ĐO LƯỜNG CÁC YẾU TỐ NĂNG LỰC TÂM LÝ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ CÔNG VIỆC CỦA NGƯỜI DƯỢC SĨ TẠI KHU VỰC TPHCM.PDF

B GIÁO DO
I HC KINH T TP. H CHÍ MINH





NGUYN TH HI YN




NG CÁC YU T C TÂM LÝ
N HIU QU CÔNG VIC CA
I KHU VC TP.HCM





LU





TP. H CHÍ MINH  2

B GIÁO DO
I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



NGUYN TH HI YN


NG CÁC YU T C TÂM LÝ
N HIU QU CÔNG VIC CA
I KHU VC TP.HCM

Chuyên ngành : Qun tr kinh doanh
Mã s : 60.34.05


LU


NG DN KHOA HC
TS. TRN HÀ MINH QUÂN




TP. H CHÍ MINH  2


ii

L

Tôi xin cam đoan lun vn thc s ng các yu t c tâm lý nh
n hiu qu công vic ci khu v là kt qu
ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc lp và nghiêm túc. Các s liu trong
lun vn đc thu thp t thc t, có ngun gc rõ ràng, đáng tin cy, đc x lý trung
thc, khách quan và cha tng đc công b trong bt c công trình nào.

Thành ph H Chí Minh, ngày 12 tháng 10 nm 2012
Ngi thc hin lun vn


NGUYN TH HI YN
Hc viên cao hc khóa 19 – i Hc Kinh T TP.HCM



iii
LI C

 hoàn thành nghiên cu này, tác gi xin chân thành c
Quý Thy, Cô Trng i hc Kinh t TP.HCM đã ht lòng truyn đt kin
thc quý báu trong sut thi gian hc tp ti Trng. c bit tác gi xin gi li cm
n sâu sc nht đn Thy Tin s Trn Hà Minh Quân – Ging viên Khoa Qun tr
Kinh doanh, vì s quan tâm, tn tình ch dy. Tác gi vô cùng bit n nhng hng dn
sâu sc, nhng đnh hng nghiên cu đúng đn cng nh nhng hng gii quyt tt
nht ca Thy đi vi đ tài.
Trong quá trình nghiên cu, mc dù tác gi đã ht sc c gng tham kho
nhiu tài liu, trao đi và tip thu nhiu ý kin ca quý Thy Cô, bn bè và các đng
nghip đ hoàn thành nghiên cu mt cách có giá tr nht, song nghiên cu cng không

tránh khi nhng thiu sót. Tác gi chân thành mong mun nhn đc nhng ý kin
đóng góp, phn hi quý báu t quý Thy Cô và bn đc.
Trân trng!
Thành ph H Chí Minh, ngày 12 tháng 10 nm 2012
Tác gi


NGUYN TH HI YN


iv
MC LC
Trang
 ii
 iii
 iv
 vii
 viii
 ix
 U 1
 1
 3
 3
 3
 4
 4
   
 6
2.1.  6
2.1.1.   6

2.1.2. C 6
 9
2.2. H 10
2.2.1 Khái nim hành vi t chc và hành vi t chc tích cc 10
2.2.2. Hy vmt sc mnh tâm lý tích cc 12
2.2.3. Kh hi phc tinh thn t sc mnh ca tâm lý tích cc . 12
2.2.4. Lmt sc mnh tâm lý tích cc 13
2.2.5. T t sc mnh tâm lý tích cc 13


v
2.3.  14
 14
 15
 17
2.5. Nghiên cc tâm lý và hiu qu ng ti Vit Nam 18
 19
2.6 19
h 20
2.7.  21
 22
3.1.  2
 22
 22
 23
 24
 liu 24
3.4.1. Bng tn s 24
 24
3.4.3. Phân tích nhân t khám phá EFA 25

3.4.4. Phân tích hi quy 25
 26
 29
 29
 32
4.2.1.  32
 34
h 37
 39


vi
 39
 40
 42
 46
4.4 47

 47
 49
 49

 TPHCM 52
  53
 56
 58
 58
 61
 63
 64

 65
5.5.  ngh c nghiên cu 66
 67



vii

Trang
Bng 3.1. Ti nghiên cu 24
-  26
-  27
-  27
-  27
 28
 30
 32
Bng 4.3. Kt qu phân tích nhân t các yu t c tâm lý 36
Bng 4.4. Kt qu EFA cu qu công vic 37
 38
 39
Tóm  41
 41
Thông  41
Tóm   41
 42
Thông  42
 47
 49

viii
DANH MC HÌNH, BI

Trang
DANH MC HÌNH
Hình 2.1. Bing ngành c 10
c tâm lý và chng cuc sn kt qu công vic
ca nhân viên marketing 18
Hình 2.3. Mô hình và các gi thuyt nghiên cu v  lng n
hiu qu công vic ci c  20
Hình 3.1. Quy trình nghiên cu 23
 37
Hình 4.2. Kt qu kinh mô hình lý thuyt 47

DAN
 43
 44
-P 45






ix
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

T vit tt Ting Anh ng Vit
DN Doanh nghip
EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích nhân t khám phá
F-test Kim đnh F
KMO Kaiser-Mever-Olkin H s KMO
P-value Probability value Giá tr xác sut
POB Positive Organizational Behavior Hành vi t chc tích cc
SPSS Statistical Package for Social Sciences
Phn mm x lý s liu thng kê SPSS
T-test Kim đnh T
TP.HCM Thành ph H Chí Minh




1
. M U

1.1. Lý do ch tài
Trong mt t chc, vn đ hiu qu công vic luôn là mc tiêu hàng đu ca các
nhà qun tr. Mt thành tích, sn phm hay ngun li nhun c th là thành qu ca tp
hp nhiu yu t nh: chính sách hot đng, k nng chuyên môn ca nhân viên, công
ngh và thit b, nng lc lãnh đo và yu t thuc v hành vi ca ngi lao đng.
Trong đó, yu t hành vi ca ngi lao đng đã đc chng minh là có tác đng nhân
qu theo nhiu cách thc khác nhau đn hiu qu công vic. C th, bên cnh nng lc
chuyên môn, yu t tâm lý nh s yêu thích công vic, s t tin, s hy vng vào công
vic cng nh tinh thn lc quan s giúp nâng cao thành tích hot đng ca t chc.
Ngc li, ngi lao đng cm thy không còn nhit huyt, môi trng làm vic không
phù hp vi nguyn vng cá nhân d dn đn thiu s đu t cho công vic, h qu là
nng sut lao đng kém, sn phm to ra thiu cht lng và li nhun ngày càng gim

sút. Chính vì vy, tâm lý và hành vi ca ngi lao đng trong mt t chc nói chung và
s nh hng ca các yu t này đn hiu qu công vic nói riêng luôn là mi quan
tâm hàng đu ca các nhà qun tr. Thc t cho thy, ngày càng nhiu t chc, công ty
quan tâm và xem trng vn đ này. Nhiu nhà nghiên cu đã tìm ra các mô hình nghiên
cu nhm đánh giá yu t tâm lý, yu t hành vi và nhng tác đng ca chúng đ giúp
ngi qun tr, ngi lãnh đo có cái nhìn chính xác, đng thi đa ra nhng chính
sách hp lý đ ti u hóa hiu qu công vic.
Hin nay ti Vit Nam, lnh vc hành ngh dc nói chung đang tr thành mt
trong nhng ngành nhn đc s quan tâm và la chn ca ngày càng nhiu các đi
tng lao đng trong và ngoài nc. Do đc thù ca mt ngành kinh t k thut, lnh
vc này bao gm rt nhiu mng hot đng t nghiên cu chuyên môn đn thun nh
công tác qun lý nhà nc v dc, kim nghim dc phm, công tác dc bnh vin
đn các hot đng có tính cht kinh t th trng nh sn xut dc phm, kinh doanh


2
phân phi thông qua h thng các công ty và bán l thuc đn tay ngi tiêu dùng qua
h thng nhà thuc. Tt c các lnh vc này đu góp phn to ra mt tng th ngành
Dc đc xem là nng đng, trc tip hoc gián tip to ra li nhun cho các cá nhân,
công ty, doanh nghip góp mt trên th trng và góp phn không nh vào din mo
chung ca nn kinh t Vit Nam.
Thc t cho thy, ngành Dc Vit Nam đang chu s chi phi mnh ca các tp
đoàn dc phm ln ca th gii. Mt mâu thun d thy là các doanh nghip Vit Nam
tuy ngày càng nhn đc s h tr t chính ph, ngun vn và s đu t ngày càng di
dào, ngun nhân lc có trình đ ngày càng cao, thit b và công ngh có th nói là hin
đi so vi tm châu lc nhng nng lc cnh tranh còn rt hn ch, dn đn s ph thuc
vào ngun cung t nc ngoài. Mt trong nhng nguyên nhân ca tình trng này là các
công ty hay t chc trong nc đã đánh giá thp tm quan trng ca vic s dng ngun
nhân lc hay nói khác đi là đã thiu s quan tâm đn yu t tâm lý và hành vi ca ngi
Dc s đi vi hiu qu công vic. ây đc xem là mt s lãng phí ln ca các công

ty, t chc trong nc trong vic tn dng các ngun lc sn có. Chính vì vy, rt cn có
nhng đ tài nghiên cu đc tin hành mt cách khoa hc đ cung cp nhng s liu
đáng tin cy giúp ti u hóa vic vic s dng ngun nhân lc trong lnh vc hành ngh
dc ti Vit Nam nói chung và ti các t chc công ty trong nc nói riêng.
ó chính là lý do tác gi la chn đ tài nghiên cu: ng các yu t
 lc tâm lý n hiu qu công vic ci  ti khu vc
.  tài đc tin hành rng rãi trên nhiu lnh vc hành ngh dc nhm
đo lng nh hng ca yu t nng lc tâm lý ca ngi Dc s, phân tích xu hng
tác đng tích cc hay tiêu cc và đo lng mc đ mnh yu ca các vn đ đó đn
hiu qu công vic. Kt qu nghiên cu là c s chính xác và khách quan đ các t
chc, công ty xây dng môi trng làm vic, chính sách s dng nhân lc ngày càng
hiu qu hn.



3
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu này xác đnh c s khoa hc ca vic đo lng các yu t chính
trong nng lc tâm lý ca ngi Dc s nh hng đn hiu qu công vic ti khu vc
TP.HCM. Vì vy, mc tiêu nghiên cu ca lun vn đc xác đnh gm có 3 mc tiêu
quan trng sau:
1. Xây dng thang đo các thành phn nng lc tâm lý và hiu qu công vic ca
ngi Dc s.
2. o lng mi quan h gia các thành phn nng lc tâm lý vi hiu qu công
vic ca ngi Dc s ti TP.HCM.
3. Da vào các kt qu phân tích, đ xut mt s hàm ý nhm nâng cao hiu qu
công vic ca ngi Dc s ti TP.HCM.
1.3. ng và phm vi nghiên cu
ng nghiên cu: Các thành phn thuc v nng lc tâm lý có kh nng
nh hng đn hiu qu công vic ca ngi Dc s đang làm vic ti TP.HCM.

Phm vi nghiên cu:
- V không gian: khu vc TP.HCM.
- V thi gian: t tháng 04 - 10/2012.
- V ng: Các Dc s đi hc đang làm vic trong 5 lnh vc: sn xut
dc phm, kinh doanh phân phi dc phm, đào to nhân lc, qun lý nhà nc và
dc bnh vin.
1.4. u
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu đnh tính và đnh lng.
Phng pháp đnh tính: thc hin thông qua k thut phng vn sâu và tho lun
nhóm tp trung đ tóm tt các khái nim, xây dng bng câu hi kho sát phù hp cho
tng thang đo, b sung vào các thang đo lý thuyt nhng yu t tác đng đn nng lc
tâm lý, hiu qu công vic t đó đa ra các gi thuyt nghiên cu và xây dng mô hình
nghiên cu chính thc.


4
Phng pháp đnh lng: nghiên cu chính thc đc thc hin thông qua k
thut kho sát trc tip 319 Dc s nhm mc đích kim đnh thang đo lng và mô
hình lý thuyt. Thang đo đc kim đnh s b bng h s tin cy Cronbach‟s Alpha,
phân tích nhân t khám phá EFA và kim đnh mô hình nghiên cu bng phân tích
tng quan, phân tích hi qui tuyn tính bi thông qua phn mm x lý s liu thng
kê SPSS. Các bin kim soát đc kim đnh bng T-Test và Anova.
1.5. c tin c tài
Kt qu nghiên cu s ch ra nhng yu t nng lc tâm lý ca ngi Dc s có
tác đng đn hiu qu làm vic ca tng cá nhân nói riêng hay t chc nói chung. iu
này giúp các nhà qun lý, nhà qun tr nhn bit đc các yu t tht s có tác đng,
phân tích xu hng tác đng (tích cc hay tiêu cc) và đo lng mc đ tác đng
mnh yu ca các yu t đó đn hiu qu công vic ca nhân viên nhm xây dng mt
môi trng làm vic lành mnh, hiu qu hn.
i vi ngành Dc ti TP.HCM, đ tài còn có th đc xem là mt trong

nhng nghiên cu chính quy đu tiên v lnh vc này, m đng cho nhiu nghiên cu
khác sâu hn, rng hn trên tng lnh vc, đi tng c th.
1.6. B cc lu
Kt cu ca lun vn bao gm 5 chng.
M u - Trình bày lý do chn đ tài, đi tng nghiên cu, mc
tiêu nghiên cu và phng pháp nghiên cu. Nêu rõ kt cu ca lun vn.
 lý thuyt v n lc tâm lý và hiu qu công vic ca
i  - Trình bày c s lý thuyt liên quan đn các khái nim nghiên cu. t
ra các gi thuyt nghiên cu và xây dng mô hình nghiên cu.
u - Trình bày quy trình nghiên cu, đo
lng các khái nim nghiên cu vi hi quy tuyn tính.
  Phân tích kt qu nghiên cu - Trình bày phân tích kt qu
nghiên cu đnh lng vi hi quy tuyn tính.


5
Hàm ý và kt lun - Tóm tt các kt qu và đa ra các hàm ý ng
dng thc tin. ng thi nêu lên nhng hn ch ca nghiên cu và đ ngh các bc
nghiên cu tip theo.



6
 LÝ THUYT V C TÂM LÝ
VÀ HIU QU CÔNG VIC C

Chng 1 đã gii thiu tng quan v đ tài. Chng 2 gii thiu các lý thuyt
v nng lc tâm lý và hiu qu công vic ca ngi Dc s đã đc phát trin trên th
gii và Vit Nam. Mt mô hình lý thuyt và các gi thuyt cng đng thi đc xây
dng. Chng 2 bao gm các phn chính sau:

- Dc s và các lnh vc hành ngh dc
- Các lý thuyt v nng lc tâm lý và hiu qu công vic.
- Xây dng các gi thuyt v nng lc tâm lý và hiu qu công vic.
- Mô hình đo lng nng lc tâm lý và hiu qu công vic ti Vit Nam.
- Mô hình đo lng nng lc tâm lý và hiu qu công vic ca tác gi.
c hành ngh c
2.1.1. Khái nim v c
Theo Lut Dc (2005, trang 1), “Dc” là thuc và các hot đng liên quan
đn thuc (trong đó, thuc là cht hoc hn hp các cht dùng cho ngi nhm mc
đích phòng bnh, cha bnh, chn đoán bnh hoc điu chnh chc nng sinh lý c th
bao gm thuc thành phm, nguyên liu làm thuc, vc xin và sinh phm y t, tr thc
phm chc nng).
Nh vy, có th hiu Dc s là nhng ngi có trình đ chuyên môn phù hp,
đc đào to đ làm vic trong các lnh vc hành ngh dc.
c hành ngh c
Tuy đi tng làm vic ch xoay quanh nhng vn đ v thuc, nhng các lnh
vc hành ngh dc hin nay ngày càng đc m rng và có tm bao ph gn nh mi
hot đng liên quan đn công tác chm sóc sc khe ca nhân dân. Mt s mng công
vic chính trong các lnh vc hành ngh dc có th k đn là sn xut dc phm,
kinh doanh phân phi, đào to nhân lc, qun lý nhà nc và dc bnh vin.


7
- c sn xuc phm: đây là mng công vic to ra kt qu trc tip
là các thành phm thuc đ đa đn tay ngi s dng nhm mc đích điu tr bnh.
Dc s làm vic trong lnh vc này sinh hot trong môi trng nhà máy, thng là các
c s sn xut có đu t trang thit b hin đi, môi trng đm bo v sinh, đng thi
do tính cht đc thù v an toàn và hiu qu ca dc phm nên nhân viên phi có thái
đ làm vic ht sc cn trng, nghiêm túc và phi tuân th tác phong công nghip 
mc cao. Hn th na, sn xut có nhng quy tc nht đnh phi tuân theo, do đó môi

trng làm vic có xu hng đc duy trì tính n đnh theo thi gian, không có nhiu
s đt bin và làm cho tâm lý ca nhân viên có phn ít đa dng. Tuy nhiên xét v mt
áp lc, đây đc xem là công vic to ra nhiu áp lc cho nhân viên. Các lãnh đo nhà
máy luôn mun ngi Dc s làm th nào tng nng sut, tng s lng và chng loi
sn phm đc bào ch, trong khi vn phi đm bo tính vô khun, tính an toàn và cht
lng ca sn phm. Nghch lý này đã to ra mt áp lc rt ln trên vai nhng ngi
Dc s, vn là đim tht nút cho mi hot đng ca mt nhà máy bào ch dc phm.
- c kinh doanh phân phc phm: mng công vic này bao gm
Dc s làm trong các công ty, tp đoàn phân phi dc phm trong và ngoài nc, các
h thng bán l thuc. Hin nay, đây là lnh vc hành ngh dc thu hút nhiu Dc s
tham gia nht. Nhân viên trong loi hình hành ngh này phi có k nng giao tip và
thuyt phc tt nhm giúp truyn đt, cp nht kin thc v thuc cho rng rãi các đi
tng bác s và ngi dân (đi vi Dc s làm vic  nhà thuc). Tuy nhiên, do doanh
s bán hàng cng là mt phn mc tiêu công vic, nên gánh nng áp lc tâm lý là điu
không tránh khi. Dc s làm vic trong lnh vc này phn ln có tính th đng, ph
thuc nhiu vào nhng din bin ca công vic vn có s chi phi mnh ca đi tác
nh: tính cách, nng lc, cách làm vic ca các bác s nh hng trc tip đn vic tip
thu, cp nht kin thc v thuc t Dc s cng nh la chn mt hàng thuc đ s
dng và kê đn. Ngoài ra còn có tác đng t quan đim ca ngi dân và phng tin
truyn thông đi vi mng công vic này, nên nng lc tâm lý ca nhóm Dc s làm
trong khi ngành này có tính đa dng.


8
- o nhân lc: đây đc xem là lnh vc dc đòi hi s
đu t rt ln v mt ngun lc cng nh có tm quan trng hàng đu đi vi ngành
Dc. Vic đào to nhân lc dc hin nay đc chia thành nhiu cp bc t s cp
dc, trung cp, cao đng, đi hc và sau đi hc nhm đáp ng các nhu cu bc thit
v nhân lc ca nhiu vùng min khác nhau trong c nc. Dc s hot đng trong
lnh vc này không ch đn thun tham gia công tác đào to mà còn thc hin các

nghiên cu chuyên sâu trong mi chuyên ngành dc. Chính vì vy, tuy chim t l
nh trong tng s các Dc s đang hành ngh nhng các nng lc tâm lý ca ngi
tham gia trong mng công tác này tng đi đa dng và nhìn chung công vic có áp lc
khá cao.
- c quc v c: bao gm nhng Dc s làm vic trong
các c quan qun lý nhà nc v y t nói chung và v dc nói riêng (các Phòng Y t
qun, S Y t tnh và thành ph, các Trung tâm kim nghim thuc tnh, các Vin kim
nghim trung ng và các cp qun lý cao hn). ây là mng công vic mà trong đó,
ngi Dc s có vai trò kim tra, kim soát, gi cho mi hot đng trong các lnh vc
khác đi đúng theo khuôn kh ca pháp lut và đnh hng phát trin chung v ngành
dc ca chính ph. Do nhng quy phm pháp lut v lnh vc hành ngh dc có tính
đc thù và cht ch, đng thi các t chc, c quan trong lnh vc này mun đc phép
hot đng phi đc t chc theo nhng tiêu chun ti thiu bt buc, nên công tác
qun lý dc cng đc xem là ít áp lc và cm xúc tâm lý trong công vic ít đa dng.
- c bnh vin: hu ht các Dc s làm vic trong lnh vc này là
nhng ngi có nim đam mê vi công tác dc lâm sàng, bo qun và điu vn thuc
trong bnh vin. ây là mng công tác đn thun chuyên môn, đi tng làm vic là
bác s ti các khoa phòng và mt s lng nh bnh nhân. Vi mt môi trng làm
vic có tính n đnh, thun nht, đi tng phc v ít thay đi, do đó đây đc xem là
mng công tác dc ít có áp lc và nng lc tâm lý ca Dc s duy trì n đnh nht.
Còn mt s lnh vc hành ngh dc khác (nh lnh vc đng ký thuc, công
tác bo qun thuc ), nhng do ch đóng mt vai trò không đáng k vào s phát trin


9
chung ca ngành nên s không đc đ cp đn trong nghiên cu này.
Tóm li, tuy ni dung công vic ch xoay quanh đi tng là thuc, nhng các
lnh vc hành ngh dc cng đã cho thy tính đa dng, ph quát và tm quan trng
trong mi khâu ca công tác chm sóc sc khe nhân dân. Rt nhiu nhng ý kin
đánh giá, nhn xét v trng thái cm xúc, nng lc tâm lý, cng nh tác đng ca

chúng đn hiu qu công vic đã đc tranh lun, nhng cho đn nay cha có mt
nghiên cu nào thc s đc tin hành mt cách khoa hc và cht ch trên đi tng
Dc s trong các lnh vc hành ngh dc khác nhau. Do vy, vic tin hành nghiên
cu đ khng đnh vai trò ca các yu t nng lc tâm lý, lng hóa mi quan h gia
chúng vi hiu qu công vic ca ngi Dc s có vai trò quan trng và ý ngha thc
tin trong s phát trin ca ngành Dc TP.HCM nói riêng và c nc nói chung.
2.1.3. Nhng phm cht cn có c
Theo Giáo trình T chc qun lý y t ca i hc Y Dc TP.HCM, ngi
Dc s cn có nhng phm cht sau:
“- Nhân hu, luôn đt y đc lên hàng đu vì “o làm thuc là mt nhân thut
chuyên bo v sinh mng con ngi, phi lo cái lo ca ngi, vui cái vui ca ngi, ch
ly vic cu sng mng ngi làm nhim v ca mình không nên cu li k công.”
(Hi Thng Lãn Ông). Ngày nay, vi s phát trin mnh m ca nn kinh t nói
chung và kinh t dc nói riêng, vn đ y đc trong hành ngh dc luôn là mi quan
tâm hàng đu ca chng trình ging dy v dc  tt c các cp bc.
- Thn trng và cn thn là hai đc tính quan trng hàng đu cùng vi y đc.
Biu tng ca ngành Dc là mt hình tng con rn qun quanh cái ly, trong đó, con
rn tng trng cho s khôn ngoan và thn trng đã cho thy hàm ý v đc tính cn có
ca ngi Dc s. Thuc là hàng hóa đc bit nh hng trc tip đn sinh mng bnh
nhân và do đó, s thn trng và cn thn trong mi khâu t bào ch, bo qun, lu
thông và hng dn s dng thuc luôn là yêu cu quan trng nht cn phi tuân th
mt cách tuyt đi.


10

Hình 2.1. Bic
- Có tinh thn hc hi không ngng, có tính cu tin đ có th liên tc cp nht
các kin thc mi v thuc cha bnh và các phác đ điu tr mi đc phát minh.
Các phm cht cn có ca ngi Dc s cng bao hàm c vic duy trì đc

trng thái cân bng v tâm lý trong nhng điu kin hc tp và làm vic cng thng
khác nhau. Và tt c điu này đu th hin, cng nh có tác đng qua li đi vi nng
lc tâm lý ca ngi Dc s.”
2.2. Hành vi t chc tích cc
2.2.1. Khái nim hành vi t chc và hành vi t chc tích cc
Hành vi t chc
Hành vi t chc (OB – Organizational Behavior) là mt trong nhng khái nim
mà nhiu nhà nghiên cu đa ra trên nhiu khái nim
Pugh (1997) cho rng hành vi t chc nghiên cu v cu trúc, chc nng và hiu
qu ca t chc cng nh cách ng x các nhóm và các cá nhân trong hot đng
Khác vi Pugh, Ivancrvich và Matteson (1998) đa ra mt khái nim rng hn,
hành vi t chc nghiên cu v cách ng x ca con ngi, thái đ và hiu qu trong
mt cu trúc t chc; đa ra nhng hc thuyt, phng pháp và nguyên tc t nhng
lnh vc nh tâm lý hc, xã hi hc, vn hóa nhân loi đ nghiên cu v s nhân thc
ca các cá nhân, giá tr, kh nng nghiên cu và hành đng trong khi làm vic nhóm và
trong toàn b t chc; phân tích tác đng ca môi trng bên ngoài đn t chc và
ngun nhân lc, s mnh, mc tiêu và chin lc ca t chc.
Nói mt cách đn gin, hành vi t chc nghiên cu nhng điu mà con ngi
suy ngh, cm nhn và hành đng trong mt t chc (MC Shane và ctg, 2005). Kt lun


11
rút ra t nghiên cu này hành vi t chc có ba nhóm yu t chính: bn thân mi cá
nhân; nhóm ni cá nhân thc hin nhim v; c cu t chc mà cá nhân là thành viên.
Trên thc t, có rt nhiu hành vi mà nhân viên có th biu hin trong mt t
chc nhng nhà nghiên cu môn hc này ch quan tâm và đ cp đn bn hành vi quan
trng: Hiu qu làm vic, s vng mt; t l thuyên chuyn và mc đ hài lòng ca
nhân viên trong mt t chc.
Hành vi t chc tích cc
Theo Luthans, F., Norman, S.M., Avolio, B.J., & Avey, J.B (2008), “Hành vi t

chc tích cc (POB: Positive Organizational Behavior), và nng lc tâm lý
(Psychological Capital: vit tt là PsyCap) phn ln đc rút ra t lý thuyt và nghiên
cu v tâm lý hc tích cc áp dng cho ni làm vic. n gin ch cn đt tâm lý hc
tích cc có liên quan vi nhng đim mnh ca con ngi và làm th nào có th phát trin.
Luthans và ctg (2007) cho rng hành vi t chc tích cc “nghiên cu và ng dng
v con ngi theo thiên hng tích cc, nng lc tâm lý và sc mnh ngun lc có th
đo đc, phát trin, và qun tr mt cách hiu qu cho s ci tin hiu qu ti ni làm
vic” Vì vy, POB có tiêu chun bao gm rt c th., không ch là mt sc mnh tích
cc hay nng lc tâm lý mà phi đc cn c trong lý thuyt và nghiên cu, có phng
pháp hp l, và có l quan trng nht là đ phân bit t các khái nim thiên hng tích
cc khác đc tìm thy trong các lnh vc hành vi t chc trong nhng nm qua, và do
đó m ra hng cho s phát trin và qun lý đ ci thin hiu qu công vic.
Cho đn nay, các khái nim tâm lý tích cc đã đc xác đnh đáp ng mt cách
tt nht vi các tiêu chí ca POB là hy vng, kh nng hi phc, lc quan, và t tin
(Luthans, 2002a; Luthans và ctg, 2004; Luthans & Youssef, 2004; Luthans & Youssef,
2007; Luthans, Youssef, Avolio, 2007). Tuy nhiên, cn lu ý rng các khái nim tâm lý
tích cc khác có th và có kh nng s đc bao gm trong tng lai. Mt s đi din
các ví d v các khái nim tích cc nh: tham gia công vic (Schaufeli & Bakker,
2004; Schaufeli & Salanova, 2007), tâm lý lành mnh (Wright & Cropanzano, 2000,
2004), tâm lý quyn s hu (Avey, Avolio Crossley & Luthans), trí tu, lòng can đm,


12
và s tha th (Luthans và ctg, 2007), và Peterson và Seligman (2004) tho lun v mt
lot nhng đc tính tích cc mà cng có th đáp ng các tiêu chí ca POB vi các mc
đ khác nhau.
2.2.2. Hy vt sc mnh tâm lý tích cc
Mt trong nhng lý thuyt và nghiên cu đc cho là ý ngha nht và đc ng
dng rng rãi gn đây v hy vng là ca nhà tâm lý hc C. Rick Snyder (1996).
Snyder và các đng nghip ca ông đã xác đnh c th hy vng nh là mt “s ch ra

đng lc tích cc da trên mt cm giác tng tác ngun gc vi thành công (a) c
quan (nng lng hng ti mc tiêu) và (b) đng dn li (lp k hoch đ đáp ng
các mc tiêu)”. Vì vy, hy vng bao gm ba khác bit nhng b sung các thành phn:
c quan, đng đi và mc tiêu.
Trong tâm lý hc tích cc và lâm sàng, hy vng đã đc gn kt rõ ràng vi s
thành công trong hc tp và th thao (Snyder, 2000, 2002), nhng ch gn đây nó đã
đc phân tích trong ni làm vic. Trong nghiên cu s b ti ni làm vic, hy vng đã
đc tìm thy liên quan đn hiu qu theo t l giám sát công nhân nhà máy Trung Quc
(Luthans, Avolio, Walumbwa, Li, 2005), hiu qu tài chính ca đn v và s hài lòng
ca nhân viên và s duy trì nhân viên (Peterson & Luthans, 2003), và hiu qu ca nhân
viên, s hài lòng, hnh phúc, và cam kt (Youssef & Luthans, 2007).
2.2.3. Kh i pht sc mnh ca tâm lý tích cc
Lý thuyt và nghiên cu v kh nng hi phc phn ln đc rút ra t nghiên cu
v tâm lý hc lâm sàng vi tr em v thành niên, nhng ngi đã thành công bt chp
nghch cnh ln (Masten, 2001; Masten & Reed, 2002). Kh nng hi phc thng đc
đc trng bng cách tích cc đi phó và thích nghi khi đi mt vi nghch cnh. Vi s
thích nghi ti ni làm vic, kh nng hi phc đc xác đnh là “nng lc tâm lý tích cc
cho tr li, „hi phc tr li‟ t nghch cnh, không chc chn, xung đt, tht bi, hoc
thm chí s thay đi tích cc, tin đ và trách nhim gia tng” (Luthans, 2002).
Cng nh hy vng, cho đn nay nghiên cu v kh nng hi phc ch yu gii


13
hn trong tâm lý hc tích cc và lâm sàng. Tuy nhiên, mt s nghiên cu s b đã bt
đu kim tra tác đng ca kh nng hi phc ti ni làm vic. Ví d, mt mi quan h
đáng k đc tìm thy gia các kh nng hi phc ca công nhân nhà máy Trung Quc
tri qua thay đi đáng k và chuyn đi và hiu qu đánh giá cao giám sát ca mình
(Luthans và ctg, 2005). Kh nng hi phc cng đã đc tìm thy có liên quan đ làm
vic thái đ ca s hài lòng, hnh phúc, và cam kt (Youssef & Luthans, 2007).
2.2.4. Lt sc mnh tâm lý tích cc

Nn tng lý thuyt cho s lc quan nh là mt sc mnh POB phn ln đc rút
ra t các cuc tho lun ca nhà tâm lý tích cc Martin Seligman (1998). C th, ông
đnh ngha lc quan là mt thuc tính toàn cc, tng đi n đnh, ni b v các s kin
tích cc nh đt đc mc tiêu hay n lc t nhng khó khn đ đt đc mc tiêu.
POB có xu hng nhn mnh đn thc t lc quan (Luthans và ctg, 2007;
Schneider, 2001). Nói cách khác, lc quan không da trên mt quá trình không kim soát
mà không có đánh giá thc t. Lc quan thc t nh là mt trng thái bao gm mt đánh
giá khách quan nhng gì ngi ta có th hoàn thành trong mt tình hung c th, các
ngun lc sn có ti thi đim đó (Peterson, 2000).
Tng t nh nng lc tâm lý tích cc, nghiên cu thc nghim v lc quan ti ni
làm vic ch là mi gn đây. Seligman (1998) đã tìm thy là s lc quan đáng k và tích
cc liên quan đn hiu qu ca đi lý bán hàng bo him. Ngoài ra, trong nghiên cu ca
các công nhân nhà máy Trung Quc đã đ cp trc đó bi Luthans và ctg (2005), s lc
quan cng đc tìm thy đ có mt mi quan h đáng k vi hiu qu có t l. Và nghiên
cu ca Youssef và Luthans (2007) đã tìm thy s lc quan ca ngi lao đng có liên
quan đn hnh phúc, s tha mãn và hiu qu ca h.
2.2.5. T t sc mnh tâm lý tích cc
áp ng các tiêu chí POB tt hn so vi bt k nng lc nào khác chính là s t
tin. Khái nim tích cc này da trên lý thuyt toàn din và mt lot nghiên cu ca
Albert Bandura (2007). Áp dng cho ni làm vic, Stajkovic và Luthans (1998) xác đnh


14
s t tin là nim tin ca cá nhân v kh nng đ huy đng đng lc, nhn thc ngun lc
và các khóa hc cn thit đ thành công trong thc hin mt nhim v c th tmt bi
cnh nht đnh. Trong mt phân tích bao gm 114 nghiên cu, h đã tìm thy mt mi
quan h tích cc gia s t tin và hiu qu công vic (Stajkovic & Luthans, 1998).
c bit là liên quan đn các tiêu chí phát trin ca POB, Bandura (1997) thy
rõ rng s t tin có th đc tng cng trong bn cách rt c th. u tiên, s t tin
đc phát trin khi mt nhân viên có kinh nghim thành công (làm ch đc nhim

v). Th hai, s t tin ca nhân viên có th phát trin khi h gián tip tìm hiu làm th
nào đ quan sát nhng ngi khác (ví d, mô hình hóa). Th ba, s t tin đc phát
trin khi đc thuyt phc hoc nhn đc phn hi tích cc t nhng ngi khác
đc tôn trng. Th t, phát trin và nâng cao s t tin thông qua kích thích sinh lý
và/hoc tâm lý và sc khe.”
2.3c tâm lý
2.3.1. Khái nim v c tâm lý
Lý thuyt v tâm lý hc phân bit hai dng đc đim ca con ngi là dng cá tính
và nng lc tâm lý (Chen & ctg, 2000). Da vào lý thuyt tâm lý hc t chc, lý thuyt v
hành vi t chc cng phân bit hai dng nng lc ca nhân viên, đó là (1) nng lc thuc
v cá tính và (2) nng lc thuc v trng thái tâm lý (Luthan & ctg, 2005). Nng lc dng
cá tính không ph thuc vào công vic c th nào đó và thng khó thay đi (n đnh
trong thi gian dài). Trong khi đó, nng lc dng trng thái tâm lý ph thuc vào tng
công vic c th và có xu hng thay đi theo thi gian (Chen & ctg, 2000). Có rt nhiu
khái nim phn ánh nng lc dng trng thái ca nhân viên, trong đó nng lc tâm lý
(Psychological capital, Luthan & ctg, 2005; Luthan & ctg, 2008) là thng đc quan tâm
và áp dng trong nghiên cu hành vi nhng nm tr li đây.
Trong hành vi t chc, mi quan tâm v tính cách mang du n cá nhân và trng
thái tâm lý ca nhân viên ít nhn đc s quan tâm ca các nhà nghiên cu. Tính cách
mang du n cá nhân không đc trng cho bt k nhim v hay tình hung nào và tính


15
cách này có khuynh hng n đnh theo thi gian. Trong khi đó trng thái tâm lý li đc
trng cho tng tình hung c th và nó có khuynh hng d b điu chnh qua thi gian.
Mt vài quan nim mô t nng lc tâm lý ca nhân viên có th đc tìm thy trong các tài
liu v hành vi tích cc có t chc ví d nh tâm lý ch s hu, nng lc tâm lý. Nghiên
cu này tp trung vào nng lc tâm lý ca nhân viên trong các c s hành ngh dc.
2.3.2. Nhng thành phn cc tâm lý
Luthan, Youself và Avolio (2007) đa ra bn thành phn ca nng lc tâm lý:

(1) T tin, (2) Lc quan, (3) Hy vng, (4) Hi phc tinh thn. Luthans và cng s nhn
mnh rng nng lc tâm lý là ngun đng viên v nhn thc và c v kinh nghim.
- Hy vng: phn ánh “nim tin rng ta có th tìm thy con đng dn đn nhng
thành qu mong mun và có đng lc đ bc tip trên con đng y”. Hy vng bao
gm 2 yu t: con đng đi và nng lc ý chí. Con đng đi chính là kh nng xây
dng mt l trình làm vic nhm đt đc nhng thành qu mong mun và nng lc ý
chí chính là nhn thc, lnh hi đc con đng đi đn thành công. Con đng đi h
tr cho nhân viên nhn ra mc tiêu mà công ty đt ra và cách chuyn nhng mc tiêu
đó thành hành đng ca chính nhân viên nhm đt thành qu mong mun. Nng lc ý
chí giúp cho nhân viên trong vic điu khin hành đng ca h nhm đt mc tiêu đ ra
và đc bit và đa ngun đng lc cn thit vào con đng đi ca h.
- Lc quan: đc đnh ngha nh là khuynh hng duy trì mt cái nhìn tích cc.
Nhng hành đng tích cc có t chc tp trung vào s lc quan mang tính thc t liên
quan đn vic nâng cao và tp trung vào nhng khía cnh mà mình có li th. Nhng
nhân viên lc quan luôn khác bit  ch h luôn mong đi kt qu tích cc trong môi
trng làm vic thay đi.
Khi mi ngi đng đu vi nghch cnh, khó khn, h tri nghim cm xúc
khác nhau, t s phn khích và háo hc đn tc gin, lo lng, và trm cm. S cân
bng gia các cm xúc xut hin liên quan đn trình đ ca ngi lc quan hay bi
quan. Ngi lc quan là nhng ngi mong đi kt qu tích cc, thm chí khi mi vic
khó khn. S t tin mang li s kt hp ca cm giác tng đi tích cc. Nhng ngi