XÂY DỰNG HỆ THỐNG DỰ TOÁN TRÊN CƠ SỞ HOẠT ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT KINH DOANH XUẤT NHẬP KHẨU BÌNH THẠNH.PDF

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM



Trn Th Thanh Huyn





XÂY DNG H THNG D TOÁN TRểNăCăS HOTăNG
TI CÔNG TY C PHN SN XUT KINH DOANH
XUT NHP KHU BÌNH THNH



LUNăVNăTHC S KINH T





TP. H Chí Minh ậ Nmă2013


B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM


Trn Th Thanh Huyn

XÂY DNG H THNG D TOÁN TRểNăCăS HOTăNG
TI CÔNG TY C PHN SN XUT KINH DOANH
XUT NHP KHU BÌNH THNH

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301


LUNăVNăTHC S KINH T


NGIăHNG DN KHOA HC
TSăOẨNăNGC QU



TP. H Chí Minh ậ Nmă2013


LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoan lunăvnăThc s Kinh T ắXơyădng h thng d toán
trênăcăs hotăđng ti Công ty c phn sn xut kinh doanh xut nhp khu
Bình ThnhẰălƠăcông trình nghiên cu khoa hcăđc lp caătôiădi s c vn
ca Tin s oƠnăNgc Qu.
LunăvnănƠyăchaăđc ai công b di bt k hình thc nào trong bt
k công trình nào khác. Tt c các ngun tài liu tham khoăđưăđc công b
đyăđ.

Trn Th Thanh Huyn



MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
M U 1
CHNGă1:ăTNG QUAN V D TOÁN TRONG DOANH NGHIP 5
1.1. Các ni dung v d toán 5
1.1.1. Khái nim v d toán 5
1.1.2. Vai trò ca d toán 5
1.1.3. Phân loi d toán 8
1.1.3.1. Phân loi theo chc nng 8
1.1.3.2. Phân loiătheoăphngăphápălp 12
1.1.3.3. Phân loi theo mcăđ phân tích 13
1.1.4. Quy trình lp d toán 15
1.1.4.1.ăGiaiăđon chun b 15
1.1.4.2.ăGiaiăđon son tho 16
1.1.4.3.ăGiaiăđon theo dõi và qun lý 16
1.2. K thut phân tích trong lp d toán 17
1.2.1. Phân tích chí phí c đnh và bin đi 17

1.2.2. K thut d báo 21
1.2.3. ng cong kinh nghim 23
1.3. K thut lp d toánăchiăphíătrênăcăs hotăđng 24
1.3.1. Khái nim v d toán trên c s hot đng (Activity based Budgeting) 24
1.3.2. Các nguyên tc liên quan đn ABB 25


1.3.3. Các u đim và nhc đim ca ABB 26
1.3.4. Các bc liên quan đn vic lp TABB 27
 Bc 1 – Xem xét toàn b chi phí nh là bin phí 27
 Bc 2 – Xác đnh các hot đng ti doanh nghip 28
 Bc 3 – c tính chi phí ngun lc đnh mc theo thi gian 28
 Bc 4 – Tính toán thi gian ca tng ngun lc – hot đng phc v cho
tng sn phm, dch v hoc khách hàng 28
 Bc 5 – Tính toán tng chi phí d toán 29
 Bc 6 – ánh giá nhu cu ngun lc ti doanh nghip 29
KT LUNăCHNGă1 30
CHNGă2:ăTHC TRNG V H THNG D TOÁN TI GILIMEX 31
2.1. Tng quan v GILIMEX 31
2.1.1. Lch s ra đi và phát trin 31
 Lch s raăđi 31
 Kt qu hotăđng sn xut kinh doanh 31
 nhăhng phát trin 32
2.1.2. C cu t chc 32
2.2. Chcănng,ănhim v và quyn hn ca k toán qun tr ti GILIMEX 33
2.2.1. T chc b máy k toán 33
2.2.2. Chc nng, nhim v và quyn hn ca k toán qun tr 34
2.2.2.1. Chcănng 34
2.2.2.2. Nhim v và quyn hn 35
2.3. Thc trng v vic áp dng h thng d toán ti GILIMEX 36

2.3.1. Phng pháp lp d toán và mô hình d toán áp dng ti GILIMEX 36
2.3.2. Quá trình lp d toán 38
2.3.3. nh mc chi phí NVLTT, chi phí NCTT và chi phí SXC 40
2.3.4. Các d toán đã xây dng đc ti GILIMEX 44


2.3.4.1. D toán tiêu th 45
2.3.4.2. D toán sn xut 47
2.3.4.3. D toán chi phí NVLTT và d toán mua NVLTT 48
2.3.4.4. D toán chi phí nhân công trc tip 50
2.3.4.5. D toán chi phí sn xut chung 51
2.3.4.6. D toán thành phm tn kho cui k và giá vn hàng bán 52
2.3.4.7. D toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip 55
2.3.4.8. D toán kt qu hotăđng sn xut kinh doanh 55
2.3.4.9. D toán tin 56
2.3.4.10. D toán bngăcơnăđi k toán 58
2.4.ăánhăgiáăv u,ănhcăđim ca h thng d toánăđangătn ti 60
2.4.1. u đim 60
2.4.2. Nhng vn đ còn tn ti 60
KT LUNăCHNGă2 63
CHNGă3:ăCÁCăGII PHÁP NHM XÂY DNG H THNG D TOÁN TRÊN
CăS HOTăNG TI GILIMEX 64
3.1. S cn thit phi xây dng h thng d toánătrênăcăs hotăđng ti công ty
GILIMEX 64
3.1.1. Phc v cho chc nng hoch đnh và kim soát ca nhà qun tr 64
3.1.2. Phân b ngun lc hp lý 65
3.1.3. Gia tng tính cnh tranh ca doanh nghip 66
3.2. Hoàn thin D toán tiêu th và cp nht D toán sn xut 66
3.2.1. D toán tiêu th 67
3.2.1.1. Nguyên nhân la chn mô hình mi 67

3.2.1.2. Áp dng mô hình mi 67
3.2.2. Cp nht d toán sn xut 70
3.3. Xây dng d toán chiăphíătrênăcăs hotăđng 71
3.3.1. D toán chi phí NVLTT và d toán mua NVLTT 71


3.3.2. D toán chi phí nhân công trc tip 73
3.3.3. D toán chi phí sn xut chung 73
3.3.3.1.ăXácăđnh các hotăđng 74
3.3.3.2.ăXácăđnh chi phí ngun lcăđnh mc 75
3.3.3.3.ăXácăđnh thiăgianăvƠăchiăphíăđnăv tng ngun lc ậ hotăđngăđnh
mc tng sn phm 76
3.3.3.4.ăXácăđnh chi phí sn xut chung d toán 80
3.3.3.5.ánhăgiáăvic s dng các ngun lc 81
3.3.4.Cp nht D toán thành phm tn kho cui k và giá vn hàng bán 82
3.3.5. D toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip 84
3.4. Cp nht các d toán tng hp 85
3.4.1. D toán kt qu hot đng sn xut kinh doanh 85
3.4.2. D toán tin 85
3.4.3. D toán bng cân đi k toán 86
KT LUNăCHNGă3 88
KT LUN LUNăVN 89
TÀI LIU THAM KHO
PH LC




DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
Ch vit tt

Tênăđyăđ ting Anh
Tênăđyăđ ting Vit
ZBB
Zero-based budgeting
D toán btăđu t s 0
ABB
Activity-based bugeting
D toánătrênăcăs hotăđng
ABC
Activity-based costing
K toánătrênăcăs hotăđng
TABB
Time-driven activity-based
budgeting
D toánătrênăcăs hotăđng th
gian
TABC
Time-driven activity based
costing
K toán trên c hotăđng thi
gian
TPP
Trans-Pacific Strategic
Economic Partnership
Agreement
Hipăđnh đi tác chinălc
xuyênăTháiăBìnhăDng
GILIMEX

Công ty c phn sn xut kinh

doanh xut nhp khu Bình Thnh
NVLTT

Nguyên vt liu trc tip
NCTT

Nhân công trc tip
SXC

Sn xut chung
BH&QLDN

Bán hàng và qun lý doanh
nghip
sp

Sn phm
s

Giây
đ

ng



DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1 Doanh s quaăcácănmă2008-2012ă(vt:ăđng) 21
Bng 2.1 Chi tităđnh mc giá ca nguyên vt liu cu thành sp Túi vi nh 40
Bngă2.2ănh mc tiêu hao NVLTT ca sp Túi vi nh 41

Bngă2.3ănh mc giá mtăgiơyălaoăđng sp Túi vi nh (vt:ăđng) 42
Bng 2.4 Thi gian ct may sp Túi vi nh (vt:ăgiơy) 42
Bng 2.5 Bngăđnh mc bin phí SXC sp Túi vi nh 43
Bngă2.6ănh mc bin phí cho sp Túi vi nh 43
Bngă2.7ănh mc bin phí ca tt c các sn phmă(vt:ăđng) 44
Bng 2.8 D toán s lng tiêu th các mt hàng theo tngăquỦă2014ă(vt:ăsp) 46
Bng 2.9 D toán doanh thu các mt hàng theo tngăquỦănmă2014ă(vt:ăđng) 47
Bng 2.10 D toán sn xut tngăquỦă2014ă(vt:ăsp) 48
Bng 2.11 D toánăchiăphíăNVLTTănmă2014ă(vt:ăđng) 49
Bng 2.12 D toán giá tr NVLTTămuaătrongănmă2014ă(vt:ăđng) 50
Bng 2.13 D toán chi phí nhân công trc tipă2014ă(vt:ăđng) 51
Bng 2.14 D toán chi phí sn xut chung kh bină2014ă(vt:ăđng) 51
Bng 2.15 D toán chi phí sn xut chung tng hp 52
Bng 2.16 Tng hp chi phí sn xutăphátăsinhă(vt:ăđng) 52
Bngă2.17ăGiáăthƠnhăđnh mcăđnăv tng sn phm 53
Bng 2.18 D toán giá vnăhƠngăbánă2014ă(vt:ăđng) 53
Bng 2.19 D toán thành phm cui k 2014ă(vt:ăđng) 54
Bng 2.20 D toán thành phm cui k 2014ăđiu chnhă(vt:ăđng) 54
Bng 2.21 D toán chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghipă(vt:ăđng) 55
Bng 2.22 D toán kt qu hotăđng sn xutăkinhădoanhă(vt:ăđng) 56
Bng 2.23 D toán thu tin 2014 (vt:ăđng) [1] 57
Bng 2.24 D toán tină2014ă(vt:ăđng) 58
Bng 2.25 D toán bngăcơnăđi k toánă2014ă(vt:ăđng) 59


Bng 3.1 S lngătúiăđeoăchéoăquaăcácănm 68
Bng 3.2 Kt qu d báo s lng tiêu th túiăđeoăchéo 69
Bng 3.3 S lng tiêu th các mt hàng theo tngăquỦă2014ă(vt:ăsp) 69
Bng 3.4 D toán doanh thu tngăquỦănmă2014ă(vt:ăđng) 70
Bng 3.5 D toán sn xut tngăquỦă2014ă(vt:ăsp) 70

Bng 3.6 D toánăchiăphíăNVLTTănmă2014ă(vt:ăđng) 71
Bng 3.7 D toán giá tr NVLTTămuaătrongănmă2014ă(vt:ăđng) 72
Bng 3.8 D toán chi phí nhân công trc tipă2014(vt:ăđng) 73
Bng 3.9 Chi phí cho mtăđnăv ngun lc trên mtăđnăv thiăgiană(đ/s) 76
Bng 3.10 Thi gian tip nhn nguyên ph liu cho tng loi sn phmă(vt:ăgiơy) 77
Bng 3.11 Thi gian tip chuyn nguyên ph liu cho sn xut ca tng loi sn phm
(vt:ăgiơy) 77
Bng 3.12 D toán chi phí sn xut chung tng hpă(vt:ăđng) 80
Bng 3.13 D toán chi phí sn xut chung tng hpă(vt:ăđng) 81
Bngă3.14ăGiáăthƠnhăđnăv đnh mc 82
Bng 3.15 D toán giá vnăhƠngăbánă(vt:ăđng) 83
Bng 3.16 D toán tn kho cui k2014(vt:ăđng) 83
Bng 3.17 D toán tn kho cui k điu chnhă2014(vt:ăđng) 84
Bng 3.18 D toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip(vt:ăđng) 84
Bng 3.19 D toán báo cáo kt qu hotăđng sn xutăkinhădoanhă(vt:ăđng) 85
Bng 3.20 D toán báo cáo kt qu hotăđng sn xutăkinhădoanhă(vt:ăđng) 85
Bng 3.21 D toán thu tin 2014ă(vt:ăđng) 85
Bng 3.22 D toán tină(vt:ăđng) 86
Bng 3.23 D toán bngăcơnăđi k toánă(vt:ăđng) 87




DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH
Hình 1.1 Chui thi gian th hin s lng khách hàng 20X0-20X3 23
Hìnhă2.1ăCăcu t chc b máy qun lý ca Công ty 33
Hìnhă2.2ăSăđ t chc b máy k toán 34
Hình 2.3 Mô hình thông tin t di lên 37
Hình 2.4 Các d toánămƠăCôngătyăđưăxơyădng 45
Hìnhă3.1ăCăch hotăđng ca d toán 64

Hình 3.2 S lngătúiăđeoăchéoăquáăkh 68
Hìnhă3.3ăcălng yu t xu th 68
Hình 3.4 D báo s lng tiêu th 69
Hình 3.5 Các hotăđngăliênăquanăđn quy trình sn xut sp 74


1

M U
1. Tính cp thit caăđ tài
T nhiuănmăqua,ăngƠnhădt may luôn là ngành có kim ngch xut khu
ch lc ca Vit Nam ch yu theo hình thcăgiaăcôngăchoănc ngoài hoc sn
xut hàng t nguyên liu nhp khu. Hipăđnhăđi tác chinălc xuyên Thái
BìnhăDngă(TPP)ăđangătrongăvòngăđƠmăphánăcui cùng, d kin s hoàn tt
vào cuiănmă2013ăđưăđt ra nhiuăcăhi và thách thc cho ngành dt may Vit
Nam. Chính vì vy,ăhng phát trin ca ngành dt may trong nhngănmăsp
ti ngoài vic tp trung vào vic gii quyt vnăđ quy mô và công sut còn phi
tp trung vào vicăgiaătngăgiáătr cho tng sn phm.
Trong bi cnh cnhăđy, vic lp d toánăcngătr thành mt phn trong
công tác chun b cho TPP vi vai trò d báo tình hình hotăđng, tình hình s
dng ngun lc ca doanh nghip.ăDoăđó,ăcôngătácăd toán phiăđm bo tính
liên tc, hp lý, phc v tt cho lên k hoch và kim soát ngun lc ca doanh
nghip.
Vi vai trò là trung tâm cung cp thông tin cho nhà qun tr doanh
nghip, k toán qun tr ti Công ty c phn sn xut kinh doanh xut nhp khu
Bình Thnh (GILIMEX) là b phn kt ni d liu đc cung cp t các b
phn, lp d toán tng hp và chuyn ti các thông tin k toán qun tr liên
quan.
Tuy nhiên, hin nay vic t chc vn dng h thng d toán ti
GILIMEX vn còn mang tính truyn thng,ă chaă hngă đn giá tr thc ca

tng ngành hàng, tng hotăđng và tng sn phm. Tác gi đưătìm hiu thc
trng và nguyên nhân khin doanh nghipăchaăth vn dngăđc k toán qun
tr mt cách bài bn và tiău trong công tác d toán. T đó,ăđaăraăcácăgii
pháp giúp doanh nghip hoàn thin h thng d toán phù hpă hnă vi môi
2

trng cnh tranh gay gtătrongăgiaiăđon hin ti, c th đi sâu vào vnăđ xây
dng h thng d toánătrênăcăs hotăđng.
2. Các công trình nghiên cuăcóăliênăquanăđưăcôngăb
Vnăđ d toánăđưăđcăđ cp rt nhiu trong các lunăvnăThc s ti
Vit Nam. Các công trình nghiên cu tp trung  vic lp và hoàn thin d toán
truyn thng ti các công ty thông qua vic hoàn thin quy trình và phân công
công vic hocă cácăcôngă trìnhăđaăraăcácăgii pháp chungă nhăhoàn thin h
thng k toán qun tr ti mt doanh nghip,ătrongăđóăbao gm vic hoàn thin
h thng d toán. C th, lunăvnă ắHoƠnă thin công tác k toán qun tr ti
Công ty phân bón minăNamẰăca tác gi NguynăBíchăLiênă(2007)ăcngăđưăđ
cpăđn d toánănhălƠămt thành phn ca h thng k toán qun tr và đaăraă
gii pháp hoàn thin h thng d toán truyn thng bng cách hoàn thin quy
trình và chun b các ngun lc cn thit đ thc hin d toán.
LunăvnăắT chc công tác k toán qun tr ti Công ty c phn sn xut
kinh doanh dch v và xut nhp khu qun 1Ằ caăinhăTh PhngăVyă(2007)
cngă đaă raă gii pháp hoàn thin h thng d toánă nhă mt phn trong vic
hoàn thin h thng k toán qun tr ti doanh nghip bng vic áp dng các
nguyên tcăđ xây dng d toánănh:ălinhăhot, liên tc và nht quán vic tuân
th quy trình d toán.
LunăvnăắVn dng k toán qun tr vƠoăcácătrng chuyên nghipẰ ca
DngăTh Cm Vân (2007) đưătip cn d toán nhălƠămt ni dung mi ca k
toán qun tr cn phi vn dng tiăcácătrng hc chuyên nghip.
Mt s ítăcácăđ tiăđ cp chi tit hnăv công tác d toán nh lunăvnă
thc s qun tr kinhă doanhă ắHoƠnă thin công tác lp d toán ti vin thông

QungăNamẰăca tác gi Nguyn Th Cúcă(2011)ăđưătip cn vic hoàn thin d
toánă theoă hng hoàn thin mô hình, quy trình và các d toán có liên quan,
đng thi hoàn thin h thngăđánhăgiáătráchănhim các cp qun lý.
3

Tóm li, các công trình nghiên cuătrongănc đưăđ cpăđn vic hoàn
thin h thng d toán truyn thng vi vic thc hină đúngă vƠă đyă đ các
nguyên tc lp d toán,ăchaăđiăsơuăvƠoăvic xây dng mt giiăphápăhngăđn
vic xây dng h thng d toán trên căs hotăđng.
3. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ct lõi ca lunăvnălƠătp trung xây dng h thng
d toánătrênăcăs hotăđng, ng dng ti Công ty c phn sn xut kinh doanh
xut nhp khu Bình Thnh. Vì vy, lună vnă s tp trung vào các mc tiêu
nghiên cuănhăsau:ă
- H thng hóa căs lý lunăliênăquanăđn h thng d toán bao gm: các loi
d toán, các k thut phân tích trong d toán và lp d toán chi phí trênăcă
s hotăđng.
- Phân tích thc trng ca h thng d toánăđangăápădng tiăGILIMEX,ăđánhă
giáăuăđim và tn ti ca h thng hin ti.
-  xut, kin ngh gii pháp xây dng h thng d toánătrênăcăs hotăđng
ti GILIMEX.
4. Phngăphápănghiênăcu
Tác gi đưătin hành thu thp các tài liuăliênăquanăđn lý thuyt v d
toán và d liu v thc trng ca h thng d toán ti doanh nghip. Trênăcăs
đó,ătác gi đưătin hành phân tích d liu thc t nhm đánhăgiá v mô hình d
toán doanh nghipăđangăápădng vƠăphngăphápăcngănhăk thut d báo phù
hp vi thc trng ca doanh nghip. Cui cùng, tác gi đưătng kt d liu và
mô t d liu bng s liu,ăđ th và bng biu đ thit lp h thng d toán
ngân sách ti Công ty,ăđiăt d toán b phnăđn d toán tng hp.

4

5. Phm vi nghiên cu
V không gian: Nghiên cu h thng d toán ti công ty c phn sn xut
kinh doanh xut nhp khu Bình Thnh, tp trung vào cácăbc lp d toán,
phngăphápălp d toán, các d toánăđưălp, và tp trung nghiên cu  nhà máy
chuyên may các sn phm hàng gia dng đ ng dngăphngăphápălp d toán
trênăcăs hotăđng vào thc tin doanh nghip.
V thi gian: D liuădùngăđ thc hin lunăvnăđc thu thp t d liu
nmă2013ăvà các s liu d báoăc tính trong nmă2014.
6. B cc lunăvn:
Lun vnăbaoăgm 84 trang, vi cácăchngănhăsau:
Chngă1:ăTng quan v h thng d toán trong doanh nghip
Chngă2:ăThc trng v h thng d toán ti GILIMEX
Chngă 3: Các gii pháp nhm xây dng h thng d toán trênăcă s
hotăđng ti GILIMEX
5

CHNGă1: TNG QUAN V D TOÁN TRONG DOANH NGHIP
1.1. Các ni dung v d toán
1.1.1. Khái nim v d toán
Nhiu hc gi trên th giiăđnhănghaăv h thng d toánănhăsau:
H thng d toánăđc xem là h thng lp k hoch, s dng, phân b và kim
soát ngun lc ca doanh nghip hiu qu. H thngănƠyăđm bo vic thông tin, kt
hp và kim soát các hotăđng trong doanh nghip,ăđm bo cho quá trình thc hin
mc tiêu ca doanh nghip. (BPP, 2011)
Theo Maher, Stickney và Weil, có th nói, h thng d toánăcng gingănhă
mtăắbn vẰ

1
các hotăđng ca doanh nghip, giúp doanh nghip hochăđnh các hot
đng, phi hp các hotăđng viănhau,ăđm boăcácăphngătinăđtăđc mc tiêu
ca doanh nghip và thit lp các tiêu chunăđ đoălng kt qu thc hin. (Maher,
Stickney & Weil, 2012, tr.300).
D toán là k hochătƠiăchínhăchoătngălaiăvƠălƠăthƠnhăt quan trng trong quá
trình lp k hoch. Nó giúp doanh nghipăxácăđnh mc tiêu và k hochăhƠnhăđngăđ
đtăđc mc tiêu. (Moven, Hansen, Height, Gekas, Mcconomy, 2011)
Nhăvy, có th nói d toán là h thngăđc duy trì nhmăcơnăđi ngun lc
trong doanh nghip, giúp doanh nghipăđtăđc mc tiêu, kimăsoátăvƠăđánhăgiáăđc
hotăđng trong doanh nghip.
1.1.2. Vai trò ca d toán
D toán là công c hu hiu ca nhà qun tr doanh nghip trong vic lp k
hoch và kim soát, cung cpăthôngătinăđ ci thin vic ra quytăđnh, cung cp tiêu
chunăđ đánhăgiáăvƠăci thinăthôngătinăcngănhăgiaătngăs phi hp gia các b


1
ắblueprintẰ
6

phn trong doanh nghip (Moven, Hansen, Height, Gekas, Mcconomy, 2011). Nói mt
cách c th nht, d toánăcóăcácăvaiătròănhăsau:
 m boăđtăđc mc tiêu công ty
Mc tiêu ca công ty có th đc thit k cho c mt doanh nghip, cho tng
phòng ban hay tng hotăđng trong doanh nghip. Mcătiêuăđc th hin trong ngân
sách và cn phiăđtăđc nó sau mt khon thi gian d toán.
 m bo k hochăđc trin khai
ơyăđcăxemălƠăđc tính quan trng nht ca h thng d toán. Bi vì, quá
trình lp k hoch tngăquátăđòiăhi nhà qun tr doanh nghip phi luôn có cái nhìn

hng v phíaătrc, t đóălênăđc k hoch chi tităđ đtăđc mc tiêu cho tng
phòng ban, tng hotăđng, tng nhà qun lý cp trung và d báo các vnăđ có th xy
ra.
Vì vy, h thngăcngă đng thi giúp ngnă ngaăđc vic nhà qun lý ph
thuc quá nhiu vào các k hoch không phù hp có kh nngănhăhng bt liăđn
hotăđng ca doanh nghip.
 m bo tính thông sut t Ủătngăđn k hoch
Cn thit phi thit lp mt h thng d toán chính thngăđ đm bo rng mi
thành phn trong k hoch nhn bităđc h cnălƠmăgì,ătrongăđóăthôngătinăcóăth là
mt chiu, t nhà qun lý xung nhân viên hocăcngăcóăth là hai chiu.
 Gn kt các hotă đng trong doanh nghip li viă nhauă điă t kinh
doanh ậ k hoch ậ sn xut ậ giao hàng
Hotăđng caăcácăphòngăbanăhayăcăs khác nhau ca mt t chc cn phi
đc kt hp liăđ phát huy tiăđaăhiu qu công vic vì mc tiêu chung.
7

Ví d v s gn ktănƠyănhăsau:ăđ lên d toán v lng nguyên vt liu cn
mua, phòng mua hàng phi da vào d toán sn xut và d toán sn xut này liăđc
xây dngătrênăcăs d toán s liu doanh thu.
ơyă lƠă nguyênă lỦă tngă điă đnă gin, d hiu, tuy nhiên trong quá trình tác
nghip rtăkhóăđ đtăđc s kt hp tt nht. Các phòng ban vn vì mc tiêu ca
phòng ban mình hoc bn thân các mc tiêu này mâu thun vi d toán chung, chính vì
vy, các mcătiêuăkhôngăđc kt hp mt cách tiăuănht trong vicăđt mc tiêu
chung ca doanh nghip.
 Cung cp khung chunăđ hotăđng cho các trung tâm trách nhim
H thng d toán và kim soát yêu cuătrng các trung tâm d toán phi chu
trách nhim trong vicăđm boăđtăđc mc tiêu d toán trong quá trình hotăđng
di s kim tra giám sát caăcáănhơnăngi qun lý.
 Thit lpăđc h thng kim soát
Có th nói, d toán gingănhăắmtăcơyăthcẰădùngăđ ắcnăkeẰănhng gì mà

doanh nghipăđưăđtăđc. Kim soát hiu sut hotăđng bng cách so sánh gia d
toán và kt qu thc t. T đó,ătìmăraăđc nguyên nhân và tinăhƠnhăphơnătíchăđ tìm
ra các yu t có th kim soát và các yu t không th kimăsoátăđc.
 ng viên, khích l nhân viên nâng cao hiu qu hotăđng
Li ích và cam kt gn bó vi t chc ca nhân viên ph thuc rt nhiu vào h
thngă đánhă giáă kt qu, cung cpă choă ngi lao đng bită đc h đưă lƠmă tt hay
không ttănhăth nào. Vicăxácăđnh các yu t có th kimăsoátăđc ngay t đu ca
d toán cùng quy ch thng pht phân minh s đóngăvaiătròăquanătrng trong vic ci
thin hiu qu hotăđng.
8

1.1.3. Phân loi d toán
Hin ti, có nhiu cách phân loi d toánănh:ăphơnăloi d toán ngân sách theo
chcănngă(d toán hotăđng và d toán tài chính), phân loi d toánătheoăphngă
pháp lp (d toán linh hot và d toán c đnh), phân loi theo mc đ phân tích (d
toán ngân sách t gc và d toán ngân sách cun chiu).
1.1.3.1. Phân loi theo chc nng
Theo Hermanson, Ewards và Ivancevich, h thng d toán tng (master budget)
bao gm 2 thành phn: d toán hotă đng (operating budget) và d toán tài chính
(financial budget) (Hermanson, Edwards, Ivancevich, 2006).
D toán hotăđngă(operatingăbudget)ăthôngăthng bao gm 8 d toán thành
phn có mi liên h viănhauăđ to thành kt qu cui cùng là d toán kt qu sn
xut kinh doanh. 8 d toán thành phn có th k raănhăsau:ăd toán tiêu th, d toán
sn xut, d toán chi phí nguyên vt liu trc tip, d toán chi phí nhân công trc tip,
d toán chi phí sn xut chung, d toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip, d
toán kt qu sn xut kinh doanh.
D toán tài chính (financial budget) bao gm 3 d toán thành phn: d toán
dòng tin, d toán bngăcơnăđi k toán và d toán vn ca doanh nghip.
 D toán tiêu th
D toán tiêu th là d toán quan trngăđu tiên mà doanh nghip cn phi lp

trong h thng d toánăvìăđaăphn các d toán còn liăđu ph thuc vào d toán tiêu
th này. S lng hàng tiêu th d báoătrongănmăs nhăhngăđn k hoch sn xut,
k hoch mua và tn tr nguyên vt liu, k hoch s dngălaoăđng, k hoch s dng
các chi phí chung. (Grossman & Livingstone, 2009).
D toán tiêu th btăđu t vic d toán s lng sn phm tiêu th trong k.
Tiăbcăđu tiên ca d toán, s lng tiêu th caănmăngoáiăđc s dngăvƠăđiu
9

chnh các yu t th trng, s dng mô hình d báo thích hpăđ c tính snălng
bánănmăd toán. Sau khi d toán phn s lng, doanh thu d báo s đc tính toán
bng cách nhân snălng viăgiáăbánăc tính.
 D toán sn xut
D toán sn xutăđc lpătrênăcăs xem xét s lng sn phm tiêu th và
chính sách hàng tn kho ca doanh nghip. D toán sn xut cn phiăđc thc hin
mt cách k lng, giúp doanh nghip ch đng đc k hoch tn kho sn phm,
tránh tình trng tn kho quá nhiu,  đng vn và phát sinh nhng chi phí không cn
thit. Mt khác, cngăđ tránh tình trng thiu sn phm dnăđn nhu cu sn phm cn
sn xutăvƠoănmăsauăquáăln, có th vtăquáănngălc sn xut ca doanh nghip
(Hermanson, Ewards & Ivancevich, 2006).
 D toán chi phí NVLTT
D toán chi phí NVLTT bao gm 2 d toán con: d toán nhu cu NVLTT phc
v sn xut và d toánă muaăNVLTT.ăTrongăđó,ăd toánăđc th hin va bng s
lng va bng giá tr.
D toán nhu cu NVLTT phc v sn xut có mi liên h vi d toán sn xut
đ đm bo quá trình sn xut không b giánăđon trong sut k hotăđng. Trong khi
đó,ăd toánămuaăNVLTTăc tính s lng NVLTT mua trong k phc v cho nhu cu
NVLTT cn cho sn xut và mc tn tr hàng tn kho cho phép. (Warren, Reeve,
Ducha, 2012)
Các thông tin v mc d tr hàng tn kho cho phép s thngăcnăc vào kinh
nghim,ănngălc tn tr ca kho và các tính toán v dòng tin.

 D toán chi phí NCTT
D toán chi phí NCTT phn ánh s gi laoăđng cn thit phc v cho vic sn
xut,ă đng thi tính toán giá tr bng tin ca nhng tiêu hao này. D toán chi phí
10

NCTT cung cp cho nhà qun tr doanh nghip thông tin v tình hình s dng ngun
lcălaoăđng trong doanh nghipăvƠăchiăphíătngăng mà doanh nghip phi chun b
trongăgiaiăđon sp ti.
Chi phí NCTT có liên quan mt thităđn vic ci tin các quy trình sn xut vì
nó phn nhăcácăđnh mc v thi gian caălaoăđng trc tip,ăvƠăđnh mc này phi
liên tcăđcăđiu chnh và ci tin trong sut quá trình sn xut.
 D toán chi phí sn xut chung
D toán chi phí sn xut chung tpătrungăvƠoăc tính chi phí cho tng khon
mc chi phí sn xut chung phc v cho k hoch sn xut d toán. Chi phí sn xut
chung có th s khácănhauătheoăcácăphngăphápăd toán khác nhau (d toán truyn
thng và d toánătrênăcăs hotăđng).
 D toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip
D toán chi phí bán hàng và qun lý doanh nghip có mi liên h mt thit vi
d toán tiêu th.ăThôngăthng,  mcădoanhăthuăcaoăthìăchiăphíăbánăhƠngătngăng
cngăs cao.ăNgc li, chi phí qun lý doanh nghip và các thành phn khác li ít ph
thuc vào doanh s vì phn ln các thành phn chi phí trong chi phí này là chi phí c
đnh.
 D toán thành phm tn kho cui k và giá vn hàng bán
D toán thành phm tn kho cui k và giá vnăhƠngăbánăđc lp da vào các
d toánănhăsau:ăD toán chi phí NVLTT, d toán chi phí NCTT và d toán chi phí
SXC.
T 3 d toán thành phn,ătaăcóăđc tng chi phí phát sinh trong k. Tng chi
phí phát sinh trong k và s liu hàng tnăkhoăđu k (bao gm thành phm và chi phí
sn xut d dangăđu k) chính là ngun to ra hàng tn kho cui k (bao gm thành
phm và chi phí sn xut d dang cui k) và giá vn hàng bán. Vì vy, tng chi phí

11

phát sinh cng s dăđu k s đc phân b cho thành phm tn kho cui k và giá
vn hàng bán. (Warren, Reeve, Ducha, 2012)
 D toán kt qu hotăđng sn xut kinh doanh
D toán kt qu hotăđng sn xut kinh doanh chính là kt qu cui cùng ca
các d toán hotăđng. Tng hp các thông tin v doanh s, thông tin v giá vn hàng
bán và các chi phí hotăđng d toán, ta s tínhătoánăđc lãi l t hotăđng sn xut
kinh doanh.
Ngoài ra, doanh nghip còn phi d báoăđc doanh thu tài chính, chi phí tài
chính, doanh thu khác và chi phí khác, chi phí thu TNDN (nuăcó)ăcóăliênăquanăđn
doanh nghip. T đó, tng hp ra thành kt qu li nhun ròng trên báo cáo kt qu
hotăđng sn xut kinh doanh ca doanh nghip
 D toán tin
D toán thu chi tin th hin d toán các dòng tin thu và chi ch yu ti doanh
nghip, giúp nhà qun tr doanh nghipăđiu tit mc tin tn qu hp lý, tránh tin
nhàn ri hoc thiu ht tin. D toán tin bao gm 4 phnăchínhănhăsau:
- Phn dòng tin thu: bao gm s dătinăđu k, tin thu t doanh thu bán
hàng và các khon tin thu khác.
- Phn dòng tin chi: bao gm tt c các khon chi tin có mcăđích.
- Phn thngădăhayăthiu ht tin: th hin s khác bit gia tin thu và tin
chi.
- Phn tài chính: cung cp thông tin chi tit v các khon vay và tr trong k.
Trongăđó,ăngoài các thông tin v các d toán có liên quan, doanh nghip khi lp
d toán thu chi tin cnăchúăỦăđnăcácăthôngătinănhăsau:
- Chính sách tín dng áp dngăđi vi khách hàng và nhà cung cp
- Vic tài tr dòng tin tài chính bng các khon vay
12

- Các k hochăđuătăcóăliênăquanănhăđuătătƠiăsn c đnh,ăđuătătƠiăchính.

 D toán bngăcơnăđi k toán
ơyălƠăd toánăđc lp t s dăcácătƠiăkhon trong quá kh sauăđóăđiu chnh
các nhăhng ca các hotăđng hochăđnhăđn tng tài khon. Nhiu tài khon s b
nhăhng bi các yu t trong bng kt qu hotăđng kinh doanh d toán và nhiu tài
khon s b nhăhng bi các yu t trong bng d toán tin.
S phc tp ca vic lp d toán bngăcơnăđi k toán th hin  vic phi có
nhng k hoch chi tit, chng hnănhăk hoch thu tin và s dătƠiăkhon phi thu,
k hoch mua NVLTT, chi tin và d báo s dătƠiăkhon phi tr, s dătƠiăkhon
hàng tn kho, nhng nh hng chi tit ca chi phí hotăđng lên tng s dătƠiăkhon
trên bngăcơnăđi k toán. (Hermanson, Edwards, Ivancevich, 2006).
1.1.3.2. Phân loi theo phng pháp lp
D toán c đnh là d toánăkhôngăquanătơmăđn mcăđ hotăđngătrongăkhiăđóă
d toán linh hot liăđc thit k linhăđngăđi vi tng mcăđ hotăđng.
 D toán c đnh (Fixed Budgeting
2
)
D toán c đnh là d toánăđc thit k không ph thuc vào s lngăđu ra
hay doanh s đtăđc. Mcăđíchăca d toán c đnhătrongăgiaiă đon lp k hoch
chính là thit lp mt mcătiêuătngăđi rng cho công ty. (Warren, Reeve, Ducha,
2012)
D toán tng th đc chun b  k d toán btăđuăđc gi là d toán c
đnh. Thut ng ắc đnhẰăđc hiu là:
- Ngơnăsáchăđc lpătrênăcăs s lng sn phm sn xut và s lng sn
phm bán ra d tính, mà không có bt k k hoch nào d phòng trong
trng hp có s khác bit gia s lng thc t và s lng d toán.


2
Static Budget
13

- Khi s lng sn xut và s lng bán thc t trongăgiaiăđon d toánăđưăđt
đc, d toán c đnhăkhôngăđcăđiu chnh v mcăđ hotăđng mi.
 D toán linh hot
D toán linh hot là d toán mà có rt nhiu mu ng x chi phí thit k cho
tng s thayăđi s lng bán ra. (Grossman & Livingstone, 2009).
D toán linh hotăcóăđc s dng theo mt trong 2 cách sau:
-  giaiăđon lp k hoch: Ví d, công ty d tính s bánăđc 10.000 sn
phm trongănmă k tip. D toán tng th (d toán c đnh) s đc xây
dng da trên s liu này. Tuy nhiên, công ty cho rng doanh s thc t có
th caoăhnă12.000ăsn phm hoc thpăhnă8.000ăsn phm, và vì th cn
phi lp d toán linh hot, ti các mc doanh s: 8.000, 9.000, 11.000 và
12.000ăvƠăđánhăgiáătt c các tình hung có th xy ra.
-  giaiăđon xem xét li: Vào cui mi tháng hoc cuiăgiaiăđon kim soát,
kt qu đtăđc chính là tình hung thc t mà d toán linh hotătrcăđóă
đưăxơyădng. Vì vy, có th nói d toán linh hot là nhân t quan trong trong
h thng d toán.
1.1.3.3. Phân loi theo mc đ phân tích
 D toán t gc (D toán btăđu t s 0: Zero-based Budgeting)
ơyălƠăphngăphápălp d toán cho tng trung tâm d toán btăđuăđiăt con s
0,ăcóănghaălƠătng khon mcăchiăphíăsauăđóăs đcăđiu chnh toàn din trong d
toán caănmăsau.
D toán t gc t chi vic k tha lunăđim ca d toán truyn thng rng
hotăđng caănmănayăs tip tc cùng mcăđ hoc cùng s lng vi nmăsau,ăvƠăvìă
th d toánănmăsauăcóăth đc xây dng daătrênăcăs cng thêm chi phí, chi phí
m rng hoc lm phát.
14

Trong thc t, nhà qun lý không lp d toán btăđu t s 0, mà h có th bt
đu t mcăđ chi tiêu hin ti và btăđuălƠmăngc, bng cách gi s tình hung loi

b bt hotăđng hocăchiăphíănƠoăđóăca doanh nghip. Bng cách này, toàn b các
mc trên d toán s đc xem xét chi phí và li ích nhm la chn nhng cách thay
th ttăhn.
Vic áp dng ZBB bao gm 3 bc:
- Bcă1:ăXácăđnh các hotăđng to ra doanh thu và chi phí
- Bcă2:ăánhăgiáăvƠăxp hng tng hotăđng
- Bc 3: Phân b ngun lc
Trongăđó, điu quan trngăhnăc vn là vic chúng ta cn phi xây dng mt
tháiăđ hoƠiănghiăđi vi tt c các khon mc trong d toán. Các câu hiăthng phi
t đt ra là: ắHotăđng này có cn thit hay không? Kt qu là gì nu hotăđngăđóă
khôngăđc thc hin? Các chi phí hin tiăđưăhpălỦăhayăcha? CóăphngăánănƠoă
thay th đ vnăđm bo chcănngăhotăđng ca b phn? Chi phí hot đng tt nht
nên là bao nhiêu? Chi phí b ra có xngăđángăvi li ích thu v?Ằă(BPP, 2011, trang
220)
 D toán cun chiu (D toán liên tc: Rolling Budgeting)
D toán liên tc là d toánăđc cp nht liên tc bng cách tip tc d toán cho
các k k toán tip theo sau k k toánătrcăđó.
D toán liên tc n lcăđ làm cho các mc tiêu và k hoch mang tính thc t
và chc chnăhn,ăc th là các yu t liênăquanăđn giá, bng cách rút ngn thi gian
lp d toán.
Thay vì lp d toán tngăhƠngănm,ădoanhănghip có th lp d toán cho tng
tháng, 2 tháng, 3 tháng hay 4 tháng (tng cngă3ăđn 6 hoc thm chí là 12 d toán mi
nm).ăMi d toán s lên k hoch cho 12 tháng tipătheo,ădoăđó,ăd toán hin ti s