PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN Ở VIỆT NAM

A ,
'- '-
BO
GIAO
DVC
VA DAO
T~O
TRUONG
D~I
HQC
KINH
TE
THANH
PHO
HO
CHi
MINH
oOo
, ~
"
LUONG TAN LUAN
.
PHUONG
Hu'dNG
HOAN THIEN
•
THuE
THU NHAP cA NHAN
•
dviETNAM
•

Chuyen nganh
TAl
CHINH
Lu'U
THONG TIEN
Te
v A TIN Dl)NG
Mas~:
5.02.09
,.;
"
,
,.,
~
LU~N
VAN
TH~
C SI KINH
TE
Nguoi hu'dng
d~n
khoa h9c: TS.
PH~M
VAN NANG
Nam2002
_,,
f
T\HD'\ilG
81-\1
!iQC

1\HlH
~i-f.~
:
\ 1
}:i
:~~~J.J~.~-16~_1:!.,~~~~~L~
.
.r
fl
!~.1-1
I
rnmvtt)!
sMJ
i)~~.\
HQCj
~ · ~~ ""~.: ·-·· ·-· ·
Ml)CLl)C
NQIDlJNG
Phftn
md
dftu
1.
Tinh
ca"p
thie't va
ffi\lC
dich nghien
e-cru
d~
tai.

2.
BO'i
tu'qng
va
phl;lm
vi nghien cttu
d~
tai.
3. Phuong phap nghien cttu.
4. Nhung dong
gop
chu ye'u
cua
Lu~n
van.
5. Ke't
ca"u
cua
Lu~n
van.
cHu'ONGI:
MQTs6vANirE
coBANVE
THUETNCN.
TRANG
01.
02.
02.
02.
03.

1.1. S\f t6n
tl;li
khach quan
cua
Thue' TNCN. 04.
1.1.1. Do
yeu
c~u
di~u
tie't thu
nh~p
va thlj'c
hi<$n
cong
b~ng
xa h9i. 04.
1.1.2. Do
yeu
c~u
d<?ng
vien
cho Ngan sach nha nude. 04.
1.2.
Khai
quat
v~
Thue' TNCN.
1.2.1.
Khai
ni<$m

v~
thu
nh~p
va
thu
nh~p
ca
nhan.
1.2.2. Khai
ni<$m
va
d~c
di~m
cua
Thue' TNCN.
1.3.
Vai
tro
cua
Thue' TNCN trong
co
che' thi tru'ong.
1.3.1.
v~
cong
b~ng
xa
h<?i.
1.3.2.
v~

ngu6n thu ngan sach.
1.3.3.
v€
gop
ph~n
di€u tie't
vi
mo
n~n
kinh
te'.
1.4. Kinh
nghi<$m
m<?t
so' nude v€ Thue' TNCN.
1.4.1.
Xac
dinh thu
nh~p
thu9c
di<$n
tinh Thue'TNCN.
1.4.2.
Xac
dinh
each
tinh Thue'TNCN.
1.4.3.
Xac
dinh thu

nh~p
tinh thue'.
1.4.4.
Xac
dinh do'i
tu'cjng
n9p thue'.
1.4.5.
Xac
dinh don vi tinh thue'.
1.4.6.
Xac
dinh
v~
mttc
mi6n
tru.
1.4. 7. Thue'
bi~u,
thue'
sua"t.
1.4.8. Thoi gian n9p thue', thanh quye't
toan
thut.
1.4.9.
v~
thii
we
ke
khai thue'.

1.4.1
0.
M9t
so'
bai
hQc
kinh
nghi<$m
chu ye'u.
05.
05.
06.
08.
08.
09.
09.
10.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
17.
18.
18.
18.
CJRfONG
II
: THUC TRANG VE

TRUE
TNCN
TAl
VIETNAM.
. . . . .
2.1. Thue'TNCN qua cac thoi
ky
tntoc 1990. 20.
2.1.1. Thoi
ky
phong kie'n thtfc
dan
tntdc Cach
m~ng
thang 8/1945. 20.
2.1.2. Thue' TNCN d
mi~n
Nam
Vi~t
Nam
tntoc thang 4/1975.
21.
2.1.3. Thue'TNCN d
mi~m
Bile sau Cach
m~ng
thang
811945
de'n tntoc nam 1990.
22.

2.2. Thue'TNCN sau nam 1990.
23.
2.2.1. Thue'
l<Ji
tuc. 23.
2.2.2.
Thue' thu
nh~p
dO'i
voi ngu'oi c6 thu
nh~p
cao.
24.
2.3. Danh gia
thl;(c
tr~ng
v~
cac
lo~i
thue' lien quan de'n TNCN.
27.
2.3.l.Thue' thu
nh~p
doanh
nghi~p.
27.
2.3.2. Thue' thu
nh~p
do'i
voi ngu'oi c6 thu

nh~p
cao.
28.
CHUONG
III:
PHUONG HU'dNG HOAN
THlltN
TRUE THU
NH!P
CA
NHAN
fJ
VI~T
NAM.
3.1
Sv
c~n
thie't va mvc dich
yeu
c~u
hoan
thi~n
Thue' TNCN d
Vi~t
Nam.
34.
3.1.1.
Bao
dam
mo'i

tu'dng
quan, d6ng b9 voi yeu
c~u
cai each
h~
tho'ng chinh sach thue' bu'oc II ciia Nha
nu'oc.
34.
3.1.2.
Bao
dam tang thu cho Ngan sach nha
nu'oc.
35.
3.1.3.
Baodam
cong
b~ng
xa
hQi.
35.
3.1.4. Ddn gian,
d€
hiSu,
d~
lam, phu
h<Jp
voi thong
1~
quo'c
te'.

35.
3.2.
MQt
sO'
dinh huang
ho~n
thi~n
Thue' TNCN d
Vi~t
Nam.
36.
3.2.1.
Di~u
chinh
ten
g<;>i
va ban hanh thanh
Lu~t
Thue'TNCN.
36.
3.2.2. Md
rQng
cac
lo~i
thu
nh~p
phai chiu thue'. 37.
3.2.3.
B6
sung thu

nh~p
khong
thuQc
di~n
chiu thue'.
38.
3 .2.4. Xac dinh
do'i
tu'<Jng
nQp
thue'. 39.
3.2.5.Xac
dinh thu
nh~p
tinh thue', khdi diSm tinh thue'.
39.
3.2.6. Thue' sua't, thue'biSu. 41.
3.2.7.
Thi't
tvc ke khai,
n()p
thue', quye't toan thue'.
44.
3.2.8.
Mi~n
giam thue'. 44.
3.3
Di~u
ki~n
cht1

ye'u dam bao triSn khai
thue' TNCN
du'<Jc
thu~n
l<Ji.
44.
3.3.1. C6 stt
di~u
chinh
v~
Thue' thu
nh~p
doanh
nghi~p.
3.3.2. Gild quye't d6ng
bQ
cac
chinh
sach
xa h()i.
3.3.3. Tang cuong
tht;(c
hi~n
che' d9 hoa don, ke' toan,
rna
r()ng
di~n
thanh
toan
qua

ngan
hang.
3.3.4.
GiiH
phap
v~
tranh danh thue' trung giua
cac
nuoc.
3.3.5.
Ki~n
toan
b()
may,
d()i ngu
can
b()'
tang
cuong phuong
ti~n
va
bi~n
phap qmln ly.
3.3.6.
Tang
cuong tuyen
truy~n,
giiH
thich chinh sach,
che'

dQ
thue' gifn
VOi
Xlt
ly nghiem minh
cac
V\1
vi
phl;tffi.
Danh
mvc
tai
li~u
tham khao.
45.
45.
46.
46.
47.
48.
50.
Bi~u
sfS
1 :
Bi~u
t6ng
h<;fp
thue' sua't thue' TNCN a m()t
s6
nuoc

tren
the' gioi.
Bi~u
sfS
2:
Xu huong thue' sua't
giam
a
cac
nuoc cong
nghi~p
phat
tri~n.
Bi~u
s6
3 :
So
d6 thue' thu
nh~p
ca
nhan
cda
My.
Bi~u
s6
4 :
Bi~u
thue' thu
nh~p
cao

vOi
nguoi
Vi~t
nam qua
cac
thoi ky.
Bi~u
sfS
5 :
Bi~u
thue' thu
nh~p
cao voi nguoi
nuoc
ngoai qua cac thoi ky.
Bi~u
s6
6:
Bang
so sanh muc chenh
l~ch
v~
thu
nh~p
chiu thue' giua
b~c
tha'p nha't va
b~c
cao nhfft.
Phvlvc

1 : Thue' dinh duoi thoi
Phap
thu()c d
Vi~t
Nam.
Phv lvc 2 : Tinh hlnh thu
nh~p
blnh
quan
giua m()t s6 nganh thu()c khu
vt;(c
kinh te' nha
nuoc.
~
?
~.
PHANMODAU
1.
TiNH
c.AP
THrnT
vA Ml)c
DfcH
NGHrnN
cuu
DE
TAl=
Trong
ho(;lt
d9ng xa h9i, m6i ca nhan, h9 gia dlnh,

t~p
th€ hay t6 chuc d€u
phcH
c6
m()t
s6
thu
nh~p
nh~m
dap ung nhu
c~u
sinh
ho(;lt,
san xua't. Cac
lo(;li
thu
nh~p
xa
h<)i
d6
cling la ngu6n quan
trQng
rna m6i qu6c gia d€u c6 th€ khai thac, d()ng vien d€
t(;lo
ngu6n thu nga y cang tang cho ngan sach Nha nttoc.
Datu
lau, trong
h~
th6ng chinh sach thue' cua nhi€u nttoc tren the' gioi, thue' thu
nh~p

ca
nhan da chie'm
m()t
vi tri quan
trQng
voi vai tro di€u tie't thu
nh~p
xa
h()i
va
bao dam
yeu
c~u
d<?ng
vien cong
b~ng
giua
cac
t~ng
lOp
dan cu.
Rieng
(J
Vi~t
Nam, tu sau ngay Cach
Ml;lng
Thang 8 nam 1945 thanh cong, da't
nttoc
ta lien tie'p hi chie'n tranh tan pha ac
li~t,

thu
nh~p
dan
cu
ra't tha'p , doi s6ng
g~p
nhi€u kh6 khan nen Qu6c
h()i
va Nha nuoc chua ban hanh thue' thu
nh~p
ca nhan.
Tu
chu trttong d6i moi ttt duy kinh te' theo tinh
th~n
Dl;li
H<)i
Dang toan Qu6c
l~n
thu VI
(12/1986), doi s6ng nhan dan ta tung bttoc
dtt<jc
cai
thi~n,
d~c
bi~t
da c6 m9t
bQ
ph~n
dan ctt
c6

thu
nh~p
thttong xuyen
ho~c
khong thttong xuyen ra't cao, do
lam
vi<$c
trong
cac xi
nghi~p
c6 v6n
d~u
ttt nttoc ngoai
ho~c
trong m()t
s6
doanh
nghi~p
ho(;lt
d()ng c6
hi~u
qua cao. Do d6,
tu
nam
1990, Qu6c h9i
da
ban hanh Phap
l~nh
THUE
THU

NH~P
DOl
VOl
NGUOI CO THU
NH~P
CAO (
gQi
uh
1a
Thue' thu
nh~p
cao),dl,i
~
,
kie"n
sau
m<)t
thoi gian
tht,tc
hi~n
se due ke't kinh
nghi~m
va ban hanh
Lu~t
THUE
THU
NH~P
CA
NHAN ( Sau day vie't
ta:t

1a
TNCN
).
Sau hon
10
nam
tht,tc
hi~n,
thue' thu
nh~p
cao da
dl;lt
dtiqc
m<)t
s6
ke't qua kha
quan khong th€ phil
nh~n
v€ bao
dam
s6
thu cho NSNN ngay cang tang va
tht,tc
nghi~m
d€
COD:g
chung
lam
quen
d~n

voi
lo(;li
the' danh vao thu
nh~p
ca nhan. Tuy
nhien,
thue' thu
nh~p
cao cling da
b()c
19
nhung nhttqc di€m
ca
v€
m~t
chinh sach va t6
chuc
th\tC
hi~n,
khong con phu
h<jp
VOi
tlnh hlnh moi v€ kinh
te'-
Xa
hQi
va
hQi
nh~p
the"

gioi cua
Vi~t
Nam. Vl
v~y,
trong chttong trlnh
cai
each
h~
th6ng chinh sach thue'
1
budc
II,
Dang va Nha nude
dad~
ra
yeu
c~u
phai nghien cuu, ban hanh thue' TNCN
nhu la
mQt
doi hoi cff p thie't.
Vi~c
chQn
d~
tai " PHUONG HUONG HOAN
THitN
THUE THU
NH!P
CA
NHAN 0

VItT
NAM"
lam
lu~n
van
nh~m
m1:1c
dich :
-
T6ng
h<Jp
nghien cuu , phan
t:lch
nhung
vffn
d~
ly
lu~n
chung
v~
thu
nh~p
va thue'
TNCN
mQt
each c6
h~
th6ng, xem
xet
c6

chQn
lQc
kinh
nghi~m
va
thl;ic
ti~n
cua
mQt
s6
mtdc da va dang
ap
d1:1ng
thue'TNCN.
-Danh gia
liU
nhu<jc
di~m
hi~n
nay
cua
thue' thu
nh~p
cao cua
Vi~t
Nam va
phan
tich
kha nang,
di~u

ki~n
ap
d1:1ng
thue' TNCN thay the' thue' thu
nh~p
cao. Qua d6 khilng
dinh va
d~
xufft mo hinh thue'
TNCNphu
h<Jp
vdi
d~c
di~m
cua
nude ta, vdi thong
1~
qu6c te',
d~
ra giai phap va budc
did~
ap
d1:1ng
thanh cong
lo~i
thue' moi nay d
Vi~t
Nam.
~
. A , ?

~
'
2.
DOl
TU<)NG,
PH~M
VINGHIEN CUU CUA DE
TAl:
D6i
tu<jng,
ph~m
vi nghien
cuu
cua
d~
tai la
phan
tich kha nang
ap
d1:1ng
thue'
TNCN phil
h<Jp
vdi
di~u
ki~n
kinh te' xa
h<?i
Vi~t
Nam

hi~n
nay.
Day
la
m<?t
vffn
d~
ldn va tuong d6i mdi me.Vl
v~y,
lu~n
an
chi mdi
d~
c~p
de'n nhung
vffn
d~
co
ban
voi
buoc
di
C\1
th~,
bao
datn tlnh kha thi
CUa
lo~i
thue' nay.
3.PHUdNG

.PHAP
NGHIEN CUU:
Dl;ia
tren co sd phuong phap
lu~il
cua
Duy
v~t
bi~n
chung va Duy
v~t
lich
stY
dS
nghien cuu, trlnh bay
cac
n<?i
dung ly
lu~n
va
thl;ic
ti~n.
Lu~n
an
se
stY
d1:1ng
m<?t
s6
phuong pha p khac nhau,

t(l""cai
chung de'n cai rieng, ke't
h<jp
lich
sti'
voi
hi~n
t~i,
t6ng
h<jp
va phan tfch
C\1
th~,
SlY
d\lng
cac
bang
bi~U,
s61i~U
thO'ng
ke
d~
rut ra ke't
lu~n,
kha nang va
di~u
ki~n
bao
dam
thue' TNCN

du<jc
tri~n
khai
thu~n
l<ji
vdi
hi~u
qua cao
nhfft.
4.
NHUNG DONG GOP CHU YEU
cu
A LUAN
vAN
:
-
D~
tai g6p
ph~n
nghien cuu c6
h~
th6ng cac
ly
lu~n
co
ban
v~
thue' TNCN, phan
tich, danh gia
liU

nhu<jc
di~m
cua thue' TNCN so voi thue' thu
nh~p
cao
hi~n
nay.
Tu
d6
neu
len
nguyen nhan va
d~
ra
bi~n
phap
kh~c
ph\lC.
2
- Gioi
thi~u
khcli
quat kinh
nghi~rn
rn9t
sff
nu'oc
c6 thue' TNCN, rut ra nhung
b~ti
hQc

c~n
thie't, c6 th6
v~n
dl,mg
trong qua trlnh xay
dl,fng
va ban hanh thue' TNCN d
Vi~t
Nam.
-
Pharr tich tfnh ca'p thie't
v~
yeu
c~u
va kha nang ap
dl,mg
thue' TNCN d
Vi~t
Narn,
trong
hoan canh
hi~n
nay cung voi nhung
m~c
tieu, n9i dung tieu
chu~n
cho mo hlnh
thuS
TNCN va nhung
di~u

ki~n
c~n
thie"t
d6
bao
dam
tfnh kha thi cua
lu~n
an.
- Xac dinh chinh sach, che' d9, bu'oc di thich hqp va nhung
vln
d~
c6 th6 phat sinh
trong
qua trinh tri6n khai
thl,fc
hi~n
d6 c6 giai phap
xa
ly t6i u'u.
,.,t
, !
? A
""
·s.
KETCAUCUALUA.NVAN:
Ngoai
ph~n
rnd
d~u,

ke't
lu~n
va m()t
s6
ph~
l~c,
n9i dung cua
Lu~n
van g6m
c6
3 chu'dng :
"
x'
K .
~
?
~
, ,
A
~
"
- Chu'dng I : MQT SO VAN DE
Cd
BAN
VB
THUE THU NHAP CA NHAN.
~
,.!
A
.1'

A?
A
- Chu'dng
II:
THl}C TRANG VB THUE THU NHAP
CA
NHAN d
VIeTNAM.
- chudng
In
: PHU'dNG
Hu'dNG
HoAN
THieN
THUE
THu
NH!P
cA
NHAN
dV:$TNAM.
Do con
nhi~u
hl;ln
che'
v~
thoi gian,
v~
tai
li~u,
ban

lu~n
van
kh6 tranh khoi
nhung thie'u sot
nhlt
djnh.
Rfft
mong
nh~n
du'qc nhung
nh~n
xet
quibau
va
s\f
giup do
t~n
tinh cua Qui
Th~y
Co d6 ban
Lu~n
van them hoan chinh d6i voi m9t
d~
tai con
kha moi d
nu'oc
ta.
Xin
chan thanh
cam

dn Qui
Th~y
Co da
t~n
tinh
hu'ong
ddn va quan tam giup
do Toi hoan thanh ban
Lu~n
van
nay.
3
CHu'dNGI
A
~
~
~
. ?
~
MQT
SO
VAN
DE
Cd
BAN
VE
THuE
THU
NHAP
cA NHAN

1.1.
Sv
t6n
t~i
khach quan ctia
thu€
thu
nh~p
ca nhan (TNCN) :
Thue"TNCN
1a
m()t
lo~i
thuS' tr\fc thu danh
vao
ca
nMin,
ra
doi
tu
ra"t.Hiu
(a
Anh
tu
nam
1842,
Nh~n
Ban
nam
1887, My

nam
1913, Phap
nam
1994,
Lien
Xo
nam
1992,
Trung
Qu6c
nam
1936 ) va
du'QC
ap
d\lng
ph6
bie'n a cac nu'oc tren the' gioi
nh~m
d9ng vien
S\1'
d6ng g6p
vao
ngan
sach nha nu'oc
cua
cac
t~ng
lOp
dan
cu'.

Do d6,
lo~i
thue"
nay con
du'QC
gQi
1a
"thu€
thu
nh~p
dan
cu'".
Cac nha kinh
t€
cho
r~ng,
xet
v~
mijt ljch
sa,
thue"
TNCN ra doi tru'oc
thue"
thu
nh~p
danh vao
cac
Cong Ty vi thu
nh~p
cua

ca
nhan phat sinh tntoc
l<;Si
nhu~n
cua
cac
t6 chuc
kinh
t€
va tra thanh d6i
ttt<;Sng
rna Nha nu'oc co
th~
d()ng vi en. V
a"n
d~
dij
t ra la
vi
sao thuS' TNCN
l~i
du'<;fc
tri~n
khai r9ng rai a
nhi~u
nttoc. Co .
nhi~u
y
kie"n
khac

nhau
v~
s\f t6n
bJ.i
khach quan
cua
thue"
TNCN nhu'ng ly do
cd
ban
t\fu trung la :
1.1.1.
Do
yeu
cftu
di~t
tie't thu
nh~p
va
tht,tc
hi~n
cong
b~ng
xa
h(>i:
Thu€
TNCN ra doi tru'oc tien
tu
nhung nu'oc co
n~n

kinh
t€
thj tru'ong. Ngttm
lao d()ng co
cha"t
lu'<;Sng
cao , co
di~u
ki~n
trang thie't bj
hi~n
d~i,
co
nhi~u
tai san,
ti~n
v6n
ta"t
ye"u
se gianh
du'<;Sc
thu
nh~p
nhi~u
hdn ngu'oi co it
vo'n,
lam
an
kern
hi~u

qua.
Trong xa h9i
c6
s\f phan boa giau ngheo cao va chenh
l~ch
v~
thu
nh~p
giua cac
t~ng

i
lop
dan
cu'
ngay cang
nhi~u.
Thu€
TNCN ra doi la m()t
bi~n
phap
c~n
thie"t
d~
di~u
hoa thu
nh~p
xa h()i,
h~n
che"

khoang
chenh
l~ch
qua
IOn
giua cac
t~ng
lop
dan
cu.
Ngttoi co
thu
nh~p
cao phai
n()p
thuS' TNCN
nhi~u,
co thu
nh~p
vua phiii
n()p
thu€
it,
thu
nh~p
qua
tha"p
khong
phai
n()p

thue".
Chinh sach thu€
bao
dam
S\1'
cong
b~ng
v~
d9ng
vien
dong gop cho ngan sach Nha nu'oc.
1.1.2.
Do
yeu cftu
d(>ng
vien cho
NSNN:
Voi chuc nang va vai tro ngay
cang
tang theo
S\1'
phat
tri~n
cua
n~n
kinh
t€-
xa
h()i,
Nha nu'oc phai co ngu6n

tai
chinh ngay cang d6i dao. Chinh phtl a tung Qu6c gia
4
deu
phai tim
each
khai thac
m<;>i
ngu6n thu, trong d6 thu
nh~p
cua
tung
ca
nhan trong
xa h9i
Ia
ngu6n
c6
th~
t~o
ra kha
nang
huy d9ng ngay cang lon cho Nha nuoc
d~
bu
d~p
nhu
c~u
chi
tieu

ngan
sach.
Ngoai
ra
h~
thO'ng
chlnh sach thue' n6i chung
va
thue' TNCN n6i rieng
la
m9t
trong nhung cong
C\l
quan
tr<;>ng
d~
Nha nuoc thl!c
hi~n
chuc nang quan ly va
di~u
tie't
vimo
cac
m~t
ho~t
d9ng kinh te', xa h9i cong c9ng.
1.2. Khai
quat
v~
Thue'TNCN:

1.2.1.
Khai
ni~m
v~
thu
nh{lp va
thu
nh{lp ca
nhan
:
1.2.1.1.
V~
mijt
ly
thuye't,
theo
cac
sach
kinh
di~n,
thu
nh{lp
Ia
m()t
ph~m
tru
truu
tricjng, dticjc
quan
ni~m

khac
nhau
dti8i giac dq
kinh
te' va
thu~.
-
V~
kinh
te':
Khai
ni~m
thu
nh~p
thuong
du<;1c
hi~u
tren
co sd ly thuye't
v~
ngu6n tai
san va ly thuye't
v~
Sl!
tang
trudng
tai
san
thu~n
tuy .Theo ly thuye't

v~
ngu6n
tai
san,
thu
nh~p
la
t6ng
s6
cua
ciH
b6
sung hang
nam
cho tung nguoi
tu
nhung ngu6n kinh
doanh hay lao
d9ng dt! dinh mang
l~i.
Conly
thuye't
v~
tang trudng
tai
san
thu~n
tuy,
thu
nh~p

la
t6ng
d~i
s6
cac
gia
tri
tren
thi truong
cua
cac ngu6n
l<;ji
du<;jc
hudng
duOi
d~ng
tieu dung
va
nhung thay d6i gia
tri
v~
quy~n
sd
huu tai
san
trong m()t thoi gian
nha't dinh.
-
v~
thue': Trong

cac
lu{it thue'
hi~n
nay d cac nlioc, thu
nh~p
dliQC
hi~u
Ia
cac
khoan
thu
b~ng
tien
va
hi~n
V~t
do
ho~t
dQng
san
xu(t
kinh
doanh;
do lao
dQng
dich Vl;llam
ra cho
ban
than
va

xa
hQi
ho~c
tu
m9t
quan
h~
xa h()i nao d6 rna c6.
N6
mang tinh uoc
1~
la chinh,
thUQC
ph~m
vi qui dinh trong phap
lu{it
thue'
cua
tung nuoc. Thong
thuong'
thu
nh,~p
tu
ho~t
dQng
san
xu{t,kinh doanh
dtiQC
qui
UOC

la
CO
Sl!
lo~i
tru cac khoan chi
phi
c~n
thie't mang tinh
bu
da:
p chi phi da bo ra va chi tra lao d9ng
lam
thue
d~
xac
dinh
thu
nh~p
tinh thue' (thu
nh{ip
rong). I>6i voi
cac
lo~i
thu
nh~p
khac, thuong la
khong
du<;1c
tru
khoan

chi phi
nao
ho~c
chi
du<;1c
tru m()t
s6
khoan theo qui dinh, vi
d\1
:
chi phi
b6i
duong,
dao
t~o
ngh~
nghi~p
; chi phi mang tinh xa h9i nuoi duong con
cai
,
b
,.(
Offiy

5
1.2.1.2.
Dqa
vao
cac
tieu

thuc
khac nhau,
thu
nh~p
co
th~
phdn
lo~i
theo cac
mi_it
chii ye'u sau ddy :
- Can crt vao
thC1i
gian phat sinh : chia ra thu
nh~p
thuC1ng
xuyen va thu
nh~p
khong thuong xu yen.
-Can
crt vao ngudn
phat
sinh:
c6 thu
nh~p
tu lao
d<}ng
( ti€n ludng, ti€n cong, ti€n
thudng
) ; thu

nh~p
tu
kinh doanh
(san
xua't, kinh doanh, dich
V\1);
thu
nh~p
tu tai
san
( cho vay, trai phie'u, chrtng khoan
);
thu
nh~p
tu
ngudn khac
(qua
bie'u, thua
ke'

).
-Can
crt vao chu
th~
du<Jc
hudng:
co thu
nh~p
cua ca nhan, cua Cong Ty, cua
t~p

th~,
cua
Nha nuoc.
Theo each phan
lo~i
thu
nh~p
dlfa vao cac chu
th~
qua khai
ni~m
chung
v€
thu
nh~p
nhu trlnh bay tren
day,
thu
nh~p
ca
nhdn Ia t6ng cac gia
tri
thu
nh~p
rna
m{)t
ca
nh§n
nh~n
dlit!c

trong
m{)t
thoi gian nha't djnh (
thuC1ng
la 1 nam).
1.2.2.
Khai
ni~m
va
di_ic
di~m
cua
Thue'TNCN:
1.2.2.1. Thue' TNCN Ia m()t lo\li thue'
trqc
thu
danh
tren
s6
thu
nh~p
rna m6i ca
nh§n da
nh~n
( bdng
ti~n
hoi_ic
bdng
hi~n
v~t).

Vlla
thue'
tn.tc
thu, phu
h<Jp
voi kha
nang cua nguoi
n()p
thue' nen thue' TNCN bao dam tinh cong
b~ng
hdn thue' gian thu,
nguC1i
co thu
nh~p
cao dong thue' nhi€u va
ngu<Jc
l~i.
Tuy nhien cling vl tinh cha't cua
lu~t
thue'
tn.tc
thu,
nguC1i
n<}p
thue'
cam
nh~n
ra't
r6
v€

ganh
n~ng
thue' rna
hQ
phai chiu.
Thue'
TNCN
thuC1ng
g~p
phai phan rtng v€ tr6n
l~u
thue',
d~c
bi~t
trong hoan canh
chrtng
tu,
s6 sach ke' toan ,chua
du<Jc
thlfc
hi~n
nghiem chinh,
vi~c
xac dinh thu
nh~p
chiu thue' c6
nhi~u
kho khan.
1.2.2.2. Thue' TNCN co
th~

danh
vao
tung
ngu6n hinh
thanh
thu
nh~p:
ttng voi
tung ngu6n
thu
nh~p
co nhung nguyen
ta:c
danh thue' TNCN khac nhau.Tu do, thue'
TNCN theo khoan thu
nh~p
cho phep tang, giam
mrtc
dong gop phu
h<Jp
voi
d~c
di~m
cua m6i
lo~i
thu
nh~p.
NguC1i
ta cho
r~ng

thue' TNCN danh theo khmln thu
nh~p
lam
cho
dO'i
tu<Jng
n{)p
thue' kh6 tlm each
trO'n
l~u
thue' hdn
vl
n6
"thu
sat tung ngu6n thu
nh~p".
Trong each danh thue' nay,
dO'i
tu<Jng
danh thue' thuong
du<Jc
phan
bi~t
theo 4
lo~i
chu ye'u tu ngudn phat sinh thu
nh~p:
tu
ho~t
dQng

san
xua't,
v~n
tai, xay d\(ng,
6
thuong
nghi~p,
kinh doanh
an
uo'ng djch
V\l;
tu
lao
d{)ng
tri 6c hay chan tay (
ti~n
ludng,
ti~n
cong,
ti~n
thudng va cac khoan
phl,l
ca'p
mang tinh cha't
ti~n
luong,
ti~n
cong); tu
tai
san

ho~c
ti~n
vo'n
( lai cho vay,
Hii
gui
ti~n
tie't
ki~m,
Hii
trai phie'u, c6
phi~u,
Hii
c6
phgn, cho thue tai san ) ; tu cac ngu6n khac ( thua
ke',
qua bie'u, qua
t
v
i ,.<;
)!
,.:'
)
~ng,
uung XO so

1.2.2.3. Thue' TNCN
con
c6
th~

duqc
danh
tr~n
toan
b()
cac
khoan
thu
nh~p
rna
m6i
ca
nhftn
thu
duc;lc,
khong phan
bi~t
ngu6n
phat
sinh thu
nh~p.
Vi d\l d My, thue'
TNCN danh tren t6ng thu
nh~p
bao g6m :
ti~n
luong, thu
nh~p
tu
ho:;tt

d{)ng
kinh
doanh
cac
lo~i
luong
hu'U,
cac khoan
tr<;1
ca'p
du<Jc
hudng tu cac quy
hu'U
tri, quy bao
hi~m
xa
h{)i,
thu
nh~p
tu
chrtng khoan, tu
ban
tai
san.
d Phap, t6ng thu
nh~p
danh
thue'
du<;1c
gQp

tu :
ti~n
ludng,
ti~n
thudng,
ti~n
luong
hu'U,
thu
nh~p
tu
tai san, tu da't
dai, tu
ho:;tt
d{)ng
nong
nghi~p,
cong
nghi~p,
thuong
m:;ti,
thu
nh~p
khong c6 tinh cha't
kinh doanh, thu
nh~p.tu
chrtng khoan
Thue' TNCN con c6
th~
v~n

dl,lng
ke't
h<;1p
ca hai each danh thue' : tren tung
ngu6n va tren
thu
nh~p
t6ng
h<Jp,
trtc
laban
dgu danh thue' theo tung ngu6n hlnh thanh
thu
nh~p,
sau d6 t6ng hqp ta't
ca
thu
nh~p
tu cac ngu6n va danh thue'
len
t6ng thu
nh~p
m()t
muc thue' nua. Cach
danh
thue' nay
bao
dam duqc s\( chinh xac nhung
l:;ti
phrtc

t:;tp
v~
each tinh, nen chi c6 y nghia
v~
ly thuye't.
1.2.2.4. C6
hai
each
xac
(Qnh
thu
nh~p
chiu
thue':
Qui dinh khdi
di~m
v~
mrtc thu
nh~p
tinh thue' (
d~
lo:;ti
bdt
m{)t
so'
do'i
tuqng c6 thu
nh~p
tha'p dudi mrtc khdi
di~m

tinh thue', khong phai
n{)p
thue')
ho~c
qui djnh cac khoan chi phi duqc tru vao thu
nh~p
d~
xac dinh thu
nh~p
tinh thue'.
Ne'u ap
dt;mg
mrtc khdi
di~m
thi
bi~u
thue' duqc xay
dl;ing
trong
b~c
d~u
tien c6
thue'
sua"t
la 0%. Ne'u giai quye't theo each tru chi phi
c~n
thie't vao thu
nh~p
thl thue'
duqc

tinh theo thue' sua't
tha"p
nha't trong
bi~u
thue' tu dang thu
nh~p
d~u
tien con
l:;ti
,
sau khi
tru cac khoan chi
c~n
·thie't theo dung qui djnh.
1.2.2.5. Thue' TNCN
duc;lc
tinh
phG bie'n
theo
bi~u
thue' luy tie'n
tung
phdn.
Bay
la
bang t6ng hqp cac mrtc thue' sua't khac nhau tuong rtng vdi cac
b~c
thu
nh~p
tinh

7
thue' tang dftn voi thue' sua't
C1
b~c
sau ph6
bie"n
la cao hdn
b~c
tntoc . Tuy
v~y,
c6
nude cfing da xay dlfng
bi~u
thue' c6 thue' sua't
C1
b~c
sau
tha'p
hdn muc
C1
b~c
tn.toc.
Vi dv
C1
My,
bi~u
thue"
TNCN
g<1m
4

b~c
tudng ung voi cac
thue"
sua"t
: 15%, 28%,
33%
va 28% vdi mvc tieu chu
ye"u
nh~m
d<)ng
vien ph6
bie"n
khmlng 28% thu
nh~p
tinh
thue"
( xem
bi~u
seS
3).
Vi~c
ap
dvng
bi~u
thue' luy
tie"n
tung phftn tuy phuc
t~p
trong each tfnh nhung
bao dam duqc

yeu
cfiu
d<)ng
vien cong
b~ng
hdn giua cac muc thu
nh~p
cao
thcl"p
khac
nhau, vl nguoi c6 thu
nh~p
cao khong chi phai
n<)p
thue"
cao hdn rna con
phai
chiu
ty
1~
d<)ng
vien cao hdn.
Bi~u
thue' luy
tie"n
tung phftn cling c6 u'u
di~m
hdn
bi~u
thuc luy

tie"n
toan phftn la
kh~c
phl,lc
duqc tlnh
tr~ng
thuS' tang
d<)t
bie"n
do'i
voi nhung nguoi c6
thu
nh~p
chenh
l~ch
khong
nhi~u
giua
ban
1~
cua 2
b~c
thue".
Tuy
v~y,
bi~u
thue"
luy
tie"n
tung phftn cling c6 nhuqc

di~m
la
h~n
che"
phftn nao
vi~c
dftu
tu
vo'n,
dftu
tu cha't
xam
d~
nang cao
hi~u
qua
san
xua't, nang sua't lao
d<)ng
vl
khi c6 thu
nh~p
cao phai
n<)p
thue"
theo ty
1~
d<)ng
vien cao hdn.
1.3.

Vai
tro ctia thue'
TNCN
trong
cd
che' thi tnl'ong :
1.3.1.
v~
cong
bdng
xa
h(li:
Ccs
che"
thi ttuong c6
khuye"t
t~t
n6i
b~t
la slf phat
tri~n
v~
kinh
te"
nhanh chong
se keo
theo khoang each
v~
thu
nh~p

qua xa giua cac tftng lop dan cu. Nguoi giau
thuong
c6
nhi~u
di~u
ki~n
ho~t
d<)ng
d~
lam
giau them va nguoi ngheo cang ngheo
hdn ttong
m~t
b~ng
thu
nh~p
chung cua xa
h9i.
Tu
d6 sinh
ho~t
xa
h()i
cfing bi phan
h6a thanh 2 clfc each
bi~t
r5
r~t.
Di~u
tie"t

thu
nh~p
d~
bao dam cong bhng xa h9i Ia
m9t trong nhung vai tro quan
tn;mg
nha't cua thue' TNCN.
Vai
tro
di~u
tie"t
thu
nh~p
va bao
dam
cong bhng xa h9i cua thue' TNCN duqc
th~
hi~n
tren ca 2 phudng
di~n:
thu va chi cua ngan sach Nha nude.
M(_)t
m~t,
thong qua
thue"
TNCN, Nha nude dong vai tro trung tam phan pho'i,
chuy~n
bot
m()t
phftn thu

nh~p
cua
nguoi
c6 thu
nh~p
cao vao quy
t~p
ttung cua Nha nude.
M~t
khac, nho
ngu<1n
thu c6
du<;Jc
ngay cang tang qua
thue"
TNCN, Nha nuoc c6 them
di~u
ki~n
bao
dam
cac nhu
cftu
phl,lC
Vl,l
cac
lQi
ich cong
c(_)ng
( nhu xay dlfng
Cd

Sd
h~
tftng, chi mang tinh
Xa
h(_)i
8
xoa d6i giam ngheo, t6 chuc cac
tr~i
nuoi duong nguoi gia co don, tre
em
m6 coi.
),
g6p
ph~n
nang
d~n
doi
sO'ng
cua
t~ng
lop dan eli co thu
nh~p
tha"p.
1.3.2.
v~
ngu6nthu
ngan
sach:
Cling voi
sv

phat tri€n cua
n~n
kinh
te",
thu
nh~p
cua cac
t~ng
lop dan eli ngay
cang tang
len
khong ngung.
Ne"u
c6 chinh sach d9ng vi
en
dung ditn, hqp ly, voi
slf
dong gop cua
tuy~t
d~i
b9
ph~n
cac
t~ng
lop dan cu, chi m6i nguoi m9t it,
thue"
TNCN
c6
th€
t~o

duqc ngu6n thu lon cho Ngan sach nha nude. d cac nude phat
tri~n,
thue"
TNCN
chie"m
ty
tn;mg
ldn trong t6ng
sO'
thu tu
thue"
( d My : 48%,
Anh:
35%,
Nh~t:
· 56%
).
Ben
c~nh
d6,
t~i
m9t
sO'
nude dang phat tri€n ty
trQng
thue"
TNCN cung ngay
cang tang(
Indonexia
tu

45 % nam 1972
len
54%
nam
1990 ; Malaysia tu 25% nam
1972
len
30% nam 1990
).
Thue"
TNCN con gop
ph~n
h~n
che"
tha't thu
v~
thue"
thu
nh~p
doanh
nghi~p.
Mijc
d~u
co
sv
phan
bi~t
giua
thue"
TNCN va thue' thu

nh~p
doanh
nghi~p
nhung tren
th\}'c
te', trong
m<;>t
doanh
nghi~p,
hai
lo~i
thue' nay co m6i quan
h~
hliu co giln bo voi
nhau. Khong it truong hqp cong
ty
mu6n giam
mU'c
thue' thu
nh~p
doanh
nghi~p
phai
n9p
b~ng
each thong d6ng voi cong nhan vien
chU'c
ghi tang
ti~n
cong,

ti~n
ludng
m<?t
each gia
t~o
d€ tang chi phi duqc tru di khi xac djnh thu
nh~p
tinh thus'.
Thue"
TNCN
se gop
ph~n h~n
che'
tha"t
thu
dO'i
voi
thue"
nh~p
doanh
nghi~p
thong qua
vi~c
tinh thus'
TNCN ne'u
ti~n
cong ,
ti~n
luong cua cong nhan vien
chU'c

tang len.
1.3.3.
v~
gop phdn
di~u
tilt
vi
ml)
n~n
kinh
t€:
Thu
nh~p
xa h9i
dti<;SC
stY
dt.mg
chu ye'u vao 3
bQ
ph~n
tieu dung,
d~u
tu
va
tie"t
ki~m.
Ne"u
ky
hi~u
Y la thu

nh~p,
C
1a
tieu dung, P
1a
d~u
tu, S la
tie"t
ki~m,
ta co cong
thU'c
: Y = C + P +
S.
Sau khi
co
thu
nh~p,
m6i ca nhan thuong co suy nghi
v~
vi~c
stY
dt;mg
thu
nh~p
vao 3
n<;>i
dung tren day the' nao cho hqp ly nha't.
Theo J .Keynes,
m<)t
nha kinh te' nguoi Anh cho

r~ng
: " Con nguoi co thien
huang tang tieu dung cling voi tang
thu
nh~p
nhung tang tieu dung khong tang theo
tO'c
dQ
tang thu
nh~p"
.
Di~u
nay co nghia la, cling voi
vi~c
tang thu
nh~p,
tieu dung
cung tang
theo nhung
tY
1~
tang tieu dung tha'p hdn
ty
1~
tang thu
nh~p,
c6
ph~n
do
9

nhu
cffu
tieu dung cho sinh
ho~t
ngay cang bao hoa.
Tu
d6,
t~o
ra khoang each giua
gia tang thu
nh~p
voi gia tang tieu dung cho
ph~n
dffu
tu'
va tie't
ki~rn.
Ty
1~
sll'
d1Jng
sef
thu
nh~p
vao
d~U
til hay tie't
ki~rn
thu'ong
ph\1

thUQC
VaO
chinh sach thue'
tr\l'C
thu,
C\1
th~
(J
day la thue' TNCN. Vi
d\1
:co
Nha nude chu trudng tinh thue' TNCN vao ti€n
Hii
tie't
ki~rn
va cho tru phffn thu
nh~p
tai
dffu
tu
v€
ho~t
d9ng san xua't kinh doanh vao
thu
nh~p
d~
xac djnh thu
nh~p
tinh thue'. Qua d6, thue' TNCN khuye'n khich
dffu

tu
thuc
diy
phat
tri~n
kinh te' hdn Ia khuye'n khich
gll'i
ti€n tie't
ki~rn.
Khi n€n kinh te' co
nguy cd
l~rn
phat cao, Nha nude c6
th~
khong danh thue' TNCN vao ti€n
Hii
tie't
ki~rn
·
d~
khuye'n khich tang cuong tie't
ki~rn
trong cac
tffng
lop dan
cu

Nhu'
v~y,
thue'

TNCN
c6
tac
d1Jng
gop phffn di€u tie't
tr\l'c
tie'p thu
nh~p
cua ca nhan
vao
tieu dung,
dffu
til hay tie't
ki~rn
dS
th\l'c
hi~n
di€u chinh
n~n
kinh
te'.
Nhln chung thue' TNCN co
rn<?t
sef
vai tro quan
tn;mg
chu ye'u nhu tren. Tuy
nhien, vai
tro do c6
th~

phat huy duqc bic
d1Jng
hay khong, nhi€u hay it,
ph\1
thu9c ra't
Ion vao
chinh sach, n9i dung va t6 chdc
th\l'c
hi~n
c6 phu hqp voi n€n kinh
te'-
xa h9i
cua tung qu6c
gia trong tung thoi
kY
nha't djnh hay khong.
1.4. Kinh
nghi~m
m()t
sfi
nude
v~
thue' TNCN :
1.4.1.
Xac
djnh
tho
nh{lp thuqc
di~n
tlnh

thut
TNCN :
Trong doi
sefng
xa h9i, rn6i ca nhan c6 ra't nhi€u
lo~i
thu
nh~p
nhu'ng
khong
phai
thu
nh~p
nao cling d€u thu9c
di~n
danh thue' TNCN.
Lu~t
thue' TNCN
(J
cac nude
thuong khong dua
ra djnh nghia
v€
thu
nh~p
tinh thue' rna chi qui
d}nh
C\1
th~
nhung

khoan
thu
nh~p
ca nhan khong
thUQC
di~n
danh thue'.
Thong thu'ong
' thu
nh~p
tinh thue' cua rn9t ca nhan
du'qc
hiSu la
sef
thu
nh~p
b~ng
ti€n
ho~c
b~ng
hi~n
v~t
trong
rn<?t
thoi
ky
xac djnh ( thu'ong la 1 narn ) thuong
xuyen
ho~c
khong thu'ong xuyen rna nguoi c6 thu

nh~p
duqc
sll'
d1Jng
theo y
rnuefn.
Cac nude c6
xu
huang phan
lo~i
cac khoan thu
nh~p
theo ngu6n: tu lao
d9ng,
tu
dffu
til
(con
duqc
gQi
la thu
nh~p
tai san) va cac khoan thu
nh~p
khac.
- Thu
nh~p
tu lao d9ng : thu'ong la khoan thu
nh~p
thuong xuyen duoi

d~ng
san xua't,
kinh doanh,
d}ch
V\l
ho~C
ti€n lu'dng, ti€n cong va cac khoan thu lao khac rna ca nhan
c6 duqc trong qua trlnh lao d9ng. Thu
nh~p
tu lao d9ng c6
th~
g6rn ca nhung khoan
10
khac rna co quan
ho~c
t6 chuc,
ca
nhan tni cho cong nhan, vien chuc
ho~c
ngu'oi lam
thue,
g~n
voi m()t s6 che' d9
ho~c
qui u'oc. Vi
d\1
:
ti~n
bao hi€m y te', bao hi€m xa
h{)i,

ti~n
thu6c men,
vi~n
phi,
ti~n
nha,
di~n,
nu'oc,
di~n
tho~i,
bao
chiva
nhi~u
khoan
phv
ca'p
khac
g~n
voi che' d9
ti~n
lu'ong,
ti~n
cong tni cho ngu'oi lao
d{)ng
( thu'ong
duqc xe'p vao
lo~i
thu
nh~p
ngoai luong).

- Thu
nh~p
tu
d~u
tu': thuong
phat
sinh qua
ti~n
v6n,
tai san da
bora
d€ cho vay, mua
trcii
phie'u,
c6
phie'u, chung khoan,
gt'Yi
tie't
ki~m,
lai
c6
ph~n.v.v
Lai tnl
ti~n
di
vay
cua nguoi khac thuong duqc tinh vao chi phi du'qc tru khi xac dinh thu
nh~p
tinh thue'.
·Do

d6, d nhieu nuoc coi
ti~n
Hii duqc
nh~n
tu
ti~n
cho vay la
m()t
khoan
ti~n
thu
nh~p
phai tinh thue' TNCN. Tuy nhien
m()t
s6 nuoc cho phep
lo~i
tru khoan
ti~n
nh~p
nay
ngoai
di~n
danh thue',
d~c
bi~t
la
Hii
ti~n
gai tie't
ki~m.

d Due , Hy
L~p.
Nh~t,
Malaysia, Luc-xam-bua cho
mic3n
danh thue' d6i voi
ti~n
lai tu trai phie'u. Va'n
d~
nay, thu()c quan di€m khuye'n khich hay
h~n
che' cua tung
nu'oc,
trong tung thoi ky.
- Thu
nh~p
tu cac ngu6n khac : thuong mang tinh chfft khong thu'ong xuyen tu thua ke'
tai
san, qua bie'u, qua
t~ng,
tien ban
quy~n,
ti~n
nhu~n
but, thu
nh~p
tu chuy€n giao
cong
ngh~,
sang kie'n, c:ii tie'n ky

thu~t,
tu
trung thu'dng
x6
s6

Vi~c
danh thue' vao
lo~i
thu
nh~p
nao, danh thue'
n~ng
hay
nh((
tuy thu()c vao quan
di~m
cua
m6i Nha
nu'oc
v~
di~u
tie't thu
nh~p.
C6 nhung
lo~i
thu
nh~p
khong phai
danh thue'

ho~c
chi phiii danh thue' trong tung giai
do~n
g~n
voi yeu
c~u
phat
tri~n
kinh
te'-
xa
h{)i.
1.4.2. Xac dinh phudng phap tinh thue'TNCN:
Vi~c
danh thue' TNCN
du<Jc
thtfc
hi~n
theo 2 each ph6 bie'n. Thue' danh tren
tung khoan
thu
nh~p
hay danh tren toan
b()
thu
nh~p
( thu
nh~p
tflng hqp
).

1.4.2.1 Thue' danh
tren
tung khoan thu nh(lp: la che'
d()
thue' danh tren tung khoan
thu
nh~p
d()c
l~p
theo
mQt
thue' sufft rieng va
theo
phu'ong thuc tinh thue' phu hqp voi
tung
lo~i
thu
nh~p.
Vi
d\1
danh thue' thu
nh~p
tu
ho~t
d()ng
san
xufft,
kinh doanh theo
thue' sufft rieng, tinh thue' tren thu
nh~p

da
nh~n
du<Jc
tru nhung chi phi
c~n
thie't; con
thu
nh~p
tu
ti~n
lu'ong,
ti~n
cong theo thue' sufit luy tie'n tung phgn va bi€u thue' c6 xay
11
d-gng
khC1i
di~m
tinh thue'
d~
lo~i
bot
dO'i
tucjng
nQp
thue' co thu
nh~p
qua tha'p. Che'
dQ
thue' nay
ducjc

ap
dl;lng
phd bie'n d cac nuoc Chau Phi nhu: Angieni, ManSe, Tuynisi
1.4.2.2.
Thut
danh
tr~n
toan
b()
cac
khoan
tho
nh{lp : la che'
dQ
thue' danh tren t6ng
sef
thu
nh~p
tu cac ngu6n khac nhau
gQp
l~i,
khong
k~
tinh cha't va ngu6n
gefc
phat
sinh thu
nh~p.
Ml;lc
tieu ctia che'

dQ
danh thue' nay Ia d9ng vien tu
m<;>i
khmin thu
nh~p
co
ducjc
d~
dam
bao cong
b~ng
xa
hQi
cao hdn. Cach danh thue' nay doi hoi trlnh
dQ
qmln ly
ch~t
che va
ducJc
ap
dl;lng
d
h~u
he't cac nuoc phat triSn.
1.4.3.
Xac
djnh
thu
nh(ip
tinh

thut:
Hi~n
nay , tren the' gioi co quan diSm khac nhau
v~
vi~c
xac djnh thu
nh~p
tinh
thue': do la thu
nh~p
da
nh~n
ducjc
hay thu
nh~p
sau khi
ducjc
tru
mQt
sef
khoan chi phi
c~n
thie't
d~
t~o
ra thu
nh~p
tinh thue' theo qui djnh trong
lu~t
thue'.

I>efi
voi
cac
nuoc co quan diSm danh thue' tren
sef
thu
nh~p
da
nh~n
thl thu
nh~p
tinh thue'
ducjc
xac dinh la toan
bQ
sef
ti~n
rna
nguC1i
nQp
thue' da
nh~n,
khong phan
bi«$t
da phai
bora
nhi~u
hay it chi phi dS
t~o
ra thu

nh~p
tinh thue'.
Thl;ly
diSn
la
m9t
trong nhung nuoc xac djnh thu
nh~
p tinh thue' theo quan diSm nay.
I>efi
voi
nhi~u
nuoc khac, thu
nh~p
tinh thue'
ducjc
xac djnh sau khi da tru cac
chi phi
c~n
thie't co lien quan de'n thu
nh~p
tinh thue' va
mQt
s6
khoan chi phi mang
tinh
cha't nhan
d~o,
tu
thi«$n

Thu
nh~p
tinh thue' theo phudng phap tru chi phi
ducjc
gQi
la thu
nh~p
rong. Nguyen
Hie
danh thue' nay phat sinh tu
s-g
quan tam de'n kha
nang dong gop
th-gc
te' ctia
nguC1i
chju thue'.
Nhfi'ng
khoan chi
ducjc
kha'u tru phd bie'n
la
lo~i
c~n
thie't
dS
ph\lC
V\l
ho~t
d9ng san xua't, kinh doanh ( kha'u hao tai san

c6
djnh,
nguyen nhien
v~t
li~u,
ti~n
cong thue ngoai.
);chi
phi co tinh cha't b6i duang, dao
t~o
d~
nang cao trlnh
dQ
cong tac ( chi phi
v~
h<;>c
t~p,
nang cao tay
ngh~

);
chi phi co
tinh cha't xa
hQi
(
nhubao
hi~m
y te',
bao
hi~m

xa
hQi,
nuoi duang ong ba, cha my, con
. cai,
ti~n
ling h9 tu
thi«$n,
nhan
d~o,
phong chua
b~nh,
chi phi bao dam
di~u
ki~n
sinh
ho~t
theo muc trung blnh xa
hQi
vv
).
I>~
don gian
v~
each tinh cac khoan
ducJc
kha'u tru tren day, co thS tinh g9p
thtmh
ffiQt
muc khoan chung cho ta't
ca

cac
lo~i
thu
nh~p
ho~c
rieng cho tung
lo~i
thu
12
nh~p
(
du'qc
g<;>i
la muc
mi~n
thu)
ho~c
qui dinh ty
1~
kha'u tru tren tung khoan thu
nh~p
da
nh~n.
1.4.4. Xac d!nh
dol
tliqng n()p thue' :
D~
thl;ic
hi~n
che'

d()
thue' TNCN,
ph<H
xac dinh ai la ngu'oi phai
n()p
thue' va
each
tinh
nhu'
the' nao trong hoan canh c6 thu
nh~p
ca 0 trong
nu'oc
va 0 ngoai nu'oc.
C6 hai nguyen
t~c
chti ye'u
v~
xac dinh
do'i
tu'qng
n()p
thue': theo "ngu'oi
cu'
tni" hay
theo
" ngu6n phat sinh thu
nh~p".
Va'n
d~

nay
du'qc
qui dinh ro rang trong
lu~t
thue'
TNCN.
·
1.4.4.1.V~
nguy~n
tac
theo
ndi eli
tru
: Day
1a
che'
d()
danh thue' TNCN duqc ap
dt.mg
kha phd bie'n o cac nu'oc.
Sl;i
phan
bi~t
" ngu'oi
cu'
tru"
nh~m
xac dinh ro rang
nghia vv cv
th~

do'i
voi ngu'oi
n()p
thue'. N6i each khac, ngu'oi
cu'
tru thu'ong xuyen
phili ke
khai
n()p
thue'.
DO'i
voi ngttoi
cu'
tru
phai
c6 nghia vv
n()p
thue' TNCN
dO'i
voi
m<;>i
thu
nh~p
phat sinh 0 trong
nu'oc
cu'
tru va 0 ca ngoai
nu'oc
d6; con ngu'oi khong
cu'

tru chi c6
nghia
vv
n()p
thue'
dO'i
voi thu
nh~p
phat sinh
t~i
nu'oc
tra thu
nh~p.
Yeu
c~u
nay doi
hoi cac
nu'oc
c~n
c6 qui dinh ro rang ca
dO'i
voi ngu'oi 0 trong
nu'oc
va ngu'oi
nu'oc
ngoai de'n nu'oc d6 va c6 thu
nh~p
phat sinh
t~i
day. Tren

eel
so d6 ,
vi~c
tinh thue'
TNCN phil hqp chung voi thong
1~
quO'c
te'.
Khai
ni~m
the' nao
1a
" ngu'oi
cu'
tru" cling du'qc
hi~u
va qui dinh khac nhau
giua cac nu'oc. Phd bie'n cac
nu'oc
qui dinh nguoi
cu'
tru la ngu'oi dinh
cu'
t~i
nu'oc
d6
ho~c
nhung ngu'oi de'n nu'oc d6 khong thu'ong xuyen
nhu'ng
tdng

sO'
ngay c6
m~t
t~i
nu'oc
d6 qua 182 ngay( qua nua
nam).
Tuy nhien cling c6 nhung
nu'oc
du'a
ra nhung
dinh
nghia
V~
"ngu'oi
Cu'
tru"
C\l
th~
hcln
va trai
VOi
khai
ni~m
phd bie'n tren day.
Vi dv
: d
Nh~t
ban
c6 3 khai

ni~m
khac nhau : ngu'oi
cu'
trU
thu'ong xuyen ,
ngu'oi
cu'
tru khong thu'ong xuyen va ngu'oi khong
cu'
tru.
cv
th~
:
-
Ngu'oi
cu'
tni thu'ong
xuyen:
la nguoi dinh
cu'
thttong xuyen
t~i
Nh~t
Ban
ho~c
thu'ong·xuyen
cutru
t~i
Nh~t
Ban lien tvc trong 5 nam;

- Ngu'oi
cu'
tru khong thu'ong xuyen : la ngu'oi khong c6 y dinh
cu'
tru lau dai
t~i
Nh~t
Ban
nhu'ng
da thu'ong tru
t~i
Nh~t
Ban
til'
1 nam tro len;
13
- Nguoi khong
cu
tn1: Ia nguoi khong c6 ndi djnh
cud
Nh~t
Ban
va da s6ng
t~i
Nh~
t
Ban
duoi 1 nam.
1.4.4.2.V~
nguyen tile

theongu6n
thu
nh~p:
Thu
nh~p
thu()c
di<$n
danh
thu~
du<jc
qui djnh khac nhau
v~
tinh cha't,
di~u
ki~n,
ngu6n hlnh thanh, qui mo va
bi~n
d()ng
v~
thu
nh~p.
ID.nh
thuc nay thuong ap
dl;tng
voi muc
d()
h~n
che'.
Ch~ng
h~n

d Lien Xo cii
ti~n
thttdng
v~
phat minh sang che'
m6i
l~n
khong qua 1.000
n1p
va
ti~n
lai
v~
cong trai, tn1ng
sO',
lai sua't tie't
ki<$m,
ti~n
thu
do
ban
tai san thu()c sd huu ca nhan khong phai dong thus' TNCN. d Hong Kong,
·
chi thu thue' d6i vdi cac ngu6n thu
nh~p
phat sinh
t~i
H6ng Kong.
1.4.5. Xac dinh ddn
vi

tlnh
thue' :
Trong va'n
d~
xac djnh ddn
vi
tinh thue', c6
st;t
phan
bi<$t
v~
danh
thu~
theo ca
nhan
hay danh
thu~
theo
h()
gia dlnh. Quan
di~m
cua cac nude ciing ra't khac nhau va
trong m()t nuoc ciing c6
st1
thay d6i phu
h<Jp
voi tung thai
ky.
Vf
d1,1

:
nam
1965, Nghi
Quye't ctia
Hi<$p
H()i
qu6c te' ting
h()
quan
di~m
danh thue' theo
hQ
gia dinh
nhu'ng
de'n
nam 1972 ciing chinh
t&
chuc d6
l~i
ling
h()
quan
di~m
danh
thu~
rieng cho tung ca
nhan.
N6i chung m6i nuoc
tt;t
chqn ddn vi danh thue' phu

h<jp
voi tlnh hinh bie'n
d()ng
v~
thu
nh~p
va
di~u
ki<$n
v~
quan ly, thu
thu~.
Cac nttoc danh thus' thu
nh~p
ca nhan tren thu
nh~p
ctia tung
ca
nhan la Anh,
Nh~t
Ban,
Thuy,
Di~n,
Hungari,
Ti<$p
Khi{c,
cac nuoc Chau Phi Trong khi d6, Phap ,
Ha Lan
.l~i
xac dinh

h()
gia dinh
lam
ddn
vi
danh thus'. Cach danh thue' theo
h()
gia
dlnh
kha phuc
t~p,
doi hoi"trlnh
d()
quan ly, thu
thu~
kha cao
d~
t6ng
h<Jp
~
xac dinh
chinh xac t6ng thu
nh~p
thu()c
di<$n
danh thue' trong tung
h()
gia dlnh.
Vi
v~y,

hi<$n
nay
xu
huang chung ctia
cac
nuoc
Ia
chuy~n
ddn vj danh
thu~
Ia gia dlnh sang danh
thu~
theo tung ca nhan rieng
bi<$t
nhu Ao,
Dan
M~ch,
Italia,
Ph~n
Lan

(
chuy~n
tntoc
nam 1980);
Bi,
Ailen, Anh sau nam 1980. Chi rieng B6
Dao
Nha
l~i

di theo huang
ngtt(jc
l~i
vao nam
1989la
chuy~n
danh thue' theo ca nhan sang danh
thu~
theo
h()
gia
dinh
d~
dam
bao
yeu
c~u
d()ng vien cong
b~ng
hdn trong tlnh hlnh sinh
ho~t
chung
n~ng v~
tinh cha't gia dlnh theo
h().
14
1.4.6. Xac
djnh
v~
muc

mi~n
tru :
Vi~c
xac dinh muc mi€n tru co
th~
duqc giai quye't thong qua cac qui dinh cho
phep kha'u tru chi phi d6i voi tung
lo~i
thu
nh~p
ho~c
qui dinh khoan m9t muc khdi
diSm
tinh thue' ap
d"Qng
cho
mQi
d6i
tu<Jng
n9p thue'.
M9t
s6
nude qui dinh cho phep tru m9t
s6
chi phi nha't dinh khong nhung d6i
voi
ca
nhan kinh doanh ( nhu voi cong ty kinh doanh) rna con duqc tru m9t
s6
khoan

chi
phi
lien quan de'n
vi~c
t~o
ra thu
nh~p
ho~c
mang tinh xa h9i, nhu
c~u
sinh
ho~t.
Vi
d\1:
'
d Indonexia : thu
nh~p
du<Jc
mi€n tru gdm co : muc
eel
ban (
5%
tren t6ng
s6
thu
nh~p
, t6i da khong qua 540.000 Rp/nam); cho
ph~n
sinh
ho~t

ca nhan nguoi n9p
thue-'(1.440.000
Rp/nam); cho nguoi phai nuoi duong tr\fc tie'p (720.000Rp/nam/nguoi,
khong qua
3 nguoi);
ph~n
dong gop cho quy Bao
hi~m
xa h9i, quy
lucJng
htu theo qui
dinh cua Chinh Phil.
- d Singapore : mi€n tru cho ca nhan
cu
tni ( 2000 do la Singapore/nam cho nguoi
chdng)
cho
v<J
(1.500 SGD/nam) , cho 3 con
d~u
( 1000 SGD I nguoi
),
con thu 4 , thu
nam
(
300
SGD/nam). Ne'u con con
hQc
nuoc ngoai, muc mi€n tru duqc tinh
ga'p

doi ,
con
hi
t~m
t~t
3.5000 SGD/nguoi; cha my, ong ba phai tr\fc tie'p nuoi duong : 3.500
SGD/nguoi.
v.
v
Ph"Q
nu sinh con thu 2 sau nga y 1/1/1991 :
ne'u
tu
30 tu6i trd
len
duqc
tru 5.000 SGD/nguoi;
29
tu6i : 10.000 SGD; 28 tu6i : 15.000 SGD; duoi
28
tu6i :
20.000 SGD
nh~m
khuye'n"
khich phat
tri~n
dan
s6.Ph~n
thu
nh~p

duqc tru vao thu
nh~p
cua
VQ
ho~c
cua chdng. Ne'u
s6
duqc tnr lon
hcln
t6ng thu
nh~p
' duqc
chuy~n
sang nam sau ( gioi
h~n
7 nam).
- d My : Thue' danh theo h9 gia dlnh nen 2
VQ
chdng duqc tru voi muc 5.000 dola; con
thu nha't
du'<Jc
tru 2.400 do la, ne'u con thu hai
trC1
len
du<Jc
tru khoan la 4.800
do
la.
Trong gia dlnh
ca hai

bo'
my cimg phai di lam, phai thue nguoi trong coi con thi
du<Jc
tru muc chi
thl;t'c
te' phai tra cho nguoi trong coi con
m~c
d~u
muc d9 cao
hcJn
muc qui
dinh chung. Ngoai ra , gia dlnh n9p thue' con duqc tru chi phi lien quan de'n
vi~c
lam,
chi phi di
l~i.
nhung khmin dong gop
v~
bao
hi~m
, chi
v~
y te', ma't
mat
th\fc
te',
lai
15
thue' cha'p, cac
lo~i

the' ca'p bang, ca'p dia phudng, khoan dong gop tu
thi~n,
nuoi
duang ong ba,
cha
my

Nhln chung,
vi~c
qui dinh cac muc
mi~n
tru nhu tren da co tac
dt,mg
gop
ph~n
dong gop vao chinh sach xa h9i ngay m9t t6t hdil, bao dam tinh cong
b~ng,
phu
h<Jp
voi kha nang dong gop cua nguoi
n()p
thue' phai co nhung nhu
c~u
chi tieu do
di~u
ki~n
sinh
ho~t
khac nhau. Tuy
v~y,

nhung muc
mi~n
tru theo muc
c6
dinh
ci1ng
co
nhung
m<l\t
chua
th~t
h<Jp
ly,
nen
co nude qui dinh them nhung khoan chi phi
v~
y
t€
co
th~
du<;1c
tru cao bon muc qui dinh chung ne'u co chung
tu
xac minh
s6
chi
tht;(c
te' theo
·
ddn thu6c, co muc kh6ng che' t6i da

d~
kh~c
pht)C
tlnh
tr~ng
d6i
tu<Jng
n()p
thue' chi
tieu cho
vi~c
ba<?
dam sue khoe theo muc xa xi, qua muc blnh thuong (
n~m
b~nh
vi~n
theo phong
d<l\c
bi~t,
co may
di~u
boa
nhi~t
d(),
chi dung cac
lo~i
thu6c
d<l\c
d1;mg,
d~t

ti~n
) . Sau khi tru cac khoan chi phi theo qui dinh, thue' TNCN
du<Jc
tinh ngay tu
d6ng
thu
nh~
p
d~
u tien con
l~i.
Rieng Canada
l~i
chie'u
c6
de'n ca nhan n9p thue' co thu
nh~p
tha'p co dong con
phai nuoi
b~ng
che' d9 hoan thue' TNCN.
O.;t
th€
1a
hang nam, m9i nguoi
d~u
phai n9p
thue'TNCN
theo qui dinh chung khong co khoan kha'u tru
v~

nuoi con. Sau
d6
se hoan
l~i
thue' cho gia dlnh co thu
nh~p
tha'p phai nuoi con. Vi
dt;t
m9t gia dlnh co thu
nh~p
tha'p khoang 26.000 do la/nam. Nguoi n9p thue' phai chiu
tht;t'c
hi~n
nghia vv n9p thue'
TNCN theo qui
d}nh
chung trong
lu~t
thue' khong 4.000 dola.
Saudo
Nha nuoc se
ca'p
l~i
m9t cai sec hoan thue' cho m6i dua con phai nuoi la 1.000
do
la/nam. Ne'u gia dinh
nay
co
4 con thi
s6

thue'
du<;Jc
hoan la 4.000 do la, tuc la h9 khong phai n9p thuS.
Di~u
quan tr9ng
c~n
nha'n
m~nh
trong chinh sach thue' TNCN cua Canada
1a
truoc he't m9i
ca
nhan c6 thu
nh~p
d~u
co nghia
vt;t
v~
thuS nhu nhau d€ th€
hi~n
chinh sach d9ng
vien
blnh
d~ng
,
vi~c
hoan thue' mang tinh cha't xa h9i
du<Jc
giai quye't d9c
l~p

khong
g~n
voi chinh sach
d<)ng
vien
v~
thue'.
M9t
s6
nuoc
l~i
qui dinh khdi di€m trong bi€u thue' ( voi thue' sua't d
b~c
1 la 0
%)
d€
cac
d6i
tu<Jng
co thu
nh~p
bie't
du<Jc
muc thu
nh~p
h9
du<Jc
tinh tru
d~
bao

dam
doi s6ng t6i
thi&u
cho nhu
c~u
sinh
ho~t
t6i
thi~u
ct\a ca nhan va gia dlnh. Chi nhung
nguC1i
co thu
nh~p
hang nam tren muc khdi di€m moi phai n9p TNCN.
Vi~c
tinh thuS
16
mang tinh
cha"t
kho::in
chung cho
mQi
ca
nhan , duqc don gian, khong phai
ma"t
nhi~u
cong sue di sau xac dinh tung khmin chi phi nhung
lC;ti
khong dam bao cong
b~ng

giua
nhung khoan
chi phi cfin thie't
ra"t
khac nhau. Phap quy djnh muc khoi di€m
Ia
18.690
frane
Phap/nam. Philipin : 2.5000
peso/
nam) Australia : 5.400 do la U c /nam .
1.4.7. Thue' sua't, thue'
bi~u:
Hfiu he't cac nuoc
d~u
ap
d\mg
bi~u
thue' luy tie'n tung phftn d6i voi thu
nh~p
thuong xuyen (
ti~n
htong,
ti~n
cong
).
Tuy
v~y,
khong phai bi€u thue' luy tie'n o
ta"t

ca cac nuoc gi6ng nhau rna c6 s\( khac nhau ca
v~
sO'
luqng, thue'
su(t
va muc thue'
·
sua"t.
Phftn lon ap
dL;mg
tu
3 de'n 6 thue'
sua"t
(nhu
Anh,
C()ng
hoa Ailen,
Due:
3 thue'
sua"t;
Nh~t
ban:
5 thue'
sua"t;
Han
QuO'c
6 thue'
su{t).
M{)t
sO'

nuoc ap
dt;mg
nhi~u
thue'
sua"t
voi muc chenh
l~ch
tha"p
nhAm
bao
dam
tinh cong
b~ng
cua
s~c
thue' nhung
lC;ti
qua phuc
tC;tp
trong tinh thue': Ai
c~p
(
23
thue' su{t), Singapore (
13
thue' su(t)
Hi~n
nay, xu huong chung o cac nuoc Ia giam
s6luqng
thue'

sua"t
trong bi€u thue' TNCN. Vi
dt;t
Thuy,
Bi€n
nam 1985 c6
15
thue'
sua"t,
de'n nam 1992 chi con 1 thue'
sua"t
v~
phftn
n{)p
thue' cho ngan sach trung uong ( 20%
);
My
nam
1986 c6 5 thue'
sua"t
nay chi con 3
thue'
sua"t
( 15%,28%, 33%)
V~
ffiUC
thue' su{t Ct;l th€, da
sO'
cac nltoc ap d\lng bi€u thue' luy tie'n tung phftn
voi thue'

sua"t
cao
nh(t
khmlng 40%
-50%.
Chi c6
m{)t
sO'
it nuoc c6 thue' su{t t6i da
de'n
60%
ho~c
cao hon nhu
Ban
MC;lch,
Iran. Xu the' chung
hi~n
nay
1a
cac nuoc dang
nghien
cuu giam muc
thu~
sua"t
nhAm
t~o
tam
ly
t6t
dO'i

voi nguoi
n()p
thue', khuye'n
khfch
hQ
lam
vi~c
tO't
hon va don gian hoa cong tac quan ly thu thue' vl thue'
sua"t
cang
cao, tam ly tr6n
l~u
thue' cang
nhi~u.
C6 nuoc qui djnh thue' su{t
ap
dgng
rieng
voi m9t
sO'
khoan thu
nh~p
. Vi dg ,
voi thu
nh~p
tu nhu9ng
ban
tai san,
Thuy,

Bi~n
ap
dt;tng
thue'
sua"t
30% , Indonexia
35%, Canada : 36,6%
V~
Hii
c6
phfin ,
Hii
ti~n
vay,
ti~n
ban
quy~n
, thuong cac
nuoc ap dgng thue' su{t
tha"p.
Tai
san
thua
ke',
qua bie'u cling c6 thue' su{t rieng .
r~~ R~J'D'\·lG
o.r:-_1
H_yc_
·;~-)NN,:~~;~
\

'!
:·it'.Nil
1'1'10
l)• i
l.'b! .i11!N ;I I
! ·
·t·~nr
~-sA~J~~~-1 ii~)c
l
! · ··· ,-··~ ~
17
1.4.8.Th<ti gian
n{)p
thue',
thanh
quye't tm1n
thue':
Theo nguyen
t~c
chung , thue' TNCN danh tren thu
nh~p
thu
duc;sc
trong nam
dudng lich
'
d~c
bi~t
do'i
vdi thu

nh~p
thuong xuyen nhu
ti~n
thu
nh~p
tu
ho~t
d{)ng
san
xua't,kinh
doanh,
tu
ti~n
ludng,
ti~n
cong Thong thuong cac nuoc qui dinh che'
d{)
t~m
n<)p
thue' hang quy, cu6i
nam
thanh quye't toan thue'. Rieng vdi cac khoan thu
nh~p
khong thuong xuyen (
tai
san
thua ke', qua bie'u, trudng thuong
x5
so',
nhu~n

but,
ti~n
ban
quy~n
tac gia, sang me,
phat
minh ) cac nuoc quy dinh che'
d{)
thu dut
di~m
sau
m(H
l~n
phat sinh thu
nh~p.
·
1.4.9.V~
tho
tQc
ke
khai
thue':
Cac
nude qui dinh
th~mh
nghia
V\1
cho cac d6i
tu<;Jng
n()p

thue'
phai
t\(
tlnh thue',
t\f
ke khai,
t\(
n()p
thue' vao Kho
b~c
hay Ngan hang theo
st;(
hudng diin va dung miiu
qui djnh cua cd quan thue'. Qua d6, nang cao tinh
th~n
trach
nhi~m
cua nguoi
llQp
thue'
va
c6
co sd
xiY
ly khi
ke
khai thu
nh~p
khong dung th\(c
te'.

Nhi~u
nude ciing qui dinh
trach
nhi~m
cho
Cd
quan nha nu'dc
ho~C
t5
chuc, ca nhan
CO
cong iihan Vien chuc
ho~c
thue nguoi lao d()ng"
Kha"u
trlt'
t~i
ngu6n"
so'
thue' rna nguoi
duc;sc
nh~n
thu
nh~p
phai
tra
cho
Nha nude theo
lu~t
thue' TNCN . Nguoi

kha"u
tru
ti~n
thue'
c6
tnich
nhi~m
phai
n{)p
vao Ngan sach Nha nude theo hu'dng diin cua cd quan thue' va
dtt<;Sc
nh~n
m()t
khoan
ti~n
thu lao
v~
ho~t
d(}ng
kha'u tru thue'
h()
Nha nuoc. Phuong phap "Kha"u tru
t~i
ngu6n" thuong
duc;sc
th\fc
hi~n
vdi
ti~n
ludng,

ti~n
cong, voi
Hii
c6
ph~n,
ti~n
tn1ng
thu'dng
x5
s6
va
duc;sc
coi la c6 tac
dt,mg
cho'ng
tha"t
thu thue' TNCN
c6
hi~u
qua
nha"t.
1.4.10. M{)t s6
bai
hQc
kin!J.
nghi~m
chu
ye'u :
De'n nay, tren the' gidi
da

c6 tren 100 nude c6
ap
dvng thue' TNCN. Qua nhung
va'n
d~
trlnh bay khai
quat
tren
day, c6
th~
rut ra m()t
so'
bai
h<;>c
kinh
nghi~m
chu ye'u.
-
V~
thu
nh~p
danh
thue':
D~i
b()
ph~n
cac
lo~i
thu
nh~p

tu lao d()ng,
tu
ti~n
vo'n
vatu
cac ngu6n khac
d~u
thu()c
di~n
danh thue' TNCN va
dtt<;Sc
phan
bi~t
theo thu
nh~p
thuong xuyen hay khong thuong xuyen
d~
ap
dvng che'
d()
thue' thich
h<;Sp.
-
V~
each danh thue':
Vi~c
danh thue' theo tung khoan thu
nh~p
thttong
d~t

ke't qua
cao hdn thue' danh thu
nh~p
t5ng
h<Jp
doi hoi trlnh
d()
quan ly cao.
18
-
Ve
din
eli tinh thue':
Vi~c
danh thue' tren thu
nh~p
rong ( c6 tru
m<)t
s6
chi phi cfin
thie't)
tuy phuc
t~p
nhung bao
dam
du<Jc
yeu
cfiu
d<)ng
vien sat kha nang dong g6p hon

la danh thue' tren t6ng
s6
thu
nh~pnh~n
du<Jc
vl ngttoi
n<)p
thue' phai c6 nhung khoan
chi khac nhau.
-
Ve d6i
tu<Jng
n<)p
thue':
Nen
v~n
dl;lng
theo hai che'
dQ
: vdi nguoi
cu
tn1
( tren 182
ngay)
va
khong eli tru danh tren thu
nh~p
thuong xuyen; theo ngudn thu
nh~p
vai cac

khmln
thu
nh~p
khong thttong xuyen.
-
V~
don vi tinh thue': Xu huang ph6 bie'n ta danh vao ca nhan, vua don gian, vua
dung tinh cha't cua
lo~i
thue' nay hon la danh vao
hQ
gia dlnh, phai t6ng
h<Jp
toan
hQ
gia dlnh
r!t
phuc
t~p.
-
v~
muc
mi~n
tru : Quy dinh
mi~n
tru tung khoan chi
li
ra't phuc
t~p,
xu huang chung

la tinh theo ty
1~
hol}c
muc khoan cho tung khoan
thu
nh~p,
khong
th~t
cong
b~ng
nhttng don gian trong
th\l'c
hi~n.
Ne'u khong cho tru theo khoan, c6
th~
xay dt!ng muc
khdi
di~m
tinh thuS, phai
dliQC
nghien
CUU
th~n
tn;mg,
cong phu qua
di~U
tra, phan tich
nhu cfiu t6i
thi~u
v~

sinh
ho~t
cho ca nhan, gia dlnh
d~
xay dt!ng muc thue'
h<Jp
ly.
-
V~
thue' su!t, thue'
bi~u
: Xu huang chung la xay dt!ng
bi~u
thue' don gian , it thue'
sua't va muc thue' sua't th!p,
gia tang khoang each giua muc thue' cao
nh!t
va
th!p
nha't.
B6i
vai thu
nh~p
thuong xuyen, ap
dl;lng
bi~u
thue' luy tie'n tung phfin ;
vOi
thu
nh~p

khong thttong xuyen,
c6thue'
sua't rieng cho tung
lo~i
thu
nh~p.
-
V~
ke
khai,
n<)p
thue': Che'
d9
kh!u
tru
t~i
ngudn c6 kha nang ch6ng tha't thu
to't
vai
m<)t
s6
khoan thu
nh~
p.
T4,\l'c
hi~n
che'
dQ
t\1'
ke khai,

t~m
n<)p
thue' theo quy, quye't
toan thue'
theo nam duong lich.
19
Chu'dng
II
THUC TRANG
VE
THUE THU NHAP
CA
NHAN
. . . . .
T~I
VI~T
NAM.
2.1. Thue' TNCN qua cac
thoi
ky
trlioc
nam
1990 :
2.1.1.
Th<li
ky phong kie'n, thl.jc
din
tru«tc
Cach
m~ng

thang 8/1945 :
Hlnh thac sd khai
cua
thuS TNCN
(J
Vi~t
Nam
U\
thue' than ra
dcsi
tu
nha
Tr~n
(
tu
nam 1378). ThuS
dli<;:lc
ap
d1,mg
d6i voi mqi cong dan la nam gioi
tu
18
tu6i trd len,
con
dti<Jc
gqi
Ia
thuS dinh( danh theo
d~u
nguC1i).

Mac
thu cua thue' la 3 quan tien/sua"t
dinh/nam ( tudng dudng 54 kg thoc
).
Be'n
nam
1400, sau khi
na:m
chinh quyen , nha H6 da
ga:n
thue' dinh voi
s6
. .
fUQng
da"t
cua
tung nong dan : co 5
sao
nQp
5 tien
gia"yl
nam; 6 sao dSn 1
m~u
nQp
1
quan; 1
m~u
1
sao
dSn 1

m~u
5
sao
n9p
:i
quan 5 tien; 1
m~u
6 sao de'n 2
m~u
nQp
2
quan; 2
m~u
1
sao
de'n 2
m~u
1
sao
dSn 2
m~u
5
sao
nQp
2 quan 5
tien;
tren
2
m~u
6

sao n9p 3 quan. Nhung
nguC1i
khong co ru()ng
da"t,
m6 coi, goa
bt;ta,
gia tren 60 tu6i
dli<Jc
mi~n
thue' dinh.
Duoi
thC1i
Tien
Le
(
tu
nam
1470) m6i dinh (
tu
18
de'n 60 tu6i) phai dong 8
tien/nam (htdng dudng 49 kg thoc).
BSn
nam
1501, ngoai thue' dinh , m6i
ngucsi
con
phai dong them
pht;t
dich 4

9~n1
nam.
Thcsi
Chua Trinh
(Bang
Ngoai)
nam
1664 , m6i
sua"t
dinh phai n9p 1 quan 8
tien ( tudng dudng 64 kg th6c).
BSn
nam
1722, thue' dinh
du<Jc
dieu chinh xu6ng con 1
quan 2
tienl
sua"t
( khoang 40 kg th6cl sua't).
B6i
voi
ngucsi
gia chi phai n9p m9t
mYa
mac thue' tren.
ThC1i
Chua
Nguy~n
(

Bang
Trong ) : trang dinh ( thanh nien) phai
n()p
2 quan I
sua"t;
ngucsi
gia n()p 1 quan I
sua"t
thue'(
gQi
la "sai du").
Duoi che' d9
thl,l'c
dan
Phap cai tri nuoc
ta,
luc
d~u
thuS dinh chi danh vao
"n9i
dinh"
' tac la nhung
ngucsi
c6 it nhieu
tai
san, thu()c
di~n
" ghi
s6"
c6 kha nang dong thue' va

20
du<;1c
hudng
m{)t
sff
quy~n
lqi trong
Umg,
duqc chia
ru{)ng
da't cong, duqc tham gia cac
chile
Vl;l
chfnh
quy~n
trong xa.
M8i
sua't dinh
n{)p
1 quan
ti~n
( tudng dudng 14 xu
ti~n
Bong Dudng). Nguoi "ngoc;ti dinh" khong c6 tai san, khong phai
n{)p
thue'than
nhung
cung khong duqc
huesng
quy~n

l<;1i
gl d xa. Cang ngay thue' than cang
n~ng
n~
va trd
thanh m6i
lo
SQ
ghe gam
hang
nam
cua
nhan
dan
ta. Be'n
Vl;l
thue',
nhi~u
nguoi khong
c6
ti~n
n{)p
thue' da phai hi
cum
kyp, roi
VQt,
tu
dffy
ho~c
phiH

ban
vq ,
dq
con, bo lang
di tr6n
(J
cac vung xa.
(Xem
ph1;1l1,1c
s61
v~
tinh hinh thue' dinh
cua
Vi~t
Nam
duoi thoi thtjc dan Phap
).
· 2.1.2. Thue' TNCN
lJ
mi~n
Nam
Vi~t
Nam trlf{fc thang 04 nam 1975.
Trude thang 4
nam
1975 Chfnh
quy~n
Saigon
c6 thue' lqi tuc ddi voi
th~

nhan,
m9t
dc;tng
thue' TNCN voi
n{)i
dung cd
ban
sau day.
- Thu
nh~p
danh thue'
bao
g6m thu
nh~p
ttl lao
d{)ng
(
ti~n
ludng,
ti~n
cong, thu
nh~p
v~
ban
quy~n
sang che',
phat
minh

) va thu

nh~p
khac (
ti~n
lai cong ty chia cho c6
dong,
lai
ti~n
cho vay,
Hii
tnH khoan,
quat~ng,
tai
san thtla ke'
).
- Phudng phap danh thue' : danh theo
h{)
gia dlnh, nghia la thue' duqc tfnh tren toan b9
lqi tuc
cua
ta't ca thanh vien gia dinh
c{)ng
lc;ti.
- Lqi tuc danh thue' la thu
nh~p
thuffn tuy ( c6 trtl cac chi phi
tc;to
ra thu
nh~p)
va dttqc
tru

tie'p
mQt
sff
khoan tuy
hoan
canh gia dinh
CUa
hQ
n{)p
thue'.
- Thue' sua't,
bi~u
thue':
ap
d1,1ng
bi~u
thue' luy tie'n ttlng phffn g6m 7
b~c
: ttl 10% de'n
70%
do'i
voi thu
nh~p
cua
ca nhan c6
ttv
sd
tc;ti
Vi~t
Nam; rieng

dffi
voi ca nhan khong
c6
tw
sd
(J
Vi~t
Nam,
ap
d1,1ng
m{)t
thue' sua't 40%
.HQ
n{)p
thue' phai
n{)p
to khai theo
mfiu va xac dinh
sff
thue' phai
n{)p
trong
nam
hay de'n thoi
h(J.n
ke khai.
_
Thu
t1;1c
hanh

thu:
Kha'u trtl
tc;ti
ngu6n,
tCJ.m
n{)p
thue',
v~
thanh quye't toan thue', thu
b~ng
l~nh
thu .
.
v~
kha'u tru
tc;ti
ngu6n:
cd
quan'
doanh
nghi~p,
ca nhan, t6 chuc c6 tra ludng
phai kha'u trtl thue'
t(J.i
ngu6n va
n{)p
du
sO'
thue' da kha'u trtl cho
cd

quan thue'.
Nguoi tra
H'ii
vay nq,
Hii
trai khoan kha'u tru va
n{)p
cho cd quan thue' 25 % lai tra
tCJ.i
Vi~t
Nam; 40%
lai
tra
lc;ti
nude ngoai. Khong kha'u tru thue'
dffi
voi
Hii
vay tra
21