Hoạt động các siêu thị bán lẻ tại Tp.HCM- Thực trạng & giải pháp phát triển

ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘG SIÊU THN BÁ LẺ TẠI TPHCM –
THỰC TRẠG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂ
ĐÁP ỨG YÊU CẦU HỘI HẬP


MỤC LỤC


LỜI MỞ ĐẦU ( gồm 5 mục: ý nghĩa chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi
nghiên cứu, tính mới của đề tài, phương pháp nghiên cứu đề tài, nội dung đề tài)

TÓM TẮT ĐỀ TÀI
MỤC LỤC BẢG, HÌH VẼ
MỤC LỤC CHỮ VIẾT TẮT
ỘI DUG

CHƯƠG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬ 1

1.1 NHỮNG HIỂU BIẾT VỀ NGÀNH KINH DOANH BÁN LẺ 1
1.1.1Những hiểu biết về hệ thống phân phối 1
1.1.2 Những hiểu biết về họat động bán lẻ 2
1.1.2.1 Khái niệm 2
1.1.2.2 Phân lọai 2
1.1.3 Vai trò bán lẻ 2

1.2 NHỮNG HIỂU BIẾT VỀ HOẠT ĐỘNG SIÊU THN 3
1.2.1 Khái nim và c im ca siêu th 3
1.2.1.1 Khái nim 3
1.2.1.2 c im siêu th 4

1.2.2 Phân lai siêu th 5
1.2.2.1 Phân lai theo quy mô 5
1.2.2.2 Phân lai theo chin lưc và chính sách kinh doanh 6
1.2.2.3 Phân lai theo cp qun lý 6
1.2.3 Vai trò siêu th 7
1.2.3.1 Vai trò siêu th trong nn kinh t 7
1.2.3.2 Vai trò ca siêu th trong h thng bán l và sn xut hàng hóa 7

1.3 TÌN H HÌN H PHÁT TRIN SIÊU THN TRÊN TH GII VÀ XU HƯN G PHÁT TRIN
8
1.3.1 Tng quát v các giai on phát trin ca h thng siêu th trên th gii 8
1.3.1.1 Pháp 8
1.3.1.2 M 9
1.3.1.4 Các nuc châu Á 9
1.3.2 Tc  phát trin siêu th trên th gii 9
1.3.2.1  châu Á 10


1.3.2.1  các nưc M Latinh 10
1.3.3 Các xu hưng phát trin 11

1,4 KIN H N GHIM PHÁT TRIN SIÊU THN  MT S N UC VÀ BÀI HC HU
ÍCH CHO PHÁT TRIN SIÊU THN  TPHCM 12
1.4.1 Trung Quc 12
1.4.2 Thái Lan 13

KT LUN CHƯƠN G 1

CHƯƠG 2 : THỰC TRẠG PHÁT TRIỂ SIÊU THN Ở TPHCM VÀ CÁC VẤ ĐỀ
ĐẶT RA

2.1 PHÂN TÍCH MÔI TRƯN G TN G QUÁT N H HƯN G N S PHÁT TRIN
MN G LƯI SIÊU THN 14
2.1.1 Môi trưng kinh t vĩ mô 14
2.1.2 Môi trưng chính tr lut pháp 15
2.1.3 Môi trưng văn hóa xã hi 16
2.1.4 Môi trưng dân s 17
2.1.5 Môi trưng công ngh 17

2.2 THC TRN G PHÁT TRIN SIÊU THN  TPHCM 19
2.2.1 S phát trin ca siêu th  TPHCM qua các giai on 19
2.2.1.1 Giai an th nghim 19
2.2.1.2 Giai an hình thành (1996-1998 ) 19
2.2.1.3 Giai on cnh tranh ào thi và phát trin chuyên nghip 21
2.2.1.4 Giai an hi nhp WTO (2006 – nay) 21
2.2.2 V trí ca siêu th 22
2.2.2.1 Siêu th và ch truyn thng 22
2.2.2.2 Siêu th và mng lưi ca hàng bách hóa 23
2.2.2.3 Siêu th và nhà sn xut, cung ng hàng hóa 24
2.2.3 D báo xu hưng phát trin ca h thng siêu th 24
2.2.4 Các hình thc phân phi hin i ti TPHCM 26



2.2.4.1 V bán buôn 26
2.2.4.2 V bán l 26

2.3 THC TRN G HOT N G KIN H DOAN H CA CÁC SIÊU THN TRÊN NA BÀN
TPHCM 28
2.3.1 Thc trng 28

2.3.1.1 S lưng, mt  phân b và cơ s vt cht 28
2.3.1.2 Hiu qu kinh doanh ca các siêu th 29
2.3.1.3 So sánh v mc  cnh tranh gia siêu th VN và siêu th nưc ngoài 30
A. Th phn 30
B. Danh ting 31
C. Mt bng kinh doanh 31
D.Vn 32
E. Giá c 32
F. Hàng hóa 32
G. Phương thc mua hàng 33
H. Phương thc bán hàng 33
I. N hân lc 34
2.3.2 N hng cơ hi và khó khăn i vi các doanh nghip bán l trong nưc 34
2.3.2.1 Cơ hi 34
2.3.2.2 Thách thc 35
2.3.3 N ghiên cu trưng hp ca coop-mart và nhng nhn xét rút ra 36
2.3.3.1 Gii thiu chung v Co.opMart 36
2.3.3.2 Phương thc kinh doanh và chin lưc phát trin trong hi nhp 36

KT LUN CHƯƠN G 2






CHUOG 3 HỮG ĐNH HƯỚG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂ SIÊU THN TRÊ
ĐNA BÀ TPHCM ĐẾ 2015

3.1 CƠ S  XUT GII PHÁP 39

3.1.1 Các tn ti cn khc phc trong vic phát trin siêu th 39
3.1.2 Cam kt ca VN v m ca th trưng thương mi ni ia theo yêu cu WTO 39
3.1.3  án phát trin thương mi trong nưc n năm 2010 và nh hưng n năm 2020
theo Quyt nh ca Th tưng Chính ph s 27/2007/Q-TTg ngày 15/02/2007 . 39
3.1.4 nh hưng phát trin h thng ch - siêu th - trung tâm thương mi trên a bàn
thành ph H Chí Minh giai on t năm 2009 n năm 2015 ca S Công thương TPHCM
40

3.2 MC TIÊU 41

3.3 GII PHÁP 41
3.3.1 N hng gii pháp v phía cơ quan hu trách 41
3.3.1.1 Hoàn thin văn bn qun lý nhà nưc i vi lĩnh vc phân phi hàng hóa
41
3.3.1.2 H tr t phía N hà nuc mt bng kinh doanh siêu th 42
3.3.1.3 Làm cu ni gia nhà cung ng và siêu th khi trình  logistic ca DN chưa
áp ng  yêu cu 43
3.3.1.4 Tăng cưng công tác kim tra, giám sát hot ng siêu th 43
3.3.2 N hng gii pháp v phía DN 44
3.3.2.1 DN phân phi VN thành lp công ty con h tr cho vic phát trin siêu th
44
3.3.2.2 Gii pháp v ngun nhân lc 44
3.3.2.3 Gii pháp nâng cao thương hiu 44
3.3.2.4 Gii pháp cho vn  hàng hóa và giá c siêu th 46




3.3.2.5 Gii pháp khc phc s bt tin gây tr ngi cho thói quen mua sm  siêu
th và thu hút khách hàng 47

A. Check-out line t ng 47
B. Quy bán hàng tin li 48
C. Khách hàng hái qu  mua ngay trong siêu th 49
D. Dòng ch hp dn kích thích ngui tiêu dùng 50
3.4 KIN N GHN 50
KT LUN CHƯƠN G 3
KT LUN CHUN G

DAN H MUC TÀI LIU THAM KHO

PH LC


LỜI MỞ ĐẦU

1. Ý nghĩa của đề tài:
Gia dòng i tp np và nhp sng hi h ca ô th, hai mươi bn gi dưng như là quá ít và
càng không  cho nhng nhu cu mua sm nhng nhu yu phNm cho bn thân và cho gia ình
ca ngưi dân t Sài thành. Siêu th ni bt lên như là mt gii pháp hoàn ho, mt nơi thích
hp có th áp ng tha áng nhng nhu cu ó.
Mt ln lc bưc vào siêu th, bn s ng ngàng như ang bưc vào mt th gii ca s sp t
và ngh thut trưng bày hàng hóa, ca th gii a dng hàng hóa và phong phú v chng loi.
T nhng siêu th u tiên thành lp năm 1993-1994  Thành ph H Chí Minh ( TPHCM ),
siêu th ngày nay ã hoàn toàn lt xác và dn dn bưc vào con ưng hoàn thin chính mình
 có th bưc vào hi nhp kinh t th gii. S phát trin ca h thng siêu th Vit N am nói
chung và TPHCM nói riêng là c mt chng ưng dài vi nhiu thăng trm và th thách.
7/11/2006, Vit N am ã chính thc gia nhp WTO và theo cam kt, k t 1/1/2009 cánh ca
vào th trưng bán l ca Vit N am ã ưc m hoàn toàn. Th trưng bán l Vit N am nói
chung và TPHCM nói riêng s cnh tranh khc lit hơn vi s xut hin ca nhiu nhà phân
phi hàng u th như Wal-Mart (M), Carrefour (Pháp), Tesco (Anh), Circle K (Canada) vi

hình thc phân phi ngày càng a dng, trong ó siêu th là mnh t màu m giàu tim năng
phát trin. Siêu th ca các doanh nghip Vit N am ng trưc mt thách thc rt ln là phi
cnh tranh quyt lit không cân sc vi các tp òan bán l hàng u th gii vi tim lc tài
chính hùng mnh và dn dày kinh nghim.
Vn  cp thit t ra là: làm th nào  phát trin th trung bán l theo tinh thn m ca ca
WTO và nâng cao kh năng cnh tranh cho các siêu th Vit N am.
Xut phát t thc tin ó cùng vi s yêu thích ca bn thân ngui vit qua nhiu ln i mua
sm  siêu th và mong mun ng dng lý thuyt ã uc hc  trung i hc vào thc t,
ngui vit ã chn  tài “ Hot ng siêu th bán l ti TPHCM – Thc trng và gii pháp
phát trin áp ng yêu cu hi nhp”  xây dng cơ s lý lun, phân tích thc trng và  ra
gii pháp nâng cao kh năng cnh tranh cho các siêu th VN trong giai an hin nay.





2. Mục đích nghiên cứu:
 tài: “ Hot ng siêu th bán l ti TPHCM – Thc trng và gii pháp phát trin áp ng
yêu cu hi nhp” thc hin nhm mc ích:
- Tìm hiu, úc kt và h thng y  cơ s lý lun v siêu th.
- Khái quát v s hình thành và phát trin ca h thng siêu th trên a bàn
TPHCM qua các giai on. Phân tích thc trng hot ng các siêu th ti
TPCHM, so sánh sc cnh tranh gia h thng siêu th ca doanh nghip phân
phi Vit N am và h thng siêu th ca doanh nghip phân phi nuc ngoài.
-  ra gii pháp gii quyt nhng vn  còn tn ti và nâng cao kh năng canh
tranh cho siêu th ca doanh nghip phân phi Vit N am trong hi nhp.
- Xây dng phuơng pháp bán hàng sáng to chưa siêu th nào áp dng, ó là
ngơi tiêu dùng hái qu ngay trong siêu th giúp gim chi phí óng gói và bo
qun, lâp quy giao hàng tiên li và nhiu gii pháp khác.
3. Đối tượng – Phạm vi nghiên cứu:

 tài nêu lên mt cách khái quát h thng phân phi bán l trên a bàn TPHCM, trong ó
tp trung nghiên cu sâu h thng siêu th, bao gm siêu th ca nhng doanh nghip phân
phi VN và c nhng siêu th ca các doanh nghip phân phi nuc ngoài ti TPHCM.
Phạm vi không gian:
TPHCM là nơi tiêu th, luân chuyn hàng hóa ln nht nưc nên có sc hút mnh m i
vi các doanh nghip phân phi trong và ngoài nưc. Chính vì lý do ó nên ngui vit ã
tp trung nghiên cu trong a bàn TPHCM như là mt ví d in hình, s giúp cho viêc áp
dng sang các a phuơng khác d dàng hơn.
Phạm vi thời gian:
Các s liu trong  tài uơc tng hp t lúc siêu th bt u hình thành t u nhng năm
90 cho n nay. Các s liu uc ly t Tng cc thng kê, S Công thuơng TPHCM, Vin
nghiên cu kinh t và phát trin TPHCM và các ngun thông tin có uy tín khác.




4. Phuơng pháp nghiên cứu:
 tài s dng nhng phương pháp nghiên cu phân tích-tng hp có s dng thng kê,
phuơng pháp lch s, duy vt biên chng.
- Phuơng pháp nghiên cu phân tích - tng hp: phân tích và tng hp thông tin, lý thuyt
liên quan n hat ng siêu th, nhng bài hc kinh nghim phát trin siêu th  mt s
quc gia khác.
- Phuơng pháp lch s: da vào vic phân tích, s liu lch s  d báo xu th phát trin ca
siêu th.
- Phương pháp duy vt bin chng: nghiên cu hot ng siêu th trong trong s vn ng và
phát trin ca th trung trong giai on hi nhp hin nay. T ó xác nh uc nhng
thành công ca h thng siêu th VN và nhng tn ti cn gii quyt,   ra gii pháp
thích hp.
Bên cnh nhng phuơng pháp nêu trên, ngui vit còn dùng phuơng pháp nghiên cu nh
lung: tin hành kho sát, thăm dò ý kin ngui tiêu dùng thông qua bng câu hi và hình thc

phng vn trc tip ti các siêu th  TPHCM; phng vn chuyên gia: phng vn ly ý kin
trc tip Ch tch HQT SaigonCoop, Trung phòng Thuơng mi S Công Thuơng TPHCM
v nhng thc trng và gii pháp cho viêc phát trin siêu th trong hi nhp.
5. Tính mới của đề tài:1/1/2009 là thi im m ca hoàn toàn thi trung bán l. Cnh
tranh gia doanh nghip phân phi trong nưc và nưc ngoài ang là vn  thi s nóng
bng.  tài “Hot ng siêu th bán l ti TPHCM – Thc trng và gii pháp phát trin
áp ng yêu cu hi nhp” theo hưng so sánh kh năng cnh tranh gia siêu th ca
doanh nghip trong nưc và doanh nghip nưc ngoài, c bit cp nhp thông tin t thi
im m ca hoàn toàn thi trung bán l t 1/1/2009 n nay - là iu mà các công trình
nghiên cu truc chưa làm uc. T ó,  xut nhng gii pháp hiu qu và sáng to rt
hu ích cho vic áp dng trong thc t .
6. Bố cục: gm 3 phn:
Chuơng 1: Cơ s lý lun
Chuơng 2: Thc trng phát trin siêu th  TPHCM và các vn  t ra.
Chuơng 3: N hng nh hung và gii pháp phát trin siêu th trên a bàn TPHCM n 2015


TÓM TẮT ĐỀ TÀI

 tài nghiên cu khoa hc “Hat ng các siêu th bán l ti TPHCM – Thc trng và gii
pháp phát trin áp ng yêu cu hi nhp” gm 50 trang.  tài ưc chia làm 3 chương. N gòai
ra  tài còn có li m u, kt lun, danh mc tài liu tham kho,ph lc. C th:

Li m u: ươc trình bày trong 3 trang u, Li m u trình bày rõ ý nghĩa ca  tài, mc
ích, i tưng và phm vi nghiên cu, phương pháp nghiên cu, tính mi và b cc  tài.

Chương 1: Cơ sở lý luận
Chương 1 gm 13 trang: t trang 1 n trang 13, Da trên cơ s tng hp các tài liu t nhiu
ngun trong và ngòai nưc, ngưi vit ã trình bày cơ s lý lun v nhng vn  sau:

Tng quan v ngành kinh doanh bán l và nhng hiu bit v hat ng siêu th gm: khái nim
và c im, cách phân lai cũng như vai trò ca siêu th. Tình hình cùng vi xu hưng phát
trin siêu th trên th gii, và nhng bài hc kinh nghiêm trong vic phát trin siêu th  mt s
quc gia khác.

Chương 2: Thực trạng phát triển siêu thị ở TPHCM và các vần đề đặt ra
Gm 25 trang, t trang 14 n trang 38 mô t tình hình phát trin siêu th và thc trng hat
ng ca các siêu th trên a bàn TPHCM rt c th và sinh ng

 có ưc tài liu chương 2, ngòai vic tng hp th cp, ngưi vit còn thc hin iu tra xã
hi hc mt cách khoa hc, công phu như sau:

* Kho sát ý kin ngưi tiêu dùng:

Giai an 1: trên cơ s tng quát vn  t các s liu th cp, ngưi vit ã lp bng câu hi
gm 14 câu ( xin xem rõ hơn  ph lc 11)

Giai an 2: t 5/6 n 9/6 tín hàng phát bng câu hi n ngưi tiêu dùng không phân bit 
tui,gii tính ti siêu th CoopMart Lý Thưng Kit, CoopMart N guyn ình Chiu,


LotteMart. Phát 120 bng, thu v uc 90 bng sau khi x lý thì còn 70 bng dùng ưc. Song
song vi vic phát bng câu hi, ngưi vit còn dùng hình thc phng vn trc tip ý kin
ngưi tiêu dùng.

Giai an 3: N gưi vit dùng Excel  x lý các s liu. Kt qu nghiên cu (xem  ph lc
12).

* N goài ra ngưi vit còn n các cơ quan t chc như: S Công thương TPHCM, Công ty
SaigonCoop  phng vn ý kin chuyên gia v nhng vn  liên quan n  tài nghiên cu.

Da trên tt c cơ s lý lun và kt qu nghiên cu th cp, sơ cp, ngưi viêt ã mô t tình
hình phát trin siêu th và thc trng hat ng ca các siêu th trên a bàn TPHCM, phân tích
các yu t môi trưng tng quát nh hưng n hat ng siêu th. T ó so sánh mc  cnh
tranh gia siêu th VN và siêu th nưc ngòai ti TPHCM. Bên cnh nhng thành công ã t
ưc vn còn ó rt nhiu nhng tn ti v mt bng, vn, công nghê, cn gii quyt. ây là
nhng vn  cp thit mà các doanh nghip kinh doanh siêu th VN cn phi giái quyt 
chuNn b cho nhng thách thc do hi nhp mang li nu mun tn ti và phát trin.

Chương 3: hững định hướng và giải pháp phát triển siêu thị trên địa bàn TPHCM đến
2015: Gm 13 trang, t trang 38 n trang 50

ây là chuơng quan trng nht, ngui vit ã u tư nhiu tâm huyt  xut nhng gii pháp
thit thc  chưong 3 này. ây là nhng gii pháp c th và sáng to gm : nhng gii pháp i
vi các cơ quan hu trách và các gii pháp v phía doanh nghip kinh doanh siêu th. Các gii
pháp  ra nu ươc thc hin ng b s rt hiu qu. Song song ó, ngui vit cũng nêu mt
s kin ngh i vi các co quan t chc có liên quan.

Kt lun : Ba chương trên ã trình bày rt rõ và c th v các cơ s lý lun, thc trng hat
ông và phát trin siêu th ti TPHCM, t ó  xut gii pháp sáng to cho s phát trin siêu
th VN áp ng yêu cu hi nhp. N gưi vit ã tng kt  tài này ti phn li kt và nêu
nhng nguyn vng phát trin mi ca  tài.


DAH MỤC BẢG,HÌH VẼ
Danh mục bảng

Bng 1.1 Phân hng siêu th theo Quy ch siêu th , trung tâm thương mi

Bng1.2 : Th phn siêu th trong h thng bán l lương thc và s lưng ca hàng

bán l lương thc ti các nưc châu M Latinh
Bng 2.1: Tình hình phát trin các sn phNm dch v ngân hàng trên a bàn TPHCM

Bng 2.2 : Siêu th còn hat ng trong giai an 1996-1998 ti TPHCM.

Bng 3.1 Mt s ch xung cp và hat ng kém hiu qu trên a bàn TPHCM

Danh mục hình

Hình1.1: Cu trúc kênh phân phi sn phNm tiêu dùng

Biu  2.1 Cơ cu chi tiêu bình quân u ngưi

Biu  2.2: Th phn các lai hình bán l hin i trong h thng phân phi hàng hóa TPHCM

Biu  2.3 Lý do khách hàng n siêu th

Biu  2.4 Lý do khách hàng n ch

Biu  2.5 Mc  nhn bit ca ngưi tiêu dùng i vi các thương hiu siêu th


MỤC LỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TPHCM Thành ph H Chí Minh
DN Doanh nghip
N TD N gưi tiêu dùng
TTTM Trung tâm thương mi
TQ Trung Quc

N HTM N gân hàng thương mi
CSVC Cơ s vt cht
N TD N gưi tiêu dùng
CP C phn

DAH MỤC PHỤ LỤC

PH LC 1
PH LC 2
PH LC 3
PH LC 4
PH LC 5
PH LC 6
PH LC 7
PH LC 8
PH LC 9
PH LC 10
PH LC 11
PH LC 12
PH LC 13
PH LC 14
PH LC 15
1

CHƯƠG 1 :CƠ SỞ LÝ LUẬ

1.1 HỮG HIỂU BIẾT VỀ GÀH KIH DOAH BÁ LẺ:

1.1.1 hững hiểu biết về hệ thống phân phối :

Phân phi là mt quá trình chuyn ưa sn phNm t nhà sn xut n ngưi tiêu dùng cui
cùng. Phân phi làm cho cung cu ăn khp vi nhau. Theo ý nghĩa ó, phân phi là sáng to ra
dch v. N hng ngưi tiêu dùng thì phân tán theo a lý, li có nhng yêu cu a dng v cht
lưng cũng như v s lưng sn phNm, trong khi ó các nhà sn xut thì li tp trung và chuyên
môn hóa nên cn có vai trò ca ngưi phân phi  ưa sn phNm và dch v ti ngưi tiêu
dùng úng vi yêu cu.

Kênh phân phối :

Kênh phân phi là tp hp các t chc và cá nhân làm nhim v chuyn ưa sn phNm t nhà
sn xut n ngưi tiêu dùng cui cùng.

Hình1.1: Cu trúc kênh phân phi sn phNm tiêu dùng :

N hà bán buôn
N hà i lý
N hà bán l
N gun : [ 8, 161 ]




N hà sn
xut




N gưi
tiêu

dùng
2

3

4

5

6

1

2

Kênh không có trung gian gi là kênh trc tip (kênh s 1)
Các kênh có trung gian gi là kênh gián tip (các kênh s 2,3,4,5,6)
Kênh trc tip hay kênh có 1 trung gian ưc xem là kênh ngn. Kênh có t 2 trung gian tr lên
là kênh dài.
1.1.2 hững hiểu bíết về hoạt động bán lẻ :

1.1.2.1 Khái niệm :Bán l là mt trung gian phân phi, gm tt c các hot ng liên quan ti
vic bán hàng hóa hay dch v trc tip cho ngưi tiêu dùng cui cùng  h s dng vào mc
ích cá nhân, không kinh doanh.

1.1.2.2 Phân loại : Hot ng bán l rt a dng v quy mô và hình thc t nhng ngưi bán
hàng rong n các ca hàng, siêu th. Trong ó, siêu th là mt trong nhng loi hình bán l
phát trin nhanh chóng và thông dng nht.
Các lai hình bán l hin i bao gm ca hàng tin dng(convenience store), siêu th nh
(mini-super), siêu th(supermarket), i siêu th (hypermarket), ca hàng bách hoá ln

(department store), ca hàng bách hoá thông thưng, ca hàng i h giá (hard discounter),
trung tâm thương mi (commercial center)
Trong h thng các ca hàng bán l hin i, siêu th ưc xp  v trí cao hơn các ca hàng t
phc v nh, ca hàng tin dng và thp hơn so vi i siêu th, ca hàng i h giá, ca hàng
bách hoá, trung tâm thương mi xét v mt quy mô, din tích và phương thc kinh doanh.
N hng ca hàng bán l này ã tri qua mt quá trình phát trin lâu dài, có suy thoái và có dit
vong tùy theo tng thi kỳ.
1.1.3 Vai trò của bán lẻ:
i vi nhà sn xut:
+ Hat ng bán l giúp gii quyt s khác bit gia sn xut quy mô ln v tiêu dùng a dng
vi khi lưng nh bng cách mua hàng hóa ca nhiu nhà sn xut khác nhau, bán li cho
nhiu ngưi tiêu dùng ti mt a im
3

+ Bán l góp phn Ny mnh quá trình phân phi hàng hóa n tay ngưi tiêu dùng, giúp tái
m rng sn xut.
i vi ngưi tiêu dùng:
+ Giúp ngưi tiêu dùng có th la chn nhng sn phNm cht lưng, uy tín, m bo, a dng
phong phú v chng lai.
+ Là ng lc thúc Ny sn xut hàng hóa phát trin và em li li ích cho ngưi tiêu dùng.
+ Là cu ni ly hàng hóa gia nhà sn xut hoc các i lý bán buôn v phân phi n tn tay
ngưi tiêu dùng cui cùng.
1.2 HỮG HIỂU BIẾT VỀ HOẠT ĐỘG SIÊU THN :

1.2.1 Khái niệm và đặc điểm của siêu thị :

1.2.1.1 Khái niệm :

"Siêu th" là t ưc dch ra t các thut ng nưc ngoài - "supermarket" (ting Anh) hay
"supermarché" (ting Pháp).

Ti Pháp nh nghĩa: "ca hàng bán l theo phương thc t phc v có din tích t 400m
2
n
2500m
2
ch yu bán hàng thc phNm" ( Marc Benoun)
Ti Hoa Kỳ, nh nghĩa : “Siêu th là ca hàng t phc v tương i ln, có mc chi phí thp,
t sut li nhun không cao và khi lưng hàng hoá bán ra ln, m bo tho mãn y  nhu
cu ca ngưi tiêu dùng v thc phNm, bt git, các cht tNy ra và nhng mt hàng chăm sóc
nhà ca” (Philips Kotler ) và còn có nh nghĩa ơn gin hơn như “Siêu th là ca hàng t phc
v bày bán nhiu mt hàng áp ng nhu cu tiêu dùng hàng ngày ca ngưi tiêu dùng như thc
phNm, thc ung, dng c gia ình và các loi vt dng cn thit khác”.
Ti Anh ngưi ta nh nghĩa “Siêu th là ca hàng buôn bán tp phNm, bán thc phNm,  ung
và các loi hàng hoá khác, thưng t ti thành ph, dc ưng cao tc hoc trong khu buôn
bán có din tích khong t 4.000 n 25.000 b vuông. Trong vòng 10-15 năm tr li ây, rt
nhiu siêu th ã ưc xây dng  ngoài thành ph hoc ngoi ô.
4

Ti Vit N am, Theo Quy ch Siêu th, Trung tâm thương mi ca B Thương mi Vit N am
(nay là B Công Thương Vit N am) ban hành ngày 24 tháng 9 năm 2004 ( xem thêm ph lc
1):
+ Siêu th là loi hình ca hàng hin i; kinh doanh tng hp hoc chuyên doanh; có cơ cu
chng loi hàng hoá phong phú, a dng, bo m cht lưng; áp ng các tiêu chuNn v din
tích kinh doanh, trang b k thut và trình  qun lý, t chc kinh doanh; có các phương thc
phc v văn minh, thun tin nhm tho mãn nhu cu mua sm hàng hóa ca khách hàng.
+ Ti Vit N am, các siêu th phi ghi bng ting Vit là SIÊU THN trưc tên thương mi hoc
tên riêng do thương nhân t t và trưc các t a ch danh hay tính cht ca siêu th. N u ghi
thêm bng ting nưc ngoài, kích c ch phi nh hơn kích c tên ting Vit và phi t dưi
hoc sau ting Vit.
N hn xét: Không ging như h thng siêu th trên th gii, nh nghĩa siêu th trong Quy ch

siêu th ca Vit N am không quy nh phương thc kinh doanh ca siêu th là bán buôn hay
bán l mà ch quy nh siêu th là loi ca hàng kinh doanh hin i, kinh doanh tng hp hay
chuyên doanh. N hư vy các hình thc siêu th Vit N am rt phong phú, bao gm tt c nhng
ca hàng áp ng ưc tiêu chuNn v siêu th.
1.2.1.2 Đặc điểm siêu thị:
ây là mt kênh phân phi  mc phát trin cao, ưc quy hoch và t chc kinh doanh dưi
hình thc nhng ca hàng quy mô, có trang thit b và cơ s vt cht hin i, văn minh.
Khi lưng hàng hóa ln, hàng hóa ch yu là hàng tiêu dùng thưng ngày như: thc phNm,
gia dng…, phc v a s ngưi tiêu dùng, giá r, chi phí thp. Thông thưng, mt siêu th có
th áp ng ưc 70-80% nhu cu hàng hóa ca ngưi tiêu dùng v ăn ung, v sinh Theo
quan nim ca nhiu nưc, siêu th phi là nơi mà ngưi mua có th tìm thy mi th h cn và
vi mt mc giá "ngày nào cũng thp" (everyday-low-price)
Áp dng phương thc t phc v (self-service hay libre - service): là phương thc bán hàng do
siêu th sáng to ra. T phc v là khách hàng xem xét và chn mua hàng, b vào gi hoc xe
5

Ny em i và thanh toán ti quy tính tin t gn li ra vào. N gưi bán vng bóng trong quá
trình mua hàng.
Hàng hóa gn mã vch, mã s ưc em ra quy tính tin  ca ra vào, dùng máy quét  c
giá, tính tin bng máy và t ng in hóa ơn. c im này ưc ánh giá là cuc “ i cách
mng" trong lĩnh vc thương mi bán l.
Sáng to ngh thut trưng bày hàng hoá: Do ngưi bán không có mt ti các quy hàng nên
hàng hóa phi có kh năng "t qung cáo", lôi cun ngưi mua. Siêu th làm ưc iu này
thông qua các nguyên tc sp xp, trưng bày hàng hóa nhiu khi ưc nâng lên thành nhng th
thut. Chng hn, hàng có t sut li nhun cao ưc ưu tiên xp  nhng v trí d thy nht,
ưc trưng bày vi din tích ln; nhng hàng hóa có liên quan n nhau ưc xp gn nhau;
hàng khuyn mi phi thu hút khách hàng bng nhng kiu trưng bày p vào mt. ( N gun:
[17, 18/02/2009] ) ( xem thêm ph lc 2 )
Trong các c trưng trên, phương thc bán hàng t phc v và ngh thut trưng bày hàng hoá
ca siêu th ã m ra k nguyên thương mi bán l văn minh hin i.

1.2.2 Phân loại siêu thị :

1.2.2.1 Phân loại theo quy mô : Theo Quy chế Siêu thị, Trung tâm thương mại của Bộ
Thương mại Việt am ( xem thêm ph lc 1)
N goài các tiêu chuNn v kin trúc hin i, kho hàng, k thut bo qun, khu v sinh, khu gii
trí, các siêu th phi m bo các tiêu chuNn cơ bn sau:
Bảng 1.1 : Phân hạng siêu thị theo Quy chế siêu thị , trung tâm thương mại:
Phân hng Din tích kinh doanh

ti thiu ( m2 )
Danh mc hàng hóa ti
thiu( tên hàng )
Siêu th
hng 1
Siêu th kinh doanh
tng hp
5000 20000
Siêu th chuyên
doanh
1000 2000
6

Siêu th
hng 2
Siêu th kinh doanh
tng hp
2000 10000
Siêu th chuyên
doanh
500 1000

Siêu th
hng 3
Siêu th kinh doanh
tng hp
500 4000
Siêu th chuyên
doanh
500 500

1.2.2.2 Phân loại theo chiến lược và chính sách kinh doanh :

• Siêu th kinh doanh tng hp : kinh doanh nhiu lai mt hàng tng hp, t thc phNm,
dng c gia ình, các mt hàng tiêu dùng n qun áo,giày dép.

•
Siêu th chuyên doanh : ch chuyên kinh doanh mt mt hàng, mt chng loi hàng nào
ó mà thôi. Ví d: siêu th máy tính, siêu th in thoi di ng, siêu th trái cây, siêu th
in máy,…

1.2.2.3 Phân loại theo cấp quản lý:
• Siêu th kinh doanh c lp: là các siêu th hat ng ơn l, thương nhân có th mnh
mt hàng nào thì kinh doanh mt hàng ó, không có s liên kt vi các siêu th khác 
b sung ngun hàng cho nhau.

• Chui siêu th: là mô hình siêu th mà mt DN có th m nhiu siêu th  các a im
khác nhau, kinh doanh mt hàng tương t nhau và chu s thng nht qun lý ca DN
kinh doanh siêu th. Vic thành lp chui siêu th giúp doanh nghip ti ưu hóa hiu qu
kinh doanh thông qua s dng h thng hu cn (logistics) và iu hành chung.

7


1.2.3.Vai trò của siêu thị :

1.2.3.1 Vai trò của siêu thị trong nền kinh tế:

- Thúc Ny s luân chuyn nhanh chóng hàng hóa t nhà sn xut n ngưi tiêu dùng.
- Phc v nhu cu a dng ca a s tng lp ngưi tiêu dùng.
- Góp phn gii quyt vic làm cho ngưi lao ng.
- N âng cao i sng vt cht tinh thn cho các tng lp dân cư xã hi.
- Góp phn thúc Ny s phát trin kinh t xã hi ca quc gia.

1.2.3.2 Vai trò của siêu thị trong hệ thống bán lẻ và sản xuất hàng hóa:

* Trong h thng bán l:
- Hat ng siêu th làm tăng mc  cnh tranh trong lĩnh vc bán l.
- Siêu th có iu kin thun li  nm bt nhu cu khách hàng. Góp phn giúp hàng hóa
lưu chuyn úng ch, úng lúc, úng ngưi.

* i vi nhà sn xut:
- Siêu th óng vai trò cu ni gia nhà sn xut và ngưi tiêu dùng.
- Giúp nhà sn xut qung cáo gii thiu sn phNm mi n ngưi tiêu dùng.
- Giúp nhà sn xut m rng th trưng tiêu th.
- Giúp ưa sn phNm n ngưi tiêu dùng.
- i vi Vit N am, siêu th còn là mt kênh quan trng  tiêu th và qung bá cho thương
hiu hàng Vit N am cht lưng cao.

* i vi ngưi tiêu dùng:
- Siêu th vi phuơng thc bán hàng văn minh hin i, nhiu chuơng trình khuyn mãi ,

ngh thut trưng bày hàng hóa p mt giúp kích thích nhu cu ngưi tiêu dùng.
- Siêu th ang dn thay th các loi hình truyn thng  phc v nhu cu a dng ca
ngưi tiêu dùng.
- Siêu th nghiên cu nhu cu ngưi tiêu dùng  có chính sách phân phi hàng hp lý.
8


1.3 TÌH HÌH PHÁT TRIỂ SIÊU THN TRÊ THẾ GIỚI VÀ XU HƯỚG PHÁT
TRIỂ:

1.3.1 Tổng quát về các giai đoạn phát triền của hệ thống siêu thị trên thế giới:
Qua kho sát h thng phân phi  các nưc châu Âu, châu M ngưi ta thy s ra i ca siêu
th là i mi ca phương thc bán hàng t nhng ca hàng tng hp cui th k 19 u th k
20.

1.3.1.1 Pháp:

Ca hàng ln u tiên là La Bell Jardi-niere, do Piere Parissot thành lp  Paris 1824 có
phương thc bán hàng–nhn mnh n khâu các mt hàng ca ông u ưc bán theo giá c
nh và bán thu tin mt. – ã o ln các tp quán mua bán t trưc là da trên 2 nguyên tc
ln: s mc c v giá hàng gia ngưi bán – ngưi mua và bán chu.

1852 Au Bon Marche’ do Aristide Boucicaut cùng vi cng s là Justin Videau sáng lp, có
c trưng ging siêu th, tiên phong trong vic áp dng phương thc bán hàng ci tin so vi
nhng phương thc truyn thng ã có t truc: hàng hóa ưc niêm yt giá và dán nhãn rõ
ràng, nhiu lai hàng hóa, qung cáo, li nhun thp( 13.5%)  giám giá bán làm tăng doanh
thu bán hàng, khách hàng t do tip xúc,xem xét hàng hóa và không bt buc phi mua

Bardour là ngưi khai trương siêu th u tiên ti Pháp, là chui ca hàng liên nhánh Goulet
Tourpin m ra vào năm 1957 ti Reuil Malmaison. n 1973 thì ã có hàng nghìn siêu th ti

Pháp. Các nhà bán l Pháp ã phát trin thành các i siêu thi ( hypermarket).

i siêu th u tiên có tên là: Carrefour khai trưong ngày 15/06/1963 ti Sainte Genevieve-des
Bois, Paris. Hin nay Carrerfour là nhà bán l ln th hai th gii sau Wal-Mart. n nay có
hơn 1300 i siêu th  Pháp, trong ó 6 cái ln nht là: Carrefour, Leclerc, Intermarche,
Casino, Auchan và Cora.( N gun: [ 18 ] ) ( xem thêm ph lc 14 )


9

1.3.1.2 Mỹ

Ý tưng gim giá bán, gim li nhun biên  tăng doanh thu – ngun gc ca phương thc
kinh doanh siêu th -thc s ra i  M năm 1879 , “ Great 5 cts”do Frank WoolWorth sáng
lp. Các ca hàng u tiên thuc dng này có mt  Anh năm 1909 và Pháp 1927 .
Siêu th u tiên ra i 4/8/1930 ti M do Michael Cullen sáng lp. Giá bán thp song có tc
 quay vòng hàng hóa nhanh và mc li nhun khong 9 - 10%. Theo M. Cullen, công thc
chung cho mt siêu th là:
Hàng thc phNm và  gia dng + Giá r + T phc v + Chi phí thp + Bãi  xe.

N hng chui ca hàng bán l khác cũng ưc thành lp năm 1930 như Krogger và Safeway lúc
u chng li ý tưng ca Cullen, nhưng cui cùng cũng t xây dưng siêu th theo công thc
chung như Cullen ã nói  trên. Tuy nhiên Kroger có sáng kin hơn khi xây dưng siêu th u
tiên vi bn mt u là bãi gi xe.

Siêu th nhanh chóng lan rng ra khp M cùng vi s phát trin ca ngai ô sau chin tranh
th gii II ( xem thêm ph lc 3 ). 1962 ca hàng u tiên ca Wal-Mart – tp òan bán l ln
nht th gii- ra i. Doanh thu ca WalMart là 1 t USD mt ngày, 42 triu USD mt gi,
tng gi ca tng ngày trong năm ( N gun: [ 2, 8 ] )

1.3.1.3 Các nuớc châu Á:

 châu Á, do s phát trin kinh t chm nên siêu th cũng xut hin mun hơn. Siêu th chính
thc có mt ti các quc gia châu Á cùng vi s khi sc ca nn kinh t châu Á. Dn u là
N ht, ài Loan, Hàn Quc, HôngKông, Singapore. Dn dn siêu th phát trin rng khp các
nuc châu Á khác.

1.3.2 Tốc độ phát triển siêu thị trên thế giới:

Các siêu th  nhng nưc châu Âu ang  trong giai an bão hòa , thâm chí suy thóai i vi
nhng siêu th u tiên trưc s ni lên ca các lai ca hàng chuyên doanh vi tp hp hàng
hóa hp nhưng sâu, có quy mô ngày càng m rng; trong khi  các nưc ang phát trin như
châu M Latinh và châu Á , siêu th mi ang  giai an hình thành hoc ang bt u phát
10

trin. N hng th trưng ang bưc vào thi kỳ phát trin ca thương nghip bán l hin i như
Tây Ban N ha, B ào N ha , Hy Lp, Maroc và các nưc ông Âu. N hng th trưng tim
năng ln trong tương lai là các nưc Châu Á như Trung Quc, ài Loan, Hàn Quc, Thái Lan,
Singapore, Malaysia, Vit N am…

1.3.2.1 Ở châu Á:
Siêu th ca Trung Quc ã phát trin rt mnh vào u thp k 90, vi tc  tăng
trưng bình quân hàng năm khong 70%. [1,52]
Thái Lan: Hin nay h thng bán l hin i ca Thái Lan có tc  tăng trưng nhanh
hơn tc  tăng trưng ca h thng bán l truyn thng .Siêu th  Thái Lan ch yu tp trung
 Băng Cc. Ti Băng Cc có n 75% siêu th trong khi ó dân s ca khu vc này ch chim
20% dân s ca Thái Lan [ 1,66 ]

1.3.2.2 Các nước châu Mỹ la tinh:

T ch các nưc ch có mt vài siêu th  th ô trong giai on nhng năm 1960-1980, n
cui thp k 1980 và sut thp k 1990, ngưi ta ã ưc chng kin s phát trin ngon mc
ca h thng chui siêu th, t các nưc ln và giàu có cho ti nhng nưc nh và nghèo hơn.
Các tp oàn siêu th a quc gia, như Wal-Mart, Carrefour, và Ahold, là nhng nhà u tư trc
tip nưc ngoài chi phi h thng bán l  Châu M La Tinh. Vào gia nhng năm 1990, h
thng chui siêu th ã lan ti các thành ph cp hai ca các nưc. n cui nhng năm 1990,
h thng siêu th ã thu hút ưc ngay c nhng khách hàng có thu nhp thp.

Bảng1.2 : Thị phần siêu thị trong hệ thống bán lẻ lương thực và số lượng cửa h
àng
bán lẻ lương thực tại các nước châu Mỹ Latinh


Dân s
(triu
ngưi)
Thu nhp bình quân

u ngưi (ngh
ìn
USD)
Th phn siêu th
trong h thng
bán l lương thc
S lưng siêu th

trên triu dân
(trong ngoc)
Áchentina

37 7.5 57 1306 (35)
11

Mêhicô 98 5.1 45 1026 (10)
Chilê 15 4.6 50 654 (44)
Costa Rica

4 3.8 50 221 (55)

Brazil 170 3.6 75 5258 (31)
Panama 3 3.3 54 110 (37)
El Savador

6 2.0 37 138 (23)
Côlômbia 42 2.0 38 1200 (29)
Guatêmala

11 1.7 35 128 (12)
Ecuador 13 1.2 120
Honduras 6 0.9 42 37 (6)
N icaragua

5 0.4 40 (8)
N gun: B N ông nghip M

1.3.3 Các xu hướng phát triển:
Th nht, ngày nay hu ht mi nơi u phát hành nhng lai th c bit ca ca hàng như:
th thành viên (membership card), th câu lc b(club cards), th khách hàng thân thit (loyalty
cards). N hng khách hàng s hu các lai th này s ưc hưng ưu ãi gim giá chit khu
trên mt s món hàng nht nh.

Th hai, gim giá cho khách hàng mua s lưng ln.N gày nay, siêu th thưng cung cp mt
lưng hàng hóa và dch v a dng bên cnh các mt hàng thc phNm.

Th ba, xu hưng quc t hóa trong ngành thương nghip bán l toàn th gii ã din ra theo
nhng hưng chính là t Bc Âu sang N am Âu; t M sang Tây Âu; ngưc li, t Tây Âu sang
M; t Tây Âu, M sang ông Âu, M Latinh và Châu Á. Quc t hóa ưc tín hành dưi
nhiu hình thc:
- u tư trc tip và thành lp nhng chi nhánh c lp ti nưc ngoài dưi hình thc
các ca hàng, siêu th, i siêu th 100% vn ca công ty m. N hng tp oàn i theo hưng
này là Carrefour và Promodes.
12

- Mua li hoc sáp nhp vi các hãng bán l khác  nưc ngoài và nm gi mt t l
vn nht nh. Ví d: Tp oàn Dock de France mua li các ca hàng tin dng ca hai hãng
Lilchamp Foodstores và Huntley’s Jiffy  vùng ông N am nưc M…
-Ký kt hp ng c quyn kinh tiêu. Ví d, theo cách này, hàng chc ca hàng mang
bng hiu Printemps ã ưc nhân rng  B ào N ha, rp Xêut, Th N hĩ Kỳ, Thái Lan, ài
Loan, N am Triu Tiên, Trung Quc. ( N gun: [ 1, 74 ] )

Mi quc gia có nhng nét c trưng riêng trong quá trình quc t hóa ngành công nghip phân
phi. N u như “ca hàng h giá” là loi hình ca hàng ưc các công ty bán l c áp dng
nhiu nht khi m rng ra nưc ngoài, các công ty M ni ting vi phương thc trung tâm
phân phi và Hà Lan ưc bit n vi truyn thng kinh doanh siêu th, thì i siêu th là loi
ca hàng ưc nưc Pháp ưu ái nht khi tin ra các th trưng nưc ngoài.

1.4 Kinh nghiệm phát triển siêu thị ở một số nuớc và bài học hữu ích cho phát triển siêu
thị ở TPHCM:

1.4.1 Trung Quốc:

Th trung bán l TQ có nhiu im tuơng ng vi Vit N am v c im th trưng, thói
quen mua sm ca ngưi tiêu dùng. N gay t năm 1992 Chính ph TQ ã cho phép các DN
nưc ngoài u tư vào lĩnh vc phân phi hàng hoá. Kinh nghimTQ, sau khi m ca có
khong 40 tp oàn phân phi ln ca nưc ngoài tràn vào khai thác th trưng nưc này, hơn
60% doanh thu rơi vào tay h, t các tp oàn bán l ca TQ vào tình th phá sn. Chính ph
TQ ban hành Pháp lnh bán l và ưa ra mt s quy nh nhm hn ch s phát trin siêu th
ca các tp oàn nưc ngoài ang u tư m thêm siêu th  Trung Quc như hn ch v din
tích kinh doanh, hn ch v s lưng siêu th ti mt tnh hay mt thành ph thông qua quy
hoch ( N gun: [ 1, 52 ] )
ây là mt phương pháp qun lý mà Vit N am nên hc tp trong giai on u m ca th
trưng phân phi ca Vit N am. N uc ta ã chính thc m ca vào 1/1/2009 nhưng hin nay
vn chưa xây dng B lât nào  iu chnh hat ng siêu th ngai tr Quy ch sêu th,
TTTM ã ban hàng t thi im 2004. Kinh nghim cho Vit N am là nên sm biên san mt
13

B lut riêng v bán l  iu tit th trung, và dùng EN T (Economic N eeds Test) như mt
công c hu hiu  hn ch tc  phát trin quá  t ca siêu th nuc ngòai.

im yu ca các DN bán l ca Trung Quc là nhiu nhưng thưng có quy mô nh. ó cũng
là im yu ca th trung bán l TPHCM hin nay. Và gii pháp ca TQ là Chính ph chn
mt s doanh nghip bán l ln (da trên thành tích hot ng kinh doanh, thuc các thành
phn kinh t)  h tr phát trin. Vi s h tr này nhiu doanh nghip kinh doanh siêu th ca
Trung Quc ã phát trin rt nhanh và th phn ca siêu th ngày càng tăng trong h thng bán
l hàng hoá. Áp dng  Vit N am, N hà nuc nên chn ra nhng DN bán l ln như CoopMart,
Maximark  h tr các DN này ln mnh hơn  cnh tranh vi nhng tp òan nuc ngòai
hùng mnh.

1.4.2 Thái Lan:
Không ging như siêu th ca mt s nưc phát trin khác siêu th ca Thái Lan thưng nm
trong các TTTM vì TTTM là loi hình phát trin nht và thu hút nhiu khách hàng nht ca

nưc này .Các siêu th trong nuc liên doanh vi các siêu th ca nưc ngoài  cnh tranh vi
các i siêu th và các loi hình bán l truyn thng. i th cnh tranh ch yu ca các siêu th
là các ch truyn thng.

Thái Lan cũng có lúc 80% th phn bán s và l nm trong tay các tp oàn nưc ngoài, và
Chính ph nưc này ã phi iu tit bng cách ch cho các tp oàn nưc ngoài ưc m tng
siêu th riêng l, không cho hình thành chui liên kt  chi phi th trưng. Chính Ph cũng
ban hành quy nh v thương mi công bng i vi các siêu th nhm ngăn chn tình trng h
giá quá nhiu  chim lĩnh th trưng. N goài ra Thái Lan còn thành lp Liên minh bán l 
giúp các siêu th truyn thng trong nưc làm quen vi các hình thc bán l hin i và giúp
các siêu th nh trong nưc có ưc quyn lc th trưng tương ương vi các siêu th ln ca
nưc ngoài. Áp dng vào trưng hp  Vit N am, N hà nuc m ca cho DN phân phi nuc
ngòai xây dưng nhưng ch cho xây dng siêu th u tiên, t siêu th th 2 tr i nên xem xét
k, khng ch DN phân phi nuc ngòai hình thành chui liên kt  chi phi th trưng. Cũng
như Liên minh bán l Thái Lan, Hip hi các nhà bán l Vit N am(AVR) nên tăng cung mi
liên kt và nhng hat ng h tr DN bán l Vit N am.