Phân tích bài thơ Tràng Giang của Huy Cận

Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 1-











PHÂN TÍCH BÀI TH TRÀNG GIANG CA HUY CN

Nu phi k đn nhng đôi bn th gn bó keo sn, thân thit vi nhau thì trong nn th hin đi
Vit Nam, đáng nhc đn trc tiên vn là b đôi Xuân Diu – Huy Cn. B đôi y đã hình thành nên
mt xóm th “ Huy – Xuân ” trong phong trào th mi. Nhng điu đó không h có ngha là hai hn th
đó ging nhau, mà là ngc li. Nh sau này có ngi nhn xét : “ Nu Xuân Diu là thi s ca nim ám
nh thi gian thì Huy Cn li là nhà th ca ni khc khoi không gian. “ Chính cm hng v v tr bao
la ln rng đã góp phn làm nên v đp th Huy Cn, ngay t thu nhà th mi vit tp đu tay – “ La
thiêng”. Và khi tìm hiu mt trong nhng bài tiêu biu nht ca tp th, ngi ta chc phi nói đn
“Tràng giang”.
Trên ý ngha, “Tràng giang” là mt con sông dài, nhng Huy Cn li mun cm nhn đó là mt
dòng sông rng. Và nh th rõ ràng có lý, có cn c bi cm giác v dòng sông nu không đc làm nên
bi n tng ca thanh âm, bi c hai ch ca ta đ -“tràng” và “giang” đu đc cu to bi mt

nguyên âm rng nht trong các nguyên âm.
Bên n tng v chiu rng đc nói đn  ta đ bài th thì n tng y còn có  c câu đ t :
Bâng khuâng tri rng nh sông dài.
Chiu cao ca bc tranh là khong cách gia tri rng vi sông dài, làm nên đy đ, trn vn ba
chiu ca không gian. iu y rt sm gii thiu vi ngi đc v Huy Cn, mt nhà th ca cm hng
không gian. Và trong không gian mênh mang y, nhà th đã th vào mt ni bun nh nh nhàng, man
mác mà chúng ta có th thy đc qua nhng t “nh” và “bâng khuâng” mà nhà th đt ngay  đu câu.
Sóng gn tràng giang bun đip đip
Con thuyn xuôi mái nc song song,
Thuyn v nc li, su trm ng
Ci mt cành khô lc my dòng.
Bài th m đu bng mt hình nh rt thích hp vi thi đ – “sóng”. Sóng trên di “tràng giang “
ca Huy Cn không phi là sóng xô, sóng v hay “ sóng vt đn lng tri ” nh trong th  Ph mà ch
TRÀNG GIANG (PHN 2)
- HUY CN ậ
- TÀI LIU BÀI GING –
ây là tài liu tóm lc các kin thc đi kèm vi bài ging Tràng giang (Phn 2)
thuc khóa hc Luyn thi
i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt) ti website Hocmai.vn.  có th nm vng kin
thc bài th Tràng giang, Bn cn kt hp xem vi bài ging này


Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 2-

là “sóng gn”. Mt chuyn đng nh nhàng đ gi ra hình nh ca mt dòng tràng giang tnh lng. Nhà
th tìm ra cái tnh trong cái tng nh rt đng, th hin mt hn th hay thiên v cái tnh. Con sóng gn
trong con mt đy xúc đng ca thi nhân dng nh c lan to đn vô cùng. Vì vy, ngay t câu th đu
tiên, nhà th đã chng t mình đi theo mt phong cách th khác nhiu lm so vi phong cách th c đin,
đó là s xut hin ch “bun” ngay  đu bài – “bun đip đip”. Ni bun mang hình nh ca sóng gn,
mn hình nh ca sóng đ hin ra trc con ngi. Nh th, “Tràng giang” rt sm tr thành mt dòng
sông tâm trng, va là hình nh ca ngoi gii, li va là hình nh ca tâm gii.
Trên bc tranh sông nc y đã hin lên hình nh mt con thuyn, mt con thuyn không chèo
“xuôi mái”- hình nh tnh trên mt dòng sông tnh. Mái chèo buông xuôi dc bên thân thuyn, đ li hai
vt nc mà nhà th gi là “song song”. Hai ch này đã hoà ng vi hai ch “đip đip”  cui câu th
nht nh đ gi thêm ra cm giác v mt ni bun vô tn. Bc tranh thiên nhiên m ra theo c hai chiu,
“đip đip” gi ra không gian theo chiu rng, còn “song song” li làm nên cm giác v chiu dài.
Nhng đn câu th th ba:
Thuyn v nc li su trm ng
thì hình nh nc và thuyn quay tr li, nhng không phi thuyn trôi trên dòng nc mà là “thuyn v,
nc li”. Mi s vt đi kèm vi mt đng t, to nên cm giác v s chuyn đng trái chiu. Ta cm
tng rng thuyn v, con nc li và mt khong trng s đc m ra, mt khong trng v mt mi
su lan to, không ch đc m ra trên hai chiu trái ngc nhau mà là mi chiu trong không gian – “
su trm ng”. Nhà th vit “trm ng” dng nh khin ngi đc cm nhn mi su y không có ch
tn cùng, và ni bun li càng mênh mang hn na.
Tuy nhiên, không có câu th nào trong kh này li khin Huy Cn phi trn tr nhiu hn, tâm đc nhiu
hn là câu th th t:
Ci mt cành khô lc my dòng.
iu rt l là câu th tâm huyt này ca Huy Cn li bt đu bng mt ch tng nh không hàm
cha mt lng th ca nào, ch “ci”. Ch y li đc nhà th nhn mnh qua mt phép đo t “ ci mt
cành khô ”. Nhng phi là ch “ci” và phi là phép đo t thì nhà th mi có th nói ra tn cùng mt
quan nim, mt trit lý nhân sinh. Ch y hay không ch vì nó đem li cho th cái cht mà Xuân Diu gi
là “hin thc sng sít”, làm nên mt trong nhng phong cách th mi. Hình nh “ci” không ch nói v
mt thanh g đã cht mà còn thc s toát lên v tm thng. Nhng đó li là hình nh khó có gì thích
hp hn đ nhà th biu hin cm quan ca mình v s nh nhoi, vô ngha, đn côi ca s sng mt kip

ngi trc v tr, thiên nhiên vô tn. Ý ngha y dng nh thm vào trong tng ch mt ca dòng th.
Ch “mt” gi lên s ít, ch “cành” làm nên cm giác nh bé. Và nh th, con ngi dng nh đang lc
li, b v , ng ngác trc nhng dòng nc ca con sông ln  trong hin thc, cng là trc con sông
ca ni bun  lòng ngi. Ni bun v s nh nhoi, cô đn ca mt kip ngi, khác hoàn toàn vi ni
bun ca Xuân Diu trong “ây mùa thu ti “.

Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 3-


n kh th th hai thì không gian đã không còn ch gii hn trong phm vi mt mt sông.
L th cn nh gió đìu hiu,
âu ting làng xa vãn ch chiu.
Nng xung, tri lên, sâu chót vót,
Sông dài, tri rng, bn cô liêu.
Bc tranh “Tràng giang” gi đây đã có thêm hình nh nhng chic “cn” ca nhng làng xóm 
bên sông. Vì th hai câu th đu phng pht cm giác man mác, nh nhàng mà sâu kín v mt quê hng.
Huy Cn đã vô tình phác ra mt cnh sc rt quen thuc v mt min quê nc Vit : b sông hoc gia
lòng sông có nhng cn đt nh, xa xa ven sông có nhng âm thanh xao xác ca mt xóm làng. Nhng
đó không phi là tt c ý ngha ca câu th. Không th không chú ý rng Huy Cn mun nhng chic cn
trong th phi là “cn nh” và phi tha tht, l th. Cn phi vy đ mt sông càng tr nên rng ln.
Gió thì “đìu hiu” càng làm cho dòng tràng giang thêm tnh lng. Và Huy Cn cng đã tng nói hai ch
“đìu hiu “y đã đc mn trong hai ch ca “Chinh ph ngâm” :
Non K qunh qu trng treo
Bn Phì gió thi đìu hiu my gò.
Mt ngn gió thi đìu hiu  ni đã tng là bãi chin trng đm máu, mi liên tng y làm ngn

gió trên sông ca nhà th li càng thêm bun bã, ht hiu.
Câu th th ba đã vng lên âm thanh ca s sng, nhng âm thanh y cng nh nhoi, yu t, cô qunh.
âu ting làng xa vãn ch chiu
Cm giác y dng nh thm vào tng ch mt trong câu. Câu th làm gi nh đn mt “phiên
ch chiu” đã “vãn” ca mt “làng xa”. Cm giác đn vi nhà th và ngi đc th thông qua mt giác
quan m h – thính giác, mà không phi qua hình nh. S m h y li đc nhân lên qua ch “đâu” 
đu câu, càng khin cho âm thanh y nh có nh không, nh h nh thc. Nhng thc nht vn ch là s
im lng bao trùm lên dòng chy tràng giang.
n câu th th ba thì không gian đc m ra theo mt chiu khác, chiu cao qua hình nh ca
nng và bu tri:
Nng xung, tri lên, sâu chót vót.
Hai hình nh y cng đc đt trong nhng chuyn đng trái chiu – “lên” và “xung”, trong cm
giác v mt s chia r. Nng xung và tri lên, đ li mt khong trng thm thm m ra, làm nên cm
giác mà Huy Cn đã din t bng mt s kt hp t đc đáo – “ sâu chót vót ”. Cm t này to cm giác
thm thm v bu tri và mt nc. Không ch th, phi có ch “sâu” đ không gian đc nhum trong
gam màu, gam cm xúc bun, trm lng.
Và kh th th hai ca bài th đc khép li trong mt câu th gn nht vi câu đ t khi  đây
li xut hin hình nh ca “sông dài, tri rng”.
Sông dài, tri rng, bn cô liêu.

Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 4-


Nhng bên cnh hình nh y, Huy Cn đã đt bên cnh mt hình nh “bn cô liêu”. Bn y cng đi din
cho con ngi, cho s sng vì sông s không có ni nào là bn nu không có sinh hot ca con ngi ni

bn y. Vì vy hình nh “bn cô liêu” vi âm hng man mác ca hai ch “cô liêu” y, mt ln na li
gi ra mt ni bun nhân th, ni bun v s sng quá nh nhoi, rt hu hn trong thiên nhiên, mà v tr
thì c m ra mãi đn vô tn, vô cùng.
Chúng ta bt gp mt s bin chuyn  đu kh ba:
Bèo dt v đâu hàng ni hàng,
Mênh mông không mt chuyn đò ngang.
Không cu gi chút nim thân mt,
Lng l b xanh tip bãi vàng.
Hình nh có cái gì đông đúc hn lên, s chuyn đng dng nh cng đã nhanh hn, mnh m
hn. Chúng ta nhn ra điu y qua t “dt” ngay  câu th đu tiên. Cm giác đông đúc cng th hin khá
rõ trong ba ch “hàng ni hàng”. Nhng s đông đúc  đây li ch là ca nhng cánh bèo, hình nh t lâu
đã tng trng cho nhng kip phù sinh, cho cuc sng không ý ngha. Hình nh “bèo dt” y cng đã t
lâu dùng đ nói v s phn ca nhng kip ngi không có kh nng t làm ch cuc đi mình. Và cm
giác vô đnh y đc Huy Cn nhn thêm mt ln na bng hai ch “v đâu”. Nhng câu th th nht
không ch là hình nh ca nhng kip ngi vô đnh mà tng hàng bèo trôi dt y dng nh còn đ tng
thêm cm giác trng không  nhng câu sau. Bi ngi đc s có cm tng khi bèo đã dt ht ri, nhìn
li mt tràng giang, con ngi s cm thy hoàn toàn tr tri vi nhng ch “không” ni tip nhau c di
lên mãi trong câu th hai và th ba:
Mênh mông không mt chuyn đò ngang.
Không cu gi chút nim thân mt.
Ch “không đò” đc hip âm vi ch “mênh mông”  trc, ch “không cu” li đc láy âm
vi câu trên, đt  ngay đu câu, khin cho cm giác tr tri th hin rõ nht  kh th ba này. Không có
con đò đu. không có c mt chic cu tnh lng, vô tri. Không có c mt chút bóng dáng con ngi mà
thông thng ngi ta có th mng tng ra qua hình nh con đò.Nh vy hình nh “đò” đc đt trc
vì đng hn. Nhng đn ch “chút nim thân mt” thì hình nh con đò và cây cu không ch là nhng
hình nh thc mà còn là cm giác v cuc đi vng tình ngi. Cuc đi quá mênh mông, mt chút nim
thân mt đ ni hai b cng không th nào tìm ra, dù “thân mt” đã là mc đ tình cm thp nht trong
nhng mc đ tình cm.
Và cm giác ca nhà th li tr v vi chiu dài và chiu rng trong câu đ t, khi nhà th vit câu th
cui:

Lng l b xanh tip bãi vàng.

Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 5-


Cm giác v “không” gp li  “lng l”, không hình, không c ting. Câu th gi cho ngi đc cm
nhn v dòng chy qua ht b xanh li đn bãi vàng, nhng tuyt đi âm thm. Chúng ta li nhn ra thêm
 đây mt ni bun sông nc.
Lp lp mây cao đùn núi bc.
Chim nghiêng cánh nh óng chiu sa.
Lòng quê dn dn vi con nc,
Không khói hoàng hôn cng nh nhà.
Có th nói rng đây là kh th duy nht mà mi câu th đu gi ra liên tng v mt câu th ng.
Cng không có kh th nào trong “Tràng giang” li v ra trc mt ngi đc hình nh tri chiu trên
sông nc rõ ràng và gi cm nh  kh bn này.
Câu th th nht đem đn cho ta cm giác ca mt thiên nhiên va quen thuc li va ln lao, kì v.
Lp lp mây cao đùn núi bc.
Ch by ch thôi mà câu th đã m ra trc mt ngi đc mt bc tranh mà  đó nhng làn mây dng
nh đc đùn, đy t ni mà bu tri tip lin cùng mt nc, c cht ngt mãi lên phía ca tri cao
thành hình ging nh ngn núi, nhng li là núi bc. Nhng đám mây kia đang phn quang nhng tia
nng ca tri chiu, nh vy mà ánh lên, loá lên, hình thành mt khong không gian ln rng, gi nên
cm giác trong sáng him có  bài th.
Vn nhìn lên bu tri y,  hai câu tip theo, nhà th đim lên bc tranh bu tri trên dòng tràng giang
hình nh mt cánh chim, mt hình nh rt đc trng cho bui chiu tà.
Chim nghiêng cánh nh : bóng chiu sa.

Nhng cánh chim y không khi làm cho nhng ngi yêu th nh đn mt câu th ca Vng Bt:
Lc hà d cô l t phi
( tm dch ngha : ráng chiu đang sa xung vi con cò l loi cùng bay ).
Song cánh chim chiu trong th Huy Cn không bình thn nh th thì nhà th nói đn “chim nghiêng
cánh nh”. Chi tit y đ làm ngi đc nhn ra bóng chiu đang buông xung. Bóng chiu vn vô hình
dng nh gi đây có th đc nhìn thy nh trong cm giác v mt vt th hu hình. Nhà th đã hu
hình hoá cái vô hình. Và nh vy ch bng hai câu mà nhà th đem li cho ngi đc nhng xúc cm
thân thng, quen thuc ca quê hng, đt nc, đ ri t cnh quê trong hai câu đu mà nói đn tình
quê, đn ni nh quê nhà trong hai câu th cui. Ni nh mênh mông nh là nhng làn sóng đang dn
trên mt sông và tri ra theo con nc v phía xa vi.
Lòng quê dn dn vi con nc.
“Vi” đc hiu theo ngha là trông mãi v phía xa. Vì vy  câu th th ba này, nhà th đang nhìn mãi
ra xa, tm lòng cng c lan theo mt nc ra xa, và cng rung rinh theo dòng nc nh th.Câu th đã
mn hình nh sóng nc tràng giang mà nói v ni nh. Ni nh y sâu nng, thng trc trong lòng
nhân vt tr tình mà không cn đc gi ra bng mt làn khói hoàng hôn nào nh trong th Thôi Hiu:

Khóa hc Luyn thi i hc KIT -1: Môn Ng vn (Cô Trnh Thu Tuyt)
Tràng giang – Huy Cn

Hocmai.vn– Ngôi trng chung ca hc trò Vit
Tng đài t vn: 1900 58-58-12
- Trang | 6-


Yên giang ba thng s nhân su
(Trên sông khói sóng cho bun lòng ai)
Và nh th, ni nh, tình cm quê hng c lai láng chy trên khp b mt ca kh th cui cùng.
Không ch vy, ngi đc còn có th nhn ra kh th th t là kh duy nht mà mi câu th đu gi v
mt t ng thi quen thuc. Chính Huy Cn nhn rng ch “đùn” ca câu th th nht là ông hc t
bn dch “Thu hng” ca Nguyn Công Tr:

Mt đt mây đùn ca i xa.
Còn câu th th hai li đc vit di nh hng ca nhng câu th Vng Bt:
Lc hà d cô l t phi.
Và hai câu th cui cùng không khi làm ngi đc ngh đn hai câu trong “Hoàng Hc Lâu” (Thôi
Hiu)
Quê hng khut bóng hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho bun lòng ai.
iu đó có ngha là đn kh th cui cùng này, ni bun ca thi nhân không ch đc ging ra
trên các chiu ca không gian nh ba kh trc đó, mà ni bun y còn đc tri dài dng dc trên chiu
ca thi gian. Bi vì mi câu th trong kh đu đc neo đu vào nhng ni bun dng nh vnh hng
trong nhng câu th đã đc vit ra nghìn nm trc đó. Và nh có kh th này mà mi su ca “Tràng
giang” không ch là “ni su vn lý” mà còn là “mi su vn k “. Cm giác v “mt chic linh hn nh,
mang mang thiên c su “ (Huy Cn) đc th hin rõ  kh th này hn bt kì kh th nào khác. Và nh
th, ni bun v tr càng tr nên hoàn chnh hn, ni khc khoi không giang càng đy đ hn. Kt thúc
kh th, ni bun đy đ và trn vn đc m ra trên ba chiu không gian và c chiu thi gian, khin
cho “Tràng giang” càng thêm đm đà phong v ng thi, hng v th c đin  ngay kh cui.
Tuy nhiên không vì th mà có th coi “Tràng giang” ging nh là nhng vn th c đin. Huy
Cn vn c hin din trong bài th nh mt nhà th mi, có th nhn ra đc t cm giác b v, bé nh,
mt tâm trng rt ph bin ca mt “thi đi thi ca”. Bi th cánh chim chiu ca Huy Cn mi yu t,
đáng thng đn th, bi đôi cánh nh nhoi kia không đ ni c bóng chiu nh nhàng, bng lng đn
phi chao nghiêng. Nó khác nhiu vi cánh cò bình thn trong th Vng Bt. Cht th mi y cng th
hin trong nhng rung đng tinh t khó nm bt trong cách nói “dn dn” ,làm nên cm giác m h, lung
linh không rõ rt. Thêm vào đó, nhà th còn t chi nguyên tc “tc cnh sinh tình” vn đã là khuôn mu
trong th c. Tình không cn phi đc gi ra t khói hoàng hôn. Và vi tt c nhng lý do trên, kh th
cui cùng ca “Tràng giang” đã đt đn nhng thành công có ý ngha v c hai phng din : ni dung
cm xúc ln hình thc vn chng.

Ngun:
Hocmai.vn su tm