PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT CÁ CẢNH TRONG NỀN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NGUYN TH NHÃ TRÚC



 TÀI:
PHÁT TRIN HOT NG SN XUT
CÁ CNH TRONG NN NÔNG NGHIP Ô TH
THÀNH PH H CHÍ MINH





LUN VN THC S KINH T






TP.H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

NGUYN TH NHÃ TRÚC



 TÀI:
PHÁT TRIN HOT NG SN XUT
CÁ CNH TRONG NN NÔNG NGHIP Ô TH
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRIN
Mã s: 60.31.05

LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc: TS. TRN TIN KHAI




TP.H Chí Minh - Nm 2012
i

LI CM N

 hoàn thành lun vn tt nghip này, đu tiên tôi xin trân trng cm n TS.
Trn Tin Khai - Ging viên hng dn khoa hc ca tôi; Thy đã tn tình hng
dn, truyn đt kin thc, giúp đ tôi trong sut quá nghiên cu.

Tôi xin trân trng gi li cm n đn Ban Giám hiu, quý thy cô khoa ào
to sau i hc, quý thy cô Trng i hc Kinh t TP.HCM, đã tn tâm t ch
c,
ging dy, truyn đt nhng kin thc tt nht, to điu kin tt nht cho chúng tôi
trong quá trình hc tp ti trng.
Xin gi li cm n các chuyên gia trong lnh vc sn xut và kinh doanh cá
cnh; Các cán b huyn và xã ti các vùng điu tra; Cán b công tác ti S Nông
nghip và Phát trin Nông thôn TP.HCM đã nhit tình hng dn và h tr trong
quá trình nghiên cu.
Cui cùng, tôi xin c
m n gia đình, bn bè, đng nghip, các bn cùng lp cao
hc kinh t ca Trng i hc Kinh t TP.HCM đã h tr, đng viên, giúp đ tôi
trong sut thi gian hc tp và hoàn thành lun vn này.

Tác gi

Nguyn Th Nhã Trúc

ii

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan rng toàn b ni dung trình bày trong Lun vn là do chính
bn thân nghiên cu và thc hin, có s hng dn ca Thy hng dn khoa hc.
Các d liu đc thu thp t nhng ngun hp pháp, các ngun d liu khác
đc tác gi s dng trong lun vn đu có ghi ngun trích dn và xut x; ni dung
nghiên cu và kt qu trong đ tài này là trung thc.



TP H Chí Minh, nm 2012

Ngi thc hin lun vn


Nguyn Th Nhã Trúc



iii

TÓM TT
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là đánh giá s phát trin hot đng sn xut
cá cnh theo yêu cu bn vng và phù hp vi sn xut nông nghip đô th ca
TP.HCM t đó gi ý mt s gii pháp, chính sách phù hp đ thúc đy hot đng
sn xut cá cnh ca TP.HCM phát trin đúng hng, đ sc cnh tranh trong quá
trình hi nhp.
 tài
đc thc hin da trên thu thp d liu th cp t các báo cáo tng kt
ca S Nông nghip và Phát trin nông thôn và d liu s cp vi phiu điu tra
phát ra ban đu là 80 phiu cho khu vc sn xut và 40 phiu cho khu vc kinh
doanh. Do nguyên nhân khách quan, ch thu thp đc 20 phiu đc tr li t khu
vc sn xut và khu vc kinh doanh thì không thu thp đc do không đc cung
cp thông tin, d
liu; khi đa vào phân tích ch phân tích các d liu thu thp đc.
Da vào kt qu phân tích t các d liu có đc, đ tài nhn thy rng phát
trin sn xut cá cnh phù hp vi nn nông nghip đô th, đc bit là trên đa bàn
TP.HCM. Vi li th ca thành ph ln, trung tâm khoa hc k thut và kinh
nghim sn xut đã có t lâu, con cá cnh s là mt trong nh
ng vt nuôi có th
mnh ca thành ph.
Thông qua phân tích ma trn SWOT và đ xut các chin lc, đ tài gi ý

mt s gii pháp nh: V quy hoch thành ph cn đu t tp trung phát trin cá
cnh ti xã Phú Hòa ông, Trung An và mt s khu vc theo h thng kênh ông,
huyn C Chi; v con ging và khoa hc k thut thì nên m rng nghiên cu khai
thác, thun dng và sinh sn nhân t
o mt s loài cá t nhiên dùng làm cá cnh,
nghiên cu sn xut thc n thay th thc n t nhiên; v c ch, chính sách thì nhà
nc cn xây dng c ch phi hp t chc sn xut vi các tnh nhm thc hin
liên kt vi các tnh có li th v ngh nuôi và đt canh tác và tiêu th sn phm; v
công tác xúc tin thng mi thì c
n xây dng danh mc cá cnh ca thành ph,
đng thi xây dng siêu th nông nghip kt hp vi Trung tâm gii thiu, giao
dch, t vn v hoa, cây king, cá cnh.
iv

MC LC

DANH MC CÁC BNG viii
DANH MC CÁC HÌNH viii
DANH MC CÁC CH VIT TT……… ……………………….…………… ix
CHNG 1: PHN M U 1
1.1. t vn đ 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 2
1.4. i tng và phm vi nghiên cu 2
1.5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài 3
1.6. K
t cu lun vn 3
CHNG 2: NÔNG NGHIP Ô TH, HOT NG SN XUT CÁ CNH 
MT S NC KHU VC ÔNG NAM Á VÀ TNG QUAN CÁC NGHIÊN
CU TRONG NC 5

2.1. C s lý thuyt 5
2.1.1. Khái nim v nông nghip đô th 5
2.1.2. c đim nông nghip đô th và ven đô th 6
2.1.3. Tm quan trng c
a nông nghip đô th 7
2.1.3.1. Kinh t 7
2.1.3.2. Xã hi 7
2.1.3.3. Hiu qu nng lng 8
2.1.3.4. Cht lng thc phm 8
2.1.4. Nhng vn đ cn quan tâm đi vi nông nghip đô th và ven đô th 8
2.1.4.1. Thc n an toàn và đy đ dinh dng cho ngi tiêu dùng 8
2.1.4.2. Ci thin hiu qu sn xut nông nghip 8
2.1.4.3. Tính bn vng ca môi trng đô th đi vi cng đng xã hi 9
2.2. Mt s mô hình nông nghip đô th và ven đô th trên th gii 9
2.2.1. Nông nghip đô th ca Luân ôn 9
v

2.2.2. Nông nghip đô th ca Trung Quc 10
2.1.3. Nông nghip đô th ca Hng Kong 11
2.1.4. Nông nghip đô th ca Thái Lan 12
2.3. Nông nghip đô th  Vit Nam 12
2.3.1. Phát trin nông nghip đô th  Vit Nam 13
2.3.2. Tn ti và hn ch trong phát trin nông nghip đô th  Vit Nam 14
2.4.Tình hình sn xut và thng mi cá cnh  m
t s nc trong khu vc ông
Nam Á 15
2.4.1. Sn xut cá cnh  Thái Lan 15
2.4.2. Sn xut cá cnh  Singapore 17
2.4.3. Sn xut cá cnh  Malaysia 18
2.5. Tng quan các nghiên cu trong nc 21

2.5.1. Báo cáo kt qu điu tra và đ xut các gii pháp phát trin ngh sn xut
cá cnh thành ph phù hp vi tc đ phát trin c
a đô th 21
2.5.2.  tài nghiên cu hin trng kinh doanh và nuôi gii trí cá cnh nc ngt
ti TP.HCM 21
2.5.3.  tài nghiên cu các yu t nh hng đn chi phí đu t nuôi cá cnh
nc ngt ti TP.HCM 22
2.5.4.  tài nghiên cu nhu cu và vai trò cá cnh nc ngt đi vi ngi dân
TP.HCM 22
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU NGHIÊN CU 25
3.1. Phm vi nghiên cu 25
3.2. Phng pháp nghiên cu 25
3.2.1. Cách tip cn 25
3.2.2. Khung phân tích 26
3.3. Ngun thông tin d liu, phng pháp thu thp và công c phân tích chính 27
3.3.1. Ngun thông tin d liu 27
3.3.2. Phng pháp thu thp 28
3.3.3. Phng pháp phân tích 29
vi

3.4. H thng ch tiêu cn thit 29
3.4.1. Các ch tiêu kinh t 29
3.4.2. Các ch tiêu v b trí s dng ngun lc vn cho hot đng sn xut cá
cnh 30
3.4.3. Các ch tiêu v áp dng khoa hc k thut cho hot đng sn xut cá cnh 30
3.5. Ni dung nghiên cu ca đ tài 30
CHNG 4: PHÂN TÍCH HOT NG SN XUT CÁ C
NH TP.HCM GIAI
ON 2006-2010 32
4.1. ánh giá điu kin t nhiên và môi trng tác đng đn phát trin sn xut cá

cnh TP.HCM 32
4.1.1.Thun li 32
4.1.2. Khó khn 32
4.2. Hot đng sn xut cá cnh TP.HCM giai đon 2006-2010 33
4.2.1. Tình hình sn xut 33
4.2.1.1. S lng c s, khu vc phân b 33
4.2.1.2. i tng s
n xut, c cu, sn lng, giá tr sn xut cá cnh ca TP 34
4.2.1.3. Hình thc t chc, nng lc sn xut 37
4.2.2. Tình hình kinh doanh, xut nhp khu 38
4.2.2.1. Th trng trong nc 38
4.2.2.2. Tình hình xut nhp khu 42
4.3. C ch chính sách và các hot đng h tr cho sn xut kinh doanh cá cnh trên
đa bàn thành ph giai đon 2006-2010 43
4.3.1. C ch
 chính sách 43
4.3.2. Các hot đng h tr 44
4.3.2.1. Hot đng khuyn nông 45
4.3.2.2. Công tác kim dch xây dng c s nuôi an toàn dch bnh phc v xut
khu 45
4.3.2.3. Hot đng xúc tin thng mi 46
4.3.2.4. Hot đng ca các t chc ngh nghip 47
vii

4.3.2.5. Công tác nghiên cu khoa hc 48
4.4. Phân tích minh ha hiu qu đu t cá Chép Nht, cá Da 48
4.4.1. Cá Chép Nht 48
4.4.1.1. Tng quát v các loài cá Chép có giá tr 48
4.4.1.2.Phân tích hiu qu kinh t nuôi cá Chép Nht 49
4.4.2. Cá Da 52

4.4.2.1. Tng quát v cá Da 52
4.4.2.2. Phân tích hiu qu kinh t nuôi cá Da 53
4.5. D báo nhu cu th trng trong và ngoài nc 57
4.5.1. Th trng trong nc 57
4.5.2. Th
 trng quc t 57
4.5.2.1. Xu hng thng mi 58
4.5.2.2. Xu hng xut khu, nhp khu cá cnh 58
4.6. Phân tích nhng đim mnh, đim yu, c hi và ri ro ca hot đng sn xut
cá cnh trên đa bàn thành ph 59
4.6.1. im mnh 59
4.6.2. im yu 60
4.6.3. C
hi 61
4.6.4. Ri ro 62
CHNG 5: KT LUN VÀ KIN NGH 66
5.1. Kt lun 66
5.2. Các kin ngh 67
5.3. Các gii pháp đ ngh 68
5.4. Hn ch ca đ tài 70
5.5. Hng nghiên cu tip theo 71
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 72
PH LC 75

viii

DANH MC CÁC BNG

Bng 4.2.1. Hiu qu kinh doanh nm 2007 38
Bng 4.2.2. Hiu qu kinh doanh bình quân/nm 39

Bng 4.2.3 Chng loi cá cnh kinh doanh trên đa bàn thành ph 41

Bng 4.2.4. Din tích kinh doanh ti các ca hàng cá cnh trên đa bàn TP 41
Bng 4.4.1. Chi phí, c cu chi phí và hiu qu đu t nuôi cá Chép Nht 51
Bng 4.4.3. C cu danh mc chi phí c đnh trong đu t nuôi cá Da 55
Bng 4.6.1. Ma trn SWOT 63
Bng 4.6.2. Các phng án chin lc 64

DANH MC CÁC HÌNH

Hình 2.4.1. Nhng quc gia xut khu cá cnh trên th gii 20
Hình 2.4.2. Nhng quc gia xut khu cá c
nh khu vc Châu Á 20
Hình 4.2.1. S c s sn xut cá cnh ca thành ph t nm 2006-2010 34
Hình 4.2.2. Sn lng cá cnh sn xut t nm 2006-2010 35

Hình 4.2.3. C cu các loài cá cnh sn xut nm 2010 35
Hình 4.2.4. C cu giá tr sn lng các loài cá cnh sn xut nm 2010 36
Hình 4.2.5. Doanh s cá cnh qua các nm 36

Hình 4.2.6. Hình thc t chc sn xut cá cnh 37
Hình 4.2.7. Sn lng cá cnh xut khu t nm 2006-2010 42
Hình 4.2.8. Th trng xut khu nm 2010 43
Hình 4.4.1. C cu danh mc chi phí c đnh trong đu t nuôi cá Chép Nht 49
Hình 4.4.2. C cu danh mc chi phí lu đng trong đu t nuôi cá Chép Nht 50
Hình 4.4.3. C cu danh mc chi phí c đnh trong đu t nuôi cá Da 54
Hình 4.4.4. C cu danh mc chi phí lu đng trong đu t nuôi cá Da 54

ix



DANH MC CÁC CH VIT TT


CAST Hi đng Nông nghip, Khoa hc và Công ngh
FAO T chc Lng nông th gii
IDRC Trung tâm nghiên cu phát trin quc t
S NN&PTNT S Nông nghip và Phát trin nông thôn
TP.HCM Thành ph H Chí Minh
UBND y ban nhân dân



1

Chng 1
PHN M U
1.1. t vn đ
Theo báo cáo ca S Nông nghip và Phát trin nông thôn TP.HCM, hot
đng sn xut, kinh doanh cá cnh trên đa bàn thành ph đã đc hình thành, phát
trin t lâu và đc xem là mt b phn ca ngành thy sn ca thành ph. Nuôi cá
cnh không ch là thú vui chi, thng ngon, mà còn mang li hiu qu kinh t cao
cho ngi nuôi, đc bit là đóng góp giá tr trong sn xut nông nghi
p ca thành
ph. Trong nhng nm gn đây, hot đng sn xut, kinh doanh cá cnh có xu
hng phát trin mnh cùng vi tc đ tng trng kinh t, bc đu đã khng đnh
đc v trí trong ngành thy sn ca thành ph, to công n vic làm cho hàng ngàn

lao đng, cho phép s dng hiu qu đt đai, thu hút ngun vn đa dng trong nhân
dân. Trong lnh vc xu
t khu thy sn, kim ngch xut khu cá cnh hàng nm đã
mang li giá tr đáng k cho kim ngch xut khu thy sn ca thành ph, nm 2006
kim ngch xut khu cá cnh là 4 triu USD, đn nm 2010, kim ngch xut khu
cá cnh đt gn 10 triu USD, gp 2,5 ln so vi nm 2006; th trng xut khu cá
cnh phn ln Châu Âu 65 - 70%, th trng M
 17 - 20%, còn li là  các nc
khu vc Châu Á.
Giai đon trc nm 2004, vic sn xut, kinh doanh cá cnh ca thành ph
còn mang tính t phát, riêng l; k thut lai to ging loài cá cnh cha đc nghiên
cu sâu theo hng công ngh; chng loi cá nhiu nhng không tp trung, cha
to thành hàng hóa khi có đn đt hàng vi s lng ln; cha có nhng t chc
nh hi, hip h
i cá cnh đ bo v quyn li ca ngi nuôi, ngi sn xut và
làm cu ni gii thiu cá cnh trong nc ra th gii.
Nhn thy tim nng phát trin ca hot đng sn xut, kinh doanh cá cnh
phù hp vi nn nông nghip gn lin vi đc trng ca mt đô th, y ban nhân
dân thành ph đã ban hành Quyt đnh s
 718/Q-UB ngày 25 tháng 02 nm 2004
v phát trin chng trình hoa, cây king, cá cnh trên đa bàn thành ph giai đon
2

2004-2010; qua 5 nm trin khai thc hin, Chng trình đã mang li mt s kt
qu kh quan nh: S lng c s sn xut, kinh doanh cá cnh ca thành ph tng
gn 250 c s, quy mô sn xut ngày càng m rng; sn lng sn xut nm 2010
đt 60 triu con, tng gp 3 ln so vi nm 2005; thành ph cng đã thành lp Hi
cá cnh thành ph
, Chi hi cá La hán, Chi hi Cá Da.
Trong xu th phát trin đô th và hi nhp kinh t th gii, ngoài vic to ra

sn phm nông nghip đa dng, có sc cnh tranh, gn lin vi đc trng ca mt
đô th ln ca c nc, sn xut cá cnh trên đa bàn thành ph cng phi đáp ng
các yêu cu v cht lng, an toàn dch b
nh phù hp vi nhng cam kt ca nc
ta khi gia nhp T chc thng mi Th Gii.
Xut phát t nhng vn đ trên, đ tài nghiên cu vn đ “Phát trin hot
đng sn xut cá cnh trong nn nông nghip đô th thành ph H Chí Minh” t
đó đ ra các gii pháp phát trin hot đng sn xut cá cnh ca thành ph phù hp
v
i tc đ phát trin ca đô th trong giai đon hin nay.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu 2 mc tiêu sau:
- ánh giá s phát trin hot đng sn xut cá cnh theo yêu cu phù hp vi
nông nghip đô th ca TP.HCM.
- Gi ý mt s gii pháp, chính sách đ thúc đy hot đng sn xut cá cnh
ca TP.HCM phát trin đúng hng, đ sc cnh tranh trong quá trình h
i nhp.
1.3. Câu hi nghiên cu
- Quá trình phát trin hot đng sn xut cá cnh ca TP.HCM din ra nh th
nào?
- Hot đng sn xut cá cnh ca TP.HCM hin nay có nhng th trng nào;
Yêu cu ca nhng th trng này là gì?
- Hin trng v cu trúc t chc, hot đng và hiu qu kinh t - xã hi ca
hot đng sn xut cá cnh
 TP.HCM nh th nào?
1.4. i tng và phm vi nghiên cu
3

- i tng nghiên cu: Hot đng sn xut cá cnh trên đa bàn thành ph H
Chí Minh.

- Phm vi nghiên cu: đ tài nghiên cu vào hot đng sn xut cá cnh ca
thành ph, trong đó nghiên cu phân tích hiu qu sn xut cá Chép Nht và cá Da.
- Thi gian: t nm 2006 đn nm 2010.
1.5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài
 tài s đánh giá đc quá trình phát trin hot đ
ng sn xut cá cnh trên
đa bàn thành ph giai đon 2006 đn 2010; kt hp phân tích hiu qu sn xut ca
cá Chép Nht và cá Da t đó đ xut nhng chính sách đ phát trin hot đng sn
xut cá cnh phù hp trong nn nông nghip đô th ca thành ph.
1.6. Kt cu lun vn
Lun vn gm các phn:
Chng 1: Phn m
đu
Chng 2: C s lý thuyt, đc đim nông nghip đô th; kinh nghim phát
trin đô th các nc và tình hình sn xut sn xut cá cnh  mt s nc khu vc
ông Nam Á.
Chng này tp trung vào lý thuyt liên quan đn nông nghip: Các khái nim
v nông nghip đô th ca các t chc, nhà nghiên cu trong nc và th gii.
Trong chng cng nêu lên quá trình phát tri
n nông nghip đô th ca TP.HCM
làm c s đ đánh giá hin trng phát trin hot đng sn xut cá cnh ca thành
ph.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Ni dung chính trong chng tp trung nêu lên phng pháp đ thc hin vic
nghiên cu, t đó hình thành khung phân tích ca đ tài.
Chng 4: Phân tích thc trng phát trin hot đng sn xut cá cnh
TP.HCM giai đon 2006-2010
Ni dung chính trong chng là đánh giá tình hình phát trin hot đng sn
xut cá cnh TP.HCM, trong đó tp trung các ni dung:
4

- Phân tích các yu t nh hng đn cung ca hot đng sn xut cá cnh
gm: t chc sn xut; chng loi sn xut; quy mô, sn lng, giá tr; phân tích chi
phí, vn đu t và li nhun ca hot đng sn xut cá Chép Nht và cá Da.
- Phân tích các yu t nh hng đn cu ca hot đng sn xut cá cnh
(nng l
c sn xut, nhu cu th trng), bao gm các yu t: quy mô, chng loi,
nng lc cnh tranh,… t đó thy đc nhu cu ca th trng trong và ngoài nc,
làm c s xây dng các chính sách và đ xut chin lc phát trin.
- Phân tích các chính sách phát trin nông nghip đô th và chính sách phát
trin hot đng sn xut cá cnh ca thành ph đang vn dng trong vic phát trin
ho
t đng sn xut cá cnh ca thành ph phù hp vi nn nông nghip đô th.
T nhng đánh giá thc trng  trên kt hp vi c s lý thuyt chng 1,
nghiên cu s đúc kt li nhng đim mnh, đim yu, c hi và thách thc ca
hot đng sn xut cá cnh trên đa bàn thành ph, t
 đó đa ra gii pháp khc phc
đim yu và phát huy th mnh.
Chng 5: Kt lun - đ ngh
T nhng đánh giá thc trng ngành sn xut cá cnh TP.HCM nghiên cu s
gi ý mt s gii pháp phát trin hot đng sn xut cá cnh phù hp vi nn nông
nghip đô th. Trong đó, các gii pháp đc nêu ra:
- Phát trin theo khu vc và theo vùng
- H
i nhp, liên kt trong sn xut và k thut.


5

Chng 2

NÔNG NGHIP Ô TH; HOT NG SN XUT CÁ CNH 
MT S NC KHU VC ÔNG NAM Á VÀ TNG QUAN CÁC
NGHIÊN CU TRONG NC
2.1. C s lý thuyt
2.1.1. Khái nim v Nông nghip đô th
Theo t chc Lng nông th gii ca Liên hip quc (FAO), nông nghip đô
th đc đnh ngha nh là mt ngành sn xut, ch bin và th
ng mi lng thc
và nhiên liu, ch yu đáp ng nhu cu hàng ngày ca ngi tiêu dùng trong mt th
trn, thành ph, hoc đô th da trên ngun đt và nc phân tán  khp các vùng
đô th và ngoi ô, áp dng các bin pháp thâm canh, s dng và tái s dng tài
nguyên thiên nhiên và cht thi đô th đ sn xut ra nhiu loi cây trng và vt
nuôi. Nông nghip đô th nh là m
t ngành mà nó đáp ng nhu cu dinh dng ca
mt đô th.
Theo Hi đng Nông nghip, Khoa hc và Công ngh (The Council on
Agriculture, Science and Technology, CAST, 2002) là mt công ty quc t v khoa
hc và xã hi chuyên ngành  Ames Iowa thì nông nghip đô th là mt h thng
phc hp bao gm nhiu khía cnh đc quan tâm, t ct lõi truyn thng ca các
hot đng gn lin vi sn xut, ch bi
n, tip th, phân phi và tiêu th, cho đn vô
s các li ích và các dch v khác ít đc bit ti và nói ti, bao gm s gii trí, vui
chi, sc sng kinh t và tinh thn doanh nghip, sc khe và phúc li cá nhân, sc
khe và phúc li cng đng, phong cnh xinh đp, và s phc hi môi trng. Nông
nghip đô th bao gm c v môi trng, vn đ sc khe và gii trí.
Nông nghip đô th có th đc đnh ngha nh là s trng trt hoc chn nuôi
gia súc nhm mc tiêu lng thc hoc các mc đích khác bên trong hoc xung
quanh các đô th, các th trn, và liên quan đn các hot đng nh sn xut và cung
cp vt t đu vào, ch bin và tip th sn phm.
6

Nông nghip đô th thng hin din  trong hoc  vùng ven đô th, bao gm
nhiu loi h thng sn xut, tri rng t vic sn xut t cung t cp cho đn sn
xut thng mi hóa hoàn toàn.
Nông nghip đô th có các đc trng:
- Gn vi th trng tiêu th.
- Cnh tranh đt đai rt cao.
-
Din tích có gii hn.
- S dng các tài nguyên đô th nh cht thi hu c rn và lng.
- Sn xut các sn phm nhanh hng.
Bng cách cung cp các sn phm nhanh hng nh rau, sa, sn phm gia
cm, nông nghip đô th b sung cho nông nghip  nông thôn và gia tng hiu qu
ca h thng thc phm quc gia. Mougeot (2000) kt lun r
ng đim quan trng đ
phân bit đc trng ca nông nghip đô th không phi là đa đim ca nó – hay bt
k các đim k trên - mà là thc t là s hòa nhp nh là mt b phn ca h thng
kinh t, xã hi và môi trng ca đô th: nông nghip đô th s dng các tài nguyên
ca đô th (đt đ
ai, lao đng, cht thi hu c, nc), sn xut cho c dân đô th,
và b các điu kin đô th nh hng mnh m (chính sách, cnh tranh đt đai, th
trng đô th và giá c) và tác đng ti h thng đô th (nh hng v an ninh
lng thc và nghèo đói, tác đng môi trng và sc khe).
2.1.2. c đi
m nông nghip đô th và ven đô th
1

- Nông nghip đô th: các din tích nh trong đô th đc s dng đ trng cây
hoc chn nuôi gia súc.
- Nông nghip ven đô th: din tích khu vc nông nghip gn thành ph sn

xut sn phm nông nghip nh rau, hoa qu, tht, trng và sa.
- Các c hi ca nông nghip đô th:
+ Gim đóng gói, lu tr và vn chuyn đi vi thc
n;
+ To công n vic làm và thu nhp tim nng;


1
FAO. Urban and peri-urban agriculture.
Phòng khoa
hc và Hp tác quc t, Vin Khoa hc K thut Nông nghip min Nam
7

+ To c hi tip cn lng thc cho ngi nghèo mà không cn ra đn ch;
+ Có sn các loi thc n ti, d h hng;
+ Tip cn d dàng vi các hot đng dch v, c s x lý cht thi;
+ Kh nng tái s dng cht thi.
- Bên cnh đó nông nghip đô th còn có các ri ro sau:
+ Ri ro v sc kh
e và môi trng t nhng phng thc canh tác nông
nghip và thy sn không phù hp;
+ Tng kh nng cnh tranh v s dng nc, đt, nng lng và lao đng;
+ Gim nng lc hp th ô nhim ca môi trng t nhiên.
2.1.3. Tm quan trng ca nông nghip đô th
2.1.3.1. Kinh t
2

Nông nghip đô th và ven đô th góp phn m rng nn tng kinh t ca thành
ph thông qua sn xut, ch bin, đóng gói và tip th các sn phn tiêu dùng. iu
này dn đn s gia tng các hot đng ca doanh nghip, to công n vic làm,

gim chi phí thc phm và to ra sn phm có cht lng cao hn.
To c hi cho ph
n tr thành mt phn trong nn kinh t phi chính thc
thông qua các hot đng canh tác và buôn bán có th đc kt hp d dàng vi các
hot đng chm sóc gia đình và tr con.
Nông nghip đô th cung cp vic làm, thu nhp và lng thc cho c dân đô
th qua đó góp phn đm bo an ninh lng thc cho khu vc đô th.
2.1.3.2. Xã hi
3

Nông nghip đô th đc coi nh là mt phng tin ci thin sinh k ca c
dân đô th và ngoi ô. Các h gia đình và các cng đng nh dân c có th s dng
đ sn xut lng thc cho chính h và dân c đô th.
Mt vài nông tri  đô th còn có th giúp ph n có vic làm khi h không th
tìm vic làm trong khu vc kinh t chính th
c. Sn xut lng thc ti ch  các


2
Jack Smit et al. “Urban agrculture for Sustainable Cities: Using Wates and Idle Land and Water bodies as
resources”
3
“Urban Food Security: Urban agriculture, a respose o crisis?” UA Magazine (2000).

8

vùng đô th và ngoi ô đóng góp cho nn kinh t bng cách to ra công n vic làm
và sn xut hàng hóa có giá tr. Theo FAO và IDRC (2003), vic đa nông nghip
đô th vào k hoch phát trin ca đa phng và s dng đt đúng đn s giúp cho
các cng đng nghèo kh có đc phúc li tt hn, đng thi đu tranh vi tình

trng nghèo kh  đô th.
2.1.3.3. Hiu qu n
ng lng
4

Do sn xut ti khu vc đô th, nng lng s dng đ vn chuyn s gim đi
khi nông nghip đô th có th cung cp các sn phm nuôi trng ti ch.
2.1.3.4. Cht lng thc phm
Nhiu nghiên cu đã chng minh rng, các sn phm nông nghip đa phng,
đc bit là nông nghip hu c có hng v tt h
n các sn phm nông nghip sn
xut theo phng thc công nghip và đng thi nhu cu s dng cht bo qun
thc phm cng gim đi do không phi vn chuyn xa. Mc khác vi mc tiêu sn
xut bn vng bng cách gim hàm lng thuc tr sâu trong trng trt cng đã góp
phn làm tng cht lng thc phm và bo v
môi trng.
2.1.4. Nhng vn đ cn quan tâm đi vi nông nghip đô th và ven đô th
2.1.4.1. Thc n an toàn và đy đ dinh dng cho ngi tiêu dùng
Nh đã nói  trên, nông nghip đô th và ven đô th có th đóng góp vào vic
đm bo an ninh lng thc cho ngi tiêu dùng khu vc đô th bng các cách nh:
làm tng s lng lng thc; ngi nghèo cng có th tip c
n trc tip vi ngun
lng thc t nhng h sn xut và t nhng ch t phát; cung cp thc n ti, ít
b h hng; to c hi gii quyt công n vic làm cho ngi dân khu vc đô th và
ven đô th.
2.1.4.2. Ci thin hiu qu sn xut nông nghip
Do gn vi th trng tiêu th, s
n xut nông nghip khu vc đô th và ven đô
th giúp gim chi phí bo qun và vn chuyn nh đó cht lng sn phm cng
đc nâng lên, góp phn bo v sc khe cho ngi tiêu dùng.

4
http:// washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2008/03/07/AR200830702520.html
9

Nông nghip đô th và ven đô th to c hi liên kt vi các doanh nghip ch
bin thc phm có có quy mô nh đ thâm canh hóa sn xut, to ra nhiu thc
phm cao có giá tr.
2.1.4.3. Tính bn vng ca môi trng đô th đi vi cng đng xã hi
Ri ro xy ra t nông nghip đô th và ven đô th đi vi sc khe và môi
tr
ng ch yu do vic s dng không đúng các loi vt t nông nghip nh: s
dng thuc bo v thc vt không đúng mc đích, s dng quá hàm lng quy đnh,
s dng hóa cht cm trong nuôi trng thy sn.v.v… đã làm ô nhim ngun nc,
lây nhim vi sinh, đt và ô nhim không khí.
Vic s dng nc cho nông nghip đô th và ven đô th c
ng là vn đ đáng
lo ngi. Nu s dng nc thi sinh hot đ s dng cho rau có kh nng làm ô
nhim thc phm do các bnh hoc vi khun có t ngun nc thi gây ra.
Do tc đ đô th hóa, vic s dng đt cho mc đích phi nông nghip cng to
ra s bin đng v ngh nghip xã hi, giá đt tng lên c
ng là mt yu t nh
hng đn tính bn vng ca nông nghip đô th.
2.2. Mt s mô hình nông nghip đô th và ven đô th trên th gii
2.2.1. Nông nghip đô th ca Luân ôn
5

T l din tích đt  khu vc đô th có th canh tác đc ca Luân ôn rt ln.
Khong 10% din tích tng th ca Luân ôn là đt nông nghip, trong đó mt na

h gia đình  Luân ôn có vn và có khong 30.000 ngi canh tác và khong
1.000 ngi nuôi ong.
Phn ln ngi nông dân  Luân ôn t sn xut và s dng phân hu c đ
canh tác. Vi
c t s dng phân hu c t rác thi sinh hot đã làm gim 40% cht
thi gia đình ra môi trng bên ngoài; vic gim vn chuyn thc phm cng góp
phn làm ci thin cht lng không khí  Luân ôn.
Nhu cu tiêu th thc phm  Luân ôn khong 2.400.000 tn mi nm, nu
ch tính din tích rau và cây n trái, Luân ôn có th t sn xut kho
ng 232.000


5
FAO. Urban and pei-urban agriculture.
Phòng khoa
hc và Hp tác quc t, Vin Khoa hc K thut Nông nghip min Nam
10

tn trái cây và rau mi nm, nh vy ngi dân Luân ôn có th đm bo 18%
khu phn n trái cây và rau ca h.
2.2.2. Nông nghip đô th ca Trung Quc
6

Trung Quc đã đ ra 6 mô hình nông nghip đô th, riêng ti thành ph
Thng Hi đã thc hin khá thành công, đó là :
- Nông nghip xanh: duy trì và phát trin cây xanh, thm c trong thành ph.
- Nông nghip phc v khách sn: sn xut hoa, cây cnh, rau qu, tht, sa,
trng, cho khách sn trong thành ph.
- Nông nghip thu ngoi t: sn xut các loi nông sn xut khu.
- Nông nghip du lch: phc v cho khách trong nc và n

c ngoài  ngoi ô
thành ph.
- Nông nghip an dng:  nhng vùng nông thôn ngoi thành có cnh quan
đp.
- Nông nghip sinh thái: là nông nghip sn xut sn phm sch không đc
hi, không ô nhim môi trng.
Ti tnh Shenzhen, các phng pháp sn xut bn vng và các tin b nông
nghip đc chính quyn đa phng đa vào trong sn xut nông nghip nhm
mc tiêu vào chui cung cp thc phm.
Các trang tri
đô th cách trung tâm thành ph khong 10km đc thit k theo
mt h thng hai bc. Bc th nht chuyên canh tác các loi rau vi đc tính d h
hng, phía ngoài bc này là trng các loi rau màu ít b h hng hn (khoai tây, cà
rt, hành c…). Cách b trí h thng này giúp cho rau qu chuyn đn ch trong
khu đô th ch mt vài gi sau khi thu hoch. Mt phng pháp kt hp khác trong
sn xut nông nghi
p ti tnh Shenzhen là canh tác nông nghip và nuôi thu sn kt
hp (dng mô hình VAC - vn, ao, chung  nc ta).
Do mc đ tng trng v kinh t, nông nghip đô th ti tnh Shenzhen cng
b đe do bi tình trnh ô nhim, thành ph cng đã đu t 8,82 t t cho 39 d án


6
“Shenhen Government Online Economic Structure: Urban Agriculture 2007,
/>.
11

nông nghip, bao gm xây dng c s h tng cho sn xut nông nghip an toàn,
mt khu nông nghip công ngh cao, rng, du lch sinh thái nông nghip gn kt vi
các ch bán s sn phm nông nghip.

2.2.3. Nông nghip đô th ca Hng Kông
Vi dân s 5 triu ngi trong mt vùng din tích nh hp (1.060km
2
), nông
nghip đô th ca Hng Kông ch s dng 10% tng din tích đt đ sn xut cho
khong 45% rau ti, 15% tht heo, 68% gà sng đ ngi dân tiêu dùng. Din tích
trng rau và h cá chim 31,1%, trong đó có hn 60 loi rau đc trng quanh nm.
Nuôi cá ao h là mt ngun thc phm quan trng khác có s phát trin nhanh
chóng trong nhng nm gn đây  Hng Kông cùng vi phát trin đô th
. Hình thc
nuôi ph bin là đa canh và đn canh (nuôi đa canh: cá chép, cá phèn, cá đi… kt
hp vi chn nuôi gia súc; nuôi đn canh: cá lóc, cá trê). Hin  Hng Kông có
khong 300 trang tri nuôi đn canh vi sn lng 60-74 tn/hecta và 1.000 trang
tri đa canh, vi sn lng khong 25 tn/hecta.
Các trang tri nuôi gia súc tp trung cho thy kh nng hin đi hóa ca sn
xut nông nghip  Hng Kông. Chn nuôi gà thay đi t sn xut c
m chng (nm
1949) đn sn xut qui mô vi tng đàn lên đn 6,7 triu con vào nm 1979. Hin
nay hn mt phn t các tri nuôi gà kt hp nuôi chim (hn 10.000 chim/tri).
Tng t, xu hng chn nuôi heo hin đi vi qui mô ln đã đc xác đnh.
S lng các tri heo gim hn 60% trong 11 nm, t 13.700 tri nm 1968 xung
còn 5.238 tri vào nm 1979. Theo tính toán ca các nghiên cu khoa hc
c
lng 130.000 tn thc n tha t các nhà hàng và nhà máy ch bin thc phm
đc s dng hiu qu mi nm đ chn nuôi heo. ây là vic s dng cht thi,
thc n d tha tái ch hiu qu nht, mt khác nu không tái tn dng thì chính đa
phng s gp khó khn trong vic x lý lng thc n d th
a. Vic chn nuôi gia
cm và heo ca Hng Kông còn mang li ý ngha là duy trì nng lc tái ch thc
phm d tha đ chn nuôi gia súc gia cm.

12

2.2.4. Nông nghip đô th ca Thái Lan
7

Thái Lan có trình đ phát trin kinh t đi trc Vit Nam khong 30 nm.
iu kin t nhiên và kinh t xã hi ca Bangkok cho phép nông nghip  đây hình
thành các vùng sn xut v tinh chuyên môn hóa xen k các khu công nghip và dân
c, cách th đô t 40 -100km. Nông nghip Thái Lan tp trung phát trin các sn
phm sch và có giá tr kinh t cao.
Ti nhng vùng nông nghip gn Bangkok, ngi dân sn xut rau qu an
toàn trên lip. i vi các vùng cách xa th
đô hàng trm km, ngi dân phát trin
sn xut các mô hình nông nghip tng hp (chn nuôi kt hp trng cây n qu,
hoc phát trin sn xut lng thc kt hp vi nuôi th cá) đ gii quyt vn đ
môi trng và an toàn lng thc.
Vn đ tiêu th sn phm đc t chc trên c s ký kt hp đng gia các
công ty ch
bin nông sn ca Bangkok và các h dân  các vùng nông nghip v
tinh. Bên cnh đó, chính ph Thái Lan rt quan tâm đn các chính sách tài chính, tín
dng, khuyn nông, xây dng c s h tng, gii quyt ô nhim… thúc đy các
vùng sn xut v tinh này phát trin. Sn xut nông nghip  Bangkok đã đc h
tr bng h thng k cu h tng rt phát trin vi các đng giao thông hin đi
thun tin cho vic giao lu trao đi hàng hóa gia th đô Bangkok vi các vùng
nông nghip cách xa th đô hàng trm km.
iu kin c s h tng ca Bangkok đã cho phép th đô này hình thành
nhng vùng sn xut nông nghip v tinh chuyên môn hóa, kt hp vi đa dng hóa
theo hng sinh thái  rt xa trung tâm (40 -100km), nh đã đ cp  trên. Vic quy
hoch các vùng nông nghip v tinh ca Bangkok
đã thúc đy nhanh chóng s phát

trin nông nghip đô th Bangkok theo hng tp trung hóa kt hp đa dng hóa,
đáp ng khá tt yêu cu ca nn nông nghip đô th sinh thái.
2.3. Nông nghip đô th  Vit Nam
8



7
Fraser, Evan D.G., 2002 Urban Ecology in Bangkok Thailand: Community Patrticipation, UrbanAgriculture
and Forestry, Environments, Vol.30 no.1, 2002.
13

2.3.1. Phát trin nông nghip đô th  Vit Nam
Vit Nam là nc có t trng nông nghip khá ln, đã có nhiu mt hàng nông
sn ca Vit Nam xut khu và chim t trng cao trên th trng th gii. Tuy
nhiên còn có mt s lnh vc trong nông nghip còn lc hu nh cha hình thành
vùng sn xut hàng hóa ln, cht lng sn phm cha n đnh, k thut ch
 bin,
đóng gói, bao bì, mu mã còn nhiu hn ch, cha đt yêu cu, phát trin nông
nghip đô th cha có đnh hng theo k hoch ngn, dài, còn t phát và thay đi
theo c ch th trng.
Phát trin nông nghip đô th  à Lt: Nông nghip đô th  thành ph à
Lt phát trin ch yu là rau, hoa và cây cnh. Nh vào u th ca vùng khí h
u mát
m nông nghip đô th  à Lt sn xut rau, hoa các loi nhm tng nng sut, cht
lng, gim giá thành sn phm và nâng cao sc cnh tranh vi các vùng khác. Sn
phm sn xut ch yu cung cp cho TP.HCM và các vùng khác.
Phát trin nông nghip đô th  à Nng: à Nng là mt trong nhng đa
phng có nhng mô hình nông nghip đô th khá đc đ
áo đó là nông nghip gia

lòng thành ph. T khi UBND thành ph à Nng ban hành ch th v cm nuôi gia
súc, gia cm  khu vc ni th có hiu lc, vic chuyn đi c cu cây trng - vt
nuôi din trong sn xut nông nghip  à Nng din ra khá nhanh chóng. Thành
qu đáng k nht là ngh làm sinh vt cnh, trng rau mm, nm.v.v… nh vt
ngi dân không ch
 to ra sn phm có giá tr mà còn có c hi làm giàu. Các c
quan chc nng thành ph à Nng đã m hàng chc lp tp hun k thut ngay ti
khu vc sn xut, nh vy, mô hình trng hoa cây cnh  à Nng phát trin rt
nhanh, qun, huyn nào cng có Hi Sinh vt cnh và khu trng bày sn phm. Có
h trng ti 10.000 chu cúc/v, h
n 5.000 gc mai cnh, thu nhp 300-400 triu
đng/nm. Trên đa bàn thành ph có khong 300 h trng hoa, cây cnh, góp phn
mang li giá tr gn 30-40 t đng/nm.


8
FAO. Urban and pei-urban agriculture.
Phòng khoa
hc và Hp tác quc t, Vin Khoa hc K thut Nông nghip min Nam
14

Nông nghip công ngh cao  TP. HCM: TP.HCM là ni có tc đ đô th hóa
nhanh nht c nc. Nhn thc rõ tm quan trng ca nông nghip đô th, thành ph
đã có nhiu chính sách h tr nhm phát trin nông nghip các vùng ngoi thành
theo hng công ngh cao. Kt qu bc đu ca vic đy mnh chuyn dch c
cu sn xut nông nghip  ngoi thành thi gian qua là t
o vic làm cho nhiu lao
đng ti ch, tng thu nhp, góp phn xóa đói, gim nghèo, ci thin môi trng,
đóng góp vào s tng trng ca nông nghip thành ph. Có th thy, “Chng
trình phát trin hoa, cây king, cá cnh” là mt ví d đin hình. Hàng nm, ngành

nông nghip thành ph sn xut ra mt khi lng sn phm đáng k; theo Cc
Thng kê TP.HCM (2008), nông nghip thành ph đt đc m
t s kt qu sau:
-Din tích gieo trng rau các loi đt 10.853ha (trong đó, din tích trng rau
an toàn chim 98% tng din tích trng rau ca thành ph). Doanh thu bình quân t
sn xut rau an toàn đt trên 200 triu đng/ha/nm.
- Heo: tng đàn 300.053 con, sn lng tht tng 8,23%/nm so vi nm 2007;
đc nuôi ti 11.000 h dân và 04 doanh nghip quc doanh.
- Tng đàn trâu, bò có 111.550 con, trong đó đàn bò sa có 71.857 con, sn
lng sa bò ti tng bình quân 19,45%/n
m.
- Tng sn lng thy sn đt 46.450 tn, phát trin mnh đi tng nuôi c
vùng nc ngt, nc l mn, đc bit là vùng nuôi tôm sú trên đa bàn Huyn Cn
Gi (chuyn đi t din tích đt trng lúa nng sut thp).
- Din tích hoa cây king đt 1.440ha, giá tr sn xut chim 16% giá tr sn
xut ngành trng trt. Sn lng sn xu
t cá cnh đt 51 triu con, giá tr mang li
gn 220 t đng; ngoài ra còn có mt s vt nuôi có giá tr khác nh trn: 19.000
con, cá su: 169.000 con,…
- Din tích rng và đt lâm nghip trên đa bàn thành ph đn nm 2008 là
36.183ha, t l che ph rng 18,4%; t l che ph rng và cây xanh 38,5%. Trên đa
bàn thành ph đã có mt s mô hình nuôi yn trong nhà cho sn phm yn sào có
giá tr kinh t cao.
2.3.2. Tn ti và và hn ch trong phát tri
n nông nghip đô th  Vit Nam