHN NIÊM YT TI VIT NAM








LUN VN THC S KINH T

Thành ph H Chí Minh ậ Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
o0o





LÊ HU HOÀNG MAI





GII PHÁP HN CH RI RO THANH
KHON TI CÁC NGỂN HÀNG THNG
MI C PHN NIÊM YT TI VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60340201

LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. BÙI KIM YN






Thành ph H Chí Minh ậ Nm 2014




LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan bn lun vn này là công trình nghiên cu đc lp ca
riêng tôi vi s giúp đ ca Giáo viên hng dn là PGS.TS Bùi Kim Yn. Các s
liu, kt qu trong lun vn là trung thc, xut phát t thc t ca các NHTM đc
niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam. Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim
v li cam đoan ca mình.

TP H Chí Minh, ngàỔ 30 tháng 06 nm 2014
Tác gi lun vn

Lê Hu HoƠng Mai






















MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC BNG BIU

DANH MC BIU 
LI M U 1
CHNG 1: TNG QUAN V THANH KHON VÀ RI RO THANH KHON
TRONG NGỂN HÀNG THNG MI 4
1.1. Tính thanh khon trong Ngơn hƠng thng mi 4
1.1.1. Khái nim tính thanh khon 4
1.1.2. Tính thanh khon trong Ngân hàng thng mi 5
1.1.3. Cung và cu và trng thái thanh khon trong NHTM: 5
1.1.4. Yu t thi gian ca thanh khon 6
1.2. Ri ro thanh khon trong Ngơn hƠng thng mi 7
1.2.1. Khái nim ri ro thanh khon 7
1.2.2. NguỔên nhân ri ro thanh khon 8
1.2.3. Hu qu ca ri ro thanh khon 10
1.2.4. S cn thit phi hn ch ri ro thanh khon trong NHTM 11
1.2.5. Qun tr ri ro thanh khon 11
1.2.6. Mt s phng pháp đánh giá ri ro thanh khon 13
1.3. Ri ro thanh khon trên th gii vƠ bƠi hc kinh nghim cho Vit Nam 20
1.3.1. Ri ro thanh khon trên th gii 20
1.3.2. Mt s bài hc kinh nghim đi vi Vit Nam 24
Kt lun chng 1 25
CHNG 2: THC TRNG RI RO THANH KHON TI CÁC NHTMCP NIểM
YT TI VIT NAM 26
2.1. Gii thiu h thng các NHTMCP niêm yt ti Vit Nam 26
2.1.1. Gii thiu chung v các NHTMCP niêm Ổt 26
2.1.2. Nhng thun li ca các NHTMCP niêm Ổt trên TTCK 31
2.1.3. Nhng thách thc, ri ro 33
2.2. Thc trng ri ro thanh khon ti các NHTMCP niêm yt trên TTCK Vit

Nam qua các giai đon 35
2.2.1. Ri ro thanh khon trong giai đon 2007-2009 35
2.2.2. Ri ro thanh khon ti các NHTMCP niêm Ổt giai đon 2010 - 2013 47
2.3. ánh giá chung tình hình ri ro thanh khon ti các NHTMCP niêm yt 61
2.3.1. Nhng mt tích cc 61
2.3.2. Nhng tn ti, hn ch 62
2.3.3. NguỔên nhân ca nhng tn ti 65
Kt lun Chng 2 72
CHNG 3: GII PHÁP HN CH RI RO THANH KHON TRONG CÁC NGỂN
HÀNG THNG MI VIT NAM 73
3.1. nh hng phát trin ca ngƠnh ngơn hƠng Vit Nam đn nm 2020 73
3.1.1. nh hng phát trin Ngân hàng nhà nc Vit Nam 73
3.1.2. nh hng phát trin ca các t chc tín dng đn nm 2020 73
3.2. Các gii pháp hn ch ri ro thanh khon ti các NHTMCP niêm yt ti Vit
Nam 75
3.2.1. Ổ mnh công tác huỔ đng vn và đa dng hóa ngun vn huỔ đng 75
3.2.2. Tng cng công tác d báo các điu kin kinh t v mô 76
3.2.3. Ch đng trong vic qun lý ri ro thanh khon 76
3.2.4. XâỔ dng chin lc, chính sách qun tr thanh khon phù hp 77
3.2.5. Nâng cao nng lc tài chính 79
3.3. Kin ngh nhm nơng cao công tác qun lỦ ri ro thanh khon 79
3.3.1. Kin ngh vi Chính ph và các b, ngành liên quan 79
3.3.2. Kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà nc 80
Kt lun chng 3 85
KT LUN 86
TÀI LIU THAM KHO
PH LC: Bng s liu tài chính s dng đ tính toán các h s thanh khon ti các
NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2013

DANH MC CH VIT TT
Vit tt
Nguyên ngha
ASEAN
Hip hi các Quc gia ông Nam Á
IMF
Qu tin t th gii
NHNN
Ngơn hàng nhà nc
NHTMCP
Ngơn hàng thng mi c phn
NHTW
Ngơn hàng Trung ng
NLP
Trng thái thanh khon ròng
QLRR TK
Qun lỦ ri ro thanh khon
RRTK
Ri ro thanh khon
TCKT
T chc kinh t
TCTD

T chc tín dng
TMCP
Thng mi c phn
TSC
Tài sn có
TSN
Tài sn n
TTCK
Th trng chng khoán

DANH MC BNG BIU

Bng 2. 1: Tng tài sn ca các NHTMCP niêm yt trong giai đon 2007 ậ 2013 26
Bng 2. 2: Vn điu l ca các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 38
Bng 2. 3: Ch s H4 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 41
Bng 2. 4: T l n xu ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 42
Bng 2. 5: Ch s H8 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 46
Bng 2. 6: Vn điu l ca các NHTMCP niêm yt giai đon 2010- 2013 50
Bng 2. 7: H s CAR ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010-2013 51
Bng 2. 8: Ch s H4 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010 - 2013 53
Bng 2. 9: Ch s H5 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010 ậ 2013 55
Bng 2. 10: Bng t l ngun vn ngn hn cho vay trung, dài hn ti các NHTMCP
niêm yt giai đon 2010 - 2013 60

DANH MC BIU 

Biu đ 2. 1: Các mc lưi sut ch cht t 01/01/2008 đn 11/06/2008 36
Biu đ 2. 2: Các mc lưi sut ch cht t 11/06/2008 đn 22/12/2008 37
Biu đ 2. 3: H s CAR ca các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 - 2009 39
Biu đ 2. 4: Ch s H3 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 40
Biu đ 2. 5: Ch s H5 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 43
Biu đ 2. 6: Ch s H6 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 ậ 2009 44
Biu đ 2. 7: Ch s H7 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2007 - 2009 45
Biu đ 2. 8: Ch s H3 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010-2013 52
Biu đ 2. 9: T l n xu ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010- 2013 55
Biu đ 2. 10: Ch s H6 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010 - 2013 57
Biu đ 2. 11: Ch s H7 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010 - 2013 58
Biu đ 2. 12: Ch s H8 ti các NHTMCP niêm yt giai đon 2010 - 2013 60
Biu đ 2. 13: Quy mô ngành ngơn hàng ca mt s quc gia 63
Biu đ 2. 14: Tc đ tng trng tín dng, tng trng huy đng tin gi t khách
hàng ca các NHTMCP niêm yt so vi tc đ tng trng GDP trong giai đon
2007 ậ 2013 66
1

LI M U
1. Lý do chn đ tài
Thanh khon là mt trong nhng yu t ct lõi quyt đnh s an toàn trong
hot đng ca bt k ngơn hàng thng mi nào, ri ro thanh khon xut hin chính
là biu hin ca s bt n tài chính ca ngơn hàng. Th nhng, qun lỦ thanh khon
đư không đc các ngơn hàng chú Ủ trong nhng thp k gn đơy. Ri ro thanh
khon ch thc s tr thành tơm đim ca công chúng khi cuc khng hong th
chp di chun ca M n ra và lan rng khp các nc và khu vc trên toàn th
gii, buc chính ph các nc phi can thip trên quy mô ln cha tng có đ tránh
s sp đ ca h thng tài chính. Ti Vit Nam, các chuyên gia kinh t cho rng h
thng ngơn hàng trong nhng nm gn đơy phát trin khá nhanh, nhng đi kèm vi
đó là tim n nhiu ri ro, thanh khon h thng luôn bp bênh và cng thng, các
bin pháp đánh giá ri ro thanh khon ti Vit Nam còn khá đn gin, hu nh ch
da vào các s liu trên báo cáo tài chính và s phng đoán, dn đn ri ro thanh
khon còn din bin rt phc tp. Nhng gì đư din ra trên th trng tin t Vit
Nam nhng tháng cui nm 2007 và đu nm 2008 là mt minh chng cho nhn
đnh đó: cuc đua lưi sut gia các ngơn hàng, lưi sut th trng liên ngơn hàng cao
k lc, mt s t chc tín dng ri vào trng thái mt thanh khon liên tc và hot
đng mt cách cm chng. Trong nhng nm gn đơy, ri ro thanh khon li càng
cn đc quan tơm hn, bi nơng cao kh nng thanh khon là mt ni dung quan
trng trong tái c cu ngơn hàng, đng thi thanh khon ca h thng ngơn hàng nói
chung, ca các ngơn hàng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán
nói riêng cng s nh hng trc tip ti mc tiêu h lưi sut, h tr các doanh
nghip vay vn, nh hng ti mc tiêu phc hi th trng chng khoán và bt
đng sn, vc dy nn kinh t đang còn nhiu bt n hin nay. Nh vy, có th nói
vn đ thanh khon và ri ro thanh khon có Ủ ngha cp bách c v lỦ lun và thc
tin. Chính nhng vn đ nêu trên đư thôi thúc tôi chn đ tài: “Gii pháp hn ch

ri ro thanh khon ti các ngân hàng thng mi c phn niêm yt ti Vit
Nam” cho Lun vn ca mình.
2


2. Tình hình các nghiên cu trc
Nghiên cu v ri ro thanh khon và công tác qun tr ri ro thanh khon ti
các ngơn hàng thng mi đư có rt nhiu nghiên cu trong c nc v vn đ này.
Ví d:
Nguyn Duy Sinh - Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh (2009).
Lun vn thc s: ắNơng cao hiu qu qun tr ri ro thanh khon trong các ngơn
hàng thng mi Vit Nam”.
Nguyn i Lai (2008). Tp chí Công ngh ngơn hàng, s 28 trang 8 -11:
ắRi ro thanh khon ca các NHTM bn cht và gii pháp”.
Nguyn Th Mùi (2008). Th trng Tài chính - Tin t, s 10 trang 18 -20:
ắn đnh thanh khon: Yu t quyt đnh s phát trin bn vng ca các ngơn hàng
thng mi Vit Nam”.
PGS.TS Nguyn c Hng (2008). ắPhơn tích nguyên nhơn nh hng đn
thanh khon ca ngơn hàng thng mi”.
Tuy nhiên, nhng nghiên cu này ch mi đ cp s lc lỦ thuyt v công
tác qun tr ri ro thanh khon mà cha đi sơu vào đo lng thc t mc đ ri ro
thanh khon. i tng nghiên cu là các NHTM Vit Nam nói chung, cha đi sơu
vào nghiên cu riêng đi vi các NHTMCP đư niêm yt. Mt khác t nm 2009 đn
nay th trng tài chính cng nh tình hình thanh khon ca các NHTM cng đư có
nhng bin đi khác bit mi cn s đánh giá, nghiên cu đ đa ra gii pháp hn
ch ri ro thanh khon phù hp.
3. Mc tiêu nghiên cu
Ni dung ca Lun vn s tp trung làm rõ các khái nim thanh khon và ri
ro thanh khon, ch ra vai trò ca thanh khon trong hot đng ca ngơn hàng
thng mi và nguyên nhơn ca ri ro thanh khon, đánh giá thc trng ri ro thanh

khon  các Ngơn hàng thng mi c phn niêm yt trên th trng chng khoán
Vit Nam hin nay, t đó đa ra các gii pháp nhm hn ch ri ro thanh khon.
4. i tng nghiên cu:
Ri ro thanh khon ti các ngơn hàng thng mi c phn niêm yt trên th
3


trng chng khoán Vit Nam.
5. Phm vi nghiên cu:
Thi gian nghiên cu: trong giai đon t nm 2007 ậ 2013.
Các ngơn hàng thng mi c phn đc niêm yt trên th trng chng
khoán Vit Nam bao gm: NHTMCP Ngoi thng Vit Nam (Vietcombank),
NHTMCP Công thng Vit Nam (Vietinbank), NHTMCP Á Chơu (ACB),
NHTMCP Sài Gòn Thng Tín (Sacombank), NHTMCP Xut nhp khu Vit Nam
(Eximbank), NHTMCP Quơn đi (MB), NHTMCP Sài Gòn ậ Hà Ni (SHB),
NHTMCP Nam Vit (NVB). Riêng đi vi NHTMCP u t và Phát trin Vit
Nam (BIDV) mc dù đư phát hành c phiu ln đu ra công chúng thành công nm
2011 nhng cho đn ngày 24/01/2014 mi chính thc chào sàn S giao dch chng
khoán Thành ph H Chí Minh. Do vy tác gi không đa BIDV vào phm vi các
NHTMCP đc nghiên cu.
6. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu đnh tính, thng kê mô t ậ gii
thích, so sánh ậ đi chiu, phơn tích ậ tng hp.
7. Ni dung nghiên cu
Ni dung nghiên cu gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v thanh khon và ri ro thanh khon trong Ngơn hàng
thng mi.
Chng 2: Thc trng ri ro thanh khon ti các Ngơn hàng thng mi c
phn niêm yt ti Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro thanh khon ti các Ngơn hàng thng

mi c phn niêm yt ti Vit Nam.





4


CHNG 1: TNG QUAN V THANH KHON VÀ RI RO THANH
KHON TRONG NGỂN HÀNG THNG MI
1.1. Tính thanh khon trong Ngơn hƠng thng mi
1.1.1. Khái nim tính thanh khon
Tính thanh khon là mt khái nim đư xut hin t rt lơu trong tài chính, và
bao gm nhiu phng din. Di góc đ tài sn, thanh khon là kh nng chuyn
hoá thành tin ca tài sn và ngc li, mt tài sn đc xem là thanh khon cao khi
chi phí thành tin thp và có kh nng chuyn hoá ra tin nhanh. Di góc đ th
trng, thanh khon là kh nng ca th trng trong vic to c s cho hot đng
vay mn ti các th trng vn và tin t. Di góc đ ngơn hàng, thanh khon là
kh nng tip cn các khon tài sn hoc ngun vn có th dùng đ chi tr vi chi
phí hp lỦ ngay khi nhu cu vn phát sinh. Nhu cu vn phát sinh  đơy có th là
các ngha v tài chính phát sinh trong quá trình hot đng giao dch nh chi tr tin
gi, cho vay, thanh toán và các hot đng giao dch tài chính khác.
Thanh khon không đng nht vi kh nng thanh toán. Có kh nng thanh
toán ngha là có kh nng bù đp cho các khon thua l (Duttweiler, 2008). Nhng
khon thua l này có th phát sinh vì nhiu lỦ do khác nhau nh chi phí quá cao so
vi doanh thu (ri ro kinh doanh), các khon vay có th không đc hoàn tr vì
khách hàng không có kh nng hoàn tr (ri ro tín dng) hay các v th mua bán
không n đnh (ri ro th trng). Khi nào vn còn đ vn đ trang tri cho các
khon thua l thì vn còn kh nng thanh toán. Trong khi đó, tính thanh khon ch

liên quan đn tin mt. Nu không chi tr đc các khon thanh toán đn hn di
dng tin mt s thiu kh nng thanh khon. Kh nng thanh toán là biu hin ca
tình trng đ vn, còn thanh khon đòi hi phi có thêm tin sn sàng đ chi tr cho
các khon thanh toán. Nhng đ có kh nng thanh khon trc ht phi có kh
nng thanh toán. Nói cách khác, kh nng thanh toán là điu kin cn nhng không
phi là điu kin đ đ có kh nng thanh khon, cho nên vn có th ri vào tình
trng va có kh nng thanh toán va thiu thanh khon.
5


1.1.2. Tính thanh khon trong Ngân hàng thng mi
Tính thanh khon trong ngơn hàng có th hiu là mt thut ng đi din cho
kh nng thc hin tt c các ngha v thanh toán khi đn hn ca mt ngơn hàng,
trong đó, thanh khon ngn hn là kh nng ngơn hàng có th thc hin ngha v
thanh toán vào thi đim và ngay khi chúng phát sinh (thanh khon theo tình hung
c th), thanh khon dài hn là kh nng vay đ vn dài hn vi lưi sut hp lỦ
nhm h tr cho vic tng tài sn (thanh khon theo cu trúc). Trái ngc vi nó là
ắthiu kh nng thanh khon”, ngha là ngơn hàng không th thc hin đc các
ngha v thanh toán.
Có th nói, thanh khon đi din cho yu t đnh tính v sc mnh tài chính
ca mt ngơn hàng (Duttweiler, 2008). Tuy nhiên, thc t cho thy, không phi lúc
nào thanh khon trong các ngơn hàng thng mi cng luôn di dào. Ngay c
nhng tài sn có tính thanh khon cao, tc là có th đc chuyn thành tin mt
thông qua vic bán hoc tham gia vào mt giao dch phái sinh, thì khi điu kin ca
các công c tài chính và th trng thay đi, mc đ thanh khon ca các tài sn
này cng thay đi theo. Trong ngơn hàng, các ngun vn đc xem là n đnh nh
tin gi ca dơn c, v bn cht vn có cu trúc ngn hn và thông thng khi
lng ca nhng ngun vn này không đ đ tài tr cho tt c tài sn trên bng cơn
đi. Càng dùng các khon n ngn hn tài tr cho tài sn dài hn, thì đ lch thanh
khon càng ln và càng d xy ra tình trng ắthiu kh nng thanh khon”. Vào

nhng giai đon thanh khon có phn khó khn, ngơn hàng s buc phi huy đng
các ngun vn có th đ bù đp mc dù s phi chu chi phí cao và nh hng ti
li nhun. Bi nu không th tr đc các khon phi thanh toán khi đn hn, ngơn
hàng s b xem nh không có kh nng thanh toán và dn đn sp đ. Nh vy, có
th thy đc tính ca thanh khon trong ngơn hàng là có mt  mi lúc nhng mc
đ không phi lúc nào cng nh nhau.
1.1.3. Cung và cu và trng thái thanh khon trong NHTM:
Cung thanh khon chính là kh nng cung ng tin ca mt NHTM nhm
đáp ng nhu cu thanh toán ca khách hàng, bao gm vic gi tài sn và kh nng
6


huy đng mi. Ngun cung cp thanh khon cho ngơn hàng bao gm:
Các khon tin gi s nhn đc
Thu nhp t vic cung cp các dch v
Các khon tín dng s thu v
Bán các tài sn đang kinh doanh và s dng
Vay mn t th trng tin t
Cu v thanh khon là nhu cu thanh toán ca khách hàng ca ngơn hàng mà
ngơn hàng có ngha v đáp ng. Cu thanh khon bao gm yêu cu chi tr và vay
hp pháp ca các khách hàng. Trong lnh vc ngơn hàng, nhng hot đng sau đơy
to ra nhu cu v thanh khon:
Khách hàng rút các khon tin gi
 ngh vay vn hp pháp ca khách hàng
Tr lưi cho các khon tin gi và vay
Thanh toán cho các khon phi tr khác
Chi phí cho quá trình to ra sn phm và dch v ngơn hàng
Thanh toán c tc cho các c đông
Trong cu thanh khon có hai b phn quan trng đi vi ngơn hàng đó là:
nhu cu rút tin và nhu cu vay tin ca khách hàng. Trong đó nhu cu rút tin gn

lin vi tin huy đng đc, còn nhu cu vay tin ca khách hàng gn lin vi vic
to ra các sn phm mi.
 bt k thi đim nào, các ngun cung và nhu cu thanh khon đn cùng
mt lúc và to thành trang thái thanh khon ròng. Khi trng thái thanh khon ròng
dng (+) tc là ngơn hàng đang trong trng thái thng d thanh khon. Khi trng
thái thanh khon ròng ơm (-) tc là ngơn hàng đang trong trng thái thơm ht thanh
khon.
1.1.4. Yu t thi gian ca thanh khon
Xét v thi gian, nhu cu thanh khon ca mt ngơn hàng bao gm c trong
ngn hn và dài hn.
Nhu cu thanh khon ngn hn mang tính tc thi hoc gn nh th. Các
7


khon tin gi giao dch hoc tin gi có k hn đn hn, các công c huy đng
thuc th trng tin t nm trong phm vi nhu cu thanh khon ngn hn.  đáp
ng nhu cu thanh khon thuc loi này, đòi hi ngơn hàng phi duy trì  mc đ
khá ln các loi tài sn có tính thanh khon cao (tin mt ti qu, tin gi ti
NHTW và các đnh ch tài chính khác, chng khoán chính ph ).
Nhu cu thanh khon dài hn do các nhơn t mang tính cht thi v, chu k
và xu hng to ra. Chng hn nhu cu rút tin hay vay mn ca cá nhơn thng
đc bit tng cao vào các ngày cn k vi các dp l hi trong trong nm đ trang
tri chi tiêu, mua sm.  đáp ng loi nhu cu thanh khon này, đòi hi ngơn hàng
cn phi d phòng trc kh nng cung cp vn t nhiu ngun khác nhau và 
mc đ cao hn so vi nhu cu thanh khon ngn ngn hn. Ví d nh đt k hoch
thu hút các khon tin gi mi, tha thun vay dài hn t công chúng hoc t qu
d tr ca các ngơn hàng khác
1.2. Ri ro thanh khon trong Ngơn hƠng thng mi
1.2.1. Khái nim ri ro thanh khon
Có nhiu quan đim khác nhau v RRTK. Theo tác gi cun sách Managing

LiquitỔ in Banks: A top down approach, Duttweiler (2008) thì: Ri ro thanh khon
là nguỔ c không th thc hin các ngha v thanh toán, theo đó vic không th thc
hin nàỔ s kéo theo nhng hu qu không mong mun.
Theo tác gi cun sách Qun tr NHTM, Trn Huy Hoàng (2011) thì: ắâỔ là
loi ri ro ồut hin trong trng hp ngân hàng thiu kh nng chi tr, không
chuỔn đi kp các loi tài sn ra tin, hoc không có kh nng vaỔ mn đ đáp
ng Ổêu cu ca các hp đng thanh toán”.
Nh vy, có nhiu Ủ kin khác nhau v ri ro thanh khon, nhng có th tng
hp li và nhìn t góc đ NHTM, có th hiu: Ri ro thanh khon là ri ro phát sinh
t trng thái mà NHTM không có đc đ vn kh dng ậ cung thanh khon vào
thi đim mà NHTM cn đ đáp ng cu thanh khon, trng thái này tác đng xu
ti uy tín, thu nhp và kh nng thanh toán cui cùng ca NHTM.
8


1.2.2. Nguyên nhân ri ro thanh khon
1.2.2.1. Nhng nguỔên nhân khách quan
- Chu k kinh doanh:
Chu k kinh doanh là mt tác nhơn quan trng. Theo thi v  nhng tháng
cui nm phát sinh nhu cu ngun tin ln đ các doanh nghip đy mnh hot
đng kinh doanh, quyt toán công n cho nhng doanh nghip khác, chi tr lng
thng cho cán b nhơn viên, thc hin cam kt gii ngơn cho các đi tác, gii
quyt hàng tn kho, nhp khu hàng hóa to nên mt chu k cng thng ngun vn
vào nhng tháng cui nm. iu này làm cho dòng tin quay tr li ngơn hàng
không cao mc dù lưi sut có th tip tc tng nóng.
- Bin đng lãi sut:
Khi lưi sut trên th trng tài chính thay đi, khách hàng gi tin có xu
hng rút tin gi ca h  NHTM có lưi sut thp và tìm kim NHTM khác có lưi
sut huy đng cao hn. Trong khi đó, nhng khách hàng có nhu cu tín dng s tìm
cách trì hoưn vic hoàn tr các khon n đư đáo hn hoc rút ht s d hn mc tín

dng vi mc lưi sut đư tha thun vi NHTM có lưi sut thp, tìm cách tr trc
hn hoc trì hoưn vic rút vn vay vi mc lưi sut đư tha thun vi NHTM có lưi
sut cao. Nh vy, bin đng lưi sut đng thi nh hng đn c tin gi và tin
vay tc dòng tin vào, dòng tin ra và sau đó là đn thanh khon ca NHTM.
- Chính sách tin t ca Ngân hàng trung ng:
 thc hin chc nng ca mt NHTW v chính sách tin t, NHNN s
dng ba công c bao gm nghip v th trng m, quy đnh v d tr bt buc, và
áp dng lưi sut chit khu và tái chit khu các giy t có giá ca NHTM. Nghip
v th trng m là hot đng ca NHTM mua hoc bán cho NHTM trái phiu
chính ph, trái phiu kho bc Nhà nc, trái phiu ca chính NHNN. Khi mun
tng cung tin, NHNN mua trái phiu t các NHTM, s tin mà NHNN tr cho
NHTM làm tng cung tin cho nn kinh t đng thi cng làm tng cung thanh
khon cho NHTM. Ngc li, khi mun gim cung tin, NHNN bán trái phiu cho
các NHTM, s tin mà NHNN thu v làm cung ng tin t ca nn kinh t đng
9


thi cng làm gim cung thanh khon ca NHTM. Quy đnh v t l d tr bt buc
là bin pháp điu chnh mà NHNN bt buc các NHTM phi duy trì mt t l d tr
tin gi ti thiu ti NHNN. Nu t l bt buc quy đnh cao thì s làm cho ngun
cung thanh khon ca NHTM tng và ngc li. Áp dng lưi sut chit khu và tái
chit khu là lưi sut mà NHTM áp dng khi NHNN chit khu hoc tái chit khu
các giy t có giá t NHTM. Nu lưi sut này thp, tc chi phí vay tin t NHNN
r, đơy s là ngun vn giá r mà các NHTM có th d dàng huy đng đ đáp ng
cu thanh khon.
- Nhng s c khách quan khác cng có th là yu t làm gia tng RRTK cho
NHTM:
Ri ro báo chí, tin đn, ri ro dơy chuyn, ri ro bt n chính tr, ri ro pháp
lỦ cng có th là nguyên nhơn dn đn ri ro thanh khon cho NHTM. iu này đư
tng xy ra đi vi Ngơn hàng thng mi Á Chơu nm 2003. Vào tháng 8, nm

2003, khi có tin đn Tng giám đc ACB b trn, khách hàng đư  t kéo đn các
đim giao dch ca ACB đ rút tin. Mc dù đơy là tin đn tht thit nhng vic rút
tin đng lot ca khách hàng đư gơy khó khn trm trng cho ACB. NHNN đư phi
h tr khn cp nhiu trm t đng đ ACB có đù ngun chi tr cho khách hàng rút
tin. Mt mt thi gian đáng k, s c mi đc gii quyt.
1.2.2.2. NguỔên nhân ch quan
- S không cân xng v k hn TSC và TSN:
Khi tin hành huy đng vn, không phi lúc nào NHTM cng huy đng đc
ngun vn có k hn dài. Thc t cho thy, các ngun vn huy đng đc thng
có k hn ngn, nhng phn ln nhng khon cho vay và đu t li có k hn dài
hn. iu này làm mt cơn xng gia ngày đáo hn ca các TSC và TSN nên dòng
tin vào bên TSC thng không trùng khít đ trang tri dòng tin ra bên TSN. Vy
nên, NHTM luôn phi đi mt vi tình trng thơm ht hoc thng d thanh khon.
- Mt cân đi trong c cu tài sn:
iu này xut phát hu ht t áp lc li nhun ngn hn ca c đông lên ban
điu hành mà quên mt nhng nguyên tc trong qun tr TSN và TSC. Trong danh
10


mc tài sn ca mình, ngân hàng có phn đu t vào c phiu và trái phiu, trong đó
quan trng nht là trái phiu chính ph và/hoc tín phiu kho bc. Trái phiu chính
ph/tín phiu kho bc mc dù lãi sut không hp dn nhng nó li là mt ngun cc
k quan trng cho ngơn hàng đ nhn chit khu t NHNN mt khi thanh khon có
vn đ. iu này, bt c ngơn hàng nào, đc bit là ngân hàng nh, đu hiu nhng
vi tim lc tài chính yu thì khó có th cnh tranh vi các ngân hàng ln hn trong
vic đu thu các loi tài sn trên.
- C cu khách hàng và cht lng tín dng kém:
Ngơn hàng tp trung tín dng vào mt s khách hàng ln hoc t trng tín
dng cho mt ngành, mt đa phng nào đó chim phn ln trong tng d n hoc
trong tng huy đng có mt khách hàng chim t trng ln, đn khi h rút mt cách

bt ng thì dn đn ri ro thanh khon.
1.2.3. Hu qu ca ri ro thanh khon
RRTK là ri ro nguy him nht ca ngơn hàng, có liên quan đn s sng còn
ca ngơn hàng. Mt ngơn hàng hot đng bình thng phi đm bo đc kh nng
thanh toán, tc là phi đáp ng đc các nhu cu thanh toán trong hin ti, tng lai
và các nhu cu thanh toán đt xut. Mt khi ri ro thanh khon xut hin thì không
ch nó nh hng đn bn thơn NHTM mà còn nh hng đn c mt nn kinh t -
xư hi.
Nu RRTK xy ra, tùy theo mc đ nghiêm trng mà ngơn hàng có th phi
chu: Chuyn hóa các tài sn có thanh khon thành tin vi chi phí cao; tip cn vi
th trng tin t đ tng vn vi nhng điu kin kht khe hn, ví d, phi có tài
sn th chp, chu mc lưi sut cao, không đc tun hoàn n c, hn mc tín dng
b xem xét li thng xuyên hoc b t chi cho vay; đình tr hot đng dn đn
gim thu nhp; mt uy tín dn đn mt khách hàng. Trong trng hp đc bit
nghiêm trng, RRTK có th đy ngơn hàng ti tình trng mt kh nng thanh toán,
là trng thái bên b vc phá sn ngơn hàng.
Khi mt ngơn hàng mt đi kh nng thanh khon thì s gơy nên tơm lỦ lo
ngi đi vi không ch chính bn thơn ngơn hàng mà còn đi vi khách hàng ca
11


các ngơn hàng khác. H s rng, ngơn hàng ni mình gi tin cng có th phá sn
nên tìm mi cách đ rút tin khi ngơn hàng đó. Nu nim tin ca công chúng b
lung lay thì có th dn đn hàng lot ngơn hàng mt kh nng thanh toán ch trong
mt thi gian ngn và khin c h thng ngơn hàng ri vào tình trng hn lon, s
hn lon này ca h thng ngơn hàng có th dn đn khng hong kinh t - xư hi -
chính tr ca mt quc gia.
1.2.4. S cn thit phi hn ch ri ro thanh khon trong NHTM
Xut phát t nhng hu qu nghiêm trng mà ri ro thanh khon có th đem
đn cho NHTM và mc đ nh hng ca ri ro thanh khon đn nn kinh t -

chính tr - xư hi ca mt quc gia, vic tìm ra các gii pháp nhm hn ch ri ro
thanh khon luôn mang tính cp bách và là mi quan tơm hàng đu ca các NHTM.
Vic đm bo kh nng thanh khon và kh nng sinh li luôn có s đánh đi.
Ngha là, ngơn hàng càng tp trung nhiu vn đ sn sàng đáp ng yêu cu thanh
khon thì kh nng sinh li d tính ca nó càng thp (các yu t khác không đi).
Do vy, nu ngơn hàng có bin pháp hiu qu đ hn ch ri ro thanh khon s va
đm bo d tr mt lng vn va đ đ đáp ng nhu cu thanh khon, phn còn
li s đu t vào nhng tài sn sinh li. Hn na, gii quyt các vn đ thanh khon
luôn gn vi chi phí, bao gm chi phí tr lưi vn vay, chi phí giao dch (v thi gian
và tin) cho vic tìm kim vn thanh khon và c chi phí c hi tn ti di hình
thc nhng khon thu nhp trong tng lai s b b qua khi ngơn hàng phi bán đi
nhng tài sn sinh li đ đáp ng yêu cu thanh khon. Nh vy, vic qun lỦ tt
thanh khon s giúp cho ngơn hàng tit kim đc mt lng chi phí đáng k, t đó
làm tng kh nng sinh li.
Vic hn ch ri ro thanh khon tt s tránh đc ri ro thanh khon, nơng
cao uy tín ca ngơn hàng đi vi khách hàng và góp phn không nh vào vic n
đnh hot đng kinh doanh ca ngơn hàng.
1.2.5. Qun tr ri ro thanh khon
QTRRTK là quá trình tip cn ri ro mt cách khoa hc, toàn din và có h
thng nhm nhn dng, kim soát, phòng nga và gim thiu nhng tn tht, mt
12


mát, nhng nh hng bt li ca ri ro. Nh vy, qun tr ri ro thanh khon luôn
luôn là vic làm cn thit đ hn ch ri ro thanh khon trong NHTM.  hn ch
ri ro thanh khon cn phi có nhng bin pháp qun tr thanh khon có hiu qu
tt.
Qun tr ri ro bao gm nm bc: nhn dng ri ro, phơn tích ri ro, đo
lng ri ro, kim soát, phòng nga và tài tr ri ro.
- Nhn dng ri ro:

iu kin tiên quyt đ qun tr ri ro là phi nhn dng đc ri ro. Nhn
dng ri ro là quá trình xác đnh liên tc và có h thng các hot đng kinh doanh
ca ngơn hàng; bao gm: vic theo dõi, xem xét, nghiên cu môi trng hot đng
và toàn b hot đng ca ngơn hàng nhm thng kê đc tt c các loi ri ro, k c
d báo nhng loi ri ro mi có th xut hin trong tng lai, đ t đó có các bin
pháp kim soát, tài tr cho tng loi ri ro phù hp.
- Phân tích ri ro:
ơy chính là vic tìm ra nguyên nhơn gơy ra ri ro. Phơn tích ri ro nhm đ
ra bin pháp hu hiu đ phòng nga ri ro. Trên c s tìm ra các nguyên nhơn, tác
đng đn các nguyên nhơn làm thay đi chúng, qua đó s phòng nga ri ro mt
cách hiu qu hn.
- o lng ri ro:
Mun vy, phi thu thp s liu, lp ma trn đo lng ri ro và phơn tích,
đánh giá.  đánh giá mc đ quan trng ca ri ro đi vi ngơn hàng, ngi ta s
dng hai tiêu chí: tn sut xut hin ca ri ro và biên đ ca ri ro, tc là mc đ
nghiêm trng ca tn tht, đơy là tiêu chí có vai trò quyt đnh.
- Kim soát, phòng nga ri ro:
Kim soát ri ro là trng tơm ca qun tr ri ro. ó là vic s dng các bin
pháp, k thut, công c, chin lc, các chng trình hot đng đ ngn nga,
phòng tránh hoc gim thiu nhng tn tht, nhng nh hng không mong đi có
th xưy ra đi vi ngơn hàng. Các bin pháp kim soát có th là: phòng tránh ri ro,
ngn nga tn tht, chuyn giao ri ro, đa dng ri ro, qun tr thông tin,
13


- Tài tr ri ro:
Mc dù đư thc hin các bin pháp phòng nga nhng ri ro vn có th xy
ra. Khi đó, trc ht cn theo dõi, xác đnh chính xác nhng tn tht v tài sn,
ngun nhơn lc hoc v giá tr pháp lỦ. Sau đó, cn thit lp các bin pháp tài tr
phù hp. Nhìn chung, các bin pháp này đc chia làm hai nhóm: t khc phc và

chuyn giao ri ro.
Nh vy, QTRRTK có tính cht vô cùng quan trng đi vi NHTM nói riêng
và m rng ra là nh hng đn nn kinh t vì nu tình trng thiu thanh khon xy
ra s nh hng trc tip đn toàn b hot đng ca NHTM, bao gm: Chc nng
trung gian tín dng ậ huy đng vn và cho vay; Chc nng trung gian thanh toán ậ
giúp ngi mua và bán trong vic thanh toán nhm hoàn tt các giao dch thng
mi; Và chc nng cung ng dch v ngơn hàng.
1.2.6. Mt s phng pháp đánh giá ri ro thanh khon
Trong nhng nm gn đơy, mt s phng pháp đánh giá ri ro thanh khon
đư đc phát trin. Xét v phng din nghiên cu thì ta có 2 hng:
Th nht, nghiên cu  trng thái đng, có 3 phng pháp đo lng yêu cu
thanh khon là: Phng pháp tip cn ngun vn và s dng vn; phng pháp tip
cn cu trúc vn và phng pháp thang đáo hn.
Th hai, nghiên cu  trng thái tnh thì có phng pháp tip cn các ch s
thanh khon.
Mi phng pháp nêu trên đu đc xơy dng da trên mt s gi đnh là
ngơn hàng ch có th c lng gn đúng mc cu thanh khon thc t ti mt thi
đim nht đnh. ó chính là lỦ do vì sao nhà qun lỦ thanh khon phi luôn sn
sàng điu chnh mc d tính v yêu cu thanh khon mi khi ngơn hàng nhn đc
thông tin mi.
1.2.6.1. Phng pháp tip cn ngun vn và s dng vn:
Phng pháp tip cn vn và s dng vn da trên mt thc t là: Kh nng
thanh khon ca ngơn hàng tng khi tin gi tng và cho vay gim. Ngc li, nó
gim khi tin gi gim và cho vay tng.
14


Bt c khi nào ngun thanh khon và s dng thanh khon không bng nhau,
ngơn hàng đu phi đi mt vi ri ro thanh khon. Các bc chính trong phng
pháp này gm:

Bc 1: c lng nhu cu vay vn và lng tin gi trong giai đon ngân
hàng c tính trng thái thanh khon (giai đon k hoch).
Bc 2: Tính toán nhng thay đi d tính v cho vay và tin gi trong giai
đon k hoch.
Bc 3: c lng trng thái thanh khon ròng ca ngân hàng bng cách so
sánh mc đ thay đi d tính trong cho vay và mc thay đi d tính trong tin gi.
1.2.6.2. Phng pháp tip cn cu trúc vn:
Vi phng pháp này, bc đu tiên là tin gi và các ngun vn khác nhau
ca ngơn hàng đc chia thành nhiu nhóm da trên kh nng vn b rút ra khi
ngơn hàng. Thông thng đc chia thành 3 nhóm ch yu sau:
Ngun vn nóng: Là vn vay và tin gi nhy cm vi lưi sut hoc d tính
s đc rút ra khi ngơn hàng trong k k hoch.
Ngun vn kém n đnh: Bao gm các khon tin gi ca khách hàng trong
đó mt phn đáng k có th b rút ra khi ngơn hàng ti mt thi đim nào đó trong
k k hoch.
Ngun vn n đnh: Bao gm các khon vn mà ngơn hàng tin tng là ít có
kh nng b rút ra khi ngơn hàng. Ngun vn này đc gi là tin c s hay là vn
c s ca ngơn hàng.
Tùy theo nguyên tc qun tr, ngơn hàng s dành riêng mt phn ngun vn
thanh khon cho mi ngun vn trên nhm đáp ng nhu cu rút ra khi ngơn hàng.
Sau khi xác đnh đc t l d tr bt buc và t l d tr cho tng nhóm, thì d tr
thanh khon vn ca ngơn hàng đó đc tính nh sau:
D tr thanh khon vn =  t l d tr thanh khon xác đnh ca nhóm x (nhóm
vn tin gi và phi tin gi ậ d tr bt buc).
Sau đó nhà qun tr ngơn hàng d tính con s vn vay ti đa tim nng và
cn có lng d tr thanh khon hay nng lc vay vn hp lỦ. Cht lng kinh
15


doanh ca ngơn hàng ph thuc rt ln vào cht lng tín dng các khon cho vay,

chính vì vy, ngơn hàng thng xuyên xơy dng mt chính sách tín dng tha mưn
ti đa các khon cho vay có cht lng cao. Khi các khon cht lng này đc
cp, ngơn hàng s k vng nhiu vào vic thit lp mi quan h khách hàng lơu dài,
truyn thng, trên c s đó m rng cung cp dch v và to c s tin gi vng
chc. Vi quan đim nh vy, ngơn hàng cn d tính nhu cu vay ti đa tim nng
và phi có d tr thanh khon cho các khon vay cht lng cao, thng bng
100% chênh lch gia tng cho vay ti đa tim nng và d n thc t hin ti.

Tng nhu cu thanh khon ca ngơn hàng đc xác đnh bng tng nhu cu
thanh khon d tr thanh khon vn và nhu cu thanh khon cho vay:

D tr thanh khon cho vay = QuỔ mô cho vaỔ ti đa – tng d n hin ti
Tng d tr thanh khon = D tr thanh khon vn + D tr thanh khon cho
vaỔ
Tng yêu cu thanh khon ca ngơn hƠng =  T l d tr thanh khon xác
đnh ca nhóm x (nhóm vn tin gi và phi tin gi ậ d tr bt buc) + 100 x (quy
mô cho vay ti đa tim nng ậ tng d n hin ti).
Tuy nhiên, phng pháp tip cn cu trúc ngun vn này là nhng c lng
mang tính ch quan và c bn da vào kinh nghim ca nhà qun lỦ v ri ro. Vì
vy, nghiên cu phng pháp này, nhà qun tr ngơn hàng phi c gng làm rõ trng
thái thanh khon  mc tt nht hay xu nht t đó có nhng quyt đnh đúng
hng nhm cơn bng trng thái thanh khon.
1.2.6.3. Phng pháp thang đáo hn
Thang đáo hn là công c đo lng ri ro thanh khon bng vic so sánh các
dòng tin ra và vào ngơn hàng trong mt thi k nht đnh trong tng lai, thng
là trong 1 ngày, 1 tun, 1 tháng. Bao gm 3 bc:
Bc 1: Xác đnh tng dòng tin vào
Các dòng tin vào có th đc xp th t theo ngày mà các tài sn có đáo hn
hoc cn c vào c tính ca ngơn hàng v dòng tin.
Các dòng tin vào có đc có th do:

16


Tài sn có đn hn
Bán các tài sn cha đn hn
Nhn tin gi mi
Thu nhp bng tin mt (lãi)
Dòng vào t các nghip v khác
Bc 2: Xác đnh tng dòng tin ra
Các dòng tin ra có th đc xp th t theo ngày mà các tài sn n đáo hn,
ngày sm nht mà ngi gi tin tit kim thc hin quyn đc rút tin gi trc
hn, hoc ngày sm nht mà các nhu cu v vn phát sinh mt cách đt xut.
Các dòng tin ra có th do:
Các tài sn n đn hn
Gii ngân theo hn mc tín dng và cam kt ngoi bng bng tin mt
Dòng tin ra t các nghip v khác
Bc 3: Xác đnh trng thái thanh khon ròng
Trng thái thanh khon ròng (NLP) = tng dòng tin vƠo ậ tng dòng tin
ra
Các tình hung có th xy ra:
NLP < 0: Khi tng dòng tin ra vt quá tng dòng tin vào, lúc này ngơn
hàng đang phi đi phó vi tình trng thơm ht thanh khon và phi tìm kim ngun
thích hp đ bù đp.
NLP > 0: Khi tng dòng tin vào ln hn tng dòng tin ra, lúc đó ngơn hàng
gp phi tình trng thng d thanh khon và ngơn hàng nên s dng khon thng d
này mt cách hp lỦ.
NLP = 0: Khi tng dòng tin ra bng tng dòng tin vào, điu này him khi
xy ra di luôn luôn có s không cơn xng v k hn ca tài sn và k hn ca ngun
vn ca ngơn hàng.
Trong c 3 phng pháp nêu trên, chúng ta đu có th xác đnh yêu cu thanh

khon theo các kch bn. Ngha là nhà qun lỦ thanh khon đa ra các tình hung và
xác sut có th xy ra các tình hung đó đi vi trng thái thanh khon.
17


Tình hung thanh khon tt nht: Tng trng trong tin gi vt quá d tính
ca các nhà qun lỦ và đt mc cao nht trong lch s ca ngơn hàng. Hn na, nhu
cu xin vay vn h thp hn c tính, đt mc thp nht trong nhng ghi nhn v
tng trng trong cho vay ca ngơn hàng. Lúc đó, áp lc đi vi d tr thanh khon
là thp nht bi vì tng trng trong tin gi có th đáp ng hu nh toàn b yêu
cu xin vay cht lng cao.
Tình hung thanh khon ồu nht: Tng trng trong tin gi và cho vay
ngc vi tình hung thanh khon tt nht.
Tình hung thanh khon trung bình: Nm  gia 2 tình hung trên và thc t
có kh nng xy ra là cao nht.
Yêu cu thanh khon d tính = ∑Pr (xi) * NLP
Trong đó: Xi: các kch bn đc xơy dng.
Pr (xi): xác sut kch bn i xy ra.
NLP: trng thái thanh khon ca Xi.
1.2.6.4. Phng pháp ch s thanh khon:
Vic s dng các ch s tài chính cng là mt cách đ c tính yêu cu thanh
khon da trên kinh nghim và mc bình quơn ngành. Mi ch s th hin mt khía
cnh v nng lc thanh khon ca ngơn hàng. Theo phng pháp này, ngơn hàng
không c lng mt mc thơm ht hay thng d thanh khon c th mà s duy trì
các ch s thanh khon  mc bng hoc an toàn hn các ngơn hàng khác trong
ngành. Khó khn trong vic đánh giá thanh khon bng phng pháp phơn tích các
ch s là  ch, đ nhn đnh đúng v trng thái thanh khon ca mt ngơn hàng
bng phng pháp ch s thanh khon, thì mi ch s nêu ra đu cn phi đc so
sánh vi giá tr trung bình ca các ch s này ti các ngơn hàng tng đng trong
cùng khu vc, hot đng trong môi trng tng t.

Vn điu l
Vn điu l là khon vn thuc s hu ca ngơn hàng, ghi trong bn điu l
ca ngơn hàng, đc hình thành ngay t khi NHTM đc thành lp, nó phn ánh
quy mô hot đng ca NHTM. Vn điu l tng không ch giúp kh nng huy đng