Luận văn Kiểm định các nhân tố tác động đến khả năng khủng hoảng ngân hàng tại Việt Nam dựa trên kinh nghiệm của thế giới

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
*******



NGUYN QUC THNG

KIM NH CÁC NHÂN T TÁC NG N KH
NNG KHNG HONG NGÂN HÀNG TI VIT
NAM DA TRÊN KINH NGHIM CA TH GII




LUN VN THC S KINH T





TP. H CHÍ MINH - NM 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
*******


NGUYN QUC THNG

KIM NH CÁC NHÂN T TÁC NG N KH
NNG KHNG HONG NGÂN HÀNG TI VIT NAM
DA TRÊN KINH NGHIM CA TH GII

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH ậNGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201

LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS LÊ PHAN TH DIU THO






TP. H CHÍ MINH - NM 2013
i




LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi vi s h tr t
Ging viên hng dn. Các ni dung nghiên cu và kt qu trong đ tài này là trung
thc v cha tng đc ai công b trong bt k công trình nghiên cu nào


Thành ph H Chí Minh, tháng 09 nm 2013
Tác gi

Nguyn Quc Thng













ii


LI CÁM N

 hoàn thành đ tài nghiên cu này, tôi đư nhn đc s h tr t rt nhiu
ngi.
Trc ht, tôi xin cm n Ging viên hng dn ca tôi, Phó Giáo S - Tin
S Lê Phan Th Diu Tho, đư hng dn tn tình và cho tôi nhng nhn xét chân
thành, khuyn khích tôi trong quá trình hoàn thành lun vn này.
Bên cnh đó là li cám n chân thành đn Quý thy, cô nhng ngi đư tn
tình truyn đt kin thc cho tôi trong sut nhng nm cao hc va qua. Và đc bit
là bn Lng Duy Quang, Thc s chng trình Vit Nam-Hà Lan (Vietnam-

Netherlands Program), đư h tr tích cc cho tôi nhng tài liu rt hu ích trong quá
trình hoàn thành lun vn.
Và cui cùng tôi chân thành cám n Thy Nguyn T Hàn, Trng phòng
Tài chính – K toán, Trng i hc M Thành ph H Chí Minh, các anh ch ti
đn v, đư h tr và khuyn khích tôi trong quá trình hc và hoàn thành lun vn.

Thành ph H Chí Minh, tháng 09 nm 2013
Tác gi



Nguyn Quc Thng






iii


DANH MC T VIT TT

BHTG Bo him tin gi
IADI (Internation Association of Deposit Insurance ) t chc nghiên
cu v bo him tin gi quc t
IFS (international Financial Statistic) Các ch s tài chính quc t
IMF Qu tin t quc t
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng nhà nc

KHNH khng hong ngân hàng
USD ng đôla M
VND Vit Nam đng
WDI (World-development-indicators) Các ch s th gii
WB (World Bank) Ngân hàng th gii














iv


DANH MC BNG

Bng 1: Kt qu hi quy các nhân t tác đng đn khng hong ngân hàng ti các
nc đang phát trin, loi b các quan sát ngay sau các nm kt thúc khng hong
…………………………………………………………………………………… 36
Bng 2: T giá hi đoái bình quân nm (1996-1997) khu vc NÁ …………….44
Bng 3: Tình hình thua l và phá sn ca h thng ngân hàng, tài chính khu vc
ông Nam Á(01/04/1997-31/03/1998) ……………………… ………………… 44

Bng 4: Tng trng kinh t và tht nghip nm 1997 ti khu vc NÁ
………………………………………………………………………………… …45
Bng 5: Tng hp s liu nghiên cu trng hp ca Thái Lan và Uruguay (giai
đon 1996-2003) ………………………………………………………………… 48
Bng 6: So sánh vn điu l và Vn ch s hu ca các ngân hàng ln ti Vit Nam
(tháng 05/2013) …………………………………………………………… …… 50
Bng 7: Quy mô vn ca các NH hàng đu khu vc NÁ ………………………51
Bng 8: Kt qu kim đnh các nhân t tác đng đn xác sut khng hong ngân
hàng ti Vit Nam (giai đon 1996-2011) …………………………………………59











v


DANH MC HÌNH
Hình 1: ng cong Logit …………………………………………………… 23
Hình 2: Tính nghiêm trng ca khng hong ngân hàng ……………………… 56



DANH MC BIU 

Biu đ 1: Xác sut xy ra khng hong ngân hàng ti Thái Lan và Uruguay giai
đon 1996-2003 ……………………………………………………………………47
Biu đ 2: Kim đnh các nhân t tác đng đn kh nng khng hong ngân hàng
ti Vit Nam ……………………………………………………………………….60

















vi

MC LC

LI M U …………………………………………………………….…… 1
CHNG 1: Lụ THUYT TNG QUAN V KHNG HONG NGÂN
HÀNG TRÊN TH GII
1.1 Lý thuyt tng quan ……………………………………….4
1.1.1 T khóa chính …………………………… …………………….4

1.1.2 Lý thuyt v khng hong ngân hàng ….………………………. 6
1.2 Nghiên cu thc nghim ………………………………… …… 13
1.3 Tóm tt chng 1 ……………………………………………… ……18

CHNG 2: MÔ HỊNH NGHIểN CU VÀ THU THP D LIU
2.1 La chn mô hình nghiên cu ……………………………………… 20
2.2 Lý thuyt mô hình và mô hình chi tit ……………………………… 23
2.2.1 Lý thuyt mô hình ………………………….……… …………. 23
2.2.2 Mô hình chi tit …………………….……………………….… 24
2.2.2.1 Bin T l tng trng kinh t (Growth) ………………… .24
2.2.2.2 Bin lãi sut thc (real interest) …………………….……… 25
2.2.2.3 Bin t giá hi đoái (exchange rate) …………………… … 25
2.2.2.4 Bin lm phát (inflation) ………………………….……… 26
2.2.2.5 Bin t l giá tr thng mi xut khu (terms of trade) ……26
2.2.2.6 Bin tn công tin t (M2/Reserve) …………………… … 27
2.2.2.7 Bin bo him tin gi (deposit) …………………………… 27
2.2.2.8 Bin t do hóa tài chính (credit) ……………………………. 28
2.3 c lng và kim đnh mô hình đ ngh ………………………… 29
2.4 Ngun d liu và trích lc d liu….……………………………… 31
2.5 Kt qu hi quy và kim đnh các gi thuyt ……………………… 32
2.5.1 Xây dng mô hình …………………………… ……….……… 32
2.5.2 Ý ngha ca các bin gii thích …….………………………… 39
vii


CHNG 3: GII PHÁP XÂY DNG MÔ HÌNH CNH BÁO SM
KHNG HONG NGÂN HÀNG TI VIT NAM
DA TRÊN KINH NGHIM TH GII
3.1 Khng hong Thái Lan ………………………………………………43
3.2 Khng hong ti Uruguay ………………………………………… 45

3.3 Áp dng mô hình nghiên cu trong các trng hp ti Thái Lan và
Uruguay ………………………………………………………………… 46
3.4 Thc trng xây dng mô hình cnh báo sm khng hong ngân hàng
ti Vit Nam ……………………………………………………………….49
3.4.1 Thc trng h thng ngân hàng ti Vit Nam ….……………….49
3.4.2 Nhng thách thc đi vi h thng ngân hàng Vit Nam……….52
3.4.3 Các bin pháp phòng nga khng hong ca Ngân hàng nhà nc
trong thi gian qua ………………………………………………………… 54
3.4.4 Thc trng xây dng mô hình cnh báo sm khng hong ngân
hàng và s cn thit ca vic xây dng mô hình cnh báo sm ……… … 55
3.4.5 Xây dng mô hình …… ………………………………………. 57

CHNG 4: KT LUN VÀ KIN NGH
4.1 Kt lun ……………………………………………………………… 61
4.2 Kin ngh ………………………………………………………………63
Tài liu tham kho………………………………………………………………….68
Ph lc …………………………………………………………………………… 70






viii

TÓM TT  TÀI

 tài: ”Kim đnh các nhân t tác đng đn kh nng khng hong
ngân hàng ti Vit Nam da trên kinh nghim ca th gii” s gm bn chng:
Chng 1, trong chng này tôi u tiên tp trung làm rõ đnh ngha v khng

hong ngân hàng. K đn là đ cp đn các khung lý thuyt khác nhau v khng
hong ngân hàng t đó có đc các gi thuyt v vic làm th nào các yu t quyt
đnh nh hng đn kh nng xy ra khng hong ngân hàng. Bên cnh đó là xem
xét các nghiên cu thc nghim v khng hong ngân hàng ca các nhà nghiên cu
trc đây, nhm giúp ngi đc hiu các nhà nghiên cu khác đư tip cn vn đ
nghiên cu này nh th nào, nhng s liu đư thu thp đc cng nh các mô hình
và phng pháp thng kê mà h đư s dng trong quá trình nghiên cu.
Chng 2, Kinh nghim xây dng mô hình cnh báo sm khng hong ngân
hàng ti mt s quc gia trên th gii. Các gi thuyt th hin mi liên h gia
khng hong ngân hàng và các yu t kinh t v mô đc đ cp và tho lun trong
lý thuyt v khng hong ngân hàng. Trong chng này, trên c s xem xét li các
nghiên cu thc nghim v khng hong ngân hàng trên th gii, tip theo đ xut
mô hình phù hp, thu thp d liu, phng pháp thng kê và các phn có liên quan
khác nhm làm rõ các câu hi nghiên cu. Chng này s phác tho và sp xp
thành 3 phn có liên quan: la chn mô hình nghiên cu, đnh rõ mô hình và ngun
thu thp d liu.
Chng 3, vi mc tiêu xây dng h thng cnh báo sm cho h thng ngân
hàng ti Vit Nam da trên kinh nghim ca Thái Lan và Uruguay.  tài s dng
mô hình ti u trong nghiên cu thc nghim khng hong h thng ngân hàng ti
Thái Lan và Uruguay. T đó, bài vit rút ra mt s kinh nghim trong vic xây dng
mô hình cnh báo sm khng hong. Bài vit phân tích thc trng ca h thng
ngân hàng ca Vit Nam cng nh s cn thit ca vic xây dng mô hình cnh báo
sm khng hong ngân hàng.
ix

Chng 4, Kt lun và kin ngh mt s gii pháp trong vic xây dng mô
hình cnh báo sm các tác nhân tác đng đn hot đng ca h thng ngân hàng
Vit Nam. T đó tìm ra các gii pháp khc phc và phòng nga các tác đng xu
đn h thng ngân hàng Vit Nam

- 1-

LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Các cuc khng hong ngân hàng xy ra ngày càng thng xuyên hn vi
hu qu ngày càng nghiêm trng hn. T cui nhng nm 1970 đn 2007 đư có 124
cuc khng hong h thng ngân hàng. Trong giai đon này các cuc khng hong
ngân hàng vào nhng nm 1980 và 1990 đc coi là trm trng nht so vi bt k
giai đon nào trc đây. Theo thng kê ca ca t chc IMF, đư có khong 130
quc gia tri qua khng hong ngân hàng trong giai đon t nm 1980-1996. Khng
hong ngân hàng xy ra có nh hng nghiêm trng đn h thng thanh toán, suy
gim mnh m lòng tin ca các nhà đu t trong và ngoài nc, thu hp sn lng
đu ra ca khu vc sn xut, to sc ép nng n v mt chính tr.
Theo sau các cuc khng hong gn đây, vn đ nhng yu t nào quyt đnh
(nh hng) đn các cuc khng hong ngân hàng đư và đang là đ tài nóng bng
cho các nhà nghiên cu kinh t ti c các nc đư và đang phát trin trên th gii.
iu này có ý ngha rt quan trng trong vic tìm ra gii pháp, qua đó giúp cho các
nhà hoch đnh chính sách có thêm c s trong vic ban hành chính sách, bên cnh
đó h có th xây dng h thng cnh báo sm cuc khng hong. Tuy nhiên, vic
nm rõ các yu t quyt đnh ca cuc khng hong ngân hàng là mt vic không
thc s đn gin. Ngày nay, nn kinh t ca mt quc gia có s nh hng qua li
ln nhau, do đó, s lan truyn rng ca các cuc khng hong, đc bit  lnh vc
ngân hàng, va rõ ràng va khó nm bt, chính vì vy, mi thy đc vai trò quan
trò quan trng ca vic nghiên cu v các yu t quyt đnh ca các cuc khng
hong. Mc dù đây không phi là mt vn đ mi, nhng cng là mt đ tài xng
đáng đ quan tâm.
Trong bài nghiên cu này, tôi s tp trung nghiên cu các nguyên nhân tác
đng đn các cuc khng hong ngân hàng ti các nc đang phát trin. Xây dng
mô hình cnh báo sm khng hong ngân hàng ti các nc đang phát trin, áp

dng mô hình này vào nghiên cu ti các quc gia: Thái Lan và Uruguay trong giai
- 2-

đon t 1996 đn 2003. Tip đó, “Kim đnh các nhân t tác đng đn kh nng
khng hong ngân hàng ti Vit Nam da trên kinh nghim ca th gii”

2. Mc đích nghiên cu, bài nghiên cu nhm
- Xác đnh các yu t nh hng (tác đng) đn các cuc khng hong
ngân hàng trên th gii,
- Kim đnh các nhân t tác đng đn xác sut xy ra khng hong ngân
hàng ti Vit Nam da trên kinh nghim ca th gii
- Các đ xut chính sách nhm ngn chn các cuc khng hong ngân
hàng (có th xy ra)  Vit Nam,
3. Câu hi nghiên cu
- Các yu t chính nào tác đng đn các cuc khng hong ngân hàng?
- Các nhân t nào có th s là nhân t chính “góp phn” gây ra khng
hong ngân hàng ti Vit Nam (nu có)?
- Xác sut h thng ngân hàng Vit Nam ri vào khng hong vào nm
2008 là cao hay thp ?
- nh hng ca các yu t đn kh nng xy ra khng hong ngân
hàng ti Vit Nam nh th nào ?
4. Phng pháp nghiên cu
 tài có k tha và s dng kt qu nghiên cu ca các đ tài v mô hình
cnh báo sm khng hong ngân hàng nc ngoài đ làm c s lý lun và tham
kho
Do khng hong ngân hàng chu tác đng ca nhiu yu t tng hp bên
trong và bên ngoài h thng ngân hàng, phng pháp phân tích đc s dng, đng
thi kt hp thu thp d liu, phân tích tình hung đ so sánh, đánh giá hiu qu
mô hình nghiên cu.
Bài vit s dng mô hình logit và phn mm Eviews trong vic phân tích các

s liu cng nh xem xét các nhân t chính tác đng đn kh nng xy ra khng
- 3-

hong ngân hàng ti các quc gia đang phát trin và trong các trng hp c th ca
Thái Lan, Uruguay và Vit Nam.
5. i tng và phm vi nghiên cu
 tài nghiên cu thuc chuyên ngành Tài Chính, tp trung chuyên sâu vào
nhng vn đ v khng hong ngân hàng, đ tài ch yu nghiên cu h thng ngân
hàng ti Thái Lan, Uruguay, Vit Nam. Do gii hn d liu, phm vi nghiên cu
đc thu hp  các nc đang phát trin trong giai đon 1974-2010.
6. Cu trúc bài nghiên cu, bài vit bao gm
Chng 1: Lý thuyt tng quan v khng hong ngân hàng và xây dng
mô hình cnh báo sm khng hong ngân hàng trên th gii.
Chng 2: Mô hình nghiên cu và thu thp d liu
Chng 3: Gii pháp xây dng mô hình cnh báo sm khng hong
ngân hàng ti Vit Nam da trên kinh nghim ca các quc gia là Thái Lan và
Uruguay
Chng 4: Kt lun và đ xut kin ngh
7. ụ ngha công trình nghiên cu
 tài này giúp cho chúng ta có mt cái nhìn sâu hn v khng hong ngân
hàng ti các nc đang phát trin thông qua các lý thuyt v khng hong ngân
hàng. V mt lý lun, đ tài này tp trung nghiên cu các nguyên nhân chính có kh
nng tác đng đn “s an toàn” ca h thng ngân hàng ca mt s quc gia đang
phát trin trên th gii. V mt thc tin, đ tài này hy vng s đóng góp mt công
c cnh báo sm khng hong h thng ngân hàng cho Vit Nam (mc dù rt may
mn là điu này đc các chuyên gia đánh giá là cha tng xy ra đi vi Vit
Nam), giúp cho các nhà điu hành chính sách v mô có mt cái nhìn rõ hn v kh
nng d tn thng ca các b phn trong th trng tài chính đ t đó có các gii
pháp điu chnh chính sách thích hp giúp cho nn kinh t phát trin tt. Cui cùng,
tôi cng đ xut nhng chính sách cho h thng ngân hàng Vit Nam phát trin n

đnh và bn vng trong c ngn hn và dài hn

- 4-

CHNG 1: LÝ THUYT TNG QUAN V KHNG HONG
NGÂN HÀNG TRÊN TH GII

Trong chng này tôi u tiên tp trung làm rõ đnh ngha v khng hong
ngân hàng. K đn là đ cp đn các khung lý thuyt khác nhau v khng hong
ngân hàng, t đó có đc các gi thuyt v vic làm th nào các yu t quyt đnh
nh hng đn kh nng xy ra khng hong ngân hàng. Bên cnh đó, chng này
xem xét các nghiên cu thc nghim v khng hong ngân hàng ca các nhà nghiên
cu trc đây, nhm giúp ngi đc hiu các nhà nghiên cu khác đư tip cn vn
đ nghiên cu này nh th nào, nhng s liu đư thu thp đc cng nh các mô
hình và phng pháp thng kê mà h đư s dng trong quá trình nghiên cu.
1.1 Lý thuyt tng quan
1.1.1 Khái nim: Khng hong ngân hàng
Tác đng tiêu cc ca các cuc khng hong ngân hàng đn s phát trin
kinh t ca mt quc gia là rt ln và chính ph các nc tiêu tn rt nhiu chi phí
cho vic phc hi nn kinh t. Mc dù các nn kinh t có th có các kinh nghim
khác nhau trong vic ng phó đi vi khng hong, nhng có mt quy lut chung là
khi các tác đng xu nh hng đn th trng tài chính, có kh nng làm sp đ
nn kinh t, chính ph buc phi n lc can thip. Vài thp k trc, các nhà kinh t
hc theo trng phái trng tin, khi xng là Friedman và Schwartz (1963), đư
gn các cuc khng hong tài chính vi khng hong ngân hàng. H đư khai thác mt
khái nim hp v khng hong tài chính và cho rng mt cuc khng hong tài chính
thng gn lin vi mt cuc khng hong ngân hàng. Khi s n đnh ca h thng
ngân hàng b đe da, h thng tài chính đó có th b sp đ nu thiu s can thip ca
ngân hàng trung ng. S đ v ca mt tp đoàn tài chính ln thng là yu t thúc
đy hin tng rút tin hàng lot ti các ngân hàng. Ngi gi tin thng hong lon

vì không phân bit đc ngân hàng đang hot đng tt và ngân hàng có vn đ, vì vy
h đ xô rút ht tin gi ca mình ti các ngân hàng. Khon d tr tin mt ca các
ngân hàng vn đư chim t trng nh trong tng tài sn càng tr nên “mui b bin”
- 5-

khi xut hin đt bin rút tin gi. Nu không có s can thip ca ngân hàng trung
ng, thng thông qua hot đng h tr thanh khon cho các ngân hàng có kh nng
thanh toán nhng mt kh nng thanh khon, thì ngay c nhng ngân hàng đang hot
đng tt cng có th đ v.
i mi tài chính và gia tng hi nhp th trng tài chính toàn cu đư làm
xut hin mt s yu t mi và nhng quan ngi mi. Do vy, mc dù có vài đim
tng đng, nhng cuc khng hong trong nhng nm gn đây đư khác so vi các
cuc khng hong trc đây trên nhiu phng din. c bit, h ly và s lan
truyn rng ca các cuc khng hong dng nh đư tr nên va rõ ràng va khó
nm bt. Chính vì vy, ngày nay, khng hong ngân hàng ch còn đc đ cp đn
nh mt dng ca khng hong tài chính, có th xy ra đn l hoc xy ra đng thi
cùng vi khng hong tin t và khng hong n.
Theo Ergungor và Thomson (2005), cho rng nu vn ca h thng ngân
hàng trong mt nc b xói mòn và chi phí chng khng hong quá cao thì xác sut
xy ra khng hong ngân hàng là rt cao. Khi mt cú sc trong h thng tài chính có
th lan truyn thành vn đ trong c h thng kinh t, đng thi các nhà hoch đnh
chính sách tin t bt đu có nhng hành đng ng phó, h thng ngân hàng có th
xem nh là khng hong. Hay nói cách khác, khng hong ngân hàng có th đc
xác đnh thông qua vic xem xét các hot đng ca ngân hàng nhà nc. Kaminsky
và Reinhart (1996) chia s quan đim này trong nghiên cu ca mình thông qua vic
quan sát các chính sách ca ngân hàng trung ng trong thi k khng hong. Theo
quan đim ca hai tác gi này, khng hong ngân hàng liên quan mt thit đn các
hot đng ca ngân hàng nhà nc nh: vic ngi gi rút tin gi tng đt bin, có
th xut hin các hot đng: đóng ca, sáp nhp, mua li, hoc tr giúp ca chính
ph đi vi mt hoc nhiu t chc tài chính (nh trng hp ca Venezuela nm

1993), còn nu không có vic rút tin gi đt bin, nhng hành đng đóng ca, sáp
nhp, mua li, hoc tr giúp ca chính ph vi quy mô ln đi vi mt t chc tài
chính quan trng (hoc mt nhóm các t chc), cng là s đánh du khi đu ca
mt chui các kt qu tng t đi vi các t chc tài chính khác.
- 6-

Trong bài nghiên cu vào nm 1998 ca 2 tác gi Demirguc-Kunt và
Detragrache (1998) h đư đ xut rng mt giai đon đc coi là khng hong
ngân hàng khi: Các khon n xu chim ít nht 10% tng tài sn ca toàn h thng
ngân hàng, qua đó chi phí đ gii cu các ngân hàng ln hn 2% GDP và đi kèm
theo đó là nhiu vn đ khó khn ca h thng ngân hàng dn đn cn đc quc
hu hóa trên din rng. Bài vit s dng đnh ngha v khng hong ngân hàng ca
2 tác gi Ergungor và Thomson (2005)

1.1.2 Lý thuyt khng hong ngân hàng
Rt nhiu nghiên cu liên quan đn vn đ này trên th gii đư cung cp
cho chúng ta mt cái nhìn sâu sc cng nh qua đó gii thích hp lý các vn đ bên
trong ca lnh vc ngân hàng. Tuy nhiên, điu thú v là rt khó hy vng có th tìm
đc lý thuyt nghiên cu nào đ sc gii thích đy đ các vn đ này. Vì lý do đó,
đ có th nm bt toàn cnh ca các cuc khng hong ngân hàng, cn phi xem xét
các nghiên cu thc nghim khác nhau. Trong bài vit này, tôi s gii thiu các
khung lý thuyt chính v khng hong ngân hàng qua các bài nghiên cu ca
Ergungor và Thomson (2005) và Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) bi đây là
các bài nghiên cu cp nht và d hiu. Tôi bt đu bng vic xem xét khung lý
thuyt ca các tác gi thuc trng phái c đin, k tip theo là quan đim ca
Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a), và cui cùng là quan đim ca Ergungor
và Thomson (2005)
Theo quan đim c đin, khng hong h thng ngân hàng là kt qu ca
mt chui các s kin bt n ca tình hình kinh t v mô. Theo quan đim này, tình
trng mt kh nng chi tr ti mt ngân hàng có th là nguyên nhân khin ngi gi

đng lot rút tin ti các ngân hàng khác trong h thng tài chính. Mt lý gii khác
cho hin tng này cho rng nguyên nhân do kt qu ca s kích đng tâm lý ca
đám đông (Kindleberger - 1978, Diamond, Dybvid - 1983). Các lý thuyt này cho
rng tính không thanh khon ca tài sn do ngân hàng nm gi s gây nên kh nng
h thng ngân hàng d b tn thng bi vic khách hàng rút tin đng lot. Lý
- 7-

thuyt này cng gii thích hin tng rút tin đng lot xut phát t yu t tâm lý
by đàn, các cá nhân và t chc tham gia th trng hành đng theo xu hng chung
ca th trng, gây nh hng tiêu cc đn h thng tài chính, thm chí tác đng
đn c các ngân hàng đang hot đng tt. Nu không có đc s bo lãnh hoc đm
bo t các nhà hoch đnh chính sách tin t, vic mt kh nng thanh toán ca mt
ngân hàng s lan rng ra toàn h thng ngân hàng và di áp lc thanh khon có th
dn đn s sp đ ca c h thng ngân hàng. Cuc tháo chy rút vn khi h thng
ngân hàng ca nhng ngi gi tin đc th hin theo các du hiu sau: đu tiên là
vic không có đy đ các thông tin (thông tin bt cân xng) ca nhng ngi gi
tin làm cho h không th phân bit các ngân hàng đang hot đng tt, do đó, mt
cuc rút vn ti các ngân hàng đang hot đng kém qua đó có th nh hng dây
chuyn đn các ngân hàng khác đang hot đng bình thng, tip theo là vic đng
lot rút vn ca khách hàng buc ngân hàng phi chi tr cho ti khi buc phi tuyên
b phá sn. iu kin sau na là do các nhà qun tr ngân hàng thiu các k hoch
đ phòng nga trong vic cung cp thanh khon khi ngân hàng đi mt vi vic rút
vn hàng lot. Theo quan đim này, khng hong h thng ngân hàng xut phát t
phn ng ca khách hàng trong trng hp có nhng thông tin xu, tác đng đn
tâm lý ca ngi gi. Hai tác gi Ergungor và Thomson (2005) cng đng ý vi các
quan đim này và cho rng quan đim c đin gii thích tng đi hp lý các vn đ
bên trong ca cuc khng hong, nhng lý thuyt này cha th gii thích đc
ngun gc ca các cuc khng hong ngân hàng trong thi gian 20 nm tr li đây.
ng thi ti các nc đang phát trin, nhng cú sc do lãi sut, t giá
hi đoái và giá c phiu hoc tng trng chm và suy thoái cng có th góp phn

to ra khng hong ca cho h thng ngân hàng. S sp đ ca mt ngân hàng có
th gây nên nhng hn ch v thanh khon trong c h thng ngân hàng, t đó có
th gây nên nhng hn ch trong vic thanh toán cho khách hàng ca các ngân hàng
khác, qua đó dn đn s suy sp ca c h thng ngân hàng.
Các yu t vi mô cng có th tr thành nhng yu t quan trng gây nên
s suy sp ca h thng ngân hàng, c th là cht lng ca toàn b khuôn kh th
- 8-

ch ca đt nc. Qui ch th trng yu kém do nhng yu t v hành vi, công b
thông tin hn ch, qun tr công ty yu kém, bo him tin gi quan mc hoc h
thng giám sát yu kém có th quyt đnh ti mc đ lch lc ca thông tin, cht
lng qun lý ngân hàng và to ra nhng yu t d b tn thng và cui cùng là
gây nên khng hong h thng ngân hàng.
Lý thuyt ch ra rng ngân hàng vi vai trò trung gian thanh toán và qun
lý các phng tin thanh toán, tp trung và cung cp vn cho nn kinh t, gi vai trò
là trung gian tài chính là các t chc kinh doanh tin t mà hat đng ch yu và
thng xuyên là nhn tin kí gi t khách hàng vi trách nhim hoàn tr và s dng
s tin đó đ cho vay, thc hin nghip v chit khu và làm phng tin thanh
toán. Hot đng kinh doanh ca ngân hàng truyn thng thng da vào s chênh
lch gia các k hn, có ngha là, ngân hàng huy đng tin gi ngn hn và cho vay
dài hn. Phn ln lng tin gi huy đng s đc đem đi cho vay đu t ly lãi vào
nhng d án dài hn, vi kh nng thanh khon thp [Heffernan, 2005, tr.105].
Trong trng thái kinh doanh thông thng, khi ngi gi tin tin tng vào h thng
ngân hàng, khng hong ngân hàng s không xut hin. Nhng khi nim tin b “lung
lay”, ví d khi mt hoc nhiu ngân hàng gp khó khn v vn đ thanh toán do các
khon n xu gia tng, đt bin rút tin gi có th xy ra. Khng hong thanh khon
có th bùng n và làm cho hiu qu ca h thng ngân hàng gim. Tuy nhiên, vn
đ không ch dng li  đây. Vic bán gp tài sn đ đi phó vi vic rút tin gi
ca nhng ngân hàng hot đng tt khi nhu cu rút tin gi tng đư làm gim giá tài
sn, ngha là gim giá tr ca tài sn ngân hàng. Hu qu, vn c s ca ngân hàng

gim và dn ti nhng vn đ v thanh toán. Vn đ thanh toán ca nhng ngân
hàng này xy ra ti cao trào có th thi bùng thành mt cuc khng hong thanh
khon mi, cui cùng s là khng hong ngân hàng. Theo lý thuyt đư đc hc thì
các ngân hàng có th phòng nga ri ro tín dng bng nhiu cách bao gm c đa
dng hóa danh mc đu t, h có th cho vay đi vi các lnh vc ri ro khác nhau,
hoc đòi hi tài sn th chp vay nhng trên thc t, đa dng hóa danh mc đu t
cho vay là không th loi tr hoàn toàn ri ro tín dng cho các ngân hàng, hn na
- 9-

vic qun lý tài sn th chp khi cho vay là không hiu qu do vic khó khn trong
đánh giá giá tr thc ca nó và tn kém ngun lc đ theo dõi và thng phi chu
s bin đng. Vì vy, ri ro tín dng luôn luôn tn ti bt chp n lc qun lý ca
ngân hàng. Lý thuyt này nêu ra bt k cú sc bt li nào nh hng đn ngi đi
vay đu có mi quan h vi kh nng xy ra khng hong ngân hàng.
Yu t khác dn đn vic làm gim hiu qu hot đng ca ngân hàng đó
là t sut li nhun không phù hp vi chi phí huy đng vn. Phn ln các ngân
hàng huy đng tin gi ngn hn và cho vay dài hn. Lng ln tin gi huy đng
s đc đem đi cho vay đu t ly lãi vào nhng d án dài hn, vi kh nng thanh
khon thp. Các ngân hàng này thng kt hp hot đng ca ngân hàng truyn
thng và ngân hàng đu t và b lôi cun hoàn toàn vào hot đng ca th trng tài
chính. H thng thu hút hu ht s vn ca h bng cách bán nhng chng khoán
n ngn hn có giá tr c đnh (các khon tin gi). Trong s đó rt nhiu khon tin
gi bao gm quyn đòi hoàn tr ca ngi gi tin theo nguyên tc ngang giá vào
bt k thi đim nào (có tính thanh khon cao). Ngân hàng li đu t s vn h huy
đng đc vào các loi chng khoán, thng không có giá tr c đnh và không bao
gm các quyn đòi hoàn tr ca ngân hàng theo nguyên tc ngang giá vào bt k
thi đim nào (tính thanh khon ca các khon đu t này không cao). Nh vy,
ngân hàng phi gánh chu ri ro khi giá tr th trng ca các tài sn ca h có th
gim xung bng hoc thp hn giá tr các khon n tin gi ca ngân hàng đi vi
ngi gi tin do nhng thay đi không mong đi t t l lãi sut, v n, t giá hi

đoái, thay đi v quy ch, nhng sai phm …Do hu ht là các khon đu t dài
hn, nên khi có s gia tng ca lãi sut tin gi, ngân hàng buc phi tng chi phí s
dng vn, trong khi các khon cho vay t các hp đng dài hn thng c đnh và
rt khó thay đi. Và khi ngân hàng yêu cu t l tin vay cao hn s tác đng tiêu
cc đn khách hàng, lúc này khách hàng khó tip cn ngun vn vay, đng thi các
khon n xu gia tng. Vic gia tng lưi sut trong ngn hn có th xut phát t vic
các nhà hoch đnh chính sách tin t trong n lc nhm thc cht tin t, hay chng
- 10-

li các hot đng đu c hay t các hot đng nhm đy mnh t do tài chính ca
chính ph.
Ngoài ra tính an toàn ca h thng ngân hàng còn ph thuc vào các nguy
c tim n t tin gi nc ngoài, yu t này cng có các tác đng tiêu cc đn các
hot đng ca ngân hàng. T do hóa tài chính mang li không ít li ích, xét v
phng din dài hn, đi vi nhng nc đang phát trin. Nhng nhng cuc ci
cách nh vy cng s đa đn nhng ri ro mi cho h thng ngân hàng – có th
tng nguy c ca khng hong ngân hàng. Trong khi ngân hàng vay ngoi t cho
các khon vay trong nc, đng thi NHNN thc hin vic phá giá mnh t giá hi
đoái cng có th làm gim li nhun ca ngân hàng. Trong trng hp này các ngân
hàng ch có th loi b ri ro t giá bng vic ch yu huy đng tin gi tit kim
trong nc. Tuy nhiên không có hy vng rng nguy c này bin mt hoàn toàn, do
trong nn kinh t m, ri ro t giá có nh hng không nh đn kt qu hot đng
ca ngân hàng. Vn đ là các nhà qun tr ngân hàng phi kp thi nm bt, phân
tích nguyên nhân bin đng t giá, làm tt công tác d báo t giá, trên c s đó la
chn các gii pháp qun lý ri ro t giá phù hp, hn ch đn mc thp nht tác
đng t bin đng t giá, phc v cho mc tiêu tng trng n đnh, bn vng ca
mình, qua đó cng tránh làm gia tng các khon n xu cho ngân hàng.
Mt cuc rút vn hàng lot, đt ngt ca nhng ngi gi tin nc ngoài
sau mt thi gian dài đu t đc xem nh ngun vn đu t vào trong nc cng
đc xem nh là ngun gc ca nhng bt n trong lnh vc ngân hàng(theo

Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a)), cho rng dòng vn chy vào trong nc
tng cao là nh s tác đng kt hp ca hai hot đng đó là t do hóa tài chính và
lãi sut đng ni t cao. Khi các nhà đu t nc ngoài mt lòng tin hoc lãi sut
ngoi t tng cao, lúc đó h s đng lot rút các khon tin gi ca mình, điu đó
làm cho các ngân hàng trong nc tr nên kém thanh khon.
 các nc, khi mà các nhà đu t tài chính trong nc ln trn đng tin
ni đa nh mt k vng vào s mt giá ca đng ni t s sm xy ra, hành đng
này cng góp phn nguy c xy ra khng hong. Quan đim này ln đu tiên đc
- 11-

đ cp đn trong nghiên cu ca Krugman v mô hình khng hong cán cân thanh
toán. Theo quan đim ca mình, ông cho rng các nhà đu t đ tránh vic tn tht
trong đu t tài chính, h thng có khuynh hng s dng đng ni t đ mua các
đng ngoi t ca các nc có nn kinh t phát trin. Theo Sach et al (1996), vn đ
ca các ngân hàng trong trng hp này là khách hàng s gim bt các khon tin
gi ti các ngân hàng, và khi đó h thng ngân hàng s gp vn đ v thanh khon
khi hin tng rút vn đng lot din ra.
Ngoài ra nguyên nhân có th xut phát t quá trình thc hin chính sách
tài khóa và chính sách tin t m rng, các nhà hoch đnh chính sách thông thng
thc hin các bin pháp t do hóa tài chính, đây li đc xem là mt trong nhng
nguyên nhân chính gây ra khng hong (Ergungor và Thomson (2005). Vic h
thng tài chính ngày càng đc quc t hóa, bên cnh nhng mt thun li còn là
nhng thách thc không nh dành cho h thng ngân hàng. Giannetti (2006) đư
nhn xét, nh vic t do hóa trong lnh vc tài chính, các công ty mà trc đây ph
thuc vào ngun vn vay ngân hàng, có th d dàng tip cn th trng tài chính
thông qua các công c là trái phiu doanh nghip hoc thng phiu. Xét v mt
cung, các nhà đu t quc t sn lòng cung cp mt lng vn ln vi mt chi phí
thp hn. Di áp lc cnh tranh cao hn, th trng tin gi b nh li, buc các
ngân hàng phi tr thêm tin đ thu hút ngi gi tin t các đi th cnh tranh. Do
đó, li nhun ngân hàng s gim, chi phí tng, các t chc ngân hàng yu kém s ri

vào thua l và đi mt vi vin cnh phi sp đ hoc sát nhp.
Mt yu t khác liên quan đn kh nng xy ra khng hong ngân hàng là
vic áp dng chính sách tin t ni lng vi lãi sut thp trong thi gian dài. Vic
tng trng tin t quá mc thng dn đn vic gia tng trong giá tr tài sn: bt
đng sn, c phiu và các khon vay tiêu dùng. Các ngân hàng ng phó vi nhng
thay đi này bng vic gia tng th phn ca h trên th trng do vic tng giá ca
tài sn là tín hiu tt cho thy vic đu t trên th trng đang tng trong khi ri ro
đang  mc thp. Xu hng này c tip tc nh th do nhng ngi tham gia trên
th trng đu tin tng rng giá tr các tài sn s tip tc tng trong thi gian ti.
- 12-

Tuy nhiên, ngay c khi các ngân hàng nhn ra rng xu hng này là thc s không
bn vng, h vn có th tip tc phi cho vay vi hy vng h có th t tháo g khi
các khon n và đu t xu trc khi th trng sp đ (đây là cách ngh quá t
tin).Trong bài nghiên cu “Bubbles in Real Estate Markets” (Bong bóng trên các th
trng Bt đng sn), Herring và Wachter (2002), ch ra rng đng c đ cho vay và
đu t vào các lnh vc nhiu ri ro làm giá ca th trng bt đng sn tng nhanh
là bi các cú sc ln nh hng đn nn kinh t không thng xuyên xy ra, do đó
các ngân hàng thng không c đoán đc kh nng tác đng. Dù là cách ngh quá
t tin hoc đánh giá thp các cú sc không d đoán thì nhng điu này cng đóng
vai trò quan trng trong kh nng xy ra khng hong h thng ngân hàng. Dù là lý
do nào đi na thì kt qu cui cùng thng là nh nhau.
Ngoài ra, nn kinh t vi mc lm phát cao do s tác đng t vic gia tng
giá tài sn và s bùng n tín dng trong thi gian dài, buc chính ph phi có nhng
chính sách can thip mnh m (Ergungor và Thomson (2005), cng đc xem nh
mt trong nhng nguyên nhân gây ra khng hong ngân hàng. Trong trng hp
này, chính ph ban hành các chính sách quy đnh lãi sut và hn ch các khon vay
là mt trong các bin pháp chính ph có th áp dng đ làm ngui nn kinh t. Kt
qu ca vic này có th làm tng trng kinh t chm li, kéo theo s suy gim giá
tr ca tài sn cng nhng gim kh nng tr n ca ngi đi vay, li nhun ca

ngân hàng gim xung và các khon n xu gia tng làm xói mòn ngun vn ca
h, tác đng xu đn h thng ngân hàng.
Công tác qun lý, qun tr tt trong h thng ngân hàng đc xem là mt
trong nhng yu t quyt đnh quan trong vic làm gim các thit hi t cuc khng
hong, vai trò ca ngi qun tr trong ngân hàng là phi giám sát và duy trì h
thng ngân hàng trong môi trng lành mnh, nhng đôi khi mc tiêu đó không
đc thc hin đy đ. Trong mt vài trng hp, hn ch v ngân sách và trình đ
đi ng qun lý là nhng rào cn, hn ch kh nng kim soát ca h. Mt kh nng
khác cng thng đc đ cp nh là mt trong nhng nguyên nhân gây nh hng
đn kh nng kim soát ca các ngân hàng đó là áp lc tng trng, đc bit là trong
- 13-

giai đon phát trin nóng ca nn kinh t. Ví d: trong giai đon chính ph thc hin
chính sách t do hóa tài chính kt hp vi vic thúc đy tng trng kinh t, nhà
qun lý ngân hàng không hoàn toàn d dàng đóng ca các ngân hàng mt kh nng
thanh toán và điu chnh các mc tiêu đu t ca ngân hàng đ h không quá lao
vào các d án có mc đ ri ro cao, mc dù điu này có th đem li cho ngân hàng
li nhun cao hn. Các lý do k trên làm cho công tác qun tr ti các ngân hàng tr
nên t hn và khi đu cho khng hong ngân hàng. Trong bài nghiên cu v lý
thuyt khng hong ngân hàng, Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) cng tán
đng quan đim này, ti các quc gia mà lnh vc tài chính ngân hàng, h thng
pháp lut còn thiu và yu kém và cht lng kim soát hot đng  mc thp là
nhng điu kin tt cho khng hong ngân hàng xy ra. Trong điu kin đó, các nhà
qun lý ngân hàng có th đu t vào các d án đy ri ro, cng nh h có th s
dng tin vào các mc đích cá nhân, gây tn tht cho ngân hàng, làm gia tng kh
nng xy ra khng hong

1.2 Nghiên cu thc nghim
Trong mt nghiên cu v các mô hình khng hong kinh t và tài chính,
Roberto et al (2005) đư ch ra rng mt trong nhng các tip cn trong vic d đoán

kh nng xy ra khng hong ngân hàng là vic s dng mô hình logic hay mô hình
probit đ xem xét các ch s cnh báo. Mô hình này đòi hi phi có mt bin khng
hong gi có vai trò nh mt bin ph thuc và xây dng các bin gii thích là các
bin liên quan đn lnh vc tài chính, kinh t v mô. Theo Roberto et al (2005)
phng pháp này đc s dng rng rưi hn các phng pháp khác do có li th
hiu qu hn và còn có li th trong vic c lng thng kê tác đng ca các bin
gii thích khác nhau lên bin ph thuc. Hn na, phng pháp này còn có th dùng
trong vic d đoán kh nng xy ra khng hong trong tng lai.
Trong nghiên cu v các yu t tác đng đn các cuc khng hong ngân
hàng, Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) đư xây dng lý thuyt v khng
hong ngân hàng bng vic tp trung nghiên cu v vai trò ca h thng ngân hàng
- 14-

trong nn kinh t cng nh tp trung xem xét các vn đ tài chính các ngân hàng.
Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) đư s dng phng pháp này trong bài
nghiên cu v các nhân t quan trng tác đng đn khng hong ngân hàng ca h.
Cách tip cn bng mô hình logit cho phép các tác gi ni kt các bin gii thích đ
làm rõ có hay không kh nng xy ra khng hong. Bin gi (bin khng hong
ngân hàng) nhn các giá tr 1 (tng ng vi khng hong xy ra), 0 (không có
khng hong). Các tham s khác ca hàm logit thu đc bng phng pháp c
lng hp lý cc đi.
Ging nh quan đim ca trng phái c đin đư đc đ cp  trên,
Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) cng đng ý là nguyên nhân khng hong
là s phn ng li các thông tin bt đi xng gia ngi gi tin và ngân hàng.
Trong trng thái kinh doanh thông thng, khi ngi gi tin tin tng vào h thng
ngân hàng, khng hong ngân hàng s không xut hin. Nhng khi nim tin b “lung
lay”, ví d khi mt hoc nhiu ngân hàng gp khó khn v vn đ thanh toán do các
khon n xu, đt bin rút tin gi có th xy ra. Khng hong thanh khon có th
bùng n và làm cho hiu qu ca h thng ngân hàng gim. Vic đng lot rút vn
khi mt ngân hàng có th cha dn đn khng hong ngân hàng, nhng trong điu

kin nht đnh, ngi gi tin không phân bit ngân hàng nào đang hot đng tt,
lúc này s dn đn vic rút vn dây chuyn, gây khó khn cho c h thng ngân
hàng. Demirguc-Kunt và Detragrache (1998a) cho rng thit lp c ch bo him
tin gi gim nguy c gây hong lon ngân hàng, Hot đng bo him tin gi góp
phn cng c nim tin ca công chúng đi vi h thng ngân hàng, có th ngn
nga và hn ch đc các cuc rút tin  t gây nên hu qu rt nghiêm trng đi
vi bn thân các ngân hàng xy ra đt bin rút tin gi nói riêng và c h thng nói
chung. Hot đng bo him tin gi cng giúp các ngân hàng hot đng yu kém,
không th tip tc duy trì hot đng có th rút khi lnh vc kinh doanh ngân hàng
mt cách có trt t, không nh hng đn các ngân hàng khác và toàn h thng. Tuy
nhiên vic này có khi li đem đn tác đng ngc, khi tin gi đc bo him thì
ngi gi tin s không mn mà vi vic giám sát hot đng ca các ngân hàng,