So sánh cấu tạo thuật ngữ kinh tế thương mại trong tiếng trung và tiếng việt

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




LÝ SƢƠNG
(LI SHUANG)



SO SÁNH CẤU TẠO THUẬT NGỮ KINH TẾ THƢƠNG MẠI TRONG
TIẾNG TRUNG VÀ TIẾNG VIỆT





LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC








i, 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




LÝ SƢƠNG
(LI SHUANG)


SO SÁNH CẤU TẠO THUẬT NGỮ KINH TẾ THƢƠNG MẠI TRONG
TIẾNG TRUNG VÀ TIẾNG VIỆT


Ngành : Ngôn ngữ học
Mã số : 60.22.02.40

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Hiệu




i, 2015

LỜI CẢM ƠN

 c nht ti thy PGS-TS

Nguyn u  ng dt thi gian qua.
 hc 
i hc khoa h  
nhc cao hc tng.
Cui li bi
to mn l  t lu

01 
H



Lí Sương













LỜI CAM ĐOAN

u c
 liu, kt qu t nghi

thng  

 lu
















1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 3
  3
2. ,  4
u 6
c tin ca lu 7
5. B cc ca lu 8
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN 9
1.1. Quan nim v thut ng 9
m v thut ng 9

m ca thut ng 11
ng thut ng 18
1.1.4. Mt s v t ra trong chut ng ting Vit 19
1.1.5. Thut ng v ng ng 23
1.2. Thut ng kinh t i 25
1.3. T g 27
1.4. Yu t  Vit 31
Tiu kt 32
CHƢƠNG 2. SO SÁNH ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO MỘT SỐ THUẬT NGỮ
KINH TẾ THƢƠNG MẠI TIẾNG TRUNG VÀ TIẾNG VIỆT 33
m v ng t 34
i ng t 35
i ng t theo ngun gc 35
2.2i ng t t ng  38
2.3. Cu to ca thut ng kinh t i Trung -Vit 39
2.3.1. Cu to ca thut ng kinh t i n gc ng t 39
2.3.2. Cu to ca thut ng kinh t i  t ca ng t
ng  41

2
2.3.3. Cu to ca thut ng kinh t i  trc tip 42
Tiu kt 58
CHƢƠNG 3. SO SÁNH NHƢ
̃
NG CON ĐƢƠ
̀
NG HI
̀
NH THA
̀

NH THUÂ
̣
T
NGƢ
̃
THƢƠNG MA
̣
I TIÊ
́
NG TRUNG VA
̀
TIÊ
́
NG VIÊ
̣
T 61
3.1.1. Thut ng  ng ng 63
3.1.2. To thut ng  ng liu v 65
n thut ng  67
Tiu kt 72
KẾT LUẬN 74
TÀI LIỆU THAM KHẢO 76


3
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Vit Na g
  nh s trao
i v i gi

tip din.
T ng  n nay, quan h kinh t
 i Trung Quc  Vi       n nhanh
i gic t 
 p gn 700 ln. Trung Qu h
bn nht ca Vit Nam.
Nhi hai chiu gia Vit Nam
i m
.
Thƣơng mại hai chiều Việt Nam – Trung Quốc 2009 – 2012
: t USD

2009
2010
2011
2012
Nhp khu t Trung Quc
16,441
20,019
24,594
28,786
Xut khu sang Trung Quc
4,909
7,309
11,127
12,388
Tng kim ngch
21,350
27,328
35,721

41,173
i hai chiu Vit  
USD v    n v   c, Trung Qu  
 ng xut khu ln nht ti Vit Nam (v 28,785 t USD)
 ng nhp khu ln th ba ca Vit Nam (vi 12,388 t USD) n
 2013 kim ngi Trung Quc  Vi n 50.2 t

4
i gia hai
ch Vit Nam xut khn Trung
Qun 13,26 t USD. Trung Quc tip tc tr n nht
ca Ving thc xut khu th 4 ca Vit Nam, so vi
 t Bn.  , 










 . 




, 















.


, 










rt cc 




, 

s n li trong vic 



, 


 







 . 






 mt s  









t phi k m cu to thut
ng kinh t i Nht  Vii, 2004 c
Nguyn Th t s nhu nh 
t ng hc  Vit Nam ch y
v n thc tii t n, gi
hoi chiu thut ng gi ti  bi
y, luu to thut ng
kinh t i trong ting Vit" nh c
 n cu to ca h thng thut ng kinh t i trong
 t.
2. Đối tƣng, mc đích và nhiệm v nghiên cu ca luận văn
2.1. Đối tƣng và phạm vi nghiên cu
 t 






, t

























  

, bao g






, 

5

t chng danh
         u trong lu  a
 t ng  cun  t n Kinh t i
Vi- t do Ti 
kin, i tri ch 
n,  t bn Yinxiang, i hc Thanh
Hoa xut bn 
2.2. Mc đích nghiên cu


 ,  t ng kinh t 
mi trong ting Vi



















  



 , 






, 























.
2.3. Nhiệm v
 c mn gii quyt nhng nhim
v 
- 















 

















  u
c

.
- 

, 



 u t 







 







 nh nh u to




 thut ng Trung  Vit ).
-  








.
- 

ng kt qu c,  , 


.

6
3. Phƣơng pháp nghiên cu
Lu d u sau:
- 







 



.
Trong nhi chi 
    i chi


 u khoa hc s d

  trong
 hi chic s dng trong nhi
n  hc ng d n t n
song ng, hay ging d th m mt h thng th
  u khoa hc, mt h th





  ,  



  so
.



 













 , 









.
i chiu s nh s ging
yu t   a hai h thut ng kinh t  i trong ting
ng Vit.
-  trc tip.





































.

















 


















 [ hc,
Nguyn Thin ].














 
, 



 t.
P



















kinh t 



, 

.

7
- 
 , 


.






















 , 





 , 























 . 
  , 








 : 












  

















, 




, 


4. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn ca luận văn.
- t trong nhng s 










t 












(s ng mc t ln).
- Lu









 





  




, 

.
- 





  u
 nh d



 , 



 















 



.
- 















kinh t 





.
- 





 

  






 . 



















  

8
 







  
.
- Kt qu u s ph























 

.
5. Bố cc ca luận văn.
n m u, kt luu tham kho, lu m 3
i dung, c th 
t s  n cho vic tip cn thut ng ting Trung
 ting Vit.
m cu to thut ng kinh t i ting Trung
ng Vit.
thut ng kinh t i
titing Vit.

9
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN

1.1. Quan niệm về thuật ngữ
1.1.1. Khái niệm về thuật ngữ
 n mnh m, tt c c
 giu m ry mi quan h 
vi nhau, nhi. Vii
y, nhu cu hc ting Trung trong giao ti
 ng nhu cu ca thc tii. Vii
chiu thut ng kinh t i gi Trung - Vi n
thit trong hong ging dy, dch thuc phc v cho nhu
ci gia hai qu
m v thut ng c gi h rt sm,
t s 

hnh thut ng trong m gim. Chng hn,
t ng t
t hoc mt cm t ch ra m c
vi nhi hn ca pht
ng u th v s vt, hing,
thu cc trng cho ph- i
-vit [tr. 473 - 474]. Mt s nh
t ng t gia mt ng
 ng, chng hn, G.O. Vinokur (.. t ng - 
t t c bi  c bi
ch[28, tr20].
Trong cun T n ti c
: "Thut ng  
khoa h [56]. V thy bt c m

10
t c s dng trong m
t t ng ph 
 c ranh gii c th gia thut ng v 
i.
ch khoa nh  thut ng  Thut
ng t tp h biu th im trong mc khoa hc
nht  g hoc k danh t (tng danh
t trong ng c).    bit hoc hn
nh ca du hi i vim khoa hc 
Theo t n tii t ng  h 
biu th, gc hc thu [60]
 , thut ng  mang
c ng  vi bit hoc gii
hm khoa hc, n cn th [60]

 Vi h
Trong cu   hc" Nguy  
"Thut ng   ho        c, k thut,
, ngoi giao, ngh thuc bit, biu th 
 vt thu[51, tr176]n
n T vng hc ting Vit hi
 nhn mt ng biu tht ng 
nhng t ng t t c  ch nhm ca m
hn xu, tr114].
t ng, t Hn mng thi
rng, thut ng i ch biu th m khoa h 
mt s vt, mt hi ng khoa hc nh  t ng  ng t
  c s dng trong phm vi m   c, mt ngh
nghip hoc m   thu    t ng c   

11
i, ngoa nhng t
i c gng ch u th mm hay ch t
s vt, mt hing khoa hc, k thut nh[11, tr167].
Nguyn Thim v thut ng n g
 nh ca thut ng: "Thut ng 
phn t ng c bit cm nhng t m t c nh
ng thu
vi" [26,tr n v v 
m ca nhi  ,

Nguyc Tn quan nim: "Thut ng  ng biu hin m
nim hoc mng trong phm vi mc khoa hc ho
t Quan nim mi v chu 
thut ng]. Vi quan ni  c nhn

cht nht thuc bn th ca thut ng.
    v thut ng      c bit
 thut ng  
 
1.1.2. Đặc điểm của thuật ngữ
m ca thut ng 
    ng h t ng hc ni
ti. .  ban Khoa hc K thut thuc Vi
 hoa h        ..  
Sumburuva (.u sau: 1) Trong m
t ng  t
ng phi ph        ca     
thng. [28]

12
 Trung Qum c H t ng 
  ng s vt, hin
 t hic k thut
sn xu  c, ngh thut,cuc s   [Trang web B 
khoa, Baidu]
 Trung Quc v c
m thut ng, v 
 : Thut ng  bit s c bit v 
nim m v 
c s 
c: phm vi ng a thut ng ry
 ch u cho m  
   t gia nhi nhau.
 t li nht so v 
t phm v 

t ng thu
ng hn t ng 
tr, trit hc, v thao.
 thng: Trong mt loi k thut hoc ma
v ca mi thut ng ch nh trong c h thm trong

i thut ng t ca by.
 Vit Nam, mi m t quan ni m
ca thut ng.
 v nh
thut ng khoa hc phi th th:
1) Mt danh t  gi
2) Danh t y ph y

13
3) Mu danh t
4) Danh t ph nh 
5) Danh t  duy nht vc
6) Danh t phi gn
7) Danh t phng Vi
8) Danh t pht theo lt
quc gia.
    thut ng ca Nguy c T   ch ra
nhn cht nht ca thut ng 
1) V u hia thut ng
Thut ng u hi hoc ng c 
biu hi-t ngm
ng nht ca thut ng ng t (t c
 t ng s ht sc ngn gu
t ch  nh.

2) V nc biu hia thut ng
c biu hia thut ng  m hoc ng
c s dng trong phm vi mc khoa hnh.
ng hp th nh  c biu hi a thut ng t
m.
 m khoa hc hom trong
m  nim khoa h  n gi nh
t vi sm
cm khoa hn phm ca
hou khoa hc hay hong
n ch t ca s vt, hing vn
m  ng biu him phi
khoa hi sng ho

14
ngh nghipht ng
thut ng t v  s d
  phi thut ng)  ch    c s d   c
c th hi i cc
t        
u hiu ny
ging nhau.
 c s d
s c hic nhau tu theo mc, mc. Th 
m ch tn ti  n ti  
   ng h      t, ngo   ,
h vc nh c
 ca mc, m
ng hp th   c biu hi a thut ng   i
ng trong mc khoa hng h

t hay hp cht b n: bin th, c
n, v.v
Nguym ca thut ng t t ch 
m  
cht quc t [20, tr114].
 Hnh: "Thut ng u v
vi s vt, hic trong thc tng c
u nim c
nim v  vt, hin t mt
ni dung,  t ng y ra s chia ct thc t 
a thut ng. Mi thut ng 
m v g) ti dung c[8, tr221-222].
Nhi u ca mt thut ng khoa hc. Chng hn:

15
 K cho rng, thut ng va phi khoa h
 thng, vt sao cho ngn gn,
d c, d hiu, d nh [38  42].
ng: "Thut ng ting Vit ph
 thn ng c); 4) Ngn gng; 5) D 

trng nht" [33  57].
Theo Nguyn Thit ng gm nhn sau :

 thng;
c t
[20].
 u ca mt thut ng khoa
h hoa hu nhn
m n ca thut ng

thng ca thut ng. Trong lum ca
Nguyn Thi m thut ng 
tm c th.

n thut ng khoa hc ht cn phi nhn m
t ng khoa hc phc hiu him khoa
h   m ln. Mt thut ng chu t thut ng ph 
n, ni dung bn cht cu th. Tuy
ng thut ng ch th hia m
din, mm, ch 
mu th
 t c   t thut ng i thut ng
m bi tip nhn hi. Trong ng cnh

16
 ng mt ng i v ni
dung. S phn ca thut ng  thu n ca b
khoa h t hin nhng bing mi, nhng
quan nim mi, ch 
lp li.
 n, thut ng c gi 
c ch gi thun cm
ch quan ci. Mut thut ng i bing
tn v khoa ht ng  tc nhng thut ng 
cn c gng sao cho trong ni b mc mm ch 
t thut ng biu hi
c li, mi thut ng ch    biu hin m  m. Tuy
  tuy
M
nim v n gi  ng nh t thut ng.

Chng hn, thut ng  h ch
trong sinh vt h t ng   
thut ng chc phn d u lc v i. Hoc structure
ng nhn theo Nguyn
c Tn].
 thng
 tht mt rt quan trng ca thut ngt
thut ng khoa h b  thut ng t ra s
ri rc, ln x
Mi thut ng u b  nh b   ng t v 
ng khng t v ca thut ng v
 t c  i thut ng m

17
i vi thut ng
cht tt y thut ng mi b nh b
Mc khoa ht h thm cht ch,
hu hc th hin bng h tht ng c, mi
thut ng u chim mt v  thu nm trong
mt h thng thut ng nh ca thut ng nh bi mi
quan h ci nhng thut ng  thng, nt thut
ng ra khi h thi dung thut ng c
thng v mt ni dung ca thut ng  thng v c ca
 thng cc cu to thut ng c th hi
 i quan h ng n cu
t thut ng  hc cu to
vi t 
 t v cht loi thut ng t ng ng
t i: v, t, ti khu bit ln nhau trong
lot thut ng y, v vu t nh nh khu

bit v mt m cu tt thut ng: t v,
thanh v v.v Nh  thu to thut ng 
th d m bt ng din t.
c t
Theo Nguyn Thit ng  phn t vc bit biu
hin nhm khoa hc chung cho nh
y, s thng nht thut ng gi n thi
c t ca thut ng
tc t ca thut ngi ta ch i biu hic cu
to c t ng ging ho 
xut gc chung. Vn thoc v.v

18
trong ting Vit; telephone, telegraph, radio, electricity trong ting Anh;
telephone, telegraf, radio, electrizitat trong tic [20, tr274].
V c cu tc t ca thut ng ch c
t ng  thng nht  tt c .
V mt ni dung ca thut ngc t ca thut ng c
t thut ng vi nhng b phn t vt
ng biu hin nhm khoa hc chung cho nh
tim vi biu hin cp t m
 ca tc.
1.1.3. Phương thức xây dựng thuật ngữ
Cho ti gia th k XIX phn lt ng 

t ra mt lon ch trong vic s dng mt t 
ng. Mt t vi phm vi s dng gii hn hay vn ch trong mi
 tr t thut ng
t ng ca mt t c thc hing g
t ng   ng ng.

 nhng ng li hii ta to ra nhng
t ng - m.
 
t mo t).
Bu t gia th k XIX nhc to thut ng c
b  thng thut ng i ta
n thut ng t ng t ti
c ca ta t  ng
thut ng khoa h
u t Ving
u t - Vit

19
t ng 
     K, v        
nhiu t u t cu to t gu t - Vi 
t ra ch ai bin
th ca mng thut ng 
 ting Vit. Do vy ch ng thut ng :
t thut ng  ting Vit;
2) Tip nht ng 
Theo Nguyc Tn, thut ng biu hing
ca mc khoa hn tn ti theo quy lu
a thut ng   biu cm ch 
su ng Thut ng c s dng trong
hou khoa hi nm trong lp t thuc phong
n cht li  
dng thut ng u t - Vit, nh
dt ng khoa hp
u v ng  l 

 - Vi ngoi lai n
 hn ch s dng t ngop
tng Vit t c Vi  phu ca
t vng ting Vit. Do v u t Vit g  u t
thun Vit chu t Vic Vi
 vm cho r
t ng ting Vim c K.
1.1.4. Một số vấn đề đặt ra trong chuẩn hoá thuật ngữ tiếng Việt
a th k n, thut ng ting Vi
tin nh v mt s t chng. Bng cht liu ca
ng Vin v kh u to

20
thut ng mu t - Vit ca ting Ving
c trong ving h thut ng ting Ving
thi th k u th k n
mnh m nht ca thut ng ting Vi 
t bic l nhng bt c
t trin thut ng  c ta. Nhng ni dung cng khi thc
hin chu  t ng ting Vi     t ng tng
ng v sau:
a. Vi dng cht liu ting Vi ng thut ng ting
Vi t ng khoa hc cu to bng
ting Vim s ng ln trong h thng thut ng ca tt c 
c khoa hi c
ca khoa hc     gii, h thng thut ng ting Vit ca
nh n t, vi
n rt nhiu thut ng
ng sao phn, u
thut ng ngoi nhp  c s o mt

i vi nhii mun tip c
hi n t), ho
nhn trong n kinh t ci, kinh t,
lu ).
b. Khi tip nh t ng ngoi nh ng Vi  
thiu thng nht trong vin t t ng. S thing
b, thiu thng nh tu ti hit ng ngoi nhp
n t ng tr ng
   i s dng.  : c-    -pu-
-piu--ten, anten, angten; email, i-meo, meo, i--
-
c. S thiu thng nhc dt ng

21
   ng Vit. Dch thut ng    ng Vit phi
n thut ng
ting Vit. Phc dch thut ng ng m  
mt vic ti cn thit trong vin nn khoa hc - t - 
ca Vi        c nhng kt qu to ln,
ng cng nht
u. Mt trong nhng biu hin cng nht
ch thut ng 
thut ng  bin trong h thut ng ca nhi  c,
nhic khoa hc. Hit ng biu th s 
thng nht trong vic s dng thut ngn phc
loi b, tng vi mm cn gn vi mt thut ng 
a h thng thut ng i s loi tr 
thut ng  thut ng i c vic
loi tr t ng  thut ng 
th : - Thut ng tin hc: data bus: tuyn d li

liu;  file: tp, tp, tp tin,
- Thut ng kinh t - i: industrical relation: quan h n,
quan h  ch n, quan h i trp; transfer:
s ri chuyn, chuyng, chuyng,
chuyn vn; turn round: thi gian bc d i
gian chuyng m
 bao th.
- Thut ng tin hc - vi adaptor / adapter: b ng, b
phu lc ting, ng lng, chi tit, chuyn tiu ni, phn ni,
hp ni, b n    n, phn t nhn, mch nhn, vt
nhn, nguy nhn ; access: l n g
truy nhp, s truy xut, s p, truy cp