KIỂM TRA SỨC CHỊU ĐỰNG CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM TRƯỚC CÁC CÚ SỐC TÀI CHÍNH.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ
MINH



LI TH M HÀ


KIM TRA SC CHUăNG CA H THNG
NGÂN HÀNG VITăNAMăTRC CÁC CÚ SC
TÀI CHÍNH





LUNăVNăTHCăS KINH T

THÀNH PH H CHÍ MINH - NM 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ
MINH


LI TH M HÀ


KIM TRA SC CHUăNG CA H THNG
NGÂN HÀNG VITăNAMăTRC CÁC CÚ SC
TÀI CHÍNH


Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã ngành: 60340201




LUNăVNăTHCăS KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS. TRN HOÀNG NGÂN






THÀNH PH H CHÍ MINH - NM 2013


CNG HÒA XÃ HI CH NGHA VIT NAM

c lp - T do - Hnh phúc



LI CAM
OAN




Tôi xin cam đoan Lun vn thc s kinh t “Kim tra sc chu đng ca h
thng ngân hàng Vit Nam trc các cú sc tài chính” là do chính tôi nghiên cu
và thc hin.
Các thông tin s liu đc s dng trong Lun vn là trung thc và hp lý.

Hc viên

Li Th M Hà









MCăLC
TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăKụăHIUăCÁCăCHăVITăTT
DANHăMCăCÁCăHỊNH
DANHăMCăCÁCăBNG
PHNăMăU 1
CHNG 1: TNGăQUANăVăCỎăSCăTĨIăCHệNHăIăVIăHăTHNGă
NGỂNăHĨNGăTHNGăMI 10
1.1ăTngăquanăvăcácăcúăscătƠiăchínhăđiăviăhăthngăngơnăhƠngăthngămi
10
1.1.1 Th nào là cú sc tài chính 10
1.1.2 Các nh hng ca các cú sc tài chính gây ra 10
1.1.3 Phân loi, đc đim các cú sc tài chính 11

1.2 CácănhơnătănhăhngăgơyăraăcácăcúăscătƠiăchính 14
1.3ăCácăcúăscătƠiăchínhătrênăthăgiiăvƠăscăchuăđng caăcácăhăthngătƠiă
chínhătrênăthăgii 16
1.3.1 Các cú sc tài chính đã xy ra trên th gii 16
1.3.2 Sc chu đng ca h thng tài chính trên th gii khi xy ra các cú sc tài
chính 18
1.4ăTngăquanăvătìnhăhìnhănghiênăcuăcóăliênăquanăđnălunăvn 20
1.4.1 Công trình nghiên cu ca Martin Cihak 21
1.4.2 Công trình nghiên cu ca Christian Schmieder, Claus Puhr & Maher
Hasan 21
1.4.3 Các công trình nghiên cu khác 22

1.5ăKinhănghimăxơyădngămôăhìnhăkimătraăscăchuăđngăcaăhăthngăngơnă
hƠngăthăgiiătrcăcácăcúăscătƠiăchínhăvƠăbƠiăhcărútăraăchoăhăthngăngơn
hƠngătiăVităNam 23
1.5.1 Nghiên cu kinh nghim xây dng mô hình kim tra sc chu đng ca mt
s h thng ngân hàng th gii 23
1.5.2 Bài hc rút ra cho h thng ngân hàng Vit Nam. 25
1.5.3 Mô hình nghiên cu ban đu 25
TịMăTTăCHNGă1 27
CHNGă2:ăTHCăTRNGăSCăCHUăNGăCAăHăTHNGăNGỂNă
HĨNGăTHNGăMIăVITăNAMăTRCăCÁCăCỎăSCăTĨIăCHệNH 28
2.1ăTngăquanăvăhăthngăngơnăhƠngăVităNam 28
2.1.1 Qui mô, nng lc ca mt vài ngân hàng 28
2.1.2 Tình hình hot đng sn xut kinh doanh ca ngành 29
2.1.3 ánh giá chung v h thng ngân hàng ti Vit Nam 33
2.2ăScăchuăđngăcácăcúăscătƠiăchínhăcaăcácăngơnăhƠngăVităNam 35
2.2.1 Các nhân t nh hng 35
2.2.2 Sc chu đng ca các ngân hàng Vit Nam trc các cú sc tài chính trong
thi gian qua 36

2.3ăCácăriăroăcácăngơnăhƠngăgpăphiăkhiăxyăraăcácăcúăscătƠiăchính 38
2.3.1 Ri ro tín dng 38
2.3.2 Ri ro lãi sut 39
2.3.3 Ri ro t giá 40
2.3.4 Ri ro thanh khon 40
2.3.5 Ri ro lan truyn 41
2.4ăPhngăphápănghiênăcuăvƠăphơnătíchădăliu 41
2.4.1 Nghiên cu đnh tính 41
2.4.2 Nghiên cu đnh lng 41
2.4.2.1 Các kch bn gi đnh 43

2.4.2.2 Kt qu nghiên cu 44
2.5 Cácăcnăcăđăxutăgiiăpháp 54
2.5.1 Da vào d báo phát trin h thng ngân hàng 54
2.5.2 Da vào các bài hc kinh nghim rút ra  chng 1 54
2.5.3 Da vào d liu kho sát và kt qu gi đnh 55
TịMăTTăCHNGă2 57
CHNGă3:ăGIAăTNGăSCăCHUăNGăCAăHăTHNGăNGỂNă
HĨNGăTHNGăMIăVITăNAMăTRCăCÁCăCỎăSCăTĨIăCHệNH 58
3.1ăMcăđíchăxơyădngăgiiăpháp 58
3.2ăQuanăđimăđăxutăgiiăpháp 58
3.2.1 V chin lc phát trin ca ngành 58
3.2.2 V mc tiêu phát trin ca ngành 59
3.2.3 V đnh hng phát trin ca ngành 60
3.3ăMtăsăgiiăphápănhmătngăcngăkhănngăchuăđngăcácăcúăscătƠiăchínhă
caăcácăhăthngăngơnăhƠngătiăVităNam 61
TịMăTTăCHNGă3 65
KTăLUN 66
TĨIăLIUăTHAMăKHO
CÁC PH LC

DANHăMCăKụăHIU CÁC CHăVIT TT

CAR: T l an toàn ti thiu
FED: Cc d tr liên bang Hoa K
FSAP: Chng trình ánh giá Khu vc Tài chính
GDP: Tng sn phm ni đa
HQT: Hi đng qun tr
IMF: Qu tin t quc t
NHNN: Ngân hàng nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
NHTW: Ngân hàng trung ng
NPL: T l n xu
M&A: Sáp nhp và mua li
OMO: Th trng m
PD: Xác sut v n
VAMC: Công ty qun lý tài sn
SRM: Ri ro h thng
ST: Kim tra sc chu đng
TCTD: T chc tín dng
TTTC: Th trng tài chính
WB: Ngân hàng Th gii

DANHăMCăCÁC HÌNH

Hìnhă0.1ăKhungănghiênăcuăcaălunăvn 7
Hìnhă1.1ăKhngăhongătƠiăkhonăvn 14
Hình 1.2 S đăkhngăhongăthătrngăbtăđngăsnăăMănmă2008 18

Hình 1.3 Phơnăloiăkimătraăscăchuăđng 26
Hìnhă2.1ăTngătƠiăsn,ăvnăđiuălăcaăcácăngơnăhƠng 28
Hìnhă2.2ăLiănhunăcaăcácăngơnăhƠngăquaăcácănm 29
Hìnhă2.3ăTngătrngătínădngăquaăcácăthángăca nmă2013 31
Hìnhă2.4ăLƣiăsutăliênăngơnăhƠngă6ăthángă2013 32
Hìnhă2.5ăCácăyuătăvămôădnăđnăriăroătínădng 38
Hìnhă2.6ăKtăquăSTăriăroătínădngăchoătngăngơnăhƠng 45
Hìnhă2.7ăKtăquăSTăriăroătínădngăphơnănhómăcácăngơnăhƠng 45
Hìnhă2.8ăKtăquăSTăriăroătínădngăchoătngăngơnăhƠng 46
Hình 2.9 Kt qu ST ri ro tín dng phân nhóm các ngân hàng 46
Hìnhă2.10ăKtăquăSTăriăroătínădngăchoătngăngơnăhƠng 47
Hình 2.11 Kt qu ST ri ro tín dng phân nhóm các ngân hàng 47
Hìnhă2.12ăKtăquăSTăriăroălƣiăsut phân nhóm các ngân hàng diătácăđngă
thuănhpălƣiăthun 48
Hình 2.13 Kt qu ST ri ro lãi sut phân nhóm các ngân hàng diătácăđng
đnh giá li 49
Hìnhă2.14ăKtăquăSTăriăroătăgiáăphơnănhómăcácăngơnăhƠngădiătácăđngătă
giáătrcătip 50
Hìnhă2.15ăKtăquăSTăriăroătăgiáăphơnănhómăcácăngơnăhƠngădiătácăđngătă
giáăgiánătip 51
Hìnhă2.16ăKtăquăSTăriăroăthanhăkhonătngăngơnăhƠng 52
Hìnhă2.17ăKtăquăSTăriăroăthanhăkhonăphơnănhómăcácăngơnăhƠng 53


DANHăMC CÁC BNG

Bngă2.1ăGiăđnhăcúăscăgơyăriăroăthanhăkhon 44
-1-

PHN M U

1. Tính cp thit caăđ tài
Trong nhng nm va qua, tình hình kinh t th gii din bin phc tp,
khng hong n công ti Châu Âu tip tc nh hng không nh ti nn kinh t c
nc nói chung và h thng ngân hàng nói riêng. Tng trng kinh t trong 6 tháng
đu nm ch đt 4,9% (cùng k đt 5,57%), hàng tn kho tng cao, lm phát din
bin phc tp và khó lng c th lm phát tháng 6/2013 tng nh 0,05% so vi
mc gim ca tháng 5. V tng th, CPI so vi đu nm tng 2,4%, so vi cùng k
nm ngoái tng 6,69%.
Trc nhng khó khn thách thc t môi trng bên trong và bên ngoài nn
kinh t, ngân hàng Nhà nc đư trin khai đng b, quyt lit có hiu qu các gii
pháp điu hành chính sách tin t cht ch, thn trng kt hp chính sách tài khoá
tht cht, chính sách t giá hp lỦ nhm kim ch lm phát và n đnh kinh t v
mô, n đnh cán cân thanh toán quc t, tng d tr ngoi hi, thanh khon ca h
thng t chc tín dng đc ci thin, lưi sut cho vay đc gim dn, giúp doanh
nghip tip cn vn phc v nhu cu sn xut- kinh doanh, cân đi v mô tng bc
đc ci thin, t giá USD/VND n đnh, thanh khon h thng ngân hàng đc
đm bo. Bên cnh s tng trng và thun li, h thng ngân hàng Vit Nam đang
gp rt nhiu khó khn và bc l nhng đim yu kém nht đnh, đó là phát trin
vt bc song thiu vng chc.
Tht vy, s phát trin không bn vng ca h thng ngân hàng có th nhìn
nhn qua vic hu ht các ngân hàng đu không đt ch tiêu k hoch kinh doanh.
Tng tài sn c h thng nói chung và riêng nhiu ngi d tính st gim mnh.
Tng trng tín dng thp là đa s, thm chí c nm vn âm; li nhun kém và có
c trng hp l; n xu tng cao, chi phí d phòng ln và có trng hp n c vào
vn ch s hu… i cùng vi thc t trên là nhiu đt ct gim và xáo trn nhân
s, ct gim lng thng ghi nhn trong nm 2012. S sa sút đó còn phn ánh thc
t nng lc d báo kh nng chu đng ca h thng ngân hàng trc các cú sc
-2-

din ra, đây chính là nguyên nhân dn đn các ngân hàng d b sa sút và đ v.

 khc phc và vt qua các rào cn đó, các ngân hàng phi có cái nhìn đy
đ, đúng đn và nghiêm túc v các cú sc tài chính có th xy ra bt c lúc nào,
nhanh chóng xây dng và trin khai mô hình kim tra sc chu đng ca chính bn
thân mi ngân hàng, bi l trong bi cnh cnh tranh khc lit hin nay, đó chính là
chìa khóa đ giúp hóa gii các khó khn cho mi ngân hàng và cho toàn h thng.
iu này đng ngha vi vic đ giúp h thng ngân hàng Vit Nam phát
trin bn vng và hiu qu, điu kin cn là phi nhìn nhn s thit yu ca vic d
đoán và thng xuyên kim tra sc kho cng nh sc chu đng ca mi ngân
hàng. Trên th gii mô hình kim tra sc chu đng trc các cú sc tài chính là
mt khái nim không mi, nhng đi vi các ngân hàng Vit Nam, thì vn còn khá
mi m, l lm. Thc tin cho thy nhiu ngân hàng cha hiu rõ đc tm quan
trng đc bit ca vic kim tra sc chu đng trc các cú sc tài chính trong môi
trng cnh tranh toàn cu ngày nay có th xy ra bt c lúc nào. Do vy, mun
duy trì v th, nâng cao kh nng cnh tranh, m rng th phn và gim chi phí,
giành th ch đng trong kinh doanh, các ngân hàng buc phi hiu rõ hn ai ht v
vai trò ca vic thit lp mô hình kim tra và d báo các tình hung khi gp bt k
cú sc tài chính nào xy ra. Bt k các ngân hàng hot đng  đâu, qui mô nh th
nào và kinh doanh lnh vc gì thì vic ci thin sc chu đng các ri ro ca chính
mình đang tr nên quan trng hn bao gi ht. Có nhiu cách đ các ngân hàng ci
thin kh nng cnh tranh, mt trong nhng cách đó là các ngân hàng nên hp tác
vi ngân hàng Nhà nc trong vic minh bch trong các s liu cung cp, thit lp
các c s đ thc hin quy trình kin to mt cú sc hp lỦ, t đó xem xét và thay
đi hot đng ca tng ngân hàng. Chính vì vy, vn đ nghiên cu ca lun vn
tp trung vào vic kim tra sc chu đng ca h thng ngân hàng Vit Nam trc
các cú sc tài chính đ đm bo h thng ngân hàng tài chính an toàn và lành mnh.
Nguyên nhân và s cn thit phi nghiên cu sc chuăđng các cú sc
tài chính ca các ngân hàng Vit Nam:
Ri ro c hu ca th trng tài chính
-3-

- H thng tài chính ca các nc có trình đ phát trin khác nhau đu có
nhng vn đ c hu và ri ro thng trc nh thông tin bt đi xng, s bt n
đnh và ri ro mang tính h thng.
- Các ri ro này luôn thng trc trong h thng tài chính, có th gây nên bt
n tài chính và thm chí dn đn các cú sc tài chính khi mt hay mt s yu kém,
ri ro không đc phát hin, hoc b kích hot bi các yu kém, nhân t ri ro khác
nu không đc ngn chn, x lỦ kp thi.
- Mt đc tính c bn ca TTTC so vi vi các th trng khác là s bt n
đnh mang tính h thng hay ri ro h thng. Nh đư đ cp, các th trng cu
thành ca TTTC gn bó cht ch vi nhau. Mt tác đng t bên trong ln bên ngoài
có th gây nên nhng phn ng dây chuyn trên toàn h thng TTTC. Rõ ràng
TTTC càng phát trin  trình đ cao thì tính nhy cm mang tính h thng càng cao.
Hn na, các cú sc tài chính thng kéo theo các cuc khng hong kinh t, thm
chí c khng hong chính tr - xư hi. Trong bi cnh t do hoá tài chính, tính bt
n đnh mang tính h thng ca TTTC có th lan truyn nhanh chóng ra khi biên
gii ca mt quc gia và có th kéo theo hàng lot bt n, thm chí khng hong tài
chính  mt s nc khác trong khu vc và th gii. Khng hong tài chính ti các
nc châu Á nm 1997-1998 và đc bit là khng hong tài chính  Hoa K trong
hai nm gn đây cho thy rõ đc tính này ca TTTC.
Ri ro thng gp trong quá trình hot đng ca các đnh ch tài chính
- H thng tài chính thng phi đi mt vi nhiu loi ri ro và mc đ “phi
nhim tài chính” là khác nhau vi các loi ri ro khác nhau, ph thuc vào các đc
đim ca danh mc đu t ca tng đnh ch tài chính, nht là ngân hàng, tm quan
trng ca tng ngân hàng trong h thng, mi liên kt vi các đnh ch và th
trng khác, cng nh mc đ và bn cht ca các ri ro.
- Mt danh mc đu t có th b tn thng di tác đng ca các cú sc ri
ro tín dng, ri ro thanh khon và ri ro th trng (bao gm ri ro t giá, lưi sut,
giá c phiu và giá hàng hóa). Các cú sc ri ro th trng và ri ro tín dng có th
tác đng lên danh mc đu t ca các đnh ch tài chính hoc trc tip qua s thay
-4-

đi giá tr tài sn tài chính (theo giá th trng) hoc gián tip thông qua s thay đi
tình hình tài chính ca con n - đu làm gim cht lng tín dng. Các cú sc đi
vi lòng tin ca nhng ngi gi tin hay các nhà đu t có th gây ra các vn đ v
thanh khon- điu đó còn nh hng ti bng kt toán tài sn ca các đnh ch tài
chính. Cui cùng, nhng cú sc này tác đng ti kh nng li nhun và an toàn vn
ca các đnh ch tài chính. Mc đ d b tn thng ca HTTC gia tng khi các cú
sc tác đng mnh vào các tài sn không có tính thanh khon, không đc phòng v
hay đa dng hóa  mc cn thit và khi thiu các ngun vn cn thit đ hp th các
cú sc.
- IMF (2000) tng kt mt lot nghiên cu và cho thy ri ro th trng, ri ro
tín dng, s tp trung danh mc đu t và s chênh lch gia tài sn có và tài sn n
là nhng nhân t ri ro ch yu. Trong khi đó, ti nhiu nc, cht lng tín dng
thp li là cn nguyên quan trng ca s d b tn thng, ri ro bt n tài chính và
thm chí khng hong. Vì vy, kênh chính mà qua đó các cú sc tác đng lên các
ri ro ca các đnh ch ngân hàng là s sp đ lòng tin/ s tín nhim v kh nng tr
n ca nhng ngi đi vay, nht là ti nhng h thng tài chính cha phát trin.
Tómăli: Vì các ri ro trên, các t chc tài chính cng nh các ngân hàng
cn phi có mô hình c th đ tin hành kim tra sc chu đng ca h thng trc
các cú sc tài chính có th xy ra trong khi h thng tài chính có hàng lot các nguy
c và ri ro cùng tn ti.
Xut phát t lỦ lun và thc tin trên, tác gi tp trung nghiên cu vào vic
kim tra sc chu đng ca h thng ngân hàng Vit Nam trc các cú sc tài
chính. Trên c s đó, s dng mô hình đnh lng, cùng các kch bn phù hp đ
khám phá và khng đnh nhân t nào có tác đng chi phi đn sc khe ca các
ngân hàng. Chính vì lỦ do đó, vic chn đ tài: “Kim tra sc chu đng ca h
thng ngân hàng Vit Nam trc các cú sc tài chính” làm lun vn nghiên cu,
vi mong mun tip tc đóng góp thêm v phng din lỦ lun vai trò ca mô hình
kim tra s tác đng và là c s tham kho cho các ngân hàng trên phng din
thc tin đ giúp h có th tn ti và phát trin bn vng trong bi cnh cnh tranh

-5-

khc lit trên phm vi toàn cu hin nay.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ct lõi ca lun vn là tp trung nghiên cu các nhân t
gây ra các cú sc tài chính, t đó kim tra sc chu đng ca h thng ngân hàng
trc các tác đng do cú sc tài chính gây ra. Chính vì vy, nhim v nghiên cu
ca lun vn tp trung vào:
- H thng hóa c s lỦ lun v các cú sc tài chính;
- Phân tích thc trng chu đng ca h thng ngân hàng Vit Nam trc các
cú sc tài chính đư xy ra;
- Xác đnh các nhân t nh hng và mc đ tác đng ca ca các cú sc tài
chính đn hot đng ca các ngân hàng;
- Lp lun và đa ra các gii pháp phù hp vi thc tin tình hình nghiên cu
trong giai đon tip theo t nm 2013 – 2018 nhm giúp các ngân hàng tham kho
và ng dng trong thc tin hot đng.
 nghiên cu này gii quyt tt mc tiêu nghiên cu, cn phi làm rõ các
câu hi nghiên cu sau: (i) Bn cht ca các cú sc tài chính? Các nhân t nào gây
các cú sc tài chính? (ii) Nghiên cu s s dng phng pháp nghiên cu nào đ
xây dng và kim đnh mô hình các cú sc tài chính tác đng đn kh nng chu
đng ca các ngân hàng, qua đó xác đnh mc đ nh hng ca tng cú sc tài
chính đn hot đng các ngân hàng? (iii) Nhng hng hot đng ca h thng
ngân hàng đ có th tng cng s chu đng trc các cú sc tài chính trong giai
đon 2013– 2018.
3. iătng và phm vi nghiên cu
3.1 i tng nghiên cu
Các nhân t nh hng và gây ra các cú sc tài chính trên th gii.
Các ngân hàng thng mi c phn đư soát xét các Báo cáo tài chính bán niên
2013 đc đa vào đ kim tra sc chu đng các cú sc tài chính xy ra.
3.2 Phm vi nghiên cu

V không gian: Nghiên cu các ngân hàng niêm yt trên sàn chng khoán, các
-6-

ngân hàng thuc s hu nhà nc, t nhân…
V thi gian: D liu dùng đ thc hin lun vn đc thu thp trong khong
thi gian 6 tháng đu nm 2013 t các Báo cáo tài chính đư soát xét ca các ngân
hàng.
V ni dung và hng tip cn nghiên cu ca lun án:
- Nghiên cu các lỦ thuyt đ cp đn các nhân t nh hng sc chu đng
ca các ngân hàng. T đó da vào mô hình trên th gii đ tin hành thc hin kim
tra sc chu đng ca các ngân hàng trc các cú sc gi đnh.
- i tng phân tích là các ngân hàng thng mi c phn đư soát xét các
Báo cáo tài chính bán niên 2013, giúp cho vic d dàng tip cn các s liu tài chính
cn thit cho vic kim tra và nghiên cu. Tuy nhiên, do còn hn ch v ngun lc,
cùng vi vic tip cn các ngân hàng khác rt khó khn, nên s có vài phng pháp
kim tra sc chu đng (ST) không thc hin đc, hoc khi thc hin không xy ra
các kt qu gi đnh nh mong mun.
4. Phngăphápănghiênăcu
4.1 Phng pháp nghiên cu đnh tính
Nghiên cu đư s dng các s liu thng kê thông qua thu thp d liu có
sn, tin hành lp bng biu, v các đ th, biu đ đ d dàng so sánh và đánh giá
ni dung cn tp trung nghiên cu.
Bên cnh đó, s dng phng pháp suy din đ lp lun và gii thích các
nhân t tác đng gây ra cú sc tài chính ti các ngân hàng nghiên cu thông qua các
biu đ minh ha.
4.2 Phng pháp nghiên cu đnh lng
c thc hin nhm kim tra và nhn din các nhân t tác đng và chu nh
hng thông qua các giá tr, đ tin cy, kim tra và các gi thuyt nghiên cu, xác
đnh mc đ nh hng ca các nhân t, đc thc hin qua các giai đon:
- Xác đnh các nguy c có th xy ra hoc các vn đ đang đc quan tâm;

- Xây dng mt kch bn,;
- Lp bn đ và phân tích s các kt qu đu ra ca kch bn đó, có th s
-7-

dng cho mt phân tích v Bng cân đi k toán ca các ngân hàng và báo cáo kt
qu hot đng kinh doanh;
- Xem xét bt k hiu ng khác;
- Kt qu kim tra.
Hìnhă0.1ăKhungănghiênăcuăcaălunăvn
Vnăđănghiênăcu
Kim tra sc chu đng ca h
thng ngân hàng Vit Nam trc
các cú sc tài chính
Mcătiêuănghiênăcu
Xác đnh các nhân t nh hng
và mc đ tác đng ca ca các
cú sc tài chính đn hot đng ca
các ngân hàng nhm đa ra các
gii pháp kh thi
Phngăphápănghiênăcu
Phngăphápănghiênăcuăđnh
tính
-Thng kê thông qua thu thp d
liu có sn
, tin hành lp bng
biu
, v các đ th, biu đ đ d
dàng so sánh và đánh giá ni
dung cn tp trung nghiên cu
Phngăphápănghiênăcuăđnhălng

- Xác đnh các nguy c có th xy ra
hoc các vn đ đang đc quan tâm,
- Xây dng kch bn,
- Lp bn đ và phân tích s các kt qu
đu ra ca kch bn,
- Xem xét bt k hiu ng khác,
- Kt qu kim tra.
KtăquăvƠăhnăchăcaănghiênăcu
ăxutăgiiăpháp

Ngun: Tác gi t tóm tt
5. Tính mi và nhngăđóngăgópăca lunăvn
Da trên tình hình nghiên cu đã đ cp, lun vn đư có nhng đóng góp
sau:
5.1 V phng din hc thut
- H thng hóa nhng vn đ lý lun chung v các cú sc tài chính cng
-8-

nh đim qua các cuc khng hong tài chính đư xy ra và nh hng đn sc chu
đng ca các ngân hàng trên th gii nói chung và ti Vit Nam nói riêng nh
th nào? Do vy, kt qu ca nghiên cu s có nhng đóng góp nht đnh vào
vic giám sát h thng tài chính v ST.
- Nghiên cu đư góp phn phát trin h thng thang đo các nhân t nh
hng đn sc chu đng ca các ngân hàng nhm giúp các ngân hàng phn nào đó
nhn din đc các ri ro có th xy ra khi các cú sc tài chính din ra và đ xut
các gii pháp kh thi.
5.2 V phng din thc tin
- Kt qu ca nghiên cu giúp cho các nhà nghiên cu, các nhà qun lý ngân
hàng có cái nhìn đy đ và toàn din hn v mt phng thc tip cn và đo lng
các nhân t nh hng đn sc chu đng ca các ngân hàng trc các cú sc tài

chính. ng thi nhn din các yu t c bn và vai trò tác đng ca chúng đn
kh nng chu đng ca mi ngân hàng khác nhau. ây s là điu kin đ trin khai
nhng mô hình ST toàn din hn hoc có nhng gii pháp phù hp đ nâng cao s
phát trin lành mnh và khe ca h thng ngân hàng.
- Nghiên cu này là mt th nghim vn dng tng hp nhiu phng pháp
nghiên cu đó là phng pháp đnh tính nh: thu thp d liu có sn, tin hành lp
bng biu, v các đ th, biu đ, suy din, s dng k thut đnh tính và đnh
lng nh ng dng mô hình. Mi phng pháp đc vn dng phù hp theo tng
ni dung nghiên cu trong lun vn.
6. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu, kt lun, mc lc, danh mc các ch vit tt, danh mc
các hình và bng, ph lc và tài liu tham kho; lun vn đc b cc theo 3
chng nh sau:
- Chng 1. Tng quan v cú sc tài chính đi vi h thng ngân hàng
thng mi.
- Chng 2. Thc trng sc chu đng ca h thng ngân hàng thng mi
-9-

Vit Nam trc các cú sc tài chính.
- Chng 3. Gia tng sc chu đng ca h thng ngân hàng thng mi Vit
Nam trc các cú sc tài chính.

-10-

CHNG 1
: TNGăQUANăVăCỎăSCăTĨIăCHệNH IăVIăHă
THNGăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
1.1 TngăquanăvăcácăcúăscătƠiăchính điăviăhăthngăngơnăhƠngăthngămi
1.1.1 Th nào là cú sc tài chính
Cú sc tài chính là mt s kin có th gây ra mt bt ng, thay đi mnh m

và đáng k trong mt nn kinh t, mc dù xy ra bên ngoài hoc bên trong ca
doanh nghip hoc h thng ngân hàng đc bit là gây bin đng giá cho các
doanh nghip và ngi tiêu dùng hoc s gián đon nghiêm trng cho h thng
phân phi. Mt cú sc tài chính có th là tích cc hay tiêu cc, nó có th là tm thi
hoc vnh vin và không th đoán trc. Nó có th bt ngun t bên ngoài hoc
trong lnh vc kinh t. Các nguyên nhân có th đn t các thit lp chính sách chính
ph, thay đi chính tr, nguyên nhân t nhiên, thay đi công ngh, hành vi th
trng không hp lỦ hoc chin tranh và các cuc tn công khng b.
Mt cú sc tài chính có th đn trong nhiu hình thc. Ví d: Mt cú sc
trong vic cung cp các mt hàng ch yu nh du, có th khin giá tng vt, làm
cho nó đt tin đ s dng cho mc đích kinh doanh; S mt giá nhanh chóng ca
mt loi tin t s to ra mt cú sc cho ngành công nghip nhp khu/ xut khu
bi vì mt quc gia s gp khó khn trong vic đa sn phm nc ngoài.
1.1.2 Các nh hng ca các cú sc tài chính gây ra
Tác đng ca các cú sc tài chính toàn cu đi vi nn kinh t bt k ph
thuc ch yu vào hai yu t: (1) mc đ tài chính hi nhp ca nn kinh t ca
quc gia đó và (2) sc mnh ca kinh t v mô, s góp phn gim thiu hoc gia
tng tác đng ca cú sc trên nn kinh t thc.
Nhng cú sc tài chính đư đóng mt vai trò trung tâm trong nhng cuc suy
thoái gn đây nht? Lao đng và sn lng gim mnh trong nm 2008, cng nh
n nn phát trin. Kt qu là trong nm 2009, hu ht các nn kinh t ln tìm mình
trong mt cuc suy thoái sâu. Hu qu nh hng kinh t toàn cu, cho c khi
lng và mô hình thng mi.
Các cú sc tài chính gây tác đng tiêu cc ln nht v giá tr th trng
-11-

chng khoán. Trong nm 2009, do bùng n cú sc ca bong bóng nhà đt đu dn
đn các nhà đu t trong nc  t mua các tài sn nc ngoài dn đn giá chng
khoán, lưi sut trái phiu và đu t gim mnh. Nn kinh t các quc gia khác cng
b nh hng bt li do vic đánh giá li ri ro, chi phí vn cho h cng tng lên,

làm cho vn c phn hin ti đang s dng là quá ln.
Gây ra các cú sc thng mi: tt c các kt qu ca cng thng tài chính
toàn cu thng đc đi kèm vi s gim mnh trong giá c ca hàng hóa. S gim
mnh trong các dòng chy hàng hóa, dch v, ngi tiêu dùng mt lòng tin vào sn
phm. Ngoài ra, đu t đc thc hin bi mt khu vc vn có s dng hàng hóa
trong nc và nhp khu t sn xut trong nc và ngun nhp khu. Do đó, s
khin cho tiêu dùng, nhp khu và đu t gim mnh hn so vi GDP. Nhp khu
ca mt quc gia là xut khu ca mt quc gia khác vì vy xut khu cng s gim
hn so vi GDP gây tác đng trên th trng chng khoán, đu t và xut khu là
ln hn nhiu GDP s có th kéo dài hn các cuc khng khong, đôi khi s là vnh
vin, mc dù các cú sc tài chính xy ra ch là tm thi.
1.1.3 Phân loi, đc đim các cú sc tài chính
Da trên đc đim và tính cht các loi hình khng hong tài chính đư n ra,
các nhà nghiên cu đư ch ra các bin/ ch tiêu tài chính th hin các du hiu, là
nguyên nhân, gây ra các cú sc tài chính (khng hong tin t, ngân hàng và n) và
thng xy ra theo ba mô hình khng hng sau:
Mô hình khng hong th h th nht:
-  mt s nc châu M Latinh vào cui nhng nm 1970, đu nhng nm
1980 và trong nhng nm 1990, ch yu đc trng cho các cuc khng hong cán
cân vưng lai trong điu kin t giá c đnh b các hot đng đu c tin t tn công.
Khi nhng nn tng kinh t v mô quá yu kém, ngân sách thâm ht trm trng,
cung tin tng quá mc (có th do chính ph in tin đ bù đp thâm ht ngân sách)
khin lm phát gia tng; nhng điu này dn đn cán cân vưng lai b thâm ht trm
trng. Trc nguy c đng ni t b gim giá, Chính ph buc phi liên tc can
thip bng cách bán ngoi t ra th trng đ duy trì t giá c đnh. Khi lng d tr
-12-

ngoi hi gim thp, các cuc tn công mang tính đu c bt đu xy ra. Ngun d
tr ngoi hi tr nên cn kit, Chính ph buc phi đi vay n nc ngoài và/ hoc
kêu gi s h tr ca các t chc quc t (nh IMF). Nhng điu này cùng vi s

gia tng cng thng chính tr- xư hi buc chính ph đn mt thi đim nào đó phi
th ni t giá làm cho đng ni t b mt giá liên tc và cú sc tin t xy ra. Nh
vy, trong mô hình khng hong này, các ch tiêu kinh t- tài chính cnh báo, phn
ánh khng hong bao gm lm phát, cán cân vưng lai, thâm ht ngân sách, d tr
ngoi hi đu xu đi trong bi cnh t giá c đnh.
Mô hình khng hong th h th hai:
- Mô hình khng hong th h th hai đc Obstfeld phát trin nhng nm
1994-1995 lỦ gii hin tng khng hong t phát sinh. Mô hình dng này thm chí
có th xy ra  nhng nc có mc đ yu kém tài chính và v mô va phi, song
cam kt duy trì ch đ t giá c đnh ca chính ph b suy yu do các bin pháp bo
v t giá quá tn kém (chng hn, do tht cht tin t, lưi sut b đy lên cao, gây tác
đng xu ti tng trng kinh t và to vic làm). Trc tín hiu đó, các nhà đu c
có th bán tháo đng ni t đ mua ngoi t và chính ph không có cách nào khác là
buc phi t b ch đ t giá c đnh, dn đn khng hong. Phiên bn khác ca mô
hình khng hong th h th hai tính đn tình trng không hoàn ho và mt đi
xng v thông tin to ra hành vi by đàn, có th gây hong lon và khng hong tài
chính. Mô hình khng hong th h th hai có th thy trong cuc khng hong H
thng tin t châu Âu (European Monetary System) nm 1992-1993. Nh vy,
trong mô hình này, nhân t ri ro mang tính c hu h thng tài tính là mt nguyên
nhân quan trng gây khng hong.
Mô hình khng hong th h th ba:
- Mô hình khng hong th h th nht khó có th gii thích mt cách tha
đáng cuc khng hong châu Á nm 1997-1998. LỦ do là các nc chu khng
hong v c bn vn có nn tng kinh t v mô tng đi tt nh ngân sách không
thâm ht đáng k, thm chí có thng d, tit kim ni đa cao, t l lm phát thp
v.v… Áp lc phi t b chính sách t giá c đnh cha ln. Hn na, hành vi by
-13-

đàn cng có liên quan đn khng hong châu Á song không th gii thích đc mc
đ trm trng ca nó. Chính vì vy, mô hình khng hong th h th hai cng cha

th xem là mt phân tích tht tt đ gii thích cuc khng hong châu Á.
- Mô hình khng hong th h th ba đc Yoshitomi và Ohno xây dng
nm 1999 đc trng cho các cuc khng hong tài khon vn trong cán cân thanh
toán quc t. Khng hong tài khon vn thng dn đn khng hong kép: khng
hong tin t và khng hong ngân hàng. Vic t do hóa tài khon vn thiu mt
trình t thích hp đư dn đn hai h qu là tin đ cho cuc khng hong kép: (i)
lung vn đ vào  t vt quá nhiu mc thâm ht cán cân vưng lai; và (ii) vn
ngn hn chim t trng quá ln. Mt yu t mu cht gây ra cuc khng hong
kép là vn đ ri ro đo đc: bo lưnh ngm và công khai ca các Chính ph. Nh
đó, các nn kinh t đư thu hút mt lng ln vn vay ngoi t ngn hn không đc
kim đnh cht ch đ vào nn kinh t và gây nên tình trng bùng n tín dng, đu
t quá mc và thiu hiu qu, nht là đu t vào lnh vc bt đng sn và to nên
nn kinh t “bong bóng”. Bong bóng phình ngày mt ln và phi đn lúc v. Mt
quá trình ngc li bt đu xy ra. Mi ngi bán tài sn vì suy đoán rng giá tài
sn s gim; lng cung tài sn vì th gia tng và làm cho giá tài sn gim xung.
Các ngân hàng nhn thy giá tr tài sn th chp gim xung nên không cho vay na
và đòi hoàn tr nhng khon cho vay c v. Các nhà đu t, do phi hoàn tr vay
n, nên càng phi bán tháo tài sn khin giá lao dc và thng gim xung di c
mc cân bng ban đu.
-14-

Hình 1.1 KhngăhongătƠiăkhonăvn

Ngun: Theo Yoshitomi and Shirai (2000)[12]
Cuc khng hong ngân hàng - tin t  châu Á nm 1997 -1998 đc coi là
mt ví d đin hình ca mô hình khng hong vn.
1.2 CácănhơnătănhăhngăgơyăraăcácăcúăscătƠiăchính
Các nhân t sau đây đc xem là các nguyên nhân- toàn cu và trong nc,
đ gii thích vic nh hng và gây ra các cú sc tài chính:
- Bong bóng tín dng. Bt đu t cui nhng nm 1990, Trung Quc, nc

đang phát trin ln, và các quc gia sn xut du m ln xây dng thng d vn
ln. H cho vay các khon tit kim cho Hoa K và châu Âu, khin lưi sut gim.
Chênh lch tín dng thu hp, có ngha là dùng chi phí vay đ tài tr cho các khon
đu t ri ro gim. Mt bong bóng tín dng đc hình thành trong Hoa K và Châu
Âu, các biu hin đáng chú Ủ nht trong s đó đư tng lên trong vic đu t vào tài
sn th chp có nguy c cao.
- Bong bóng nhà đt. Bt đu t cui nhng nm 1990 và đy mnh trong
nhng nm 2000, đư có mt bong bóng nhà đt ln và bn vng ti Hoa K. Bong
bóng đc to ra bi quc gia tng trong giá nhà cao hn các xu hng lch s và
-15-

nhanh chóng xy ra chu k bùng n và phá sn  California, Nevada, Arizona và
Florida góp phn vào bong bóng nhà , gây ra các bùng n đó to ra tn tht to ln
cho ch s hu nhà và các nhà đu t.
- Th chp phi truyn thng. Tht cht tín dng lan rng, gi đnh quá lc
quan v giá nhà đt M, và sai sót trong th trng th chp s cp và th cp là
nguyên nhân làm tng lu lng tín dng cho tài chính nhà  M. Và đc thúc đy
bi tín dng giá r, các công ty nh Countrywide, Washington Mutual, Ameriquest,
và HSBC Tài chính có các nguy c cao trong các khon th chp phi truyn thng,
do trong s các trng hp cho vay đó có th là la đo, và trong nhiu trng hp
là thng vt quá kh nng tr n vay ca khách hàng. ng thi, nhiu ngi
mua nhà và ch nhà đư không suy ngh đúng v trách nhim và hiu rõ bn cht các
điu khon ca các hp đng vay th chp ca h và đ có mt quyt đnh tài chính
mt cách thn trng. Nhng yu t này tip tc làm khuch đi bong bóng nhà đt .
- Xp hng tín dng và chng khoán. Tht bi trong xp hng tín dng và
chng khoán dn đn giá c th trng chng khoán gim, ngi dân mt lòng tin
vào vic đu t vn vào quc gia do tính thiu an toàn ca các khon đu t ca h
đang b mt đi, ngun vn trong nc bt đu  t đ ra đu t  nc ngoài.
- òn by và ri ro thanh khon. Khi các nhà qun lỦ, tin tng vào mt điu
vn d không th xy ra tip, và c duy trì. Trong khi đó, vic quan tâm nhiu hn

vào cách đ gii quyt các khng hong có th xy ra li không có, h ngh rng có
th vay qua đêm đ b sung vn. Nhng không ng rng, khi các khng hong xy
ra, kh nng thanh khon ca các ngân hàng b khó khn trong vic b sung vn dn
đn các nguy c v vn và dn đn tht bi.
- Nguy c lây lan. Nguy c lây nhim là mt nguyên nhân quan trng ca
cuc khng hong. Trong mt s trng hp, h thng tài chính d b tn thng
bi vì mt t chc nào đó b khng hong hoc hoch đnh các chính sách gây ra
thit hi không th tính đn đi vi các đi tác ca mình. Các t chc này đc coi
là có tác đng quá ln và có kh nng nh hng đn các công ty khác thông qua
ri ro tín dng, dn đn các công ty này b khng hong mt cách bt ng.
-16-

- Sc chung. Trong trng hp khác, các t chc tài chính không liên quan
cng b khng hong vì mt sc chung: vì tt c h cùng k vng vào môt mc tiêu
đy nguy c khng hong, dn đn tt c các t chc này đu b thit hi vì cùng
mt lỦ do và mc tiêu chung. Và thng nhân t này không ch gây ra tình trng sc
ch  mt ngân hàng duy nht mà còn có th nh hng đn các t chc tài chính
khác.
- Nhng mt cân đi v mô toàn cu, gia mt bên là mc thâm ht thng
mi nng n và khong cách tit kim dn đn s “d tha” thanh khon và vn
trên th gii.
- S phát trin nhanh chóng các công c tài chính mi (nh chng khoán hoá
các khon cho vay th chp bt đng sn, trong đó mt t l ln là cho vay n “di
chun” đu t bt đng sn đi cùng các công c phái sinh) đ hp th vn d tha,
to ra ri ro toàn cu.
- S yu kém ca các h thng giám sát tài chính quc gia và vic thiu th
ch giám sát toàn cu trong bi cnh chu chuyn vn ngày càng t do và các đnh
ch tài chính ngày càng có xu hng đa nng hóa.
1.3 CácăcúăscătƠiăchínhătrênăthăgii vƠăscăchuăđngăcaăcácăhăthngătƠiă
chínhătrênăthăgii

1.3.1 Các cú sc tài chính đã xy ra trên th gii
Cui thp niên 1970-1981: Vic bưi b các quy đnh tài chính ti M Latinh
và Châu Á đư thu hút ngun thng d vn ca T chc các nc xut khu du m
(OPEC); cho vay ngân hàng bùng n. Tác đng đn th trng mi ni: Hot đng
cho vay hp vn (syndicated lending) ti các th trng mi ni đt đnh ti mc 51
t USD trong nm 1981.
Nm 1982: S kin "im dng đt ngt" trong nm này là vic Mexico v
n sau giai đon sa sút kéo dài ca các điu kin trong và ngoài nc. Tác đng đn
th trng mi ni: Các ngân hàng (ch yu là ca M) đư rút li các khon vay
dành cho tt c các th trng mi ni. ây đc xem là thp k mt mát đi vi
khu vc th trng mi ni khi các khon vay hp vn dành cho khu vc này gim