Hoàn thiện kiểm toán nội bộ tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



TRNG KIM NHT



HOÀN THIN KIM SOÁT NI B
HOT NG TệN DNG TI NGÂN HÀNG
TMCP XUT NHP KHU VIT NAM




LUN VN THC S KINH T







TP. H CHệ MINH, NM 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRNG KIM NHT

HOÀN THIN KIM SOÁT NI B
HOT NG TệN DNG TI NGÂN HÀNG
TMCP XUT NHP KHU VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc:
PGS.TS Trm Th Xuân Hng



TP. H CHệ MINH, NM 2013
LI CM N

Trc tiên, Tôi xin chân thành gi li cm n đn Quý Thy Cô
trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đã trang b cho Tôi nhiu
kin thc quý báu trong thi gian qua.
Tôi xin chân thành gi li cm n PGS.TS Trm Th Xuân Hng,
ngi hng dn khoa hc ca lun vn đã tn tình hng dn Tôi hoàn
thành lun vn này.
Sau cùng, Tôi xin chân thành cm n đn nhng ngi bn, nhng
đng nghip và ngi thân đã tn tình h tr, góp ý và giúp đ Tôi trong
sut thi gian hc tp và nghiên cu.
Xin chân thành cm n./.

Hc viên: Trng Kim Nht
Ngành Tài chính ậ Ngân hàng
Cao hc K20
i hc Kinh T TP.HCM
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s Kinh t “Hoàn thin kim soát ni b hot đng
tín dng ti ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam” là do chính Tôi nghiên cu
và thc hin. Tt c các ngun tài liu tham kho đã đc công b đy đ. Ni dung
ca lun vn là trung thc.

TPHCM, ngày 6 tháng 9 nm 2013
Tác gi
Trng Kim Nht



MC LC
Li cm n
Li cam đoan
Mc lc

Danh mc các ký hiu và ch vit tt
Danh mc các bng, biu, hình v
1. T VN  1
2. MC TIểU NGHIểN CU 1
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIểN CU 2
4. C S PHÁP Lụ VÀ THC TIN CA  TÀI 2
5. PHNG PHÁP NGHIểN CU 3
6. KT CU LUN VN 3
CHNG 1: C S Lụ LUN V KIM SOÁT NI B HOT NG TệN
DNG TI NHTM 4
1.1. Lụ LUN V KIM SOÁT NI B 4
1.1.1. Khái nim v kim soát ni b 4
1.1.2. Mc tiêu ca kim soát ni b 6
1.1.3 Vai trò ca kim soát ni b 7
1.2. KIM SOÁT NI B TI NHTM 7
1.2.1. Kim soát ni b ti NHTM 7
1.2.1.1 Khái nim NHTM 7
1.2.1.2 Tính đc thù ca NHTM 8
1.2.1.3 Khái nim kim soát ni b ti NHTM 9
1.2.2. Vai trò ca kim soát ni b ti NHTM 13
1.3. KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG TI NHTM 14
1.3.1. KSNB hot đng tín dng ti NHTM 14
1.3.1.1.Các ni dung kim soát hot đng tín dng ti NHTM 14
1.3.1.2.Vai trò, nhim v ca kim soát ni b đi vi hot đng tín dng 15
1.3.2. Các nhân t nh hng đn kim soát ni b hot đng tín dng 16

1.3.2.1.Môi trng kim soát 16
1.3.2.2.Ngun nhân lc thc hin kim soát 17
1.3.2.3.Quy trình kim soát 18
1.3.2.4.Ni dung kim soát 18

1.3.2.5.H thông công ngh thông tin 19
1.4. KINH NGHIM KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG TI
MT S NHTM 20
1.4.1.Kinh nghim kim soát ni b hot đng tín dng mt s NHTM: 20
1.4.2.Bài hc kinh nghim 26
Kt lun chng 1 27
CHNG 2: THC TRNG KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG
TI EXIMBANK 28
2.1. GII THIU V EXIMBANK 28
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin 28
2.1.2. S đ t chc 29
2.1.3. Kt qu hot đng kinh doanh 30
2.1.4. Tình hình nghip v tín dng 32
2.2. THC TRNG KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG TI
EXIMBANK 33
2.2.1. C s pháp lý và quy đnh ni b v kim soát ni b ti Eximbank 33
2.2.2. Thc trng kim soát ni b hot đng tín dng ti Eximbank 35
2.2.2.1. Kim soát ni b hot đng tín dng ti Eximbank 35
2.2.2.2. Mc tiêu kim soát 40
2.2.2.3. Mô hình hot đng ca kim soát ni b hot đng tín dng ti
Eximbank 41
2.2.2.4. Quy trình kim soát ni b hot đng tín dng 42
2.2.2.5. Ni dung kim soát ni b hot đng tín dng 44
2.2.2.6. Phng pháp kim soát ni b hot đng tín dng 48
2.2.2.7. H thng công ngh thông tin. 48

2.2.2.8. Kt qu kim tra h s tín dng 49

2.2.2.9. Mi quan h gia kim soát ni b hot đng tín dng và hot đng tín
dng 50

2.3. KHO SÁT KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG TI
EXIMBANK 51
2.3.1. Ngun d liu 51
2.3.2. Thang đo 51
2.3.3. Kt qu kho sát thc trng kim soát ni b hot đng tín dng 51
2.3.4. Nhng hn ch và nguyên nhân nhng hn ch 56
2.3.4.1. Hn ch 56
2.3.4.2. Nguyên nhân t phía NHNN. 62
2.3.4.3. Nguyên nhân t phía Eximbank. 63
2.3.4.4. Nguyên nhân t phía khách hàng. 65
Kt lun chng 2 66
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN KIM SOÁT NI B HOT NG
TệN DNG TI EXIMBANK 67
3.1. NH HNG PHÁT TRIN KIM SOÁT NI B HOT NG TệN
DNG TI EXIMBANK 67
3.1.1. nh hng phát trin ti Eximbank giai đon 2012 ậ 2015. 67
3.1.1.1. Mc tiêu phát trin chung 67
3.1.1.2. nh hng phát trin tín dng 67
3.1.2. nh hng phát trin kim soát ni b hot đng tín dng ti Eximbank. 68
3.2. GII PHÁP HOÀN THIN KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG
TI EXIMBANK 69
3.2.1. Gii pháp đi vi Eximbank 69
3.2.1.1. Ci thin môi trng kim soát. 69
3.2.1.2. Gii pháp nhn dng và đánh giá RRTD 72
3.2.1.3. Gii pháp đi vi hot đng kim soát ni b trong quy trình tín dng 74
3.2.1.4. Gii pháp đi vi h thng công ngh thông tin 78

3.2.2. Gii pháp đi vi chính ph. 80
3.2.3. Gii pháp đi vi NHNN. 80

Kt lun chng 3 82
KT LUN 83
TÀI LIU THAM KHO
PHN PH LC

Ph lc 01: 13 nguyên tc trong vic thit k và đánh giá h thng KSNB trong ngân
hàng theo báo cáo COSO
Ph lc 02: Bng tóm tt các nhân t đánh giá h thng KSNB theo báo cáo COSO
Ph lc 03: Mu phiu kim tra
Ph lc 04: Thng kê các vi phm  nghip v tín dng ti Eximbank 2012
Ph lc 05: Bng câu hi kho sát KSNB hot đng tín dng ti ngân hàng TMCP
Xut nhp khu Vit Nam.
1
1. T VN 
- H thng các t chc tài chính ti Vit Nam tính đn ngày 15/6/2012 bao
gm 05 NHTM có vn góp Nhà nc, 01 ngân hàng chính sách, 35 NHTM
c phn, 50 CN ngân hàng nc ngoài, 04 ngân hàng Liên doanh, 05 ngân
hàng 100% vn nc ngoài, 49 vn phòng đi din ngân hàng nc ngoài,
30 công ty tài chính và công ty cho thuê tài chính và 915 các TCTD hp tác
khác. Vi đ ln c v s lng và quy mô, các ngân hàng đc coi nh tiêu
đim trong h thng tài chính Vit Nam.
- Lnh vc tài chính khá “nhy cm” do đó d gây nguy c ri ro cho nn kinh
t khi sc khe h thng NHTM bin đng. Ngân hàng là ct sng và hot
đng ngân hàng là hi th tip sc cho th trng tài chính và s phát trin
ca nn kinh t, đc bit  các nc đang phát trin khi các t chc nh bo
him, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và qu tín dng nhân dân
cha phát huy đc sc mnh. Hot đng ngân hàng bao gm 3 lnh vc
chính huy đng vn, cho vay và thanh toán quc t, trong đó hot đng tín
dng là lnh vc truyn thng mang li ngun thu cao nht. Vi đc trng
này, mi ri ro trong hot đng ngân hàng bt ngun t lnh vc tín dng là

chính. Trong bi cnh th trng đang có nhng du hiu bt n nh trên,
vic hiu rõ và áp dng các chun mc quc t, tiêu chun và quy đnh ca
y ban giám sát ngân hàng (Basel) là tht s cn thit đi vi các ngân hàng
đang hot đng ti Vit Nam trong nhn thc, đo lng, kim tra, giám sát
và kim soát tín dng cng là nghip v ch yu ca công tác KSNB.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
- Nghiên cu làm rõ nhng vn đ lý thuyt c bn v KSNB ti NHTM thông
qua vic h thng hóa lý thuyt, các chun mc KSNB và kinh nghim t
các ngân hàng ln đã thành công trong vic xây dng mô hình KSNB.
- Nghiên cu làm rõ nhng hn ch trong đng KSNB hot đng tín dng ti
Eximbank thông qua phân tích thc trng t đó thy đc hiu qu ca
KSNB đi vi kt qu hot đng tín dng ti Eximbank
2
- Qua đánh giá thc trng KSNB hot đng tín dng ti Eximbank, đa ra các
phng hng và gii pháp đ hoàn thin KSNB hot đng tín dng nhm
nâng cao cht lng trong hot đng tín dng, hn ch ti đa gian ln và sai
sót, ngn nga nhng tn tht và các ri ro trong quá trình hot đng kinh
doanh ca ngân hàng.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
- i tng:
 H thng lý thuyt v KSNB ti NHTM
 KSNB hot đng tín dng ti Eximbank
 Kinh nghim trong KSNB ti mt s NHTM
- Phm vi nghiên cu: hot đng KSNB hot đng tín dng ti Eximbank giai
đon 2010-2012, c th:
 Kim tra h s cho vay
 Kim tra vic giám sát s dng vn vay
 Kim tra vic theo dõi thu n, thu lãi, thu phí
 Kim tra h s tài sn th chp, cm c
 Kim tra vic chp hành các quy ch, quy trình tín dng, chính sách tín

dng ni b
 Kim tra lu tr h s
 Kim tra khác
4. C S PHÁP LÝ VÀ THC TIN CA  TÀI
- C s pháp lý: Quyt đnh, quy đnh v các t l bo đm an toàn trong hot
đng ca TCTD, các thông t quy đnh v KSNB và kim toán ni b ca
TCTD, CN ngân hàng. Quy trình, quy ch hot đng KSNB ti Eximbank.
- Thc tin ca đ tài: da trên tm quan trng ca KSNB cùng vi thc tin
KSNB hot đng tín dng, tác gi đa ra phng hng và gii pháp nhm
hoàn thin KSNB nhm nâng cao cht lng trong hot đng tín dng, hn
ch ti đa gian ln và sai sót đ ngn nga nhng tn tht và các ri ro trong
quá trình hot đng kinh doanh ca Eximbank.
3
5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
- Phng pháp điu tra kho sát: Xây dng phiu hi ý kin cán b KSNB,
CBTD đang công tác ti Eximbank bng trc nghim khách quan.
- Phng pháp quan sát: Quan sát hot đng KSNB hot đng tín dng ti CN.
- Phng pháp tng kt kinh nghim: Xem xét và so sánh kinh nghim KSNB
ti các NHTM khác. Qua đó rút ra các kinh nghim thc tin ti Eximbank.
- Phng pháp toán thng kê: Thu thp các s liu thng kê và phân tích các
s liu thng kê. X lý phân tích các kt qu điu tra bng bng hi.
6. KT CU LUN VN
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn chia làm 3 chng:
CHNG 1: C S Lụ LUN V KIM SOÁT NI B HOT NG
TệN DNG TI NGỂN HÀNG THNG MI
CHNG 2: THC TRNG V KIM SOÁT NI B HOT NG TÍN
DNG TI EXIMBANK
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN KIM SOÁT NI B HOT
NG TệN DNG TI EXIMBANK

4
CHNG 1: C S Lụ LUN V KIM SOÁT NI B HOT NG TệN
DNG TI NHTM
1.1. Lụ LUN V KIM SOÁT NI B
1.1.1. Khái nim v kim soát ni b
Di góc đ qun lý, quá trình nhn thc và nghiên cu KSNB có nhiu
đnh ngha khác nhau v KSNB. Hin nay, đnh ngha đc chp nhn rng rãi là
đnh ngha ca COSO. COSO (Committeee of Sponsoring Organization) là mt y
ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic chng gian ln v báo cáo tài chính.
COSO đc thành lp nhm nghiên cu v KSNB đ phc v các đi tng khác
nhau và đa ra các b phn cu thành đ giúp các đn v có th xây dng mt h
thng KSNB hu hiu (Internal control - Integrated framework, September 2012).
Theo COSO, khái nim v KSNB nh sau: KSNB là mt quá trình do ngi
qun lý, hi đng qun tr, các nhân viên ca đn v chi phi, đc thit lp đ
cung cp mt s đm bo hp lý nhm thc hin ba mc tiêu di đây:
+ S tin cy ca báo cáo tài chính.
+ S hu hiu và hiu qu ca hot đng.
+ S tuân th các lut l và quy đnh.

Hình 1.1. Khái nim KSNB theo COSO
(Ngun: Trn Th Giang Tân (2012), Tng quan v kim soát ni b)



5
Theo khái nim trên, KSNB ni bt có nhng ni dung sau:
- KSNB là mt quá trình, là chui các hot đng kim soát tn ti  mi b
phn trong doanh nghip và đc kt hp vi nhau thành mt th thng nht.
Nó là phng tin giúp doanh nghip đt đc các mc tiêu trên.
- KSNB không ch đn thun là nhng chính sách, th tc, biu mu… mà còn

bao gm nhng con ngi trong t chc nh Hi đng qun tr, Ban giám
đc, nhân viên. Chính con ngi đnh ra mc tiêu, thit lp c ch KSNB và
vn hành c ch đó đ đt mc tiêu ch không th thay th đc con ngi.
- KSNB cung cp mt s đm bo hp lý ch không phi tuyt đi các mc
tiêu đc thc hin. Trong quá trình vn hành, h thng kim soát có th tn
ti yu kém, nhng sai lm ca con ngi dn đn mc tiêu không đc thc
hin. KSNB ch có th ngn nga và phát hin sai sót nhng không th đm
bo sai sót không xy ra. Hn na, mt trong nhng nguyên tc c bn đ
quyt đnh trong qun lý là chi phí cho quá trình kim soát không đc vt
quá li ích mong đi t quá trình kim soát đó. Do đó, ngi qun lý có th
nhn thc đc mi ri ro nhng nu chi phí b ra cho quá trình kim soát
quá ln thì không th áp dng các th tc kim soát.
- Mi đn v có các mc tiêu kim soát cn đt đc đ t đó xác đnh các
chin lc cn thc hin. ó có th là mc tiêu chung cho toàn đn v, hay
mc tiêu c th cho tng hot đng, tng b phn trong đn v. Theo COSO,
có th chia các mc tiêu kim soát đn v cn thit lp thành ba nhóm: nhóm
mc tiêu v báo cáo tài chính, nhóm mc tiêu v hot đng, và nhóm mc
tiêu v s tuân th. Nhóm mc tiêu v báo cáo tài chính: nhn mnh đn tính
trung thc và đáng tin cy ca báo cáo tài chính. Nhóm mc tiêu v hot
đng: nhn mnh đn s hiu lc và hiu qu ca vic s dng các ngun
lc. Nhóm mc tiêu v s tuân th: nhn mnh đn vic tuân th pháp lut và
các quy đnh.
6
Báo cáo COSO đã cung cp mt cách khá đy đ và có h thng nhng nhn
thc v KSNB. Báo cáo đã nhn mnh yu t con ngi: con ngi gi v trí quan
trng trong toàn h thng qun tr, h thng KSNB.
1.1.2. Mc tiêu ca kim soát ni b
Theo báo cáo COSO có ba loi mc tiêu cho phép các t chc đ tp trung
vào các khía cnh riêng bit ca KSNB:
• • Mc tiêu hiu qu và hiu nng hot đng ậ mc tiêu liên quan đn tính

hiu qu hot đng ca đn v, bao gm c mc tiêu hiu sut hot đng, tài chính,
và bo v tài sn khi b mt.
• • Mc tiêu báo cáo ậ mc tiêu liên quan đn báo cáo tài chính và phi tài
chính trong và ngoài nc, có th bao gm đ tin cy, kp thi, minh bch, hoc các
điu khon đc quy đnh bi c quan qun lý hoc chính sách ca đn v.
• • Mc tiêu tuân th ậ mc tiêu này đm bo chc chn rng tt c các hot
đng kinh doanh ca ngân hàng đu phi tuân th đúng quy đnh và pháp lut, các
yêu cu ca nhà giám sát, chính sách và th tc ca t chc.
Ba mc tiêu trên cho thy ni dung kim soát c bn ca KSNB. H thng
KSNB s cung cp cho t chc s đm bo tính hp lý ca các báo cáo bên ngoài,
báo cáo tuân th pháp lut và các quy đnh có liên quan.
Trong trng hp t chc hot đng phù hp vi các tiêu chun bên ngoài ví
d nh vic áp dng mt tiêu chun bên ngoài có liên quan đn cht lng, x lý
thông tin thì t chc có th đt đc s đm bo hp lý ca các mc tiêu liên quan
đn tính hiu qu ca hot đng. Tuy nhiên, hiu qu ca các hot đng mc tiêu s
b nh hng do s quay li ca đu t, th trng c phiu, hoc nhp sn phm
mi… là không phi luôn luôn nm trong tm kim soát ca t chc. KSNB không
th ngn nga kt qu không tt, quyt đnh sai lm, hoc các s kin bên ngoài có
th dn đn vic không đt đc mc tiêu hot đng ca t chc. i vi nhng
mc tiêu, h thng KSNB ch có th cung cp đm bo hp lý rng vic qun lý,
qun tr đã đc thc hin, mt cách kp thi, trong phm vi các hot đng ca t
chc đ hng ti các mc tiêu đã đ ra.
7
1.1.3 Vai trò ca kim soát ni b
KSNB là nhng phng pháp và chính sách đc thit k đ ngn chn gian
ln, gim thiu sai sót, khuyn khích hiu qu hot đng, và nhm đt đc s tuân
th các chính sách và quy trình đc thit lp. Mt h thng KSNB vng mnh s
giúp đem li các li ích sau:
- Gim bt ri ro không tuân th chính sách và quy trình kinh doanh ca
doanh nghip,

- m bo mi thành viên tuân th ni quy ca doanh nghip cng nh các
quy đnh ca lut pháp,
- Gim bt nguy c ri ro tim n trong kinh doanh (sai sót vô tình gây thit
hi, các ri ro làm chm k hoch, tng giá thành, gim cht lng sn
phm…),
- Bo v tài sn khi b h hng, mt mát, hao ht, gian ln, la gt, trm
cp…
- m bo tính chính xác ca các s liu k toán và báo cáo tài chính,
- m bo s dng ti u các ngun lc và đt đc mc tiêu đt ra,
- Xác đnh các ri ro, các vn đ và ngun gc ca vic kém hiu qu và xây
dng k hoch gim thiu nhng điu này.
1.2. KIM SOÁT NI B TI NHTM
1.2.1. Kim soát ni b ti NHTM
1.2.1.1 Khái nim NHTM
Theo o lut ngân hàng ca Cng hòa Pháp 1941: “Ngân hàng thng mi
là nhng c s mà ngh nghip thng xuyên là nhn tin bc ca công chúng di
hình thc ký thác, hoc di các hình thc khác, và s dng ngun lc đó cho chính
h trong các nghip v v chit khu, tín dng và tài chính”. Theo Lut TCTD ngày
12/12/1997: “Ngân hàng thng mi là mt loi hình TCTD đc thc hin toàn b
hot đng ngân hàng và các hot đng khác có liên quan”. Ngh đnh 49/2000/N-
CP ngày 12/9/2000 làm rõ: “Ngân hàng thng mi là ngân hàng đc thc hin
8
toàn b hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác có liên quan vì mc
tiêu li nhun, góp phn thc hin các mc tiêu kinh t ca nhà nc”.
Qua các khái nim trên, NHTM là mt loi hình t chc tài chính cung cp
mt danh mc các dch v tài chính đa dng nht ậ đc bit là tín dng, tit kim và
dch v thanh toán; thc hin nhiu chc nng tài chính nht so vi bt k mt t
chc kinh doanh nào trong nn kinh t.
1.2.1.2 Tính đc thù ca NHTM
NHTM là mt trung gian tài chính có v trí quan trng nht trong vic khai

thông các ngun vn tit kim đáp ng nhu cu đu t ca các ch th trong nn
kinh t, đng thi có vai trò quan trng trong vic đm bo cho nn kinh t vn
hành nhp nhàng, hu hiu. NHTM là thành viên ch yu tham gia vào hot đng
ca th trng tin t cng nh th trng vn.
NHTM là mt loi hình doanh nghip, ngành ngh kinh doanh chính là
kinh doanh tin t, hot đng vì mc tiêu li nhun. NHTM là mt pháp nhân đc
lp, t chc b máy khá cht ch, bình đng vi các doanh nghip khác trong quan
h kinh t và thc hin các ngha v đi vi nhà nc theo quy đnh ca pháp lut.
NHTM là mt loi hình doanh nghip đc bit. Tính “đc bit” NHTM th
hin các mt sau:
- Lnh vc hot đng kinh doanh ca NHTM là tin t, tín dng và dch v
ngân hàng là lnh vc đc bit vì nó liên quan trc tip đn tt c các ngành,
đn mi mt ca đi sng kinh t xã hi. Mt khác, lnh vc tin t ngân
hàng là lnh vc cc k nhy cm, đòi hi luôn có s thn trng trong vic
điu hành hot đng ngân hàng đ tránh gây thit hi cho nn kinh t xã hi.
- NHTM là mt doanh nghip nhng ngun vn ch yu mà ngân hàng s
dng đ kinh doanh là ngun vn huy đng t bên ngoài, vn t có ca ngân
hàng chim t trng rt thp trong tng ngun vn kinh doanh. Trong tng
tài sn ngân hàng, tài sn hu hình chim t trng thp, ch yu là tài sn vô
hình.
9
- Hot đng kinh doanh ca NHTM chu s chi phi rt ln bi chính sách
tin t ca NHTW. Mt NHTM không th m rng hot đng kinh doanh
khi NHTW đang áp dng chính sách tht cht tín dng, chng lm phát.
Tóm li, NHTM là các doanh nghip đc bit nên hot đng ca các ngân hàng
cng có nhng “đc thù” khác vi các công ty, đó là: s không rõ ràng ca mt s
ngun thông tin tài chính khin khó đánh giá cht lng hot đng và ri ro; s đa
dng v các đi tng th hng nên khó qun lý; đ ri ro ln, nhiu khon n
ngn hn nên ri ro trong hot đng là rt cao và rt d dn đn phá sn; chu s
qun lý cht ch vi nhiu quy đnh kht khe và chi tit do tm quan trng trong h

thng, nu đ v có th gây ra tn tht ln và trên phm vi rng.
1.2.1.3 Khái nim kim soát ni b ti NHTM
H thng KSNB ngân hàng theo quan đim Basel
y ban Basel là y ban v hot đng giám sát ngân hàng do các Thng đc
ngân hàng trung ng ca 10 quc gia thành lp vào cui nm 1974. Hin nay, y
ban này gm nhng đi din cp cao ca các c quan thanh tra ngân hàng và Ngân
hàng trung ng ca B, Canada, Pháp, c, ụ, Nht, Luxembourg, Hà Lan, Thy
in, Thy S, Tây Bang Nha, Anh và Hoa K.
Vào nm 1974, nhiu ngân hàng trên th gii lâm vào tình trng khng hong
và b nhng tn tht đáng k trong hot đng kinh doanh. Trc tình trng đó, y
ban Basel cùng các thanh tra ngân hàng t nhiu ni trên th gii đã t chc các
cuc nghiên cu, kho sát và kt qu đã ch ra rng nhng tn tht này nguyên nhân
là do ngân hàng đã không duy trì đc h thng KSNB hiu qu. y ban Basel đã
phát hành tài liu “Khuôn kh cho h thng KSNB trong các ngân hàng”. Khuôn
kh KSNB này đc thit k cho các ngân hàng, ni dung nht quán vi báo cáo
COSO v KSNB.
Theo Basel, KSNB là quá trình b chi phi bi Hi đng qun tr, các nhà qun
lý cao cp và nhân viên. KSNB không ch là mt th tc hay chính sách đc thc
hin ti mt thi đim c th mà là mt hot đng liên tc  mi khâu trong ngân
10
hàng. KSNB đc thit lp nhm cung cp s đm bo hp lý đ thc hin các mc
tiêu ch yu sau:
- S hiu lc và hiu qu ca các hot đng (mc tiêu hot đng): mc tiêu
nào liên quan đn s hu hiu và hiu qu ca các ngân hàng trong vic s
dng tài sn, các ngun lc khác và đm bo ngân hàng kinh doanh không
b l. Quá trình KSNB nhm đm bo rng toàn b nhân viên trong t chc
đang làm vic đt đc mc tiêu hiu qu, toàn vn và không vt quá chi
phí cho phép.
- S tin cy, đy đ và kp thi ca thông tin tài chính và qun tr (mc tiêu
thông tin): mc tiêu này mun đ cp đn tính kp thi, đáng tin cy ca

các báo cáo có liên quan đn vic đa ra các quyt đnh ca ngân hàng.
Chúng cng ch ra s cn thit ca các tài khon đnh k, báo cáo tài chính
và báo cáo cho các c đông, ngi giám sát và các đi tác bên ngoài.
Thông tin nhn đc t nhà qun lý, Hi đng qun tr, c đông, nhng
nhà giám sát phi hiu qu, tin cy đ nhng ngi s dng có th da vào
đó mà đa ra các quyt đnh.
- S tuân th pháp lut và các quy đnh liên quan (mc tiêu tuân th): mc
tiêu này đm bo chc chn rng tt c các hot đng kinh doanh ca ngân
hàng đu phi tuân th đúng quy đnh và pháp lut, các yêu cu ca nhà
giám sát, chính sách và th tc ca t chc. Mc tiêu này nhm mc đích
bo v quyn li và danh ting ca ngân hàng.
Basel đ ra 13 nguyên tc thit k và đánh giá h thng KSNB ngân hàng (ph
lc 01). V c bn, các nguyên tc này tng t nh các yu t cu thành h thng
KSNB theo báo cáo COSO. Có th tóm tt nh sau:
- Trách nhim giám sát điu hành ca nhà qun tr ngân hàng và vn hóa
kim soát (03 nguyên tc): ây cng là các ni dung quan trng thuc môi
trng kim soát ca mt t chc nói chung theo COSO.
- Nhn dng và đánh giá ri ro (01 nguyên tc): Basel cng đ cp đn b
phn th hai ca h thng KSNB, mt h thng KSNB ngân hàng hiu qu
11
đòi hi phi nhn bit và đánh giá liên tc nhng ri ro trng yu có th
nh hng đn vic hoàn thành k hoch ca ngân hàng. KSNB cn xem
li nhng ri ro cha đc kim soát trc đây cng nh mi phát sinh.
- Hot đng kim soát và s phân công phân nhim (02 nguyên tc): Theo
Basel, hot đng kim soát phi là mt công vic quan trng trong các hot
đng hàng ngày ca ngân hàng. Mt h thng kim soát hiu qu đòi hi
thit lp mt c cu kim soát thích hp, phân công hp lý, các công vic
ca nhân viên không mâu thun vi nhau.
- Thông tin và truyn thông (03 nguyên tc): Mt h thng KSNB hiu qu
đòi hi có d liu đy đ, thông tin đáng tin cy, kp thi, có th s dng

đc và trình bày theo biu mu.
- Giám sát và sa cha sai sót (03 nguyên tc): Basel cng đ cp đn ni
dung giám sát và sa cha sai sót ca h thng KSNB, trong đó đc bit
chú trng đn vai trò ca kim toán ni b.
- ánh giá h thng KSNB thông qua c quan thanh tra ngân hàng (01
nguyên tc): Cán b thanh tra ngân hàng đòi hi tt c các ngân hàng cn
có h thng KSNB hiu qu. Các thanh tra s xác đnh h thng KSNB ca
ngân hàng có hiu qu và đy đ không, khi đó các thanh tra ngân hàng s
đa ra cách x lý thích hp.
Nh vy, so vi báo cáo ca COSO, ni dung báo cáo Basel v KSNB ngân
hàng v c bn nht quán vi báo cáo COSO v KSNB. Trên c s vn dng nhng
lý lun c bn ca COSO, Basel đã phát trin theo hng chuyên sâu vào ngành
ngân hàng, đa ra khuôn kh KSNB cho ngân hàng. c bit, 13 nguyên tc ca
Basel đã quy đnh c th hn báo cáo COSO v vai trò ca hi đng qun tr và ban
giám đc đi vi KSNB, quy đnh rõ các nguyên tc đánh giá ri ro, các bin pháp
kim tra, nêu rõ vai trò ca ban kim toán ni b đi vi vic đánh giá hot đng
ca c ch KSNB.


12
H thng KSNB ngân hàng theo quan đim khác
U ban tiêu chun k toán Australia đnh ngha : “Kim soát là kh nng ca
mt thc th trong vic chi phi quá trình ra quyt đnh, trc tip hoc gián tip,
trong mi quan h vi các chính sách tài chính và vn hành ca mt thc th khác,
qua đó to kh nng cho ch th đó vn hành theo các mc tiêu ca ch th kim
soát”. Do đó s bao gm ni dung ch yu sau:
Th nht là kh nng kim soát liên quan đn nng lc ca Hi s (đc ví
nh công ty m) v quyn lc tài chính đ có th chi phi trc tip hoc gián tip
quá trình ra quyt đnh ca CN, công ty trc thuc, công ty tham gia góp vn (công
ty con).

Th hai là lnh vc kim soát liên quan đn vic Hi s s kim soát các
CN, các công ty trc thuc hoc công ty tham gia góp vn t quyt đnh đu t,
chin lc phát trin, nhân s cho đn các giao dch hàng ngày nh huy đng vn,
cho vay, kinh doanh ngoi t v.v…
KSNB ti NHTM li đc hiu theo ngha khác và gói gn trong ni b ca
mt thc th nào đó, liên quan đn nhng công vic mang tính tác nghip c th mà
mt b phn nào đó ca ngân hàng đc giao thc hin. C ch KSNB là toàn b
các chính sách, các bc kim soát và th tc kim soát đc thit lp nhm qun
lý và điu hành các hot đng ca ngân hàng. Mc đích ca KSNB nhm:
- S dng các ngun lc và qun lý hot đng kinh doanh ca ngân hàng mt
cách hiu qu.
- m bo chc chn các quyt đnh và ch đ qun lý đã đc ngân hàng và
các c quan qun lý có thm quyn ban hành đc thc hin đúng th thc
và giám sát mc đ hiu qu cng nh tính hp lý ca các ch đ đó.
- Phát hin kp thi nhng vng mc trong kinh doanh đ hoch đnh và thc
hin các bin pháp đi phó.
- Ngn chn, phát hin các sai phm trong hot đng kinh doanh ca ngân
hàng.
13
- m bo vic ghi chép, hch toán đy đ, chính xác và đúng th thc các
giao dch phát sinh ca ngân hàng.
- m bo vic lp các báo cáo tài chính kp thi, hp l và tuân theo các yêu
cu pháp đnh có liên quan.
- m bo tài sn và thông tin không b lm dng hoc s dng sai mc đích.
Tóm li, Kim soát ni b NHTM là mt h thng t chc b máy cùng vi toàn
b các c ch, chính sách, gii pháp, bin pháp đc hoch đnh bi Tng Giám
đc hay Giám c ca NHTM đc vn hành mt cách đng b, đúng pháp lut
nhm đt đc nhng mc tiêu đã đ ra. (Website Tp chí k toán ậ 30/5/2006)
T nhng khái nim chung v NHTM, KSNB và các yêu cu ca KSNB nh
đã phân tích, có th đa ra mt vài khái nim v KSNB NHTM nh sau:

KSNB NHTM là mt h thng t chc b máy cùng vi toàn b các c ch
chính sách, gii pháp, bin pháp đc hoch đnh bi Tng Giám c hay Giám
c ca NHTM đc vn hành mt cách đng b, đúng pháp lut nhm mc đích:
*Bo đm mt cách an toàn tài sn, vn kinh doanh.
*Kim soát giám sát tính chính xác, đ tin cy ca các s liu hch toán kinh
doanh, phát hin và ngn chn kp thi các sai lm, thiu sót có th xy ra trong các
nghip v.
*Thúc đy kinh doanh, đm bo mang li hiu qu kinh t bn vng nht.
*m bo tuân th đng li, chính sách v qun lý kinh t Nhà nc, c
ch th l nghip v ca NHTM.
1.2.2. Vai trò ca kim soát ni b ti NHTM
Kim tra, kim soát luôn chim mt v trí quan trng trong mi quy trình
qun lý và đc thc hin bi công c ch yu là h thng KSNB ca NHTM.
KSNB là h thng các c ch, chính sách, quy trình nghip v, c cu t chc, th
tc đc thit lp ti NHTM vi vai trò:
- m bo mi thành viên trong ngân hàng phi tuân th các chính sách và
quy đnh ni b.
14
- Xem xét, đi chiu và đánh giá tính tuân th ca các hot đng, nghip v,
quyt đnh, chính sách, v.v so vi lut và các qui đnh ca c quan qun lý
nhà nc.
- Ngn nga và phát hin các hành vi lãng phí, gian ln, s dng tài sn sai
mc đích hoc vt quá thm quyn cho phép,
- m bo tính tuân th nhm hn ch và kim soát nhng ri ro có th phát
sinh trong qui trình nghip v và hot đng ca ngân hàng.
1.3. KIM SOÁT NI B HOT NG TệN DNG TI NHTM
1.3.1. Kim soát ni b hot đng tín dng ti NHTM
Hot đng tín dng là mt trong nhng nghip v c bn ca ngân hàng, nó là
hot đng sinh li ch yu và luôn chim mt t trng ln trong tng tài sn có ca
các NHTM, do đó, nó có v trí rt quan trng trong hot đng ca ngân hàng. Chính

vì vy vn đ tín dng rt đc các ngân hàng quan tâm. KSNB hot đng tín dng
là mt trong nhng đi tng kim soát ca h thng KSNB nhm góp phn gim
thiu ri ro giúp hot đng tín dng vn hành mt cách đng b, đúng pháp lut
nhm đt đc nhng mc tiêu NHTM đã đ ra.
1.3.1.1. Các ni dung kim soát hot đng tín dng ti NHTM
- Kim soát vic xét duyt tín dng: kim tra thm quyn, hn mc phê duyt
tín dng, thm đnh các điu kin vay vn, kim soát mc tin cho vay, lãi
sut, th tc cho vay, th tc gia hn các khon n, thi hn, phng thc
cho vay.
- Kim soát giai đon gii ngân: kim tra vic thc hin đy đ, hp pháp,
hp l ca h s khách hàng, h s vay vn, h s đm bo tin vay và s
khp đúng ca các loi chng t, các điu kin tín dng ca h s gii
ngân theo phê duyt ca lãnh đo.
- Kim soát quá trình thu hi vn vay: Kim tra, giám sát vic thu hi n,
tình hình s dng vn vay, tin đ thc hin d án, hin trng tài sn đm
bo. Bên cnh đó kim tra vic điu chnh k hn n, gia hn n, chuyn
15
nhóm n, trích lp d phòng, vic lu h s tín dng, h s tài sn đm
bo, ….
- Kim soát RRTD: kim soát công tác c lng, phân tích, thm đnh v
tình hình tài chính, kinh doanh ca khách hàng, đánh giá kh nng tht
thoát vn sau cho vay, s dng vn không đúng mc đích… thông qua vic
xây dng h thng ch tiêu đánh giá.
- Kim soát vic chp hành các nguyên tc trong thc hin nghip v: quá
trình thc hin nghip v phi tuân th s phân quyn, ni dung công vic
và các bc thc hin theo quy đnh.
- Kim soát h thng thông tin tín dng trên mng li thông tin ni b ca
ngân hàng: nhm đm bo h thng thông tin đc cp nht kp thi và
xuyên sut.
1.3.1.2. Vai trò, nhim v ca kim soát ni b đi vi hot đng tín dng

Thng thu nhp ca các NHTM đc đem li ch yu là t ngun thu nhp
ca hot đng tín dng. Thc t, RRTD là nguyên nhân ch yu gây ra s tn tht
v vn cho các NHTM. Vì vy, RRTD đc xem là mt trong nhng nhân t ht
sc quan trng, đòi hi các ngân hàng phi có kh nng phân tích, đánh giá và
kim soát hot đng tín dng hiu qu. Mt khi ngân hàng chp nhn nhiu khon
cho vay có RRTD cao thì ngân hàng có kh nng phi đi mt vi tình trng thiu
vn hay tính thanh khon thp. iu này có th làm gim hot đng kinh doanh
cng nh li nhun ca ngân hàng, thm chí có th dn đn phá sn. Cho nên, các
NHTM cn phi chú trng nhng gii pháp c th nhm ngn nga và hn ch ti
đa RRTD xy ra.
 thc hin hiu qu các chc nng ca NHTM đng thi đm bo ri ro là
thp nht, cn thit phi có mt h thng kim soát tt đ h tr cho các đn v
trin khai và thc hin các chc nng này, cng nh giúp cho vic tài tr vn ca
ngân hàng thc s mang li hiu qu s to u th trong quá trình cnh tranh gia
các NHTM. Nh vy, t chc h thng KSNB là công vic quan trng đi vi
hot đng ca TCTD.
16
KSNB đi vi hot đng tín dng có các nhim v sau:
- Ngn nga thiu sót trong h thng x lý nghip v: giúp phát hin các sai
sót trong nghip v và kin ngh chnh đn lên Ban iu hành nhm thc
hin tt hn các k hoch tng trng và đm bo kim soát tp trung tt c
các ri ro trong hot đng.
- Bo v ngân hàng trc nhng tht thoát tài sn có th tránh: kim soát quá
trình xét duyt tín dng, vic chp hành các nguyên tc trong thc hin
nghip v tín dng góp phn nâng cao cht lng tín dng, hn ch tht
thoát tài sn khi có RRTD phát sinh.
- m bo vic chp hành chính sách kinh doanh: kim soát vic tuân th các
chính sách, các quy đnh, quy trình hot đng tín dng hin hành (bao gm c
vic đánh giá s phù hp ca bn thân các chính sách và các quy đnh và quy
trình qun lý tín dng ca h thng ngân hàng so vi các quy đnh ca Nhà nc

và ca ngành).
1.3.2. Các nhân t nh hng đn kim soát ni b hot đng tín dng
Theo ni dung báo cáo COSO (ph lc 02), 13 nguyên tc trong thit k và
đánh giá h thng KSNB trong ngân hàng ca Basle (ph lc 01), cùng vi thc
t hot đng KSNB ti các NHTM, tác gi đa ra các nhân t nh hng đn
KSNB hot đng tín dng nh sau:
1.3.2.1. Môi trng kim soát
Môi trng kim soát là nhng yu t ca t chc nh hng đn hot
đng ca h thng KSNB. Mt môi trng kim soát tt s là nn tng quan
trng cho s hot đng hiu qu ca h thng KSNB, gm các nhân t chính
sau:
- Qun lý giám sát và vn hóa điu hành ca nhà qun tr: Qun lý cp cao
cn phi có trách nhim thc hin các chin lc và chính sách; xác đnh,
đo lng, theo dõi và kim soát ri ro phát sinh do ngân hàng, duy trì mt
vn hóa t chc phân nhim, quyn hn rõ ràng, thit lp các chính sách
KSNB thích hp và theo dõi đy đ và hiu qu ca h thng KSNB.
17
- Ban giám đc và qun lý cp cao chu trách nhim cho vic xây dng các
tiêu chun v đo đc, và đ thit lp mt nn vn hóa t chc trong đó
nhn mnh và chng minh cho tt c các cp đ ca nhân viên tm quan
trng ca KSNB. Tt c nhân viên trong t chc cn phi hiu vai trò ca
h và đc tham gia đy đ trong quá trình KSNB.
- ánh giá hot đng KSNB: Hi đng qun tr phi bao gm trong các hot
đng ca mình (1) tho lun đnh k vi cp qun lý các vn đ liên quan
đn hiu qu ca h thng KSNB, (2) đánh giá kp thi vic đánh giá h
thng KSNB đc thc hin bi cp qun lý, kim toán viên ni b và
kim toán viên bên ngoài, (3) theo dõi đnh k đ đm bo rng cp qun lý
đã nhanh chóng theo dõi trên các khuyn ngh ca kim toán viên và các c
quan giám sát v KSNB.
- Chính sách, quy đnh ca ngân hàng: đây là mt yu t nh hng khá

nhiu đn KSNB hot đng tín dng. T vic đánh giá hiu qu hot đng
ca KSNB cng nh hiu qu ca các vn bn, quy trình ni b, nhà qun
lý phi thng xuyên điu chnh, sa đi, b sung các vn bn ni b cho
phù hp vi tình hình thc t cng nh phù hp vi các vn bn pháp lý.
ng thi phi ph bin, truyn đt các chính sách, quy đnh mi mt cách
kp thi đn h thng KSNB nhm giúp h thng KSNB phát huy đc ti
đa vai trò ca mình.
1.3.2.2. Ngun nhân lc thc hin kim soát
Ngun nhân lc thc hin kim soát chu nh hng trc tip bi chính
sách nhân s, là các chính sách và th tc ca nhà qun v tuyn dng, hun
luyn, b nhim, đánh giá, sa thi… Qun lý cp cao phi đm bo rng các
hot đng thc hin bi đi ng nhân viên có trình đ vi nhng kinh nghim và
kh nng cn thit. Nhà qun lý chn nhng nhân viên có đ nng lc, kinh
nghim, đo đc tt thì góp phn ln đn s hu hiu ca môi trng kim soát.
Bên cnh đó, cn phi có chính sách đào to cán b và nâng cao k nng trong
công vic.