ĐỀ THI CHỌN học SINH GIỎI cấp TỈNH lớp 11 THPT năm học 2013 1014, môn THI LỊCH sử

SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC

KÌ THI CHỌN HSG LỚP 11 THPT NĂM HỌC 2013-2014

-----------------------

ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ

ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

Dành cho học sinh trường THPT
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề
-------------------------

Câu 1 (2,5 điểm)
Nêu và nhận xét về nội dung của cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản cuối thế kỉ
XIX.
Câu 2 (2,5 điểm)
Khái quát những nội dung chính của lịch sử thế giới hiện đại (1917-1945).
Câu 3 (3,0 điểm)
Phân tích nguyên nhân bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918).
Đánh giá tính chất và nêu kết cục của cuộc chiến tranh thế giới này.
Câu 4 (2,0 điểm)
Nêu nguyên nhân dẫn đến phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam những năm
đầu thế kỉ XX có sự xuất hiện của xu hướng bạo động và cải cách.

---------------------Hết-------------------Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm
Họ và tên thí sinh………………………………….Số báo danh………………


SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC

————

ĐÁP ÁN – THANG ĐIỂM
ĐỀ THI CHỌN HSG LỚP 11 NĂM HỌC 2013-2014
MÔN: LỊCH SỬ

Dành cho học sinh các trường THPT
(Đáp án- Thang điểm có 03 trang)

------------------------------------Câu

Đáp án

Điểm

1

Nêu và nhận xét về nội dung của cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản

2,5

cuối thế kỉ XIX.
1. Nội dung cuộc Duy Tân Minh Trị ở Nhật Bản cuối thế kỉ XIX
- Trước nguy cơ bị xâm lược và cuộc khủng hoảng ở trong nước, từ năm
1868 Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hành một cuộc cải cách trên các lĩnh
vực chính trị, kinh tế, giáo dục và quân sự nhằm bảo vệ độc lập và phát

0,25

triển đất nước.

+ Về chính trị: Nhật hồng tun bố chấm dứt chế độ Mạc Phủ, thành lập
chính phủ mới, xóa bỏ tình trạng cát cứ, đưa Nhật Bản thành một quốc
gia thống nhất thuộc quyền chỉ đạo của chính phủ trung ương…Năm
1889 hiến pháp mới được ban hành, chế độ quân chủ lập hiến được thiết
lập.
+ Về kinh tế: Chính phủ đã thi hành các chính sách thống nhất tiền tệ,

0,5

thống nhất thị trường… cho phép mua bán ruộng đất, tăng cường phát
triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn…
+ Về văn hóa- giáo dục: Thực hiện chế độ giáo dục bắt buộc, đưa nội

0,5

dung khoa học – kỹ thuật vào chương trình giảng dạy, cho thanh niên ưu
tú ra nước ngồi học…
+ Về qn sự Hiện đại hóa qn đội theo kiểu phương Tây, thực hiện

0,25

chế độ nghĩa vụ quân sự.
2. Nhận xét

0,25

- Những cải cách trên thuộc nội dung của cách mạng tư sản…
- Sau hơn 20 năm Minh Trị duy tân (1868-1895), Nhật Bản đã có bước

0,25

2


phát triển vượt bậc về công thương nghiệp. Minh Trị duy tân đã mở
đường cho việc biến Nhật Bản phong kiến thành một nước tư bản chủ
nghĩa và tiến dần lên đế quốc chủ nghĩa, từ đó giúp Nhật Bản thốt khỏi
0,5
2,5

1945).
- Trong thời kì này diễn ra những chuyển biến quan trọng trong sản xuất vật

2

số phận một nước thuộc địa.
Khái quát những nội dung chính của lịch sử thế giới hiện đại (1917-

0,5

chất của nhân loại. Những tiến bộ về khoa học-kĩ thuật đã thúc đẩy kinh tế
thế giới phát triển với một tốc độ cao…
- Chủ nghĩa xã hội được xác lập ở một nước đầu tiên trên thế giới, nằm
giữa vòng vây của chủ nghĩa tư bản…
- Phong trào cách mạng thế giới bước sang thời kì phát triển mới từ sau thắng

0,5

lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự kết thúc của chiến tranh thế giới…
- Chủ nghĩa tư bản khơng cịn là hệ thống duy nhất trên thế giới và trải

0,5

qua những bước thăng trầm…
- Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) là cuộc chiến tranh lớn nhất,
3

0,5

0,5

khốc liệt nhất và tàn phá nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại…
Phân tích nguyên nhân bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất

3,0

(1914-1918). Đánh giá tính chất và nêu kết cục của cuộc chiến tranh
thế giới này.
1. Nguyên nhân bùng nổ
- Quy luật phát triển không đều giữa các nước đế quốc dẫn đến mâu
thuẫn giữa các nước đế quốc với các nước đế quốc về vấn đề thị trường,

0,5

thuộc địa…
- Trong cuộc đua giành giật thuộc địa, đế quốc Đức là kẻ hung hăng nhất
vì có tiềm lực kinh tế và qn sự nhưng lại ít thuộc địa. Thái độ của Đức
làm cho quan hệ quốc tế ở châu Âu ngày càng căng thẳng, đặc biệt là
quan hệ giữa các nước đế quốc với nhau.
- Đến đầu thế kỉ XX, trên thế giới hình thành hai khối quân sự đối đầu

0,5

nhau: Đức-Áo-Hung và Anh-Pháp-Nga. Cả 2 khối đều ôm mộng xâm
lược, cướp đoạt lãnh thổ và thuộc địa của nhau, tăng cường chạy đua vũ
trang….

0,5
3


- Tình hình căng thẳng ở Ban-căng từ năm 1912 đến năm 1913 đã tạo cơ
hội cho chiến tranh bùng nổ, tiêu biểu là sự kiện Xéc- bi…
2. Tính chất

0,5

- Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc, xâm lược và
phi nghĩa
3. Kết quả

0,5

- Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra những thảm họa hết sức nặng nề
đối với nhân loại: khoảng 1,5 tỉ người bị lơi cuốn vào vịng khói lửa, 10
triệu người chết, trên 20 triệu người bị thương, kinh tế châu Âu bị kiệt
quệ.
- Trong quá trình chiến tranh, thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười

0,25

Nga và việc thành lập Nhà nước Xô viết đánh dấu bước chuyển lớn trong
4

cục diện chính trị thế giới.
Nêu nguyên nhân dẫn đến phong trào yêu nước và cách mạng Việt

0,25
2,0

Nam những năm đầu thế kỉ XX có sự xuất hiện của xu hướng bạo
động và cải cách.
- Do nhận thức khác nhau về vấn đề dân tộc và dân chủ: Phan Bội Châu
là người đại diện xu hướng bạo động cho rằng Độc lập là cái cần có
trước, trong khi đó Phan Chu Trinh lại cho rằng dân chủ là cái cần có
trước; các ơng mới chỉ nhìn thấy một trong hai mâu thuẫn cơ bản của dân
tộc Việt Nam (mâu thuẫn dân tộc hoặc dân chủ)
- Do có sự khác nhau về mức độ tiếp thu tư tưởng dân chủ tư sản: Phan

0,5

Bội Châu tiếp thu tư tưởng tư sản không sâu sắc bằng Phan Châu trinh
nên vẫn tiếp tục con đường đấu tranh vũ trang truyền thống của dân tộc
mặc dù đã mang nhiều nét mới, chủ trương tổ chức lực lượng ở trong
nước, tranh thủ sự viện trợ từ bên ngoài, trước hết là Nhật Bản, tổ chức
bạo động vũ trang để đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc;
trong khi đó Phan Chu Trinh chủ trương cứu nước bằng phương pháp
nâng cao dân trí, dân quyền, vạch trần chế độ vua quan phong kiến thối
nát, đòi Pháp sửa đổi chế độ cai trị ở thuộc địa, coi đó là điều kiện tiên
quyết để giành độc lập.

0,5
4


- Do có sự khác nhau về truyền thống gia đình, quê hương của người đại
diện và đề xướng hai xu hướng: Nghệ An, Quê hương của Phan Bội Châu
có truyền thống đấu tranh vũ trang từ lâu. Quảng Nam với cửa biền Hội
An, thành phố Đà Nẵng quê hương Phan Châu Trinh có truyền thống
giao lưu bn bán.
- Do mức độ tác động của chính sách khai thác thuộc địa của Pháp đến

0,5

người đại diện và đề xướng hai xu hướng có sự khác nhau: Nghệ An,
Quê hương của Phan Bội Châu không phải là trung tâm khai thác thuộc
địa của Pháp. Quảng Nam với cửa biền Hội An, thành phố Đà Nẵng quê
hương Phan Châu Trinh là một trong những trung tâm khai thác thuộc
địa của Pháp…

0,5

(Lu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề cập tới. Bài viết
đủ nội dung, chính xác, lôgic thì mới cho điểm tối đa)
---------Ht----------

S GD&ĐT VĨNH PHÚC

KỲ THI CHỌN HSG LỚP 11 THPT NĂM HỌC
2012-2013

ĐỀ CHÍNH

ĐỀ THI MƠN: LỊCH SỬ

THỨC

(Dành cho học sinh THPT không chuyên)
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề

Câu 1 (1,0 điểm).
Lập bảng so sánh về phong trào cách mạng ở các nước tư bản châu Âu giai đoạn
1918 - 1923 và giai đoạn 1929 - 1939 với các nội dung sau: Nguyên nhân, kẻ thù, mục tiêu
và tác dụng của phong trào.
5


Câu 2 (2,5 điểm).
Trào lưu cải cách ở các nước trong khu vực Đông Nam Á cuối thế kỷ XIX (trừ Việt
Nam) diễn ra như thế nào?

Nhận xét về cuộc cải cách ở Thái Lan.

Câu 3 (2,5 điểm).
Phân tích nguyên nhân dẫn đến bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ hai
(1939-1945). Quân phiệt Nhật Bản bị thất bại ở châu Á - Thái Bình Dương như thế
nào?
Câu 4 (1,5 điểm).
Nêu điểm giống và khác nhau giữa hai cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy và khởi nghĩa
Hương Khê trong phong trào Cần vương chống Pháp xâm lược cuối thế kỷ XIX.
Câu 5 (2,5 điểm).

Phân tích những chuyển biến về xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác
thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. Những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam
đầu thế ký XX là gì?
-------------HẾT------------Thí sinh khơng được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi khơng giải thích gì thêm.
Họ và tên thí sinh:……….………..…….…….….….; Số báo danh……………….

SỞ GD&ĐT VĨNH

KỲ THI CHỌN HSG LỚP 11 THPT NĂM HỌC 2012-

PHÚC

2013
6


(Đáp án có 03 trang)

ĐÁP ÁN MƠN: LỊCH SỬ

(Dành cho học sinh THPT không chuyên)
Câu

Nội dung
Lập bảng so sánh về phong trào cách mạng ở các nước tư bản châu Âu

Điểm

1

giai đoạn 1918 - 1923 và giai đoạn 1929 - 1939 với các nội dung sau:

1,0

Nguyên nhân, kẻ thù, mục tiêu và tác dụng của phong trào.
Nội dung
Giai đoạn 1918 - 1923
Giai đoạn 1929 - 1939
- Hậu quả chiến tranh thế - Hậu quả khủng hoảng kinh tế.
Nguyên nhân

giới thứ nhất…

- Nguy cơ chiến tranh của chủ

- Ảnh hưởng Cách mạng nghĩa phát xít…
tháng Mười Nga…
- Giai cấp tư sản cầm - Chủ nghĩa phát xít và các thế

Kẻ thù

Mục tiêu
đấu tranh

quyền trong các nước tư lực phản động…
bản chủ nghĩa…
- Đòi quyền lợi về kinh tế, - Thành lập Mặt trận nhân dân

0,25

chính trị, chống chủ nghã ở các nước, chống chủ nghĩa
tư bản, đi theo cách mạng phát xít, chống chiến tranh bảo
tháng Mười Nga…
vệ hịa bình.
- Chủ nghĩa tư bản khủng - Đoàn kết liên lạc các nước

Tác dụng

0,25

0,25

hoảng sâu sắc, tạo điều trên thế giới chống kẻ thù
kiện cho cho các Đảng chung là chủ nghĩa phát xít,
Cộng sản các nước ra đời.

ngăn ngừa nguy cơ chiến

tranh.
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, trào lưu cải cách diễn ra ở các nước trong
2

0,25

khu vực Đông Nam Á (trừ Việt Nam) diễn ra như thế nào? Nhận xét về

2,5

cải cách ở Thái Lan.
a. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, trào lưu cải cách diễn ra ở các nước trong

khu vực Đông Nam Á (trừ Việt Nam) diễn ra như thế nào.
- Do tác động của cải cách ở Nhật Bản cuối thể XIX đầu thế kỷ XX, các nước

0,5

Đông Nam Á tiến hành cải cách. Ở Phi-líp-pin, cải cách của Hơ-xê Ri-dan
năm 1892...đã khơi dậy ý thức dân tộc, đấu tranh địi quyền bình đẳng cho
người Phi-líp-pin.

7


- Cải cách ở Xiêm: Cải cách của vua Ra-ma IV với chủ trương mở của bn
bán với bên ngồi, dựa vào sự kiềm chế lẫn nhau giữa các nước đế quốc để
bảo vệ độc lập đất nước…Năm 1892, cải cách của vua Ra-ma V theo khuôn
mẫu của các nước phương Tây về hành chính, tài chính, quân sự, giáo dục…,
tạo cho nước Xiêm một bộ mặt mới, phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa.
- Về hành chính: Vua có quyền lực tối cao, bên cạnh có Hội đồng nhà

0,5

nước ..thành lập Hồi đồng Chính phủ gồm 12 bộ trưởng…Hệ thống tòa án,
trường học đều được tổ chức lại kiểu châu Âu…
- Kinh tế: Tư bản nước ngoài được phép vào đầu tư kinh doanh ở Xiêm.

0,5

Về quân sự, quân đội được tranh bị và huấn luyện theo phương pháp
hiện đại…
- Ngoại giao: Thực hiện chính sách mền dẻo, vừa lợi dụng là nước “đệm”

0,25

giữa hai thế lực đế quốc Anh - Pháp, vừa cắt nhượng một số vùng đất phụ
thuộc để giữ chủ quyền dân tộc…
b. Nhận xét.
Cải cách của Xiêm khôn khéo, mền dẻo. Với những cải cách đó Xiêm

0,25

khơng bị biến thành thuộc địa như các nước khác trong khu vực, tuy vẫn chịu
lệ thuộc vào Anh, Pháp về kinh tế, chính trị nhưng vẫn giữ được độc lập.
Những cải cách còn tạo điều kiện cho Xiêm phát triển theo hướng tư bản chủ
nghĩa…
Phân tích nguyên nhân dẫn đến bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới lần
3

0,5

thứ hai. Quân phiệt Nhật Bản thất bại ở châu Á - Thái Bình Dương

2,5

như thế nào?
a. Nguyên nhân dẫn đến bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ hai
+ Nguyên nhân sâu xa: Quy luật phát triển không đều của chủ nghĩa đế quốc
nhất là về thị trường và thuộc địa..., mâu thuẫn đế quốc ngày sâu sắc... Trật tự
thế giới thiết lập sau chiến tranh thế giới thứ nhất không giải quyết được các
mâu thuẫn mà trái lại càng tăng thêm mâu thuẫn các nước đế quốc…
+ Nguyên nhân trực tiếp: Khủng hoảng kinh tế đưa đến chủ nghĩa phát

0,5

xít ra đời ở Đức - Italia - Nhật Bản, các nước chuẩn bị chiến tranh đòi
chia lại thế giới…Hình thành hai khối đế quốc đối lập…
- Thái độ dung dưỡng, thoả hiệp chủ nghĩa phát xít của Mĩ, Anh, Pháp khi

0,25
0,25

các nước phát xít có hành động gây các cuộc chiến tranh ở các khu vực...đưa

8


đến chiến tranh bùng nổ.
b. Quân phiệt Nhật Bản thất bại ở châu Á - Thái Bình Dương như thế nào?
- Từ tháng 8/1942 đến tháng 1/1943, quân đội Mĩ phản công Nhật ở đảo Guađan-ca-na và các đảo trên biển Thái Bình Dương, quân Nhật bị thiệt hại nặng,
buộc phải rút lui. Mĩ đã chuyển sang phản công và lần lượt đánh chiếm các
đảo ở Thái Bình Dương.
- Tháng 10/1944, liên quân Anh - Mĩ phản công Nhật Bản tại Miến Điện

0,5

...giải phóng Miến điện.
- Tháng 6/1945, Mĩ tiêu diệt 30 vạn qn Nhật phịng thủ ở Phi-líp-pin và

0,25

chiếm lại nước này. Cuối năm 1944, Mĩ ồ ạt ném bom xuống Nhật Bản...

- Hai ngày 6/8/1945 và 9/8/1945, Mĩ ném hai quả bom nguyên tử xuống

0,25

hai thành phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki của Nhật Bản. Ngày 8/8/1945
Hồng quân Liên Xô tuyên chiến với quân Nhật Bản và tấn công đạo quân
Quan Đông gồm 70 vạn quân Nhật ở Mãn Châu. Ngày 15/8/1945, Nhật
Bản tuyên bố đầu hàng không điều kiện, chiến tranh thế giới thứ hai kết
thúc.
Nêu điểm giống và khác nhau giữa hai cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy và khởi
4

0,5

nghĩa Hương Khê trong phong trào Cần vương chống Pháp xâm lược

1,5

cuối thế kỷ XIX.
a. Giống nhau.
- Đều hưởng ứng chiếu Cần vương của vua Hàm Nghi, người lãnh đạo đều
là các văn thân sĩ phu yêu nước, lực lượng tham gia chủ yếu là nông dân…
- Các cuộc khởi nghĩa đều chú trọng địa hình xây dựng căn cứ hiểm trở, có

0,25

căn cứ chính và mở rộng ở nhiều địa phương; đều sử dụng chiến thuật đánh
du kích; các cuộc khởi nghĩa đều thất bại.
b. Khác nhau.
- Thời gian bùng nổ và thời gian tồn tại cuộc khởi nghĩa: Khởi nghĩa Bãy

0,25

Sậy (1883-1892) và khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896).
- Lãnh đạo: Khởi nghĩa Hương Khê ngoài văn thân sĩ phu có lãnh đạo xuất

0,25

thân từ nơng dân - Cao Thắng.
- Vị trí trong phong trào Cần vương: Khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi

0,25

nghĩa lớn nhất, là mốc kết thúc phong trào Cần vương, kết thúc khuynh
5

hướng cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến.
Phân tích những chuyển biến về xã hội của Việt Nam dưới tác động của

0,5
2,5

9


khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. Những mâu thuẫn cơ
bản của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX là gì
a. Những chuyển biến về xã hội của Việt Nam dưới tác động của khai thác
thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp.
- Dưới tác động của khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp,

những giai cấp cũ của xã hội phong kiến có chuyển biến và xuất hiện những
lực lượng xã hội mới...
- Giai cấp địa chủ: Một bộ phận nhỏ trong giai cấp địa chủ trở nên giàu có.

0,25

Dựa vào thực dân Pháp, họ ra sức chiếm đoạt ruộng đất của làng xã, của nông
dân. Tuy vậy, một số địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép, ít nhiều có tinh
thần chống Pháp.
- Giai cấp nơng dân: vốn đã khốn khổ bởi nạn thuế khố, địa tơ, phu phen, tạp

0,25

dịch…,lại càng khổ thêm vì nạn cướp đất lập đồn điền, dựng nhà máy của
thực dân Pháp...là lực lượng to lớn của cách mạng…
- Lực lượng xã hội mới: Giai cấp công nhân, làm việc trong hầm mỏ, đồn

0,25

điền, xí nghiệp cơng nghiệp, cơng trường, các ngành giao thơng...Lực lượng
cơng nhân Việt Nam đầu thế kỷ XX cịn non trẻ, mục tiêu đấu tranh chống
Pháp chủ yếu đòi mục tiêu về kinh tế…
- Tầng lớp tư sản: Những người làm trung gian, đại lý tiêu thụ, cung ứng

0,5

nguyên vật liệu...một số sĩ phu chịu ảnh hưởng của ảnh hưởng tư sản từ
Trung Quốc, Nhật Bản, đã đứng ra lập các hiệu bn, cơ sở sản xuất. Đó
chính là những lớp nguời đầu tiên của giai cấp tư sản Việt Nam.
- Tầng lớp tiểu tư sản thành thị: Thành phần phức tạp gồm những tiểu

0,25

thương, tiểu chủ sản xuất và buôn bán hàng thủ công. Số viên chức làm việc
trong các công sở hoặc cơ sở tư nhân như nhà báo, nhà giáo, học sinh, sinh
viên...cũng là lực lượng quan trọng thuộc tầng lớp này.
Như vậy, cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã làm nảy sinh những lực

0,25

lượng xã hội mới. Sự biến đổi này đã tạo những điều kiện bên trong cho cuộc
vận động giải phóng dân tộc theo xu hướng mới đầu thế kỷ XX.
b. Những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam: có hai mâu thuẫn cơ bản

0,25

là mâu thuẫn tồn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và mâu thuẫn giữa
nông dân với địa chủ phong kiến.

0,5

10


(Lưu ý: Trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề cập tới. Bài
viết đủ nội dung, chính xác, lơgic thì mới cho điểm tối đa).
-------------HẾT-----------

11