RUYỀN DẪN TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀO CÁC CHỈ SỐ GIÁ TẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
฀฀



BCH TH PHNG THO





TRUYN DN T GIÁ HI OÁI
VÀO CÁC CH S GIÁ TI VIT NAM
GIAI ON 2001 - 2011







LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH, THÁNG 12 NM 2011



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
฀฀



BCH TH PHNG THO




TRUYN DN T GIÁ HI OÁI
VÀO CÁC CH S GIÁ TI VIT NAM
GIAI ON 2001 - 2011




Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. Nguyn Th Ngc Trang






TP. H CHÍ MINH, NM 2011




LI CM N

 hoàn thành chng trình cao hc và lun vn này, tôi đã
nhn đc s hng dn, giúp đ và góp ý nhit tình ca quý thy
cô trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh, bn bè, gia đình
và các đng nghip.

Trc ht, tôi xin chân thành gi li cm n đn PGS.TS
Nguyn Th Ngc Trang - ngi đã rt tn tình hng dn tôi trong
sut quá trình thc hin lun vn.

Tôi xin cm n anh Nguyn Hu Tun, em Phong và các Anh
Ch Em đng nghip phòng Lut-Kim soát ni b Công ty C Phn

Chng Khoán Sài Gòn đã h tr và to điu kin thun li đ tôi
hoàn thành lun vn này.

TP.H Chí Minh, tháng 12 nm 2011
Hc viên

Bch Th Phng Tho





LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi vi s giúp đ ca
Cô hng dn và nhng ngi mà tôi đã cm n; s liu thng kê
là trung thc, ni
dung và kt qu nghiên cu ca lun vn này cha tng đc công b trong bt
c công trình nào cho ti thi đim hin nay.

Tp.HCM, ngày 23 tháng 12 nm 2011
Tác gi




Bch Th Phng Tho


Mc Lc

M đu 1

CHNG 1. TNG QUAN V LÝ THUYT TRUYN DN T GIÁ HI OÁI
VÀ LÝ THUYT V MÔ HÌNH VAR 5
1.1 Lý thuyt v “truyn dn t giá hi đoái” 5
1.1.1 “Truyn dn t giá hi đoái” là gì? 5
1.1.2 Bin đng ca t giá hi đoái truyn dn vào các ch s giá nh th
nào? 6
1.1.3 Các yu t v mô nh hng đn đ ln ca mc truyn dn t giá
hi đoái? 7
1.1.4 Ti sao vic hiu v truyn dn t giá hi đoái li quan trng? 8
1.1.5 Các nghiên cu trc đây v truyn dn t giá hi đoái 9
1.2 Lý thuyt mô hình VAR 14
1.2.1 Các dng mô hình VAR 14
1.2.2 ng dng ca mô hình VAR 16
1.2.3 ánh giá v vic s dng mô hình VAR 17
1.3 Kt lun chng 18


CHNG 2. PHÂN TÍCH THC TRNG BIN NG T GIÁ HI OÁI,
CÁC CH S GIÁ VÀ LM PHÁT TI VIT NAM, GIAI ON Q1.2001 –
Q2.2011
19
2.1 Mi quan h gia t giá hi đoái và các ch s giá 19
2.1.1 Tng quan chung v din bin t giá hi đoái ti Vit Nam 19
2.1.1.1 Bin đng t giá hi đoái ca Vit Nam 19
2.1.1.2 Vit Nam đng đc đnh giá cao hay thp? 21
2.1.1.3 Tình trng hai t giá ti Vit Nam 23
2.1.2 T giá hi đoái và các ch s giá 24

2.1.2.1 Vit Nam là mt nc l thuc ln vào nhp khu 24
2.1.2.2 T gía hi đoái và ch s giá nhp khu, ch s giá sn xut 26
2.1.2.3 T giá hi đoái và ch s giá tiêu dùng 27


2.2 Lm phát và các nguyên nhân gây ra lm phát ti Vit Nam 29
2.2.1 Vit Nam là nc có lm phát tng cao và kéo dài 29
2.2.2 Tranh lun v các nguyên nhân lm phát ti Vit Nam 30
2.2.2.1 Lm phát là vn đ ca đo lng 31
2.2.2.2 Lm phát là do chu nh hng ca giá hàng hóa th gii 33
2.2.2.3 Lm phát có nguyên nhân t tin t 34
2.2.2.4 Lm phát do hiu qu đu t không cao 35
2.2.2.5 Lm phát do k vng lm phát cao 36
2.2.2.6 Lm phát do tình trng tham nhng cao 37
2.3 Kt lun chng 38

CHNG 3. PHÂN TÍCH THC NGHIM TRUYN DN T GIÁ HI
OÁI VÀ TM QUAN TRNG CA CÁC YU T V MÔ NH HNG
N LM PHÁT TI VIT NAM, Q1. 2001 – Q2.2011 40
3.1 Phân tích thc nghim mc truyn dn t giá hi đoái đn các ch
s giá ca Vit Nam 40
3.1.1 Mô hình nghiên cu 40
3.1.2 Các bc thc hin quá trong quá trình 42
3.1.3 D liu nghiên cu 43
3.1.4 Kt qu thc nghim 43
3.1.4.1 Kim đnh nghim đn v 43
3.1.4.2 Chn đ tr cho các bin trong mô hình 45
3.1.4.3 Hàm phn ng xung (Imponse response function) 45
3.1.4.4 Kim đnh Robustness 51
3.1.4.5 Phân rã phng sai (Variance decompotition) 53

3.2 Hn ch ca mô hình đnh lng 54
3.3 Khuyn ngh chính sách 54
3.3.1 Nhng khuyn ngh đ hn ch cú sc t giá hi đoái đn các ch s
giá khi thc hin điu chnh t giá hi đoái 54
3.3.2 Nhng khuyn ngh khi thc hin chính sách bình n lm phát 56
3.4 Hn ch ca nghiên cu và hng nghiên cu tip theo 58
3.5 Kt lun chung 59


Danh mc tài liu tham kho 61
Ph lc 1 : Phn ng tích ly ca các ch s giá vi cú sc do thay đi 1 đn v đ lch
chun ca NEER (theo th t 1) 64
Ph lc 2 : Phn ng tích ly ca các ch s giá vi cú sc do thay đi 1 đn v đ lch
chun ca NEER (th t 2) 67
Ph lc 3 : Phn ng tích ly ca các ch s giá vi cú sc do thay đi 1 đn v đ lch
chun ca NEER (th t 3) 70
Ph lc 4 : Phn ng tích ly ca các ch s giá vi cú sc do thay đi 1 đn v đ lch
chun ca NEER (th t 4) 74

DANH MC CH VIT TT

 ADB: Ngân hàng Phát trin châu Á
 ADF: Augmented Dickey-Fuller
 AUD: ô la Úc
 CNY : Nhân dân t ca Trung Quc
 CPI: Ch s giá tiêu dùng
 EURO: ng tin chung Châu Âu
 GSO: Tng cc thng kê Vit Nam
 HKD: ô la Hong Kong
 ICOR: Incremental Capital Output Ratio
 IMF: Qu Tin t Quc t
 IRF: Impulse Response Function
 JPY: Yên Nht
 KRW: Won Hàn Quc
 NHNN: Ngân hàng Nhà nc Vit Nam

 REER: T giá hi đoái thc đa phng
 SGD: ô la Singapore
 THB : Bt Thái Lan
 USD: ô la M
 VAR: Vector Autorgressive Model
 VND: Vit Nam đng
 WB: Ngân hàng Th gii
 WTO: T chc Thng mi Th gii


DANH MC BNG

 Bng 2.1: Thng kê các thi đim điu chnh t giá VND/USD ca
NHNN t nm 2008 đn Q2.2011 20
 Bng 2.2: T trng nhp khu/GDP (%) 25
 Bng 2.3: CPI ca Vit Nam và mt s quc gia châu Á 29
 Bng 2.4: R hàng hoá tính ch s giá tiêu dùng Vit Nam 31
 Bng 2.5: Tc đ tng trng cung tin ca Vit Nam và các nc
giai đon 2001 - 2011 34
 Bng 2.6: Tng trng GDP và ICOR mt s quc gia ông Á 36
 Bng 2.7: ICOR Vit Nam qua các giai đon 36
 Bng 3.1: Kt qu kim đnh nghim đn v 44
 Bng 3.2:  tr ti u cho mô hình VAR 45
 Bng 3.3: Kt qu hàm phn ng xung ca các ch s giá vi cú sc
1% t NEER 46
 Bng 3.4:  ln mc truyn dn t giá hi đoái ca nghiên cu ca
Võ Vn Minh (2009) 50
 Bng 3.5: Mc truyn dn t giá hi đóai ca mt s quc gia châu Á 51
 Bng 3.6: Tm quan trng ca các bin s trong vic gii thích s thay
đi ca CPI 53

DANH MC HÌNH V

 Hình 2.1 : T giá danh ngha VND/USD cùng biên đ dao đng t giá
Q1.2001 – Q2.2011 19
 Hình 2.2: Bin đng NEER, REER và t giá danh ngha VND/USD
ca Vit Nam t Q1.2001 đn Q2.2011 22
 Hình 2.3: T giá chính thc và t giá th trng t do VND/USD tháng
9/2011 23
 Hình 2.4: D tr ngoi t và tng kim ngch nhp khu ca Vit Nam
2001 - 2010 24
 Hình 2.5: T trng nhp khu/GDP ca Vit Nam và mt s quc gia
ông Nam Á 25
 Hình 2.6: C cu hàng nhp khu ca Vit Nam giai đon 2001 – 2010 26
 Hình 2.7: T giá hi đoái danh ngha VND/USD và ch s giá nhp
khu (IMP), ch s giá sn xut (PPI) 27
 Hình 2.8: T giá danh ngha VND/USD và ch s giá tiêu dùng ti Vit
Nam, 2001 - 2011 28
 Hình 2.9: Din bin lm phát Vit Nam, 2001 – 2011(E) 29
Hình 2.10: So sánh CPI ca Vit Nam và mt s quc gia châu Á 30
 Hình 2.11: Bin đng CPI lng thc, thc phm so vi CPI chung t
nm 2001 đn 2010 32
 Hình 2.12: Giá du thô th gii và CPI ca Vit Nam 33
 Hình 2.13: Din bin giá hàng hóa th gii, T1.2001 – T7.2011 33
 Hình 2.14: Tc đ tng trng cung tin ca Vit Nam và các nc 35
 Hình 3.1: Phn ng ca ch s giá nhp khu IMP vi cú sc 1% ca
NEER 47
Hình 3.2: Phn ng ca ch s giá sn xut PPI vi cú sc 1% ca
NEER 47

 Hình 3.3: Phn ng ca ch s giá tiêu dùng CPI vi cú sc 1% ca
NEER 48


 Hình 3.4: Tng hp phn ng ca ba ch s giá vi cú sc 1% ca
NEER 48
 Hinh 3.5: Kt qu hàm phn ng theo th t Cholesky th 2 52
 Hình 3.6: Kt qu hàm phn ng theo th t Cholesky th 3 52
 Hình 3.7: Kt qu hàm phn ng theo th t Cholesky th 4 52
 Hình 3.8: Tm quan trng ca các bin s trong vic gii thích s thay
đi ca CPI 53




1

M U

1. Lý do chn đ tài
Lm phát cao và kéo dài đc đánh giá là vn đ nhc nhi mà kinh t Vit Nam
đang đi mt. Trong 10 nm qua, lm phát ti Vit Nam đã tng 250% khin Vit
Nam tr thành nc có tc đ lm phát tng cao nht nhì khu vc châu Á. Và cng
tht trùng hp là trong thi gian lm phát tng cao thì cng là thi gian đng Vit
Nam b phá giá mnh.
Nh vy liu có mi quan h nh th nào gia t giá hi đoái và lm phát ti Vit
Nam? S tng hay gim t giá hi đoái s nh hng nh th nào đn lm phát?
Yu t nào là nguyên nhân chính khin lm phát tng cao?
ây là nhng câu hi mà nhiu nhà kinh t quan tâm. Và đ tr li nhng câu hi
này, tác gi đã la chn đ tài “Truyn dn t giá hi đoái vào các ch

 s giá ti
Vit Nam giai đon 2001 -2011” đ làm đ tài nghiên cu lun vn bo v khóa
hc Thc s ca mình.
2. Tính cp thit ca đ tài
Vic nghiên cu v nh hng ca bin đng t giá hi đoái đn các ch s giá (ch
s giá nhp khu, ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng) rt đc quan tâm và
thc hin trong nhiu nghiên cu kinh t  các quc gia khác nhau trên th gii.
Tuy nhiên ti Vit Nam, các nghiên cu v nh hng ca bin đng t giá hi đoái
đn lm phát nói riêng và các ch s giá nói chung hu nh rt ít, phn ln đu là
nhng nhn đnh ch quan và thiu nhng bng chng thc nghim tin cy. Nhng
nm gn đây, cùng vi s gia t
ng mnh ca lm phát, chính sách điu hành t giá
hi đoái đã linh hot hn, mc đ phá giá Vit Nam đng ngày càng ln do đó cp
nht và đánh giá tác đng ca vic điu chnh t giá hi đoái đi vi nn kinh t mà
đc bit là đi vi các ch s giá c trong nc là vô cùng cn thit.



2
3. Mc tiêu nghiên cu
Th nht: đo lng mc đ tác đng ca cú sc t giá hi đoái đn chui ch s giá
(hay còn gi là đo lng mc truyn dn t giá hi đoái) ca Vit Nam trong
khong thi gian t quí 1 nm 2001 đn quí 2 nm 2011.
Th hai: t mô hình đo lng mc truyn dn t giá hi đoái, thc hin chc nng
phân rã phng sai (Variance decomposition) đ xác đnh tm quan trng ca các
cú sc t các bin ca mô hình đn s gia tng lm phát ti Vit Nam.
4. i tng nghiên cu
 đt mc tiêu nghiên cu nh nêu trên, lun vn hng đn các đi tng nghiên
cu nh sau:
- Ch s giá nhp khu (IMP);

- Ch s giá sn xut (PPI);
- Ch s
giá tiêu dùng (CPI);
- T giá hi đoái danh ngha hiu lc đa phng (NEER – Nominal effective
exchange rate);
- Chính sách điu hành t giá hi đoái;
- S truyn dn t giá hi đoái đn các ch s giá;
- Lm phát và các yu t nh hng đn lm phát
5. Phm vi nghiên cu:
- Các s liu v ch s giá nhp khu, ch s giá s
n xut và ch s giá tiêu
dùng ca Vit Nam giai đon t quý 1 nm 2001 đn quý 2 nm 2011;
- Chính sách điu hành t giá hi đoái, t trng nhp khu, cách tính ch s
giá tiêu dùng giai đon t quý 1 nm 2001 đn quý 2 nm 2011;
- T giá hi đoái danh ngha hiu lc (NEER) ca VND vi mt s đi tác
thng mi chính ca Vit Nam. R tin t đ tính NEER gm 9 đng tin



3
ca các đi tác thng mi ch yu ca Vit Nam, đó là đng SGD
(Singapore), THB (Thái Lan), KRW (Hàn Quc), JPY (Nht), CNY (Trung
Quc), HKD (Hong Kong), EURO ca c, USD (M) và AUD (Úc).
Chín đi tác thng mi trên chim trung bình khong 67% tng kim
ngch xut nhp khu vi Vit Nam.
6. Phng pháp nghiên cu
Trong nghiên cu này, tác gi s dng nhiu phng pháp nghiên cu nh:
- Phng pháp so sánh: Da trên s liu thc t thu th
p đc, tác gi so
sánh vi mc tiêu, ch tiêu c th đ t đó rút ra các kt lun;

- Phng pháp mô hình hoá: Phng pháp này đc s dng đ làm rõ
nhng phân tích đnh tính bng các hình v c th đ vn đ tr nên d
hiu hn;
- Phng pháp phân tích kinh t lng: Tác gi s dng mô hình VAR –
(Vector autoregression model) và ng dng chc nng hàm phn ng IRF
(Impulse Response Function), phân rã phng sai (Variance
decomposition)
đ đo lng và phân tích s truyn dn t giá hi đoái
đn các ch s giá; đng thi thông qua chc nng phân rã phng sai, tác
gi phân tích vai trò ca các yu t v mô nh hng đn lm phát ti Vit
Nam.
7. D liu nghiên cu
Trong lun vn tác gi đã s dng s liu thng kê t các ngun d liu: Tng cc
thng kê (GSO), Qu
 Tin t quc (IMF), Ngân hàng Th gii (WB) trong khong
thi gian t nm 2001 đn 2011.
8. B cc lun vn
Ngoài li m đu, kt lun và danh mc các tài liu tham kho, lun vn chia làm 3
chng:



4
 Chng 1: Tng quan v lý thuyt truyn dn t giá hi đoái và lý thuyt v
mô hình VAR;
 Chng 2: Phân tích thc trng bin đng t giá hi đoái, các ch s giá và
lm phát ti Vit Nam.
 Chng 3: Phân tích thc nghim mc truyn dn t giá hi đoái và các nhân
t nh hng đn lm phát ti Vit Nam bng mô hình đnh lng.
9. Nh

ng đóng góp ca lun vn
 Th nht, “truyn dn t giá hi đoái” là mt vn đ tng đi mi m ti
Vit Nam. Tác gi hi vng s gii thiu đc mt phn khía cnh lý thuyt
ca vn đ truyn dn t giá hi đoái đn ngi đc.
 Th hai, lun vn là nghiên cu đ
nh lng đu tiên v s nh hng ca
bin đng t giá hi đoái đn chui ba ch s giá - ch s giá nhp khu, ch
s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng ti Vit Nam.
 Th ba, t kt qu mô hình, lun vn đã chng minh rng ch s giá sn xut
là mt trong nhng yu t quan trng làm gia tng l
m phát ti Vit Nam,
giai đon Q1.2001 – Q2.2011.



5
CHNG 1

TNG QUAN V LÝ THUYT TRUYN DN T GIÁ HI OÁI,
VÀ LÝ THUYT V MÔ HÌNH VAR

1.1 Lý thuyt v “truyn dn t giá hi đoái”
1.1.1 “Truyn dn t giá hi đoái” (exchange rate pass-through) là gì?
Tùy theo mc đích nghiên cu mà có rt nhiu cách hiu khác nhau v khái nim
“truyn dn t giá hi đoái”.
Khi nghiên cu v vn đ “truyn dn t giá hi đoái” ti các nc công nghip, các
nhà kinh t hc thng chú ý mc tác đng ca bin đng t giá hi đoái lên ch s
giá nhp khu và mc n đnh giá bán ca tng lnh vc sn xut.
Mann (1986) nghiên cu v mc truyn dn t giá hi đoái lên ch s giá nhp khu
ca Hoa K và xem xét mc tác đng ca s bin đng t giá hi đoái đn vic thit

lp giá bán ca mt s lnh vc sn xu
t ti Hoa K.
Goldberg and Knetter (1997) trong nghiên cu ca mình đã đnh ngha truyn dn
t giá hi đoái là phn trm thay đi ca giá c nhp khu (tính theo đng ni t)
khi t giá hi đoái thay đi.
Jonathan McCarthy (2000) thì xem xét khái nim truyn dn t giá hi đoái di
góc đ là s tác đng ca bin đng t giá hi đoái và giá nhp khu đn t l lm
phát trong nc.
Tuy nhiên trong các nghiên cu v truyn dn t giá hi đoái ti các nc đang phát
trin, vn đ “truyn dn t giá hi đoái “ li đc xem xét  mt khía cnh khác.
Tiêu biu, Ito và Sato (2006) trong nghiên cu “truyn dn t giá hi đoái” ti các
nc châu Á chu nh hng t cuc khng hong 1997 - 1998 và Rudrani
Bhattacharya (2008) trong nghiên cu truyn dn t giá hi đ
oái ti n  xem xét
truyn dn t giá hi đoái  góc đ tác đng ca bin đng t giá hi đoái đn các



6
ch s giá trong nc.
Theo Hakan Kara (2005) s d có s khác nhau nh trên là vì các nc đang phát
trin thng đc xem là các nn kinh t m và qui mô nh nên quyn áp đt giá
trên th trng là rt hn ch. iu đó có ngha bin đng t giá hi đoái đc cho
là s tác đng mnh đn giá hàng hóa nhp khu, khin các ch s giá trong nc tr
nên rt nhy cm đ
i vi s thay đi ca t giá hi đoái danh ngha.
Vit Nam nm trong nhóm nc đang phát trin nên lun vn này s đnh ngha
khái nim truyn dn t giá hi đoái theo cách tng t nh các nghiên cu thc
hin ti các nc đang phát trin tc “truyn dn t giá hi đoái là phn trm
thay đi ca các ch s giá trong nc khi t

giá hi đoái danh ngha thay đi
mt phn trm”.
Các ch s giá trong nc bao gm ch s giá nhp khu, ch s
giá sn xut và ch s giá tiêu dùng.
Nu t giá hi đoái thay đi 1% khin cho giá c thay đi 1% thì s truyn dn đc
gi là “hoàn toàn” (complete pass-through), và nu nh hn 1% thì s đc gi là
s truyn dn “không hoàn toàn” (incomplete pass-through).
1.1.2 Bin đng ca t giá hi đoái truyn dn vào các ch s
giá nh th nào?
Bin đng t giá hi đoái nh hng đn các ch s giá trong nc qua các bc
sau:
 Bc 1: u tiên, bin đng t giá hi đoái s nh hng đn giá c nhp
khu các loi hàng hóa tc là nh hng đn ch s giá nhp khu.
 Bc 2:
 Nu hàng hóa nhp khu đc dùng cho mc đích tiêu dùng cu
i
cùng, ch s giá nhp khu s nh hng đn ch s giá tiêu dùng.
 Nu hàng hóa nhp khu là nguyên nhiên ph liu đc dùng cho quá
trình sn xut thì ch s giá nhp khu s nh hng đn ch s giá sn
xut và thông qua đó nh hng đn ch s giá tiêu dùng.



7
1.1.3 Các yu t v mô nh hng đn đ ln ca mc truyn dn t giá hi
đoái
Do vn đ “truyn dn t giá hi đoái” ch đc bt đu nghiên cu vào nhng nm
1980 nên cho đn nay khung lý thuyt v vn đ này vn cha hoàn chnh, tác gi
xin gii thiu mt s yu t v mô tác đng đn đ
ln ca mc truyn dn t giá

hi đoái đc rút ra t các nghiên cu kinh t trc đây.
 Nhiu nghiên cu đã chng minh mc truyn dn t giá hi đoái là thp đi
vi các quc gia có môi trng lm phát thp, ngc li  các quc gia có
môi trng lm phát cao thì mc truyn dn t giá hi đoái s ln hn; tiêu
bi
u là nghiên cu ca Taylor (2000) đi vi các nc phát trin, Michele
Ca’ Zorzi (2007) đi vi các nc đang phát trin và Anderson (2005) đi
vi các nn kinh t nh và có đ m cao. Lí do đ gii thích cho kt lun trên
có th đc lp lun rng ti các nc có môi trng lm phát cao, t giá hi
đoái danh ngha đc các NHTW công b ch mang tính cht tm thi và d
bin đng, t giá hi đoái đc
điu chnh nhiu ln khin các công ty có
nhiu lí do đ tng giá bán sn phm; hn th trong mt môi trng lm phát
cao giá c mi mt hàng đu tng cao nên ngi tiêu dùng cng d chp
nhn vic tng giá hn là trong mt môi trng lm phát thp.
 Yu t th hai đc cho nh hng đn đ ln ca mc truyn dn t giá h
i
đoái là mc ph thuc hàng nhp khu (đc đo lng bng t l giá tr nhp
khu/ GDP) ca mt quc gia; nu mt quc gia có mc ph thuc hàng hóa
nhp khu càng cao thì mc truyn dn t giá hi đoái ti quc gia đó càng
ln. iu này đã đc khng đnh qua nhiu nghiên cu kinh t, tiêu biu là
nghiên cu ca McCarthy (2000), Katherine H. Anderson (2005).
 Mt yu t quan trng khác tác đng đn đ ln mc truyn dn t giá hi
đoái là đ t do hóa thng mi ca mt nc.  t do hóa thng mi ca
mt nc càng ln thì mc bin đng t giá hi đoái càng tác đng mnh đn
ch s giá tiêu dùng thông qua tác đng ca nó đn ch s giá nhp khu. Tuy



8

nhiên, nu mt nc mà t l lm phát li t l nghch vi đ m thng mi
thì mi quan h gia mc truyn dn t giá hi đoái đn ch s giá tiêu dùng
và đ t do hóa thng mi có th bin đng cùng chiu hoc ngc chiu
1
.
 Joseph E. Gagnon và Jane Ihrig (2004) trong nghiên cu ca mình cho thy
rng  các nc thc thi chính sách lm phát mc tiêu, mc đ truyn dn t
giá hi đoái đn t l lm phát là thp hn hn so vi các nc khác; nguyên
nhân là do nhng nhà sn xut và các nhà phân phi khi bit Chính ph thc
thi chính sách lm phát mc tiêu s e ngi hn trong vic điu chnh tng giá
bán sn phm mà thay vào đó h
chp nhn gim li nhun biên (trong mt
gii hn nht đnh) ca mình dù đng tin ni đa có b điu chnh mt giá.
1.1.4 Ti sao vic hiu v truyn dn t giá hi đoái li quan trng?
Hiu đc đ ln, thi gian nh hng và các nhân t nh hng đn mc truyn
dn t giá hi đoái rt quan trng. Nhà hoch đnh chính sách khi hiu đc các vn
đ này s có th đa ra các quyt đnh thích hp v: đ ln ca mc điu chnh t
giá hi đoái, thi gian đa ra quyt đnh điu chnh đ đm bo s n đnh xã hi và
đt hiu qu cao đi vi các mc tiêu mà vic phá giá mun hng đn.
 ln ca mc truyn dn t giá hi đoái ti mi quc gia có th cho ta bit đc
mc tác đng ca bin đng t giá hi đoái đn t l lm phát ti quc gia đó, ngha
là mc đ và thi gian nh hng ca t giá hi đoái đn các ch s giá là rt quan
trng cho vic d đoán t l
 lm phát. Nu mt quc gia có mc truyn dn t giá
hi đoái đn lm phát quá ln thì mt khi đng ni t b phá giá tt yu s nh
hng mnh đn t l lm phát và nh hng đn an sinh xã hi.
Theo Choudhri, E. and Hakura, D. (2001), mc đ tác đng ca t giá hi đoái đn
các ch s giá cng là mt vn đ quan trng trong các th
o lun đ la chn ra mt
chính sách điu hành tin t và t giá hi đoái thích hp cho tng nc. Mt s tác

đng  mc đ thp ca t giá hi đoái đn các ch s giá s giúp mt quc gia có
nhiu c hi hn đ theo đui mt chính sách tin t đc lp và giúp quc gia đó d

1
: Theo Michele Ca’ Zorzi, Elke Hahn and Marcelo Sánchez (2007)



9
dàng trin khai chính sách lm phát mc tiêu hn so vi quc gia có mc đ tác
đng ca t giá hi đoái đn các ch s giá c ln.
Vic điu hành chính sách t giá hi đoái cng đòi hi ngi làm chính sách phi
có hiu bit sâu v truyn dn t giá hi đoái. Ví d: mt quc gia có mc truyn
dn t giá hi đoái đn lm phát th
p ngha là bin đng t giá hi đoái không nh
nhiu đn lm phát ti quc gia đó, tuy nhiên nc này đang phi đi mt vi tình
trng nhp siêu cao thì mt bin pháp phá giá mnh hn đng tin trong nc có th
đc xem xét áp dng mà không nh hng nhiu đn tình hình lm phát trong
nc.
1.1.5 Các nghiên cu trc đây v truyn dn t giá hi đoái
V
n đ “truyn dn t giá hi đoái” đc nghiên cu trong khong 30 nm tr li.
Nu trc đây các nghiên cu ch yu đc thc hin cho các nc phát trin thì
trong khong 10 nm gn đây đã có nhiu nghiên cu đc thc hin đi vi các
nc đang phát trin. Di đây tác gi xin gii thiu mt s nghiên cu đin hình.
Các nghiên c
u đi vi các nc phát trin
McCarthy, J. (2000) là ngi tiên phong trong vic s dng mô hình VAR đ thc
hin nghiên cu v truyn dn t giá hi đoái. Mô hình VAR đ qui (recursive
VAR) đc s dng đ nghiên cu mc tác đng ca t giá hi đoái và ch s giá

nhp khu đn ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng ti mt s nn kinh t phát
trin giai
đon 1976 – 1998. Kt qu nghiên cu cho thy: 1) vic nâng giá đng ni
t s làm gim giá c nhp khu và điu này kéo dài vi thi gian ít nht là 1 nm 
hu ht các nc kho sát. 2) Phn ng ca ch s giá sn xut và ch s giá tiêu
dùng đi vi ch s giá nhp khu là dng và có ý ngha thng kê  hu ht các
nc đ
c kho sát.
Hahn (2003) nghiên cu v tác đng ca các cú sc bên ngoài (cú sc giá du, cú
sc t giá và cú sc ch s giá nhp khu ngoi tr giá du) đn chui các ch s giá
(ch s giá nhp khu, ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng) ca khu vc s
dng đng tin chung châu Âu. Trong nghiên cu này, tác gi cng s dng mô



10
hình VAR đ qui nh McCarthy. Kt qu nghiên cu cho thy, s truyn dn ln
nht và nhanh nht là do cú sc ca ch s giá nhp khu ngoi tr giá du (non-oil
import price shock), tip đó là cú sc t giá và cú sc giá du. Mc đ nh hng
ca các cú sc này s gim dn theo chui ch s giá, tc là mc truyn dn đn ch
s giá nhp khu là l
n nht, tip đn là ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng.
Các nghiên cu đi vi các nc đang phát trin
Daniel Leigh và Marco Rossi thuc IMF nm 2002 đã s dng mô hình VAR đ
nghiên cu s truyn dn ca t giá hi đoái đn ch s giá tiêu dùng ti Th Nh
K. Trong nghiên cu tác gi đã s dng d liu thng kê hàng tháng t tháng 1
nm 1994 đn tháng 4 nm 2002 đ thc hin nghiên cu. Kt qu nghiên cu cho
thy tác đng ca cú sc t giá hi đoái đn các ch s giá ti Th Nh K kéo dài
trên 1 nm và có mc tác đng mnh nht sau 4 tháng, s truyn dn t giá hi đoái
đn giá bán s có mc đ mnh hn giá c tiêu dùng và s truyn dn t giá hi đoái

là hoàn toàn trong mt thi gian ngn và v
i mc đ ln hn so vi các c lng
đc thc hin ti các nc đang phát trin khác trong nghiên cu.
Michele Ca’ Zorzi, Elke Hahn và Marcelo Sánchez (2007) s dng mô hình VAR
đ nghiên cu s truyn dn t giá hi đoái đi vi 12 nc đang phát trin thuc
châu Á, M Latinh, Trung và ông. Kt qu nghiên cu cho thy rng đi vi các
nc đang phát trin có lm phát ch  mc mt con s
 thì mc truyn dn đn ch
s giá nhp khu và ch s giá tiêu dùng là thp. Kt qu nghiên cu cng cho thy
mt mi quan h cùng chiu rõ rt gia đ ln ca s truyn dn t giá hi đoái và
lm phát, điu này phù hp vi nghiên cu ca Taylor (2000). Trong khi mi tng
quan cùng chiu gia đ m ca mt quc gia và
đ ln ca s truyn dn t giá
hi đoái ch đc h tr  mc yu.
Ito và Sato (2007) dùng mô hình VAR đ nghiên cu s truyn dn t giá hi đoái
đi vi các nc thuc khu vc ông Á chu nh hng mnh ca cuc khng
hong tin t nm 1997 – 1998 gm: Indonesia, Hàn Quc, Thái Lan, Philippine và
Malaysia. D liu nghiên cu t tháng 1 nm 1994
đn tháng 12 nm 2006. Kt qu



11
ca nghiên cu cho thy: đ ln ca mc truyn dn t giá hi đoái đn ch s giá
nhp khu là cao nht, sau đó đn ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng; mc
truyn dn t giá hi đoái đn ch s giá nhp khu là khá cao  các nc b nh
hng bi cuc khng hong tin t; m
c truyn dn t giá hi đoái đn ch s giá
tiêu dùng nhìn chung tng đi thp  các nc đc kho sát ngoi tr Indonesia;
phn ng ca lãi sut đi vi cú sc t giá hi đoái là dng  các nc đc kho

sát và đt mc ln nht ti Indonesia; điu này cho thy NHTW các nc đc bit là
NHTW Indonesia đã áp dng cht ch chính sách tht ch
t tin t đ hn ch lm
phát và hn ch mc phá giá mnh hn đng ni t trong tng lai. Tuy nhiên
Indonesia do phi đi din vi vn đ thanh khon kém và thiu vn ca h thng
ngân hàng thng mi khin NHTW Indonesia phi ni rng cung tin; mâu thun
trong vic thi hành chính sách tin t khin nc này là nc phi chu nh hng
nng n nh
t t cuc khng hong nm 1997 – 1998.
Nh vy có th thy hu ht các nghiên cu v truyn dn t giá hi đoái đu s
dng mô hình VAR đ nghiên cu mc dù có các mc tiêu nghiên cu khác nhau.
Các nghiên cu trong nc
S lng nghiên cu v truyn dn t giá hi đoái ti Vit Nam hin rt ít. Theo tìm
hiu ca tác gi thì ch có Võ Vn Minh (2009) s dng mô hình VAR đ c
lng mc tác đng ca cú sc t giá hi đoái đn ch s giá nhp khu và t l lm
phát trong nc. D liu nghiên cu t tháng 1 nm 2001 đn tháng 2 nm 2007.
Tuy nhiên hn ch ca nghiên cu này là không có mt ch s giá sn xut trong
chui ch s giá cn đo lng mc truyn dn t giá hi đoái, ch
s giá nhp khu
không có s liu thng kê chính thc mà đc tác gi c lng bng cách tính
toán t ch s giá xut khu ca các đi tác thng mi chính ca Vit Nam. Kt
qu đnh lng cho thy mc truyn dn t giá hi đoái đn ch s giá nhp khu
sau 6 tháng là 1,04, sau 1 nm là 0,21; tuy nhiên mc truyn dn đn ch s giá tiêu
dùng trong 4 tháng đu là âm và m
c tác đng tích ly sau 1 nm ch là 0,13 – 
mc thp so vi các nc trong khu vc. Do đ ln mc truyn dn t giá hi đoái



12

đn ch s giá tiêu dùng là khá thp, mt s linh hot hn ca c ch điu hành t
giá hi đoái ví d nh cho phép s bin đng biên đ t giá hi đoái ln hn đc
tác gi khuyn ngh.
Tuy nhiên, do mc tiêu ca đ tài có đ cp đn vic dùng phng pháp phân rã
phng sai đ phân tích xem yu t nào có vai trò quan trng nh hng đn lm
phát, tác gi
 xin đim qua các kt lun rút ra t các nghiên cu v các yu t tác
đng đn lm phát ti Vit Nam; đng thi qua các nghiên cu này cng mun lu
ý đn vai trò ca t giá hi đoái đi vi lm phát:
Võ Trí Thành (2001) phân tích mi quan h gia cung tin, CPI, t giá hi đoái và
GDP thc bng cách s dng mô hình VECM đ chy chui d liu thng kê t
nm 1992 đ
n nm 1999. Kt qu ca nghiên cu cho mt chính sách tin t (th
hin qua cung tin) th đng đc thc thi trong khong thi gian này, chính sách
tin t ch chy theo nhng chuyn bin ca lm phát và GDP. T giá hi đoái theo
kt qu nghiên cu đc cho là mt yu t có nh hng quan trng lên lm phát.
Mt nghiên cu v vai trò ca cung tin đi vi lm phát
đc thc hin bi nhóm
nghiên cu ca IMF nm 2003. Nghiên cu s dng mô hình VAR vi 7 bin s:
giá du th gii, giá go th gii, sn lng công nghip, t giá hi đoái, cung tin,
ch s giá nhp khu và ch s giá tiêu dùng; d liu thng kê t tháng 1 nm 1995
đn tháng 3 nm 2003. Kt qu nghiên cu cho thy chính nhng tác đng trong
quá kh là nguyên nhân ch yu gi
i thích cho s gia tng ca lm phát danh ngha,
lm phát c bn và ch s giá tiêu dùng. T giá hi đoái gây ra tác đng có ý ngha
quan trng v mt thng kê đi vi ch s giá nhp khu nhng không tác đng
nhiu đn ch s giá tiêu dùng, điu này là do có mt t l ln hàng hóa không
thông qua giao thng (non – tradable goods) trong r hàng hóa dùng đ tính CPI
và ch s giá nhp khu không truyn dn mnh m
s tng giá vào giá c ni đa

mc dù đ m ca nn kinh t ngày càng gia tng.
Trng Vn Phc và Chu Hoàng Long (2005) đã s dng phng pháp Granger
trên d liu nghiên cu theo tháng t tháng 7 nm 1997 ti tháng 12 nm 2004 và



13
kt qu nghiên cu cho thy rng yu t chính nh hng đn lm phát ti Vit
Nam là đ tr ca lm phát và mc chênh lch sn lng tim nng. Trong khi tác
đng ca giá go, giá du và t giá hi đoái là không đáng k.
Mt nghiên cu khác đc thc hin bi IMF (2006) s dng s liu quý t nm
2001 đn 2006 đ tìm các yu t chính tác đ
ng đn lm phát ti Vit Nam. Kt qu
nghiên cu cho thy cung tin, lm phát k vng và mc chênh lch sn lng tim
nng có vai trò quan trng tác đng đn lm phát ti Vit Nam, trong khi cú sc giá
du và t giá hi đoái ch có mt vai trò không đáng k đi vi lm phát. Tuy nhiên,
do d liu nghiên cu ch trong mt khong thi gian ngn nên câu hi v đ chính
xác c
a kt qu mô hình đc đt ra.
Nguyn Th Thu Hng và Nguyn c Thành (2010) s dng mô hình VECM đ
phân tích mi quan h gia 12 bin: CPI, sn lng sn xut công nghip, cung tin
M2, tng trng tín dng, lãi sut, ch s giá sn xut PPI, thâm ht ngân sách tích
ly, tng giá tr giao dch ca th trng chng khoán, ch s giá nhp khu, giá du
th gii và giá go th
gii t nm 2000 – 2010. Kt qu ca nghiên cu cho thy:
(1) quán tính lm phát ca Vit Nam là cao và là mt nhân t quan trng quyt đnh
lm phát ca Vit Nam trong hin ti; (2) tc đ điu chnh là rt thp trên c th
trng tin t và th trng ngoi hi, hàm ý kim soát lm phát mt cách có hiu
qu là rt khó mt khi nó đã bt đu tng lên; (3) m
c truyn dn t giá vào lm

phát là đáng k trong ngn hn vi vic phá giá dn đn giá c tng lên trong khi
thâm ht ngân sách cng dn không có nh hng nhiu đn lm phát; (4) cung tin
và lãi sut có tác đng đn lm phát nhng vi đ tr; và (5) mc truyn dn trong
ngn hn ca giá quc t đn giá ni đa cng có vai trò nht đnh.
Nh vy h
u ht các nghiên cu v mi quan h gia bin đng t giá hi đoái và
các ch s giá ti Vit Nam hin mi ch dng li  vic xem xét mi quan h gia
t giá hi đoái và t l lm phát, hay nói cách khác là mi ch xem xét mc đ nh
hng ca t giá hi đoái đn ch s giá tiêu dùng; cha có nghiên cu hoàn chnh
xem xét m
i quan h gia bin đng t giá hi đoái đn chui ba ch s giá - ch s



14
giá nhp khu, ch s giá sn xut và ch s giá tiêu dùng.
1.2 Lý thuyt mô hình VAR
Nh đã đ cp  phn trên, hu ht các nghiên cu v truyn dn t giá hi đoái trên
th gii đu áp dng mô hình VAR. Mô hình VAR không quá xa l vi các nghiên
cu ti Vit Nam, tuy nhiên lý thuyt v mô hình này hin cha có nhiu bn tham
kho bng ting Vit. Không vi mc đích
đi sâu vào kinh t lng, tác gi xin gii
thiu s lc lý thuyt ca mô hình VAR đ ngi đc tin theo dõi.
Trc nhng nm 1980, mô hình h phng trình đng thi (equations
simultaneously model) đc s dng rng rãi trong phân tích và d báo các bin
kinh t v mô cng nh trong các nghiên cu v chu k kinh t. Khi đó mi quan
tâm ca các nhà kinh t lng đi vi mô hình này xoay quanh vn đ đnh dng
ca mô hình - liên quan t
i tính ni sinh, ngoi sinh ca các bin s trong mô hình.
Tuy nhiên vic xác đnh tính ni sinh, ngoi sinh ca các bin là mt vn đ khó

khn vì trong kinh t hc rt nhiu trng hp mt s bin không nhng là ph
thuc (bin ni sinh) mà nó còn mang tính cht ca mt bin đc lp (bin ngoi
sinh).
Và Christopher H. Sims (1980) đã thay đi mi quan tâm ca cng đng các nhà
kinh t lng đng thi. Theo ông, n
u có mt tác đng đng thi xy ra gia mt
s bin thì tt c các bin đó phi đc xem xét nh nhau. Hay nói cách khác là
không cn phân bit bin nào là bin ni sinh và bin nào là bin ngoi sinh, và lúc
đó tt c các bin s đc xem xét nh nhng bin ni sinh. T đó ông đ xut mô
hình nhiu bin s mà trong đó các bin s trong mô hình đu đóng vai trò nh
nhau, và
đu là bin ni sinh, đó là mô hình VAR (Vector Autoregressive model).
1.2.1 Các dng mô hình VAR:
Mô hình VAR dng cu trúc (structural VAR): Trong mô hình VAR này, mt
bin không nhng chu nh hng t tác đng hin ti ca các bin khác mà còn
chu nh hng bi đ tr ca chính nó và đ tr ca các bin khác trong quá kh.
ây cng chính là mô hình VAR mà Sims (1980) ln đu tiên gii thiu, mô hình